際際滷

際際滷Share a Scribd company logo

Halk takvimi www.sahkulu.com

Memet amur
Memet amur

ahkulu Sultan Dergah脹 Yay脹nlar脹 - Halk Takvimi www.sahkulu.com web sitemize girerek daha 巽ok kitap okuyabilirsiniz.

1 of 48
Downloaded 30 times
N聴聴N E聴T聴M? NASIL E聴T聴M? EYH BEDRETT聴N MENEMENDEN KAHRAMANMARA CANKIYIMINA Eitim Dizisi: 1 ahkulu Derg但h脹 taraf脹ndan haz脹rlanm脹t脹r Aral脹k 2003
DUYURU Sevgili Canlar! Derg但h脹m脹zda, iki y脹l s端reli "Dedelik Ei足 tim" ve "Alevilik Temel Eitim kurslar脹 a巽脹足 lacakt脹r. Deerli 旦retmenlerin y旦netimin足 de Ocak 2004te a巽脹lacak kurslardan "De足 delik Eitim Kursu"ha kat脹lacak "Ocakl脹" canlar脹n 25 ya脹n脹 bitirmi olmalar脹 ve ba足 lama 巽almay脹 bilmeleri gerekmektedir. Temel Alevilik Eitimi Kursu"i巽in herhangi bir koul yoktur ve b端t端n canlara a巽脹kt脹r. Ayr脹ca yine Derg但h脹m脹zda, 旦retici-y旦neti- ci kadrolar脹n yetitirilmesi amac脹yla "Alevi- lik-Bektailik D端端nce At旦lyes脹"a巽脹lacakt脹r. Belli birikimi olan ve Alevili脹-Bektailii b端t端n y旦nleriyle 旦renmek kayg脹s脹 ta脹足 yan canlar at旦lyeye 旦renci olarak kabul edilecektir. 聴stekli canlar脹n Y旦netime bavurarak ad足 lar脹n脹 yazd脹rmalar脹n脹 rica ederiz. Y旦netim Kurulu
SEVG聴L聴 CANLAR Alevilik-Bektailik. insanl脹脹 ve doay脹, Tanr脹 ile 旦zdeletirdi: insan脹 Konuan Tanr脹, doay脹 Sessiz Tanr脹" yapt脹. Halk脹n demokrasisini politikan脹n mutlak bi巽imi olarak alg脹layan toplumcu h端manizmin en 端retken felsefesini yaratt脹. Etik-estetik bir anlat脹m bi巽imi olarak d端- 端nceye/inanca ta脹d脹脹 ak脹, 旦zg端rl端端n tek olas脹 temeli ve toplumsal yaam脹n tek etik harc脹 olarak yaama ge巽irdi. Doa yasalar脹ndan farkl脹 her t端r insan doas脹 yasas脹n脹 yads脹yarak doa 端zerinde eriata g端巽 veren dinsel d端端ncelere kar脹-duru ald脹; ayn脹 g端c端 doa 端zerinde insana veren 巽ada/evrensel bir d端端n足 cenin 端reticisi oldu.
DERGHIMIZI TANIYALIM En eski T端rk yap脹lar脹ndan olan ahkulu Sultan Derg但h脹; kaynaklar脹n belirttiine g旦足 re, Orhan Gazi d旦neminde, b但t脹ni kimlikli sava巽脹 dervilerin oluturduu. Bizans脹 g旦zetlemekle y端k端ml端, ileri karakol niteli足 inde bir kurum olarak dodu(1379}. Ankara yenilgisinden(1402) sonra Geb足 zenin bat脹s脹ndaki Osmanl脹 topraklar脹, Bi足 zans'a terkedildi; egemenliin el deitir足 mesiyle ahkulu Sultan Derg但h脹 yak脹l脹p y脹k脹ld脹. Sava s脹ras脹nda Derg但h 脹n ilk post- niini ahkulu Sultan ile 巽evredeki zavi足 yelerin 40 Erenler ad脹yla an脹lan m端ritleri ehit edildi. Mehmet elebi(1. Mehmet) d旦neminde; y旦re yeniden Osmanl脹 topraklar脹na kat脹ld脹 ve ahkulu Sultan Derg但h脹 mamur duru足 ma getirildi. 4
Derg但h'a ad脹n脹 veren ahkulu Sultan'脹n yaam脹na ilikin nesnel bilgilerimiz ne yaz脹k ki doyurucu deil. Bize uluan bil足 giler daha 巽ok s旦ylence kaynakl脹. Yine de tarihsel veriler ahkulu Sultan'脹n, Hac脹 Bekta Veli geleneinden Horasan k旦kenli bir veli olduunu bize anlat脹yor, ahkulu Sultan Derg但h脹, XV. yy'dan balayarak Bekta樽liin 聴stanbuldaki 但si- tanesi, ayn脹 zamanda tarikat脹n OsmanlI topraklar脹 端zerindeki en 旦nemli tekkele足 rinden biri durumuna geldi. Bu nedenle kimi kaynaklarda ahkulu Sultan Derg但h脹, ikinci Pirevi" ad脹yla an脹l脹r. 1826da Bektai tarikat脹n脹n da脹t脹lmas脹 端zerine Derg但h, Nakibendilere devredildi; d旦nemin postniini Ahir Mehmet Baba, d旦rt halifesi ile birlikte Tire'ye s端r端ld端; Der足 g但h, yeniden harap duruma geldi, 1861'den sonra Derg但h canlanmaya balad脹. zellikle son postniin Mehmet 5
Ali Hilmi Dedebaba(1863-1907) d旦ne足 minde Derg但h, youn bir imar faaliyetine sahne oldu. 1925'te kapat脹ld脹ktan sonra m端lkiyeti Vak脹flar 聴daresine devredildi: ilevsiz kal足 d脹脹ndan harap olmaya balad脹. G端n端足 m端ze ulaamayan kimi yap脹 b旦l端mlerinin, bu d旦nemde ortadan kalkt脹脹 bilinmektedir. Y端zy脹llard脹r cemlerimizin yap脹ld脹脹, kurban足 lar脹m脹z脹n t脹land脹脹. lokmalar脹m脹z脹n yendii bu k端lt端r-inan巽 kurumu; 1980lerin orta足 lar脹ndan balayarak Alevilerce sahiplenildi. Bak脹ms脹z ve harap durumdaki Derg但h, 旦nc端 canlar脹n 旦zverili ve y端rekli 巽al脹mala足 r脹yla ge巽mi 旦z端ne uygun bi巽imde restore edilerek bug端nk端 durumuna getirildi. Bir inan巽 ve k端lt端r yuvas脹 durumundaki Derg但h脹m脹z脹 her y脹l y端zbinlerce can脹m脹z ziyaret etmekte ve etkinliklerimizden yarar足 lanmaktad脹r. ahkulu Sultan Derg但h脹 Vakf脹 y旦netimi 6
