Inihanda ni: Shirley C. Veniegas, MAT-Filipino
Inihanda para sa mag-aaral, kaibigan, guro at lalong-lalo na sa mga nagpapadalubhasa sa larangan ng asignaturang Filipino. " Mabuhay ang wikang Filipino"
Ang tinatalakay o ang paksa ay tungkol sa kahulugan at kahalagahan ng wika at kung saan ay maibigay din ng mga mag-aaral ang espesipikong tulong ng wika sa iba't ibang larangan tulad panitikan, edukasyon, sining, musika, politika, negosyo, teknolohiya, siyensya, at media.
Inihanda ni: Shirley C. Veniegas, MAT-Filipino
Inihanda para sa mag-aaral, kaibigan, guro at lalong-lalo na sa mga nagpapadalubhasa sa larangan ng asignaturang Filipino. " Mabuhay ang wikang Filipino"
Ang tinatalakay o ang paksa ay tungkol sa kahulugan at kahalagahan ng wika at kung saan ay maibigay din ng mga mag-aaral ang espesipikong tulong ng wika sa iba't ibang larangan tulad panitikan, edukasyon, sining, musika, politika, negosyo, teknolohiya, siyensya, at media.
3. Ginagamit ang wika bilang isang
mabisang paraan ng pakikipag-usap
sa kapuwa.
Isa itong paraan ng komunikasyong
karaniwang taglay ng mga tao sa
isang lugar.
Bahagi ito ng kultura at pamumuhay
ng mga mamamayan.
KAHULUGAN
5. Pinakamabisang paraan ng
pakikipag-usap ang paggamit ng
mga salita o wika. Mas naipakikita
nito ang emosyon at mas malinaw
na naipapahayag ang saloobin.
GINAGAMIT ITONG MEDIUM SA
PAKIKIPAG-USAP O
KOMUNIKASYON.
6. Sinasabing ang wika ay yaman ng isang
bansa. Sa paamagitan ng wika, nalalaman
kung mula saan at paano nabubuhay ang
isang nilalang. Sa wikang ginagamit din
nababatid ang kinabibilangang
henerasyon ng isang tao. Sa paglipas kasi
ng panahon, nagbabago ang wika.
SUMASALAMIN SA KULTURA AT SA
HENERASYON
7. Ang diwa ng buhay ay ang
matuto ng mga bagay. At dahil sa
wika, mas madali at mabisang
naipalalaganap ang kaalaman sa
mundo, pasalita man o pasulat.
MABISANG INSTRUMENT SA
PAGPAPALAGANAP NG KAALAMAN
9. ito ay tumutukoy sa kahalagahang
indibidwal na pangunahing
pakinabang ng wika. Sa pamamagitan
ng wika ay nailalahad natin ang
damdamin at mga saloobin sa mas
malinaw at mabisang paraan.
Nailalabas din natin ang mga nais
nating ibahaging kaaalaman sa iba na
mahalaga para sa pag-unlad.
KAHALAGAHANG PANSARILI
10. Sa komunikasyon ay kailangan ng kausap,
kaya naman ang wikang inilalabas natin na
sakop ng kahalagahang pansarili ay
natatanggap naman ng ating kapuwa na
bahagi ng isang lipunan. Sa pamamagitan ng
wika, nabubuo ng mga mamamayan ang
isang mithiin para sa kanilang sarili, at
maging para sa bayan. Sa pamamagitan din
ng wika kaya napapaunlad ang kultura at
tradisyon ng isang pamayanan.
KAHALAGAHANG PANLIPUNAN
11. Dito nababatid ang pagpapalitan ng mundo ng
impormasyon. Magkakaiba man ang wika at
kulturang kinamulatan, nagsisikap ang bawat isa
na maiparating ang saloobin at ideya para sa
iisang mithiin. Sa pamamagitan din ng
komunikasyon ng mga bansa gamit ang wika, ay
nabubuksan para sa lahat ang oportunidad
upang paunlarin ang mga sarili maging ang
isang bansa. Mabisa rin ito para sa ekonomiya
ng mga bansa. Mahalaga ang komunikasyon
para sa pagpapanatili ng maununlad na nasyon.
KAHALAGAHANG PANDAIGDIGAN
13. KATANGIAN NG WIKA
Ang sumusunod ay ang mga
katangian ng wika. Sa pag-aaral ng
mga ito, malalaman na ang wika ay
nabuo sa sistematikong pamamaraan
at patuloy na umuunlad sa paglipas
ng mga panahon.
