Guzel Ahlak
- 2. 聴LG聴L聴 AYET: Nur Suresi 21- Ey iman edenler! eytan脹n ad脹mlar脹n脹 takip etmeyin. Kim eytan脹n ad脹mlar脹n脹 takip ederse unu bilsin ki o edepsizlikleri ve k旦t端l端端 emreder. Eer 端st端n端zde Allah'脹n l端tuf ve merhameti olmasayd脹 i巽inizden hi巽bir kimse temize 巽脹kmazd脹. Fakat Allah dilediini ar脹nd脹r脹r. Allah iitir ve bilir. 28- Orada kimse bulamazsan脹z size izin verilinceye kadar oraya girmeyin. Eer size "Geri d旦n端n!" denilirse hemen d旦n端n. 端nk端 bu sizin i巽in daha temiz bir davran脹t脹r. Allah yapt脹脹n脹z脹 bilir. 30- (Resul端m!) M端min erkeklere g旦zlerini (harama) dikmemelerini 脹rzlar脹n脹 da korumalar脹n脹 s旦yle. 端nk端 bu kendileri i巽in daha temiz bir davran脹t脹r. 端phesiz Allah onlar脹n yapmakta olduklar脹ndan haberdard脹r. Kalem Suresi 4 - Sen elbette y端ce bir ahlak 端zeresin. 聴LG聴L聴 HAD聴S: 1. Din, g端zel ahlakt脹r. (Deylemi) 2. Sizin imanca en g端zeliniz, ahlak巽a en g端zel olan脹n脹zd脹r. (Hakim) 3. M端minlerin iman y旦n端nden en faziletlisi ahlak巽a en iyi olan脹d脹r. (Tirmizi) 4. 端phesiz g端zel ahlak, g端nein buzu erittii gibi g端nahlar脹 eritir. (Har但iti) 5. Bir insan az ibadet etse de, g端zel ahlak脹 sayesinde en y端ksek dereceye kavuur. (Taberani) 6. Yumuak davran! Sertlikten sak脹n! Yumuakl脹k insan脹 s端sler, 巽irkinlii giderir. (M端slim) 7. Sadaka, yetmi errin kap脹s脹n脹 kapat脹r. (Taberani) 8. Ge巽mi peygamberlerin, sonraki insanlara ulaan s旦zlerinden birisi de udur: Utanmad脹ktan sonra dilediini yap. (Buhari) 9. Yumuak huylu kimseye, d端nya ve ahiret iyilikleri verilmitir. (Tirmizi) 10. 聴badetlerin en kolay脹, az konumak ve iyi huylu olmakt脹r. (聴bni Ebidd端nya) 11. D端nyada veya ahirette 旦z端r dilemek zorunda kalaca脹n s旦z ve hareketten uzak durmaya 巽al脹! (H但kim)
- 3. GZEL AHLAK NE DEMEKT聴R? G端zel ahl但k, ilim ve edep 旦renmekle, iyi insanlarla arkadal脹k etmekle elde edilen iyi huylard脹r. Dinimiz iyi huylar edinmemizi, k旦t端 huylardan ka巽脹nmam脹z脹 emretmektedir. Y端ce Rabbimiz, sevgili Peygamberimizi 旦verken, (Ger巽ekte sen, b端y端k bir ahl但k 端zeresin) buyurmaktad脹r. 聴yi insan, g端zel huylara sahip olan kimse demektir. G端zel huy, iyi i yapmaya sebep olur. G端zel ahl但k, ruhumuzun al脹kanl脹k haline getirdii iyi huylara denir. 