olarak siz sevgili canlara hizmet etmekten onur duyuyoruz. Y旦netimimiz, Derg但h脹足 m脹z脹n "Alevilerin-Bektailerin okulu olma" tarihsel ilevine sahip 巽脹karak bir dizi ei足 tim etkinliini ger巽ekletirmeye karar verdi. Eitim-Arat脹rma. bilimsellii gerektirir. Bu nedenle y旦netimimiz de Yazar-Arat脹rmac脹 Esat KORKMAZ'脹, eitim-arat脹rma 巽al脹足 malar脹n脹n sorumluluuna getirdi. Bizlerden maddi-manevi katk脹lar脹n脹z脹, 旦nerilerinizi esirgemeyeceinizi biliyoruz. H端nk但r脹m脹足 z脹n dedii gibi; "Bir olal脹m, iri olal脹m, diri olal脹m" Bir olmazsak, iri olmazsak, diri olmazsak Alevi-Bektai ayd脹nlanmas脹n脹, Alevi-Bek- tai h端manizmini ve Alevi-Bektai ahlak脹n脹 d端nden bug端ne ta脹yamay脹z; eriattan 旦zg端rleemeyiz; topra脹m脹z脹 ve insan脹m脹z脹 Orta巽a deer ve kurumlar脹ndan kurtara
may脹z. Bir olal脹m, iri olal脹m, diri olal脹m ki Alevi-Bektai felsefesi, inanc脹, 旦retisi, k端lt端r端 ve edebiyat脹 旦nce Derg但h脹m脹zda boy versin, sonra da t端m d端nyaya yay脹ls脹n. Bizi gelecee haz脹rlayacak kurumlar脹m脹z, 旦rg端tlerimiz canlanabilsin. Halk kat脹nda d端nden bug端ne edinilen ve yar脹nlara 脹脹k tutacak olan deneyimlerimiz, deneyimlerimizin nedeni durumunda bulu足 nan felsefemiz, inanc脹m脹z tek g端vencemiz. Bu g端vencenin ayd脹nl脹脹nda siz sevgili canlara esenlikler dileriz. 8
N聴聴N E聴T聴M? NASIL E聴T聴M? H脹zl脹 y端r端yelim de yazg脹m脹z 旦ne ge巽mesin Alevilik-Bektailik bug端n, s旦zel k端lt端rden yaz脹l脹 k端lt端r durumuna d旦n端me aa足 mas脹n脹 yaad脹脹 i巽in bir bak脹ma "kendine bakald脹r脹" i巽indedir. Anonim yan脹 egemen olan bu felsefe/ 旦reti b端y端k a脹rl脹kla s旦足 zeldir. Yaz脹l脹 yan脹 kimi 旦zg端n yap脹tlar脹n sayfalar脹nda gizil durumda sakl脹d脹r. Ve an足 cak bir ayd脹n katk脹s脹yla a巽脹a 巽脹kar脹labilir. Bunu ger巽ekletiremezsek eriat巽脹 dinler kar脹s脹nda Alevi-Bektai felsefesi yaln脹z b脹rak脹lm脹 olur. K旦ktendincilik lehine" bu felsefe "kurban" edilir. "Yaarken yeniden dirilmek" temel diyalektiiyle yaama ge巽ecek olan bu felsefe, yaama olana脹 9
verilmeden boulur. Alevi-Bektai felse足 fesinin "旦lmeden evvel 旦lmek" tasar脹m脹 eriat巽脹 inanc脹n 旦ld端kten sonra dirilmek bi巽iminde kemikletirilen maher" tasa足 r脹m脹na d旦n端t端r端lm端 olur. imdi bu s旦zl端 gelenek yaz脹l脹 bir iletiim durumuna d旦n端t端r端lmeye 巽al脹脹l脹yor. Bu bir alt端st olu getirecektir. S旦zl端 gelenein d端nden gelen sayg脹n kimlikleri ya da ku足 rumlan ile yer yer bir 巽eliki yaanacakt脹r. Bunu bir 旦l巽端de doal kar脹lamak gerekir. 端nk端, bu da kendi i巽inde bir "bakal- d/r/d脹r. Toplumsal tarihte her bakald脹r脹n脹n bir bedeli" vard脹r. Demek k脹 bu alt端st olu da bir "bedel" ister. Bug端n ya脹yoruz ve "yaz脹l脹 k端lt端r"e ge巽menin gerekliliine tan脹k oluyoruz. G旦r端yoruz ki s旦zel gelenein ta脹y脹c脹s脹 durumundaki bellekler" Hakka y端r端melerle say脹ca azal脹yor; s旦zl端 k端lt端r geleneinin yaam alan脹 her ge巽en g端n biraz daha daral脹yor. 脹 o
"Biz her g端n konuuyoruz, biz her g端n din足 liyoruz; bu s旦zel k端lt端r s旦zel olarak son足 suza dek var olacakt脹r" diyenlere bir s旦z端m端z var: Konuma sadece birtak脹m s旦zc端kleri ses arac脹l脹脹yla bakalar脹na iletme olmad脹脹 gibi, dinleme de sadece iitme demek deildir. B旦yle konuulup b旦yle iitildik巽e her ge巽en g端n "biraz daha az ey" bilinecektir. Az ey bilen zor 旦re足 neceinden "a巽脹脹 kapatabilmek i巽in s端足 rekli yalana bavuracakt脹r. yleyse yap脹lmas脹 gereken nedir? Yap脹lmas脹 gereken: s旦zel gelenein ta脹y脹c脹s脹 olan "bellek" k旦relmeden ayd脹n katk脹s脹yla Anadolu Alevilii olarak adland脹r足 d脹脹m脹z felsefi dini ya da bilgelik 旦retisini, s旦zel malzemeden s端z端p yaz脹l脹 malzeme durumuna getirmektir. Bunu baarabilirsek Alevi-Bekatai felsefesi, d端nya felsefe lite- 11
rat端r端n端n. Alevi-Bektai 旦retisi d端nya bilim literat端r端n端n bir par巽as脹 olacakt脹r. Sonu巽 olarak eitim i巽in ayd脹n katk脹s脹" kouldur. Eitim etkinlikleri 旦rg端tlenirken geleneksel 旦rg端tlerde, yan脹 derg但hlarda, cemevlerinde. daha a巽脹k bir anlat脹mla dorudan demokrasi kurumlan "nda y端z- y端ze" eitim temel al脹nmal脹d脹r. 端nk端, s旦zel k端lt端r端n s旦zel yolla ta脹nd脹脹 kurum- larda yaz脹l脹 k端lt端re al脹kanl脹k ya da yat足 k脹nl脹k yoktur, varsa bile s脹n脹rl脹d脹r. Aabil足 mek i巽in uzunca bir zamana gereksinme足 miz vard脹r. ada demokratik 旦rg端tlen足 melerde eitim etkinlikleri hem yaz脹l脹 端r端n端 ulat脹rma, okuma al脹kanl脹脹n脹 gelitirme bi巽iminde hem de dorudan" yani yuz- y端ze" eitim karma olarak ger巽ekleti- rilmelidir. ahkulu Derg但h脹, 巽ada koullarda can足 land脹r脹lan ge巽mein geleneksel bir okulu" olduuna g旦re, eitim etkinliklerimiz a脹r- 12