14. Nagiging mabisa ang komunikasyon at
pag-uusap dahil sa sistematikong
pamamaraan ng pagsasaayos ng mga
titik at salita. Mayroong sinusunod na
pamantayan o mga hakbang upang
makabuo ng mga salitang gagamitin.
Kapag nakabuo ng mg salita, maaari na
itong ayusin bilang parirala,
pangungusap, o talata.
1.) ANG WIKA AY MAYROONG
SISTEMANG BALANGKAS
15. O J E S I R Z A L
Maaaring buuin bilang JOSE RIZAL ayon
sa mga titik.
Maganda Marian artista paborito
Maaaring makabuo ng pangungusap na
Maganda ang paborito kong artista na
si Marian.
HALIMBAWA:
16. 2.) ANG WIKA LALO NA KUNG
PASALITA, AY MAYROONG TUNOG
Maliban sa pasulat na paraan, ang wika ay
sinasalita rin. At kapag sinasalita, mayroong
tunog na nabubuo. Sa pamamagitan ng pagbuo
ng tunog, nalalaman ang emosyon at
kahulugan ng salita. Sa intonasyon nababatid
ang dagdag na kahulugan ng tao sa isang
salita.
17. 2.) ANG WIKA LALO NA KUNG
PASALITA, AY MAYROONG TUNOG
Ang tunog ay nalilikha sa pamamagitan
ng ating baga na naglalabas ng hangin
at dumaraan sa voice box (artikulador) at
pagkatapos ay sa ilong at bibig kung
saan ito binabago para sa emosyon
(resonador).
18. HALIMBAWA:
Saan ka pupunta? (maaaring lagyan ng
emosyon o tunog na malambig o pagalit)
Oh kumusta ka na? (maaaring lagyan ng
emosyon o tunog na malambig o pagalit)
Huh? (kahit walang direktang kahulugan
ang salitang ito, maaari itong mabigyan ng
kahulugan ayon sa tunog na nilikha)
19. 3.) ANG WIKA AY ARBITRARYO
Sumsalamin ang wika sa pagkakasundo ng
mga tao sa ilang lugar. Napagkakasunduan
ng mga mamamayan ang pangunahing
wikang gagamitin nila. Saklaw nito ang mga
salitang gagamitin sa kanilang kabuhayan,
edukasyon, pagkain, at pagpapalaganap ng
kultura at tradisyon.
20. 3.) ANG WIKA AY ARBITRARYO
Indikasyon din na kung hindi nauunawaan ng isang
tao ang wikang sinasalita ng mga tao sa isang lugar
ay hindi siya bahagi ng kanilang pamayanan at isa
lamang itong dayuhan. Gayunman, kung mamamalagi
ito sa lugar na iyon, ay imposibleng hindi niya
malaman at matutuhan ang wika. Dahil magiging
bahagi na rin ng kaniyang buhay ang pananalita, ay
mababatid niya rin ang paggamit nito.
21. HALIMBAWA:
Bahay Kapag mula sa pamayanang Tagalog
Balay Kung mula sa pamayanang Bisaya
Bay Kung mula sa pamayanan ng mga
Tausug
Casa Kung Chavacano naman ang sinasalitang
wika
22. 4.) ANG WIKA AY BUHAY AT
DINAMIKO
Dahil pagbabago lamang ang permanenteng
bagay sa daigdig, maging ang wika ay
nakararanas ng pagbabago. Sa paglipas ng
panahon at mga henerasyon, nabibigyang
daan nito ang pag-unlad at pagbabago ng
wika. Isang patunay nito ang konsepto ng
makaluma at makabagong pag-uusap.
23. 4.) ANG WIKA AY BUHAY AT
DINAMIKO
Sa kulturang Pilipino, mas matalinghaga at
mas kagalang-galang pakinggan ang
makaluma o tradisyonal na uri ng
pagsasalita. Sa pag-unlad ng teknolohiya,
unti-unting naging makabago ang paraan ng
pakikipag-usap na tinatawag na
komunikasyon sa kontemporaryong panahon.
24. 4.) ANG WIKA AY BUHAY AT
DINAMIKO
Bunga nito ang pagbabago ng kahulugan
ng isang salita. Mas lumalawak ang
bokabularyo ng mga tao dahil sa mga
bagong ideyang nabubuksan at
natutuklasan sa pagbabago ng
henerasyon.