聴sl但m 但limleri, g端zel ahl但k脹 tarif ederken buyuruyorlar ki: G端zel ahl但k, g端ler y端zl端l端k, c旦mertlik ve kimseyi 端zmemek demektir. G端zel ahl但k, genilikte ve darl脹kta insanlar脹 raz脹 etmeye 巽al脹mak demektir. G端zel ahl但k, Allahtan raz脹 olmak demektir. Yani hayr脹 ve erri Allahtan bilmek, nimetlere 端k端r, bel但lara sab脹r etmektir. G端zel ahl但k, haramlardan ka巽脹p hel但li aramak, dier insanlarla olduu gibi aile fertleriyle de iyi ge巽inip onlar脹n ge巽imlerini salamakt脹r. G端zel ahl但k脹n en az脹, g端巽l端klere g旦端s germek, yapt脹脹 iyiliklerden kar脹l脹k beklememek, b端t端n insanlara kar脹 efkatli olmakt脹r. G端zel ahl但k, yaratan脹 d端端nerek, yarat脹lanlar脹 ho g旦rmek, onlar脹n eziyetlerine sabretmektir. Bir M端sl端mana 巽at脹k kala bakmak haramd脹r. G端ler y端zl端 olmayan kimse m端min s脹fatl脹 deildir. M端sl端man, herkese kar脹 g端ler y端zl端, tatl脹 dilli olmal脹d脹r. Hadis-i erifte, Allaha ve ahiret g端n端ne iman eden kimsenin, misafirine ve komusuna ikram etmesi, ya hay脹r s旦ylemesi veya susmas脹 emredilmitir. G端zel ahl但kl脹 olman脹n, baz脹 al但metleri unlard脹r: 聴nsafl脹 olmak, arkadalar脹n脹n hatas脹n脹 g旦rmemek, h端sn端 zan etmek, k旦t端 zandan ka巽脹nmak, arkadalar脹n脹n eziyetlerine g旦端s germek, onlardan ik但yet巽i olmamak, hep kendi ay脹p ve kusurlar脹n脹 d端端nmek, kendi nefsini k脹namak, g端ler y端zl端 olup, herkesle yumuak konumakt脹r. G端zel ahl但k sahibi olan kimse, edeplidir, az konuur, hatas脹 azd脹r, kimsenin g脹ybetini etmez (巽ekitirmez), Allah i巽in sever, Allah i巽in d端manl脹k eder. Emaneti korur, komu ve arkada脹n脹 g旦zetir. B端t端n iyi huylar脹n ba脹 ise hay但 (utanmak)t脹r. GZEL AHLAK 聴LE 聴LG聴L聴 V聴DEOLAR K脹sa film i巽in TIKLAYINIZ Sohbet (Mahmud Esad Coan) TIKLAYINIZ Uzun Sohbet (Mahmud Esad Coan) TIKLAYINIZ Ufka Yolculuk Yar脹ma Kitab脹 rnek Sorular 聴巽in TIKLAYINIZ
- 4. AHLAK聴 DEER KAVRAMLARIMIZ GVEN Korku, 巽ekinme ve kuku duymadan inanma ve balanma duygusu dur. 聴巽ten ve samimi yak脹nl脹k hissedir Kii g端venilir bir insan olmak istiyorsa; Doru olmak zorundad脹r, doru insan konutuunda yaln脹z doruyu, faydal脹y脹, iyiyi ve g端zeli konuur Hayr脹, hakk脹 ve sabr脹 tavsiye eder, u巽larda dolamaz, 聴tidali ve orta yolu se巽er. Asla zarar vermeyi d端端nmez, menfaatine uymasa da sonu巽lar脹n脹 beenmese de doru yoldan ayr脹lmaz, d端r端st ve sorumluluk sahibidir. D端端nce da davran脹ta azim de iradede hakka Sad脹k ve istikamet 端zeredir. A巽脹k s旦zl端 samimi d端r端st hakk脹 ve s脹n脹rlara menfaatine uymasa da sonu巽lar脹n脹 beenmese de doru yoldan ayr脹lmaz, d端r端st ve sorumluluk sahibidir. S旦z verdiinde s旦z端nde durur, a巽脹k s旦zl端 samimi d端r端st hakk脹 ve s脹n脹rlara duyarl脹d脹r ZGVEN zg端veni gelimi olan insan脹n; 旦z端, vicdan rehberliinde dosdoru yolda olursa onu hi巽bir s脹k脹nt脹 hi巽bir dert hi巽bir zorluk y脹kamaz y脹kamad脹脹 gibi, g端venini m端cadele g端c端n端 yiitliini