I脹kl脹 olarak y端zy端ze eitim" bi巽iminde ger足 巽ekletirilmek durumundad脹r. Gelecekte daha g端巽l端 olaca脹m脹z inanc脹 i巽inde balataca脹m脹z eitim 巽al脹malar脹n脹 k脹saca tan脹tmak istiyoruz. Katk脹, kat脹l脹m sizden: hizmet bizden. 端nk端 hizmet n旦足 beti u anda bizde: yar脹n, s樽zlerin i巽inden kimileri 端stlenecek bu g旦revi: O zaman katk脹, kat脹l脹m bizden, hizmet sizden ola足 cak. 1- Dedelik Eitim Kursu: Kursun amac脹, cemdeki 12 hizmet s脹ralamas脹nda ilk s脹rada yer alan "cem/y旦netme hizmetinin sahibim yetitirm akt脹r. Deerli 旦retmen足 lerin ders verecei kursun s端resi 2 y脹ld脹r. Kursu baar脹yla bitiren 旦rencilere "dede足 lik yeterlik belgesi"verilecektir. Ocak 2004- te balayacak kursa 25 ya脹n脹 doldurmu, balama 巽almay脹 bilen Ocakl脹" canlar kat脹labilecektir. 1 3
2- Alevilik Temel Eitim Kursu: Kursun amac脹, kat脹l脹mc脹lara temel Alevi-Bektai deerlerinin, Alevi-Bektai k端lt端r端n端n ve Alevi-Bektai yaama bi巽iminin olmazsa olmaz ilkelerinin aktar脹lmas脹d脹r. Deerli 旦retmenlerin ders verecei kursun s端resi 2 y脹ld脹r. Kursu baar脹yla bitiren 旦rencilere "Temel Eitim Yeterlik Belgesi" verilecektir. Ocak 2004te balayacak kursa her yatan can kat脹labilecektir. 3- D端端nce At旦lyesi: At旦lye 巽al脹malar脹足 n脹n amac脹, belli bir birikimi olan ve Alevili脹- Bektailii b端t端n y旦nleriyle 旦renmek isteyen canlara 端st d端zeyde eitim ver足 mektir. At旦lye 巽al脹malar脹 s端resiz olup her y脹l tekrarlanacakt脹r. 4- Gen巽lik Seminerleri: Seminerlerin amac脹, gen巽leri ve kurs 旦rencilerini Ale- vilik-Bektailik konusunda 端retici k脹lmakt脹r. 1 4
Seminerler s端resiz olup her y脹l tekrar足 lanacakt脹r. 5- Kad脹n Canlara Y旦nelik Seminerler: Seminerlerin amac脹, Alevilik-Bektailikte kad脹n, kad脹n脹n sorumluluklar脹 ve g旦revleri konular脹nda kat脹l脹mc脹 canlar脹 bilgilen足 dirmektir. Seminerler s端resiz olup her y脹l tekrarlanacakt脹r. 1 5
E聴T聴M PROGRAMI insan i巽in en tehlikeli kii, kendisidir. * - Alevilik Nedir? a) Alevilik Teriminin K旦keni b) Ge巽mile Alevilik Terimi Yerine Kullan脹lan Terimler *- B但t脹nilik Nedir? a) B但t脹niliin 聴slam ncesi Kaynaklar脹 b) H脹ris足 tiyanl脹kta b但t脹nilik c) 聴slamiyette b但t脹nilik d) B但t脹nilik ve Alevilik *- Heterodoksi Nedir? a) Heterodoksinin Kaynaklar脹 b) 聴slamiyette Hetero- doksinin rg端tlenmesi c) 聴slam Heterodoksis脹 Olarak Hz. Ali Hareketi d) Heterodoksi ve Alevlilik *- Tektanr脹c脹 Dinlerin Yarad脹l脹 Tasar脹m脹na Kar脹 Varolu Tasar脹m脹 a) Nesnel Doa Tasar脹m脹 ve Doada Deiim- D旦n端端m b) 聴nan巽sal Doa Tasar脹m脹 ve Doada Deiim-D旦n端端m c) Tanr脹-Doa-聴nsan 巽lemesi足 nin A巽脹l脹m脹 d) Nesnel 聴nsan Tasar脹m脹 ve 聴nsanda Deiim-D旦n端端m e) 聴nan巽sal 聴nsan Tasar脹m脹 ve 聴nsanda Deiim-D旦n端端m f) Hak-Muhammet-Ali 巽lemesinin A巽脹l脹m脹 1 6
*- Anadolu Aleviliinin Yap脹lan脹p Bi巽imlenmesi a) Felsefi Bilgelik Olarak Anadolu Alevilii b) Halk Bilgelii Olarak Anadolu Alevilii c) Beslenme Kay足 naklar脹 Anadolu Aleviliini Kucaklayan Felsefe Yap脹s脹 a) B但t脹ni Doa Felesefesi b) B但t脹ni Tarih Felsefesi c) B但t脹ni Toplum Felsefesi 'Anadolu Aleviliini Kucaklayan Tasavvuf Ya足 p脹s脹 a) Vahdet-i v端cut b) Vahdet-i mevcut Anadolu Aleviliinin reti Yap脹s脹 a) D旦rt Kap脹 K脹rk Makam脹n Kaynaklar脹 b) D旦rt Kap脹 K脹rk Makam Yaama Bi巽imi Olarak Anadolu Alevilii a) Laiklik b) Demokrasi c) Ayd脹nlanma d) H端ma足 nizm e) Ahlak *- Anadolu Aleviliinin Evrensel 聴lkeleri a) D端nyan脹n D端nyayla A巽脹klanmas脹 b) Doan脹n, insan脹n ve Toplumun zg端rletirilmesi c) Vahiyle D端nya-Toplum ilerinin Kesin Bi巽imde Birbirinden Ayr脹lmas脹 d) Dorudan Demokrasinin Yaat脹lmas脹 e) Ayd脹nlanma, H端manizm ve Ahlak脹n Toplumsal Olmas脹 vb. f) Bat脹 Kaynakl脹 Evrensel ilkelerle Ana足 dolu Aleviliinin z端nden Kayna脹n脹 Alan Evrensel 聴lkelerin Kar脹lat脹r脹lmas脹 1 7
