�ݺ�ߣ

शेखर गायकवाड अप्पर जिल्हाधिकारी

जागतिक अन्नधान्य प्रश्न धान्याच्या वाढत्या किंमतींमुळे यावर्षी आणखी ४ कोटी लोक भुकेच्या खाईत… जागतिक अन्न व कृषि संघटना . जगातील भुकेल्या लोकांची संख्या ९६ कोटींवर . ग्रामीण भागातील अत्यल्प गुंतवणूकीमुळे व गरिबीमुळे अन्नाचा प्रश्न हा केवळ उत्पादनाशी नाही तर उपलब्धता व धान्य मिळण्याशी संबंधित आहे . अशिया खंडात घरातील महिला व मुली भुकग्रस्त गटात .

टिकाऊ अन्न सुरक्षा… जागतिक अन्न व कृषि संघटना जेव्हा सर्व लोकांना , सर्व वेळी प्रत्यक्षात , सामाजिक व आर्थिकदृष्टया अन्नधान्य उपलब्ध होईल व पुरेसे , सुरक्षित व पौष्टिक अन्न त्यांच्या आवडीनुसार आयुष्यभर मिळेल .

संयुक्त राष्ट्रसंघ विकास कार्यक्रम ( युएनडीपी ) स्थानिकरित्या अन्नसुरक्षा म्हणजे व्यक्तींची / कुटुंबाची पुरेसे व चांगले अन्न स्वत : उत्पादन करण्याची किंवा खरेदी करण्याची व आयुष्याच्या सर्व टप्प्यांवर व सर्व ऋतूंमधील क्षमता .

योजना आयोगाचे सार्वजनिक वितरण प्रणालीचे मूल्यांकन दारिंद्र्यरेषेतील कुटुंबांपर्यंत ५८ % धान्य पोहोचते दारिंद्र्यरेषेवरील लोकांपर्यंत २२ % धान्य पोहोचते काळया बाजारात ३६ % धान्य विकले जाते गरिबांपर्यंत १ रुपया अनुदान पोहोचविण्याचा खर्च रुपये ३ . ६५ /- स्वस्त धान्य दुकाने परवडत नाहीत – काळाबाजार करुन ते व्यवसायात टिकून !!!

जगभर गरिबांसाठी असलेल्या वेगवेगळया अन्नधान्य पुरवठा योजना १ . मेक्सिको फूडस्टँप = कामाच्या मोबदल्यात ३० % २ . श्रीलंका ७ . २ कि . तांदूळ / प्रतिमाह ३ . झांबिया धान्याची शाश्वतता अत्यंत कमी ४ . जमैका फूड स्टँप गर्भवती महिला बी . पी . एल व मुले ५ . टयुनिशिया ब्रेड रायट्स ( १९९३ )

अन्नधान्य महामंडळ  प्रचलित व्यवस्था शासकीय गोदाम 

तालुका गोदाम   प्रचलित व्यवस्था रास्त भाव धान्य दुकानदार

नवीन योजना शासकीय गोदाम दुकानदार / शासन ग्रामसभा / थेट चावडीवर

योजनेची ठळक वैशिष्टये गावात / वाडीवर व वस्तीवर ३ , ६ व १२ महिन्यांचे धान्य एकदाच वाटप करण्यात येईल व ते ५० किलोच्या पोत्याच्या प्रमाणात असेल . धान्य ग्राम सभेसमोर दिले जाणार असल्याने वितरणात पारदर्शकता . धान्य एकदाच मिळाल्यामुळे ग्राहकांची पुढील महिन्यांची चिंता संपुष्टात येईल . गरिबांच्या क्रयशक्तीत वाढ . प्रत्यक्ष राहणा - या व गरजू व्यक्तिंना धान्य वाटप . ग्राहकांचे हेलपाटे व वेळ वाचविणारी योजना

योजनेची ठळक वैशिष्टये धान्य वाटपावर प्रशासनाचे सनियंत्रण . धान्य दुकानदारांचे कमिशन अबाधित . संघटित काळ्या बाजारास आडकाठी . वाहतूकीच्या खर्चात बचत . शाश्वत योजना . धान्य वाटपावर प्रशासनाचे तर वाटलेल्या धान्यावर कुटुंबियांचे लक्ष राहील . एकूण धान्याच्या गरजेमध्ये किमान २० % बचत अपेक्षित . धान्याची सुरक्षितता .

अंमलबजावणीचे टप्पे पुढे चालू १ ) योजनेचे माहितीपत्रक लोकांना / लोकप्रतिनिधींना देणे २ ) लोकांना ३ / ६ महिन्याचे धान्याचे पैसे गोळा करण्यास सांगणे ३ ) विहीत नमुन्यात गावांतील / वाडीवरील लाभार्थ्यांचे संमतिपत्र व रक्कम पुरवठा निरिक्षक / तलाठी यांनी भरुन घेणे ( किमान ६० % लाभार्थी आवश्यक ) ४ ) त्याच दिवशी ही रक्कम चलनाने ( दुकानदाराच्या नावे ) कमिशन वगळून भरणे ५ ) धान्य वाटपाचा दिवस ( पैसे भरल्यापासून 3 दिवसाच्या आत ) ठरवणे