artt脹r. zg端ven, kiinin Neyi yap脹p Neyi yapmamas脹 gerektiini bilmesi, dorular i巽in 巽aba sarf etmesi, doru yoldan hi巽bir ey ve kimsenin onu al脹koyamamas脹d脹r, buna ecaat ve yiitlik de denir. zg端ven, sorumluluklardan korkmamak sorumluluklar脹 yerine getirmekten Mutlu olmakt脹r hata yapt脹脹n zaman hata onarma i巽in acele etmektir ZDENET聴M z denetim ya da irade g端c端 g端zel niyetle balar. G端zel niyet, b端t端n hay脹rlar脹n ba脹d脹r, kii ancak niyet ettiinde ulaacakt脹r. Niyet, g旦nl端 ahlak脹 bir hedefe programlar. 聴yi niyet b端t端n hay脹rlar脹n balang脹巽 noktas脹 olmas脹 y旦n端nden 旦nem arz eder. zdenetim, niyetini duygular脹n脹 d端端ncelerini davran脹lar脹n脹 kontrol edebilmektir. Hedef koyup uyumlu 巽aba g旦stermektir. Hedeften al脹koyacak engellilerle, zorluklarla baa 巽脹karak hedeften sapmadan devam edebilme g端c端d端r. zdenetim sahibi olan insanlar脹n 旦zellii ise; Hi巽bir ey onlar脹 hedeflerinden sapt脹ramaz her art ve durumda hedeflerine doru bir 巽aba ve gayret i巽erisinde olurlar zdenetim sahibi insan hem s脹n脹rlar脹n脹 巽ok iyi bilir hem de sorumluluklar脹na olan bal脹l脹脹 onun g端venli ve disiplinli olmas脹n脹 salar, bu da her alanda baar脹ya ulamay脹 getirir.
- 5. AHLAK Ahlak脹n temel iki nitelii vard脹r: Birincisi davran脹lar脹n yerleik ve i巽ten olmas脹d脹r, 聴kincisi ahlaki davran脹脹n herhangi bir zorlama olmaks脹z脹n insan脹n h端r iradesiyle niyete bal脹 s端rekli ortaya konulan, deer i巽erikli eylem tutum ve davran脹lar脹d脹r. Ahlak; bireyin doru ile yanl脹脹 ay脹rt edebilmesini salayan, ona rehberlik yapan, yol g旦steren, s脹n脹rlar koyan, ilkeler ve deerler b端t端n端d端r. Ahlaki tutumlar, kiiyi 端zg端n 旦zg端r ve deerli k脹lmaktad脹r. G端zel ahlak kazanmak isteyen insan; duygular脹n脹 d端端ncelerini davran脹lar脹n脹 ilkel boyuttan estetik ve sanat boyutuna ta脹mal脹. G端zel ahlak, zarar g旦ren ve zarar veren olmaktan, fayda g旦ren ve fayda veren olmaya ge巽ebilmektir SORUMLULUK Sorumluluk, 旦zg端rl端kt端r, bir insan s旦ylediklerinden davran脹lar脹ndan 端zerine ald脹脹 g旦revin sonu巽lar脹ndan sorumludur. G旦rev ve sorumluluk bilinci 聴nsan脹 en kolay olgunlat脹ran duygudur. 聴nsan, kendine kar脹, eyaya kar脹, ailesine kar脹, 巽evresine kar脹, tabiata kar脹 ve Yaradan脹na kar脹 sorumluluk i巽erisindedir. Kendine kar脹 sorumluluk ni巽in yarat脹ld脹脹n脹 bilmektir ve kendi hayat脹m脹z脹n sorumluluunu 端stlenmek i巽in kiisel hayat plan脹 yapmam脹z gerekir. Baz脹 rnekler; Bedenimizin sorumluluunu almak. Sal脹kl脹 olmak i巽in, nas脹l hayat yaamam脹z gerektiini 旦renmek. Hareket etmeyi, dinlemeyi yeterli miktarda