*- Anadolu Aleviliinin 聴nan巽 Boyutu a) B但t脹ni 聴nan巽-Ortodoks 聴nan巽 Kar脹tl脹脹n脹n A巽脹l脹m脹 b) B但t脹ni 聴nan巽ta Deiim-D旦n端端m c) Alevi 聴nanc脹n脹n D端nyalamas脹 d) 聴nan巽 Y端k端ml端l端kleri * Alevi-Bektai Edebiyat脹 a) Nefesler b) i巽eri Nefesleri c) D脹ar脹 Nefesleri *- Alevi-Bektai M端zii a) Alevi M端zii b) Bektai M端zii *- Cem ve 12 Hizmet a) Cem Teriminin K旦keni b) Cemin Toplumsal K旦keni c) 12 Hizmet d) 12 Hizmet Sahibi e) Temel Cemler f) Cemlerde Okunan Nefes, g端lbank vb. * -rg端tlenme a) Geleneksel rg端tlenme b) ada rg端tlenme c) Geleneksel rg端tlenme ile ada rg端tlenme Aras脹ndaki 聴likiler *- Alevi-Bektai Tarihi a) B但t脹ni Tarih Felsefesinin A巽脹l脹m脹 b) Babai Hare足 keti c) Hac脹 Bekta Veli 巽) eyh Bedrettin Hareketi d) ahkulu Ayaklanmas脹 e) Nur Ali Halife Ayaklan足 mas脹 f) Bozoklu Celal Ayaklanmas脹 g) ah Veli Ayaklanmas脹 h) S端kl端n Koca-Z端nnun Baba Ayak足 lanmalar脹 脹) Atmaca Ayaklanmas脹 i} Z端nnunolu Ayaklanmas脹 j) Veli Halife Ayaklanmas脹 k) Kalender elebi Ayaklanmas脹 I) Pir Sultan Abdal m) "D端zmece" Olaylar脹 n) Safevi Devleti o) Yavuzun 1 8
Alev樽 K脹r脹m脹 旦) Ebusuud Efendi Fetvalar脹 p) Os足 manlIn脹n Alevi Politikas脹 r) Yeni巽eriliin Kald脹r脹lmas脹 s) Kurtulu Sava脹nda Aleviler ) Aleviler ve Cumhuriyet t) Atat端rk D旦nemi ve Aleviler *- Yaayan Alevilik,Yaat脹lacak Alevilik 1 s
EYH BEDRETT聴N r端mcee ak脹l vermeye kalk脹p "en iyi a脹 ben 旦r端yorum" diyenlerden sak脹n脹n. Toplumsal 巽elikiler, yeni bir toplum yarat足 maya "tohum"sa eer, bu tohumun 巽imlen足 me g端c端n端 temsil eden bir toplumsal kimlii "bulmak" zorundad脹r. 聴te tarihin o kesitinde bu toplumsal kimlik eyh Bed足 rettin olmutur. Resmi tarihin bize ulat脹r足 d脹脹 bilgileri 旦l巽端 al脹rsak eyh Bedrettin'i yakalama"olana脹n脹 elde edemeyiz. Res足 mi tarih bilimden 巽ok "s旦ylenti"dr. tarih巽i ise bilgin deil "anlat脹c脹'd脹r; anlat脹c脹'hin k脹lavuzu da inan巽t脹r. Bu t端r tarih anlay脹脹 Orta巽aa egemendi asl脹nda; inanc脹n, "de足 netimi" eden ka巽脹rd脹脹 g端n bu 巽a sona 2 o
erdi ve egemenlik akl脹n" eline ge巽ti. Ta足 rihin g旦revi, soyutlanm脹"kii ser端venleri足 ni anlatmak deil, olaylar脹 yaratan toplum足 sal d旦n端端mleri arat脹rmak, olaya egemen olan d端端nce 旦rg端s端n端, bu d端端nce 旦r足 g端s端n端n geliim 巽izgisini ge巽miten ge足 lecee doru izlemektir. eyh Bedrettini Yaratan Koullar eyh Bedrettin olay脹nda bu yap脹lm脹 m脹d脹r? sorusuna olumsuz yan脹t vereceiz. Anlat脹lanlara biraz yak脹ndan bakt脹脹m脹zda olaylar脹n i巽inde ya da k脹y脹s脹nda eyh Bed足 rettin ad脹n脹n gezindiini" g旦r端r端z. eyh Bedrettin'i dillendiren" toplumsal olaylar 旦rt端kt端r; b端t端n eylem g端c端, tasavvufi bir zemine ta脹nan eyh Bedrettinin kiiliin足 de toplan脹verm脹tir. retim ilikileri, 端retici g端巽lerin durumu, toplumsal bunal脹mlar, 2 i
sars脹nt脹lar, 巽alkant脹lar, toplumsal kurumlar- da g旦zlenen 巽旦z端lmeler; yaam koulla足 r脹yla yaam deerleriyle 聴nan巽 koullar脹 inan巽 deerleri aras脹ndaki uyumazl脹k, kar脹tl脹k g旦zlerden 脹rakhr. K旦k"e inmek yerine g旦r端nt端'yie yetinildii hemen alg脹足 lan脹r. Asyal脹 kanda insanlar脹n Anadolu topra足 脹na ayak basmas脹yla kurgu d端nyas脹'ha. yani ahirete g旦nderilen g端zellik, erdem, iyilik, yiitlik, mutluluk, doruluk, sayg脹, sevgi vb. oradan yaan脹lan d端nyaya ta- 脹n脹vermitir. Doa 旦tesi inan巽lara kar脹, doaya y旦nelik inan巽lar f脹k脹rm脹": me足 tafizik inan巽 deerleriyle yasamsa! bir kav足 gaya girilmitir. Eski yeninin i巽inde, yem eskinin i巽inde erimi": ne eski ne de yem olan bir bireime ula脹lm脹t脹r. 聴nan巽la yaam aras脹ndaki 巽eliki, d端端nebil足 menin arac脹 olmutur. Resmi tarihte olaylar deil kiiler izlen- 2 2
diinden tarih bilinci de geliemez. Bu nedenle resmi tarihin g端d端m端ndeki in足 san脹n tarihi kendisiyle balar, kendisiyle biter. Tarih bilincinden yoksunluk "ak脹ldan inanca atlamay脹" zorunlu olarak 旦ne 巽脹ka足 r脹r; bilin巽, nesnel koullar脹n脹 terkederek "masal ya da s旦ylence" durumuna d旦足 n端端r. Bu noktadan sonra art脹k tarih ger足 巽ekletii gibi anlat脹lmaz-yorumlanmaz; ya ne yap脹l脹r, 旦zlendii" gibi "kurgulan脹r Ortada tarih diye iki ey kal脹r art脹k; ya 旦ven masal ya da s旦ven" masal. retici g端巽ler, var olan 端retim ilikilerinin yaratt脹脹 toplumsal 巽elikileri kullanarak "yeni bir toplum" yaratmaya "soyundu足 unda" ya kendi yarat脹c脹l脹脹n脹 ta脹yabile足 cek" bir 旦nder yarat脹r ya da bunu 旦nceden sezen yarat脹c脹 旦nderi bulur. Kimdir bu yarat脹c脹 旦nder? 2 3