26. 5.) ANG WIKA AY NANGHIHIRAM
Dahil ginagamit ang wika sa komunikasyon,
hindi maiiwasang magkaroon ng palitan o
hiraman ng mga salita. Mayroong mga
salitang walang katumbas sa wika ng isang
bansa o pamayanan, kaya naman ang
nagiging solusyon dito ay ang panghihiram.
27. 5.) ANG WIKA AY NANGHIHIRAM
Likas namang katangian ito ng lahat ng
wika. Ito rin ang dahilan kung bakit ang
wika ay dinamiko at umuunlad. Sa
panghihiram din mas nagiging bukas sa
pagtuklas ng kultura at tradisyon ang isang
mamamayan o nasyon.
28. 5.) ANG WIKA AY NANGHIHIRAM
Ang wikang Filipino ay salamin ng wikang
nanghihiram. Magkakahalo ang mga
salitang Kastila, English, Arabe, at iba pang
Austronesian na salita. Siyempre kabilang
dito ang mga likas na wika tulad ng
Tagalog, Waray, at ibang lokal na wika.
29. HALIMBAWA:
Wikang Italian: Spaghetti
Wikang Filipino: Ispageti
Wikang English:
Computer
Wikang Filipino: Kompiyuter
Wikang Kastila: Cuarto
Wikang Filipino: Kuwarto
30. 6.) ANG WIKA AY KAAKIBAT AT
SALAMIN NG KULTURA
Ginagamit din ang wika sa
pagpapaunlad ng kultura ng isang
bansa o pamayanan. Sa pamamagitan
ng wika ay mababatid ang makulay na
kultura, tradisyon, at pamumuhay ng
mga tao.
31. 6.) ANG WIKA AY KAAKIBAT AT
SALAMIN NG KULTURA
Sa katunayan, para sa mga dayuhan
sa isang bayan, ang mga salitang may
kaugnayan sa mga pista, pagdiriwang,
pagkain, at iba pang mahahalagang
kagamitan ang nagsisilbing tanda nila
sa isang lugar.
32. 6.) ANG WIKA AY KAAKIBAT AT
SALAMIN NG KULTURA
Iniuugnay nila ang mga salita sa
kultura sa mga tao at lugar para
manatili ito sa kanilang isip, na
kalaunan ay tuluyang nagiging
pagkakakilanlan ng nito para sa
nakararami.
33. HALIMBAWA:
Ang PANAGBENGA FESTIVAL ay naging tanyag sa
buong Pilipinas kahit hindi naman lahat ay nagsasalita
ng wikang Kankanaey.
Ang BALUT at ADOBO ay nagsisilbing pagkakakilanlan
ng Pilipinas sa buong mundo lalo na sa mga dayuhang
dumarayo sa bansa.
Alam nating ang PANSIT, LUMPIA, SIOPAO, at TOKWA
ay mula sa kulturang Chinese kahit na bahagi na ito
ng kulinarya ng Pilipinas.
34. 7.) ANG BAWAT WIKA AY
NAISUSULAT
Kung naisasalita ang wika, kailangan ay
naisusulat din ito. Kadikit ng mabisa at
malinaw na anyo ng impormasyon ay ang
katangian nitong maisulat at mabigkas.
Hindi naman kasi maaaring lahat ng
nangyayari ay pasalita lamang at tatandaan
ng utak.
35. 7.) ANG BAWAT WIKA AY
NAISUSULAT
Mas nagiging mahalaga ang isang
pangyayari o kaganapan kung
maidodokumento ito. Sa pagsusulat din ng
mahahalagang ganap gamit ang wika, mas
napapanatili nito ang saysay ng wika at
salita mula sa isang bansa, bayan, o maliliit
na yunit ng pamayanan.
36. 8.) ANG WIKA AY
MAKAPANGYARIHAN
Makapangyarihan ang salita at wika. Kung
nagagamit ito sa pakikipag-usap sa kapuwa,
kaya rin nitong tuligsain ang isang masamang
gawi. Sa pamamagitan ng pasulat o pasalitang
paraan ay maaaring maiparating ang
pagsalungat sa hindi wastong pamamamahala o
pagturing sa isang tao.
37. 8.) ANG WIKA AY
MAKAPANGYARIHAN
Halimbawa nito ay ang mga ginagawang protesta
ng mga militanteng grupo na hindi lamang umaasa
sa mga isinisigaw nila, kung hindi mayroon pang
bitbit na mga plaka at karatula. Ang iba naman ay
sumsulat ng editoryal sa mga pahayagan o di kaya
naman ay nagbubulalas ng kanilang mga
komentaryo sa mga programa sa telebisyon o
radyo.