yapabilmek. Uyku ihtiyac脹m脹z脹, vaktinde ve yeterli miktarda kar脹lamak. Helal ve sal脹kl脹 beslenmek. Duyarl脹 olmak. Sosyal ilikilerimizi, kiminle arkada olup olmayaca脹m脹z脹, kimlerle Neyi payla脹p paylaamayaca脹m脹z脹 ve kimlere kar脹 dikkatli olmam脹z gerektiini bilmek. Salam bir karakter ortaya koymak. zellikle 聴htiya巽 ve isteklerimizi, imk但nlar脹m脹za g旦re d端zenlemek, israf etmeden kanaat sahibi olmak gibi
- 6. ADALET Adalet, her eyi yerli yerine koymakt脹r. Bir ey hakk脹n脹 vermektir. Hi巽bir ayr脹m yapmadan her koulda hakk脹n yan脹nda olmakt脹r. 聴yilik yapana iyilik yapmak her kiinin, k旦t端l端k yapana iyilik yapmak er kiinin iidir. K旦t端l端k yapana iyilik yapmak, onun k旦t端l端端n端 engel olmakt脹r, yoksa onun k旦t端l端端n端 tevik anlam脹na gelebilecek bir iyilik deildir. Adalet doruluk ve Sevgi'nin dengede olmas脹d脹r. 聴nsan脹n 旦fkesi g端巽l端 olma istei adalete engel olabilir. Gurur adalet engel olabilir, gururlu insanlar脹n adaletsiz olmas脹 巽ok kolayd脹r. Azim, adaletten sapmadan s端rekli gayret etmektir. H脹rs ise, Zalim olmak pahas脹na s端rekli gayret etmektir. Azim insan脹 olgunlat脹r脹r, h脹rs zavall脹 yapar. Adalet eyadan balar, eyay脹 yerli yerine koyduum da zarar g旦rmemesine zen g旦sterdiimizde adaleti al脹kanl脹k haline getirmeye balar脹z SABIR Cesaret, zorluklara g旦端s germek, direnmek anlam脹nda ahlaki bir disiplindir. Sabretmek, ne yaarsa yaas脹n, adaletten ve edepten vazge巽memek, isteklerini erteleyebilmek, - duygular脹n脹 kontrol edebilmektir. Sab脹r yaad脹klar脹m脹z脹n bize bir eyler 端retmesine izin verebilmektir. Sab脹r 巽旦z端mle megul olmakt脹r. Sab脹r zarar vermek deil, zarar脹 onarmak adaleti salamakt脹r 端kretmek sahip olduklar脹n脹 旦renebilmek ve bunlar i巽in Allah'a teekk端r edebilmektir. ik但yet edenler genelde elindekini nimetleri ve sahip olduklar脹n脹 g旦rmeyip eksiklere odaklananlard脹r. Sab脹rs脹z insanlar kolay hata yaparlar. Sab脹rl脹 insanlar, sorumluluklar脹n脹 yerine getirdikleri i巽in 巽al脹kan ve baar脹l脹 olurlar, bu sayede s端rekli huzurlu olurlar. Her zaman sab脹rl脹 olanlar脹 Allah Celle Celal端h端 selamet ile 旦d端llendirir. SAYGI 聴nsan脹, canl脹y脹 ve eyay脹 旦nemseme, deer verme, h端rmet etme, ona kar脹 hassas olma, dikkatli davranma Onun sevgisini kaybetmekten korkma manas脹na gelir. B端y端k deerli ve 旦nemli kiilere kar脹 sevgi ve bal脹l脹k kar脹脹m脹n duygu anlam脹na gelmektedir. Sayg脹 kar脹m脹zdakine deer verdiimizi, onu d端端nd端端m端z端 hissettirmektir. Onu k脹rmaktan incitmekten ka巽脹nmakt脹r. Onun ihtiya巽lar脹na duyarl脹 olmakt脹r.