Bu 旦nder, "巽a脹n脹n d脹脹na 巽脹kabilme" ye足 teneini ya da hen端z "tarih olmayan gele足 cee uzanma" becerisini g旦sterebilendir; tarihinin s脹n脹r脹na gelmi deerler脹-kimlikler脹 yads脹mas脹n脹 bilendir. Bu yetenek ve bece足 rilerden yoksun olan bir insan ne denli 旦nder kabul edilirse edilsin o "巽a脹n脹n s脹足 n脹rlar脹 i巽inde" kalan, "bakalar脹n脹n izini s端足 ren", zaman脹n脹n "verdikleriyle yetinen", sili足 nip gidecei sonuna h脹zla kendini "t端kete足 rek" yaklaan bir kimliktir. 聴te eyh Bedrettin, 巽a脹n脹n s脹n脹rlar脹n脹 aacak bir kimliin arand脹脹 tarih kesitinde ortaya 巽脹km脹 bir 旦nderdir. XIV. yy Osmanl脹 toplumunda baat 旦e dindi; bu nedenle 聴slam inan巽lar脹n脹n d脹脹nda, onlar脹 aan yeni bir at脹l脹m beklenemezdi. B旦ylesi bir or脹amda eyh Bedrettin'in d端端ncelerinde g旦r端len "diyalektik materyalizm", yan脹 "maddeci 旦zellik" d脹a vuramam脹, diyalektik idealist"bir inan巽 a脹 i巽inde 2 4
kalm脹t脹r. Eer bu 巽ember k脹r脹labilmi olsayd脹 eyh Bedretttin, bir "dinsiz" olarak deil, toplum d端zenini maddeci bir ya足 ama anlay脹脹 端zerine oturtmak isteyen bir devrimci olarak yarg脹lan脹rd脹. eyh Bedret足 tini anlamak istiyorsak dinle ilgili inan巽lar脹 deil, bilimle, felsefeyle ilgili inan巽lar脹 旦ne almam脹z ve "yarat脹c脹" bir doruiiuda y端r端足 memiz gerekir. H端z端nl端 Yaam eyh Bedrettinin yaam脹 "ayd脹n" olarak balad脹, "bilim adam脹"olarak devam etti ve "tasavvuf eri" olarak son buldu. eyh Bed足 rettin'i anlayabilmek i巽in kaleminden 巽脹kt脹脹 kabul edilen, uruna yaam脹n脹 yitirdii "Varidat"a bavurmak bir zorunluluk olarak 旦ne 巽脹kar. eyh Bedrettinin, Edirne ilinin Simavna buca脹nda kad脹l脹k yapan 聴srailin olu 2 5
olduu; 1359da orada doduu; eriatla badamayan d端端nceleri ve davran脹lar脹 nedeniyle tart脹mal脹 olmakla birlikte 1418' de Serezde 旦l端m cezas脹na 巽arpt脹r脹larak as脹ld脹脹 konusunda birleilir. Pek az bilinen 60 y脹ll脹k bir yaam. Bilinenler ise 巽oun足 lukla tarihsel ger巽eklerle 巽elien S旦y足 lenceler"den 旦teye ge巽miyor. Zorluk orta足 da; Bedrettini yaama ortam脹n脹n tarihsel bir olgu olarak 端rettii olaylar脹n i巽inde ele al脹p inceleyen bilimsel yap脹t" ad脹na yara足 脹r 巽al脹malar da s脹n脹rl脹 m脹 s脹n脹rl脹". Bedrettin, bir kad脹n脹n olu olarak, 巽a脹n脹n 旦retim-eitim gelenei gerei S端nni inan巽lara uygun din eitimi g旦rm端t端r; yani, eriat kurallar脹na g旦re yetitii, gen巽足 liinin b旦ylesi bir inan巽 ortam脹nda ge巽tii anla脹l脹r. Doduu yerdeki eitiminden sonra Konyaya gittii, orada bir s端re kal脹p okuduu; daha sonra Kahireye giderek 2 6
eyh H端seyin Ahlati'den bilgiler edindii yaz脹l脹r ya da anlat脹l脹r. O d旦nemde Kahire, yaln脹zca medrese bilimlerinin deil, tasav足 vufla ilgili konular脹n da tart脹脹l脹p konuul足 duu bir yerdi: Anadolu, 聴ran. Irak, Suriye, Kuzey Afrika vb. 聴slam 端lkelerinden gelen 巽ok say脹da tasavvuf eri Kahire'de toplan足 m脹 durumdayd脹. Ger巽i Bedrettinin oraya gitmesi tasavvuf konular脹yla ilgili deildi. Ancak medrese 旦renimi g旦rd端端 s端re i巽inde tasavvufla tan脹m脹 ve eriat/f脹k脹h alan脹n脹 terketmitir. M脹s脹r'da eitimini ta足 mamlad脹ktan sonra eyhi Ahlatinin 旦nerisi 端zerine Tebriz e gitmesi, O'nun bir tasav足 vuf eri olduunu kan脹tlar. Bedrettin. eyh H端seyin Ahlatinin yan脹nda bulunduu s端re i巽inde kendini tasavvufa vermi, birka巽 kez erbain 巽脹karm脹t脹r. Erbain 巽脹karmalar脹n Bedrettinin i巽 kimliinde 巽alkant脹lar ya足 ratt脹脹 anla脹l脹yor. Sultan Berkukun eyhi Ahlatiye verdii Mariye adl脹 cariyenin 2 7
k脹zkardeini Bedrettine vermesi, m端ri足 diyle ne denli yak脹n olduunu ve sultan kat脹nda 巽ok itibarl脹 bir yere sahip olduunu kan脹tlar niteliktedir. Bedrettin bu cariye ile evlenmi ve ilk olu 聴smail domutur. eyh H端seyin Ahlati'nin hastalanmas脹 端zerine yerine ge巽en Bedrettin b旦ylece eyh aamas脹na y端kselmi ve eyh Bed足 rettin ad脹yla an脹lmaya balam脹t脹r. Bedret足 tin Ahlati'nin yan脹nda, onun etkisiyle ilk su- filerin "ar脹nma" y旦ntemini uygulad脹 bir ba足 k脹ma: 聴巽e kapan脹la, d端nyadan el etek 巽e足 kile ger巽ei ar脹yordu. Bu yaama bi巽imi: daha 旦nce 旦rendiklerini terkedip terkede- meme 巽elikisi onda kimi bunal脹mlar ve sars脹nt脹lar yaratm脹t脹. Yemeden i巽meden elden geldiince ka巽脹nmas脹, 巽ok azla ye足 tinmesi sal脹脹n脹 bozmu, g端巽ten d端端r足 m端t端. Bederettin'in yaam "巽脹rp脹n脹lar脹" eyhi H端seyin Ahlati'nin g旦z端nden ka巽maz ve onu hem hava deiimi, hem de halife 2 8