६ ) वाटपाच्या दिवशी तालुक्यातून धान्य वाहतूक करुन नेऊन चावडीवर ठेवणे . ७ ) शासनाच्या किंवा दुकानदाराच्या वाहनाने धान्य वाहतूक करावी , त्यानंतर ग्रामसभेसमोर प्रत्यक्ष वाटणे . वाटप करताना पावती देण्याचे व रेशनकार्ड वर नोंद घेण्याचे काम स्वस्त धान्य दुकानदाराने करावे . ८ ) दुकानदारास कमिशन अदा करावे व त्यानंतर योग्य त्या नोंदी तालुक्यातील धान्य वाटप नोंदवहीवर घेणे . अंमलबजावणीचे टप्पे ९ ) उर्वरित लाभार्थ्यांचे धान्य नियतनाबरोबर दुकानदारास देणे .

धान्याची ग्राहकांना भरावी लागणारी रक्कम अ . क्र . योजना ३ महिन्यांसाठी मिळू शकणारे जास्तीत जास्त धान्य ( किलो ) भरावी लागणारी रक्कम ( रुपये ) ६ महिन्यांसाठी मिळू शकणारे जास्तीत जास्त धान्य ( किलो ) भरावी लागणारी रक्कम ( रुपये ) गहू तांदूळ गहू तांदूळ १ . अन्नपूर्णा १५ १५ मोफत ३० ३० मोफत २ . अंत्योदय ५० ५० २५० ` १०० १०० ५०० ` ३ . बीपीएल ५० ५० ५५० ` १०० १०० ११०० ` ४ . एपीएल ५० ५० ८२५ ` १०० १०० १६५० `

योजनेची प्रगती ( मार्च २०१० अखेर ) अ . क्र . तालुक्याचे नाव घरपोच योजनेत सहभागी गाव / दुकानांची संख्या सहभागी कार्डधारक तीन महिन्यांसाठी वाटप केलेले धान्य ( क्विं ) १ . नाशिक ०९ ८२० ८२० २ . इगतपूरी ३८ १०३९६ १०३९६ ३ . सिन्नर ०८ ८६१ ८६१ ४ . दिंडोरी २४ ३१७३ ३१७३ ५ . पेठ ४१ ३३९९ ३३९९ ६ . सुरगाणा ५० ४५७८ २००५ ७ . निफाड ०४ १९१० १९१० ८ . त्र्यंबकेश्वर ३६ ३७१० ३७१० ९ . नांदगाव ०३ २१४ २१४ १० . सटाणा २० २३८० २३८० ११ . चांदवड २३ २३९६ २९७० १२ . कळवण ४६ ३२७२ ३२७२ १३ . देवळा ०२ १६६ १६६ १४ . येवला ०१ ४३७ ३३९ १५ . मालेगाव ०९ १४४९ १४४९ एकूण ३१४ ३९१६१ ३७०६४

नाशिक ( ३१४ ) नंदूरबार ( ७० ) पुणे ( १३७ ) सातारा ( ७० ) सांगली ( ५० ) सोलापूर ( ५० ) बीड ( ३ ) एकूण ६९४

प्रायोगिक तत्त्वावर भारतात पहिल्यांदाच प्रयत्न योजनेस प्रारंभ अलंगुण , ता . सुरगाणा ०६ . ०६ . २००७

गोदामातून वाहतूक

गावात थप्पी

ग्रामसभेसमोर धान्याचे वाटप

प्रत्यक्ष वितरण

कार्डधारकांना पोत्यांचे वाटप

कार्डधारकांना पोत्याचे वाटप

घरापर्यंत धान्य

प्रतिक्रीया �� आदर्शवत योजना … मा . आमदार श्री . जे . पी . गावित अनेक वेळा योजना कोणासाठी आहे यापेक्षा ती कोण राबवित आहे यास अकारण महत्त्व दिले जाते … मा . जिल्हाधिकारी श्री . चोक्कलिंगम लाभार्थी पैशांचा सदुपयोग कायमस्वरुपी थांबवावी काळाबाजार थांबेल मनमानीला आळा बसेल जनतेवरील अन्याय दूर होईल केवढे धान्य !!! परत दुकानदारांकडे आम्हाला जायला लावू नका !

स्थानिक व राष्ट्रीय वृत्तपत्रात प्रसिद्धी

राजीव गांधी प्रशासकीय गतिमानता पुरस्कार ( २००८ )

योजनेचे फायदे एकदाच धान्य वाटप धान्याची सुरक्षितता वाटपातील पारदर्शकता सनियंत्रण शाश्वत योजना खर्चात बचत कुटुंबियांचे धान्यावर लक्ष वेळ व खर्चात बचत गरिबांना वरदान प्रत्यक्ष राहणा - यास धान्य संघटीत काळया बाजारास आडकाठी क्रयशक्तीत वाढ व कुपोषणात घट ग्राहकांना समाधान व वेळेत बचत गरजूंच्या घरात धान्य प्रशासनाचे वाटपावर लक्ष

प्रत्यक्ष देवाचीही गरिबांच्या पुढे प्रकट होण्याची एकच रीत आहे , भाकरीच्या स्वरुपात !!!

�ݺ�ߣ

Gharpoch Dhanya Yojana

More Related Content

Gharpoch Dhanya Yojana