- 7. SINIRLAR Edep ve s脹n脹rlar ahlak脹n en 旦nemli konular脹ndan birisidir. Ahlakl脹 olma bu s脹n脹rlar脹n bilinmesiyle olur. Yery端z端nde her ne varsa canl脹 cans脹z her eyin bir s脹n脹r脹 vard脹r, bir 旦l巽端s端 vard脹r. S脹n脹rs脹zl脹k yaln脹z ve yaln脹z Cenab脹 Allah'a aittir. S脹n脹rlar, eyalar脹 canl脹lar脹 korur ve varl脹klar脹n脹 s端rd端rmelerini salar. S脹n脹rlar, kiinin kendisini emniyette hissederek hareket edebilecei alanlar脹 belirleyen iaretlerdir. S脹n脹r, kiinin kendisini kontrol etmesini, se巽enekler aras脹ndan karar verilmesini ve verdii karar脹n sonu巽lar脹n脹 g旦rmesini salar. S脹n脹rdan ama巽 kiileri engellemek deil onlar脹 s脹n脹rlar i巽erisinde g端vende hissettirmek, onlara kendini gelitirme cesarete kazand脹rmakt脹r. Adem as.a aaca dokunmama s脹n脹r脹 konulmu, s脹n脹r脹 a巽t脹脹nda o, anavatan脹m脹z Cennetten imtihan alan脹na d端nyaya g旦nderilmitir 聴nsanlar Hz. dem ahs脹n da ilk defa s脹n脹r ile kar脹lam脹t脹r. MAHREM聴YET Bedensel mahremiyet; kii toplumsal bir varl脹k olarak, var olmak bakalar脹n脹n varl脹脹n脹 kabul etmek gelimek ve gelitirmek ile y端k端ml端d端r. Giyimde mahremiyet; giysilerimizin muhatap olduumuz kiilerin yak脹nl脹脹 ile uyumlu olmas脹d脹r. Uyku k脹yafeti ile sokaa 巽脹k脹lmayaca脹n脹n bilinmesi mahremiyet bilincinin g旦stergesidir. Mahremiyet olmazsa g端ven duygusu zedelenir. Sosyal mahremiyet; kiminle hangi artlarda g旦r端t端端m端z端, ne zaman nerede olduumuzu ilgisiz kiilerle paylamak, duvarlar脹 y脹k脹lm脹 evde yaamak gibidir. Bilgi ta脹ma becerisi; faydas脹z, gereksiz, ilevsiz bilgi den korunmak, bilginin kayna脹n脹 ve k旦klerini bilmek bulmak arat脹rmak eletirmek. Gelen bilginin ne olduunu bilmek kadar, ne olmad脹脹n脹 bilmek, bilginin ger巽ek s脹n脹rlar脹n脹 belirler. Bilgiyi gerektii yerde, gerektii kadar脹yla, gerekli kiiyle paylamak, YARDIMSEVERL聴K Herkesin i巽inde bakalar脹na iyilik yapma melekesi vard脹r. 聴yilik yapt脹k巽a sevap kazand脹k巽a iyilik yapma becerisi artar. 聴yilik yapmay脹 ihmal edersek bu beceri azal脹r. 聴yilik yapmak; insanlar脹n s脹k脹nt脹s脹n脹 gidermek tepkilerini azaltmak y端k端n端 paylamak onlar脹 anlamaya 巽al脹makt脹r