si olarak Tebrize g旦nderir. Bedrettin Teb足 rizde tasavvufa ilikin bilgilerini gelitirme- geniletme olana脹m脹 buldu. Bu d旦nemde tart脹mal脹 olmakla birlikte Timur'un 巽evre足 sine girdii ve onun kat脹nda, bilginlerle tart脹t脹脹 anlat脹l脹r. Bedrettinin g脹tttii yerlerde ka巽 y脹l kald脹脹, neler okuduu, hangi kaynaklardan yarar足 land脹脹, ne gibi ilikiler i巽ine girdii tar足 t脹mal脹d脹r. Edirne, Konya, Kahire ve Tebriz gibi birbirinden 巽ok uzak yerlerde kalmas脹, 旦renim g旦rmesi 旦yle birka巽 y脹l i巽inde ola足 cak ey deildir. Sonra Anadoluya d旦nen Bedrettin ad脹n脹 iyice duyurmu durumdad脹r. Bir s端re Ana足 dolu'yu dolat脹ktan sonra Edirne'ye d旦ner. Musa eleb脹nin kazaskeri olarak g旦reve balar(1410-1413). Y脹ld脹r脹m Bayezidin An足 kara Sava脹nda Timura yenilmesi ve ard脹ndan 旦lmesiyle kardeler aras脹nda taht kavgas脹 balar. Musa elebinin egemen 2 9
lii fazla uzun s端rmez; kardei Mehmet elebi onu yenerek y旦netime el koyar; Bedrettini de 聴znike s端rer. S端rg端n d旦ne足 minde B旦rkl端ce Mustafa Karaburun'da, Torlak Kemal ise Saruhanda ayaklan脹r. eyh Bedrettin Deliormanlara ge巽er, ya足 kalan脹r ve Sereze getirilir; as脹larak ya足 am脹na son verilir(14l8). Kemiklerinin Ser端veni 聴pe 巽ekilmesinden" sonra kemiklerinin 旦yk端s端 de bir h端z端nl端d端r eyh Bedret足 tinin: Naa脹 tekkesinin bah巽esine g旦m端l端r ve yakla脹k 5 as脹r boyunca Serezde kal脹r. Lozan Anlamas脹 ndan sonra uygulanan zorunlu g旦巽 s脹ras脹nda Serezli yandalar脹 mezar脹 a巽ar ve 聴stanbula Bedrettinin kemikleriyle birlikte gelirler. inko bir kutu i巽indeki kemikler 16 y脹l boyunca Sultan Ahmet Camiindeki bir dolapta saklan脹r; oradan Topkap脹 Saray脹na g旦nderilir ve 20 3 o
y脹l da sarayda bekletilir. eyh Bederettin ikinci mezar脹na ancak 1961de kavuabilir: Kemikler. Bakanlar Kurulu'nun 23 Ekim 1961de ald脹脹 5/1840 Say脹l脹 Kararla Ca- alolundaki Sultan Mahmut T端rbesi'ne t旦renle defnedilir. T端rbenin neresine? der足 seniz, s旦yleyelim: Binan脹n d脹脹na, d脹 du足 var脹n hemen yan脹na g旦m端l端r. 聴ki y脹l 旦nce足 sine kadar Bedrettinin g旦m端l端 olduu yer足 de. yani su oluunun alt脹nda bir ta ya da o yerin mezar olduunu g旦steren tek bir iaret bile yoktu. Birka巽 metre ilerisindeki a巽脹k hava kahvesinin m端terileri ve Sultan Mahmut T端rbesin脹n ziyaret巽ileri Bedrettin in mezar脹 端zerinde gezindiler. Mezar脹n脹n ad脹na yara脹r bi巽imde onar脹l足 mas脹 kimi 旦rg端tlerin ve kimliklerin g端nde足 mine gelince K端lt端r Bakanl脹脹 ya da T端r-be yetkilileri, s脹radan bir mermer 端zerine ad脹n脹, doum ve 旦l端m tarihlerini yaz脹p mezar脹n ba脹na yerletirdiler. 3 脹
Tarih Bizi Yarg脹lamadan eyh Bedrettine Sahip 脹kal脹m 1400'ler脹n ba脹nda Anadolu'da/' Trakyada/ Balkanlar'da, feodal bir devletin egemen足 lii alt脹ndaki corafyada, temel 端retim ze足 mininde, yani toprak-otlak 端zerinde belir足 leyici 端retici g端巽ler, yani k旦yl端ler-巽obanlar- zanaatk但rlar eyh Bedrettinin 旦nderliin足 de; 聴sa-Musa-Muhammet eriat脹na, bu eriat脹 ideoloji edinen ve yerleik yaam脹 g端den devlete/devletin kurumlar脹na "ta足 v脹rl脹" bir kanalda, ilksel eitlik巽i toplum de足 erlerini yeni bir yorumla yaama ge巽ire足 rek. tarihte ilk kez kapitalizmi/sosyalizmi "旦teleyen" ve insanl脹a kesin kurtulu getirecek olan k但mil toplumu" kurmaya "c端ret" etti. 3 2
K但mil toplum, genelde Anadolu b但t脹nile- rinin, 旦zelde Alevilerin-Bektailerin felse- felerine/旦retilerine ve yaama bi巽imlerine uygun olarak inasanl脹脹 kurtulua ta脹mak i巽in tasar脹mlad脹klar脹; devletin, s脹n脹flar脹n, 旦zel m端lkiyetin ve paran脹n olmamas脹yla belirgin, herkesin yeteneine g旦re 端retime katk脹da bulunduu, gereksinimine g旦re toplumsal 端retimden pay ald脹脹 kusursuz toplumdur. ite eyh Bederettin. bu "d端端" uygulana足 bilir toplumcu toplumsal bir projeye d旦n端t端rd端: eyh Bedrettin 聴znikte s端r足 g端ndeyken 聴zmir Karaburun'da isyan脹 ba足 latan B旦rkl端ce Mustafa ve Manisa Saru- handa isyan脹 balatan Torlak Kemal, 旦yle hayk脹r iyordu: Yery端z端, b端t端n insanlar脹n ortaklaa yarar足 lanmas脹na a巽脹k bir yaama alan脹d脹r; bu ya足 ama alan脹nda 巽al脹an ge巽inir, 巽al脹mayan 3 3
silinip gider. Toplum, bireylerin olutur足 duu, ortaklaa bir kurulutur; bu nedenle b端t端n toplum mallar脹 ortakt脹r: mal sahiplii doaya ayk脹r脹d脹r. Toplumda kimsenin kim足 seyi bask脹 alt脹na almaya, 旦zg端rl端端n端 ortadan kad脹rmaya ya da k脹s脹tlamaya ne hakk脹 ne de yetkisi vard脹r." Ve konumalar脹n脹 pirlerinin u 端nl端 旦zde足 yiiyle sonland脹r脹yorlard脹: Yarin duda脹ndan gayri her ey her yerde ortak olmak i巽in ileri." Sonu巽ta 聴zmir, Manisa ve Balkanlarda balat脹lan isyanlar kanla bast脹r脹ld脹: k旦yl端 devrimi susturuldu: onb脹nlerce k旦yl端 旦ld端足 r端ld端. Yakalanan eyh Bedrettin 18 Aral脹k 1418'da Serez'de ipe 巽ekilerek idam edil足 di. Bizlere d端en, suskunluumuz, ilgisizlii- 3 4