- 8. VE Hayat s端rekli bir 巽aba ve m端cadele yolculuudur. Her birimizin g旦revi, bu yolculuu en g端zel ekilde devam ettirmektir. Kim olduumuzu, nereden geldiimizi, Nereye gitmek istediimizi, nas脹l bir yolculuk yapmak istediimizi, doru yolda olduumuzu nas脹l 旦l巽端m takip edeceimizi, kafam脹z kar脹t脹脹nda kimle sorup dan脹aca脹m sorgulamal脹 iyi d端端nmeliyiz. Varl脹k sebebimiz; kendimizi en iyi ekilde eitmek, yery端z端ndeki insanlar脹n faydas脹na 巽al脹mak, kendimizin ve dier canl脹lar脹n haklar脹n脹 korumak ve t端m 巽evremizi koruyarak gelitirmek, duyarl脹 olmakt脹r. Nereden geldik Allah'tan geldik mutlaka ona d旦neceiz. Her eyin hakiki sahibi O. Bizim de hakiki sahibimiz Odur. T脹pk脹 yery端z端 yolculuu gibi hayat yolculuumuzu da sonunda piman olup 端z端lmemek i巽in kiisel hayat plan脹 yaparak en verimli en huzurlu ve baar脹l脹 yolculuk haline getirebiliriz. Ahlak ahsiyetimiz i tan脹mlayan, otomatik davran脹lar ve al脹kanl脹klar b端t端n端d端r. Bir davran脹脹n ahlak olmas脹 i巽in otomatik yani zorlanmadan g旦n端ll端 yap脹lmas脹 ve s端reklilik g旦stermesi gerekir. Ergenlik d旦nemi bir anlamda psikolojik doum d旦nemi de diyebiliriz. Ergen o g端ne kadar tan脹mad脹脹 yeni stres ve haz kaynaklar脹 ile tan脹脹r. Gencin ergenlik d旦nemini sal脹kl脹 y旦netebilmesi i巽in rehberlie ihtiya巽 duyar. Mahremiyet 旦zel alanlard脹r, ihlal edildiinde kiide g端ven duygusunu zedeleyen kiiyi kendisi olma hakk脹n脹n elinden al脹nd脹脹n脹 hissettiren kiisel aland脹r. Bedensel mahremiyet iznimiz d脹脹nda kimsenin g旦rmeyecei ve dokunamayaca脹 alanlar脹 oluturur. Zihinsel mahremiyet kiminle ne kadar脹n脹 paylaaca脹m脹z, ya da herkesle her d端端ncenin paylaamayaca脹n脹 bilmek olarak ifade edilebilir. Duygusal mahremiyet kayg脹, 旦fke, sevgi hazlar脹n脹 ne zaman ne kadar ve nas脹l yaayaca脹m脹z脹 bilmek ve kontrol etmek olarak deerlendirebiliriz. Ekonomik mahremiyet kazanc脹m脹z脹 ve harcamalar脹m脹z脹, kiminle paylaaca脹m脹z脹 bilmek eklindedir. Sosyal mahremiyet kimlerle hangi ortamlarda bulunaca脹m脹z脹 ve bulunmayaca脹 m脹z脹 bilmektir. S脹n脹rlar kiinin kendisini hangi alanda nereye kadar gelitirebileceini 旦l巽端s端d端r. Kiinin nerede ne kadar nas脹l hareket edebileceini belirler. Vicdan ne zaman nas脹l mutlu olaca脹m脹z脹 旦retir ve bize yol g旦sterir. Huzur sevginin ahlaka d旦n端mesi, davran脹lar脹n olgunlat脹r脹p akl脹n ve vicdan脹n uyum i巽erisinde olmas脹d脹r. Sizin imanca en g端zeliniz, ahlak巽a en g端zel olan脹n脹zd脹r. Hadis-i erif