m脹z utanca, giderek su巽lulua d旦n端me足 den eyh Bedrettini lay脹k olduu yere oturtmak, Onu anlamak. Onu anlatmak, insan脹m脹za ve insanl脹a tan脹tmak, O'nun d端端n端 gelecee ta脹mak olmal脹d脹r. neriler a) eyh Bedrettinin 旦l端m y脹ld旦n端m端 olan 18 Aral脹kta Serezde 端retici" bir halk 旦leni d端zenlenmeli, bu 旦len takvime balanarak her y脹l yinelenmeldir. b) eyh Bedrettin'in 聴stanbuldaki bak脹ms脹z durumdaki mezar脹 ad脹na yara脹r bi巽imde onar脹lmal脹d脹r. c) eyh Bedrettin i巽in uygun bir yerde makam" olarak alg脹lanacak bir An脹t- mezar" yap脹lmal脹d脹r. 3 5
d) eyh Bedrettin d端端ncesinin/inanc脹n脹n/ isyan脹n脹n ilendii ulusal bir sempozyum d端zenlenmelidir. e) Belirlenecek yazarlarla eyh Bedrettin i巽in bir kitap haz脹rlanmal脹: geliri eyh Bed足 rettin etkinliklerinde deerlendirilmelidir. 3 6
MENEMEN KALKIMASINDAN KAHRAMANMARA CANKIYIMINA eriatla birlikte 旦zg端rleme"yolu terkedilmeden, "eriattan 旦zg端rlemeden" laik olunmaz. 1978'in son ayma girilirken "ortal脹k", eriat 旦zlemi 巽eken k旦ktendincilerin, T端rk-聴slam Sentezihe "yat脹r脹m yapan ve devleti ele ge巽irmek isteyen faistlerin, bunlar脹 y旦n足 lendiren ve g端den C聴A ajanlar脹n脹n, M聴T ve Kontrgerilla g旦revlilerinin kitle katliam足 lar脹na "gebe idi. Bu noktaya "d端n'den gelmitik; uzak gelecee umutla bakmakla 3 7
birlikte yak脹n gelecek"i巽in ayn脹 eyi s旦yle足 mekte zorland脹脹m脹z da bir ger巽ekti. Kemalist Devrim e Kar脹 eriat巽脹 Kalk脹ma Menemende Kubilay'脹n k旦r bir testereyle ehit edilmesi; emperyalizme kar脹 kurtu足 luu ger巽ekletiren Kemalistlere. Kema- listlerin yaama ge巽irmeye 巽al脹t脹脹 de足 mokratik devrim"e kar脹, hukuk yan脹 ge巽er足 siz k脹l脹narak vicdanlara 脹tilen/s脹k脹t脹r脹lan. iktidardan alaa脹 edilen k旦ktendincil脹脹n. yani eriat脹n, umutsuz bir kalk脹mas脹yd脹. Egemenliin Tanr脹'dan al脹narak halka veril足 dii s端reci tersine 巽evirmek isteyen k旦k- tendinci bir c端ret"t. Cumhuriyeti kuranlar Menemende; "ahlak ve 旦te d端nya 旦retisi" olarak hapsedildii vicdanlara dar gelerek" sokaklara taan eriat巽脹 iddete, kurulan ve yaat脹lmak 3 8
istenen demokrasinin gerei, devrimci iddet uygulad脹; onu, yeniden olmas脹 ge足 reken yere. vicdanlara itti. 端nk端 yaa足 ma ge巽irilmeye 巽al脹脹lan demokratik dev足 rim. feodal bir rejim y脹k脹larak, ona son veri足 lerek, emperyalizmin egemenlii k脹r脹larak ger巽ekletirilmiti. Sokaa taan eriat yo足 luyla Orta巽a'脹n yeniden hortlat脹lmas脹na; gericilie ve gerici iddete izin vermek, ona 旦zg端rl端k tan脹mak devrimin boulmas脹 demekti. Demokrasi. Orta巽a gericiliinin tasfiyesi temelinde ve egemenliin halkta olduu; bireyin ulaamad脹脹/ bilemedii/ bilemeyecei ilahi bir g端c端n tart脹脹- lamaz/esnetilemez buyruklar脹 yerine kendi 旦zg端r iradesinin se巽eneklerine g旦re dav足 rand脹脹 bir zeminde kurulur/boy atar/ yap脹足 lan脹rd脹: toplumsal-ekonomik. siyasal ve k端lt端rel bir devrim olarak kendini 旦rg端tler足 di. Bu yolla, feodal siyasal egemenlik sis足 temini k脹rar: feodal iktidar脹n temelini 3 9
oluturan ilikileri 巽旦zer/da脹t脹r/temizler; emek巽脹yi/端reteni, topraa ve dinsel kurum- lara ba脹ml脹l脹ktan kurtar脹r; ruhbanl脹脹n zin足 cirlerini par巽alar; feodal ba脹ml脹l脹klar脹, Or足 ta巽a deerlerini yeniden 端reterek Or足 todoks dinin deerelerini toplumun d端端n足 cesine katan, giderek ilahi bir toplumsal bilin巽 oluturma yoluna giren eriat巽脹 ide足 olojiyi k旦k端nden kaz脹rd脹. eriattan zg端rleme 聴te 旦zg端rl端k denilen ey, b旦ylesi bir m端足 cadelenin, kan ak脹t脹larak, bedel 旦denerek verilen bir kavgan脹n yol a巽t脹脹 toplumsal d端zeydeki devrimci deimenin/ d旦n端足 menin 端r端n端 olabilirdi. Eer Orta巽a geri足 cilii tasfiye edilemezse, g端n端m端ze uza足 nan Orta巽a deerleri k脹nlamazsa 旦zg端r 4 o
l端k de, 旦zg端r birey de olamaz. Kul zemi足 ninde ve kaderin, tevekk端l端n belirleyicili足 inde ad脹m ad脹m bireyin/topluluun /toplu足 mun tavr脹na, ilahi bir ideolojinin "dikte ettir足 dii bir s端re巽 egemen olmaya balar. z足 g端rl端端n boy verecei, 旦zg端r bireyin do- aca脹/yetiecei/devinecei alanlar dara足 l脹r ya da ortadan kalkar. Sonu巽ta 旦yle oldu: Ortadan kalkt脹. Anadolu topra脹nda bu hesaplama s端reci bir t端rl端 yarat脹lamad脹. Aradan 70 k端sur y脹l ge巽ti; oradan buraya uzanan tarihe bakt脹脹m脹z足 da, devrimin/demokrasinin "boazlanma足 s脹n脹 izliyoruz. Kahramanmara Cank脹y脹m脹 D端n端m端z端 bug端ne ta脹rken bellekte tutman脹n ve aktarman脹n en iyi arac脹, felsefemizi ve inanc脹m脹z脹 yaam脹m脹z脹n hizmetine vermektir. 4 1
d端nler verile verile palazlanan o g端n端n k旦ktendincilii/eriat脹. 1978 y脹l脹 yaan脹rken "bar脹na脹ndan" 巽脹karak yaan脹lan yere el atmaya kalk脹t脹; devlet dini olarak dou足 unun an脹s脹n脹 canl脹" tutarak kendisine o脹- 巽ilen konuma/duruma dar" geliyor s脹k脹nt脹s脹n脹 ger巽ek birey, toplum s脹k脹nt脹s脹n脹n bir uzant脹s脹", "anlat脹m脹bi巽iminde g旦stere足 rek. cehennemlik" d端nyay脹, cennetlik" yapmaya soyunuyordu". T端m gerici g端巽足 ler el birlii" etmi, eriat脹 yeniden do足 uma" haz脹rl脹yordu. G端nler olaylara "to足 h u m d u Amerika T端rkiye'yi terbiye etme足 ye" haz脹r 旦retmen rol端nde; M聴T, Kont- rgerilla emrinde; faistler ve dinciler maa. Aleviler, devrimciler ve sosyal-demokratlar d端mand脹. Koar ad脹m i巽 sava. Koullar CIA Ajan脹 Peckin kitle katliamlar脹
I yaratma plan脹n脹n kanal脹na oturduunu g旦steriyordu: 19 Aral脹k 1978 g端n端, Kah足 ramanmara'ta. bir 端lk端c端, saat 21 sula足 r脹nda i巽ek Sinemas脹 n脹 bombalad脹: bom足 balama olay脹, katliama giden olaylar zin足 cirinin ilk ad脹m脹 oldu. Sinemada o anda "G端ne Ne Zaman Doacak" adl脹 Sov- yetler Birliinde kom端nist zulm端 anlatan bir film oynuyordu. Bomban脹n at脹lmas脹yla birlikte, T端rkolu il巽esinden gelen bir grup faist, "Kan脹m脹z Aksa da Zafer 聴slamn", "Ya Tam susturaca脹z. Ya Kan kusturaca脹z". M端sl端man T端rkiye" vb. Sloganlar atarak seyirci kitlesini galeyana getirdi: harekete ge巽en kitle CHP il binas脹na sald脹rd脹, izle足 yen g端n Kahramanmara'ta. Alevilere ait bir k脹raathane bombaland脹. 21 Aral脹kta 2 TB-DERli 旦retmen 旦ld端r端ld端. Ertesi g端n, 旦ld端r端len 旦retmenlerin cenazesini ta脹yan kalabal脹a faistlerin y旦nlendirdii bir topluluk. Kom端nistlerin. Aleviler脹n 4 3
cenaze namaz脹 k脹l脹nmaz"diyerek sald脹r脹ya ge巽ti. Balarba脹 Camii imam脹 Mustafa Y脹ld脹z cemaata 旦yle sesleniyordu: "Oru巽 tutmak, namaz k脹lmakla hac脹 olun足 maz: bir Alevi 旦ld端ren be sefer hacca git足 mi gibi sevap kazan脹r; b端t端n din kar足 delerimiz h端k端mete ve kom端nistlere, din足 sizlere kar脹 ayaklanmal脹d脹r; 巽evremizde bulunan Alevileri ve CHPli S端nni iman足 s脹zlar脹 temizleyeceiz." Gerilimin 巽at脹maya d旦n端mesi 端zerine t旦rene kat脹lanlar da脹l脹nca cenazeler orta足 da kald脹. G端venlik g端巽lerinin herhangi o脹r m端dahalesiyle kar脹lamayan sald脹rgan kitle, kent 巽ar脹s脹na y旦neldi: Alevilere ve CHPlilere ait bir巽ok iyeri tahrip edildi: 3 kii 旦ld端r端ld端. Ayn脹 g端n端n gecesi, faist ajitat旦rler kent sokaklar脹nda dolaarak "Solcu Aleviler脹n silahl脹 sald脹r脹 yapaca脹n脹' 4 4
yayarak herkesin silahlanmas脹n脹 salad脹足 lar. Aral脹脹n 23端nde, Kahramanmarataki olaylar kar脹l脹kl脹 巽at脹ma boyutunu aarak solculara ve Alevilere y旦nelik tek y旦nl端 bir katliama d旦n端t端: Hen端z kente askeri g端巽 sevkedilmemiti. Sald脹r脹lar脹n yer yer polis kuvvetlerine y旦nelmesi 端zerine polis-halk 巽at脹mas脹n脹 旦nleme" gerek巽esiyle sabah saatlerinde kentteki t端m polisler g旦rev d脹脹 b脹rak脹ld脹. 聴zleyen g端n Kahramanmarata sokaa 巽脹kma yasa脹 ilan edildi: Sokaa 巽脹kma yasa脹 vard脹 ama buna g旦rev d脹脹 b脹rak脹lan "g端venlik g端巽leri d脹脹nda" uyan da pek yoktu. Faistlerin 巽evre k旦y ve il巽e足 lerden ta脹d脹脹 silahl脹 gruplar脹n da takviye足 siyle iyice azg脹nlaan sald脹rganlar. Ko足 m端nistleri b脹rakmayal脹m. Allah yoluna kesin, S端t巽端 imam ak脹na vurun", Bug端n cihad g端n端d端r bir Alevi 旦ld端ren cennete gider". "Alevileri 旦ld端relim, memleketten temizleyelim, "Alevileri 旦ld端r端n, ahit kal- 4 5
mas脹n" naralar脹yla Alev脹ler脹n yaad脹脹 Y旦r端ksel脹m, Yenimahalle. Ser脹ntepe. Ma- aral脹, Karamara mahallelerine sald脹r脹ya ge巽ti; sokak sokak tarand脹, bombaland脹; 旦nceden iaretlenen Alevi evleri 旦zel olarak kundakland脹; "Alevilerin dinsiz ve s端nnets脹z olduu"yay脹ld脹脹ndan erkeklerin pantalonlar脹 indirilerek s端nnetli olup olma足 d脹脹 kontrol edildi; 旦l端lerin ve yaral脹lar脹n ta足 脹nmas脹 engellendi; tedavi edilmesin diye hastaneler kuat脹ld脹; insanlar kad脹n-erkeK, hamile, 巽ocuk-yal脹, hasta, yaral脹 ayr脹m脹 yap脹lmadan katledildi. Kayseri'den getiri足 len Hava 聴ndirme Birlikleri. Gaziantep'ten getirilen jandarma, g旦kte u巽an u巽aklar bile olaylar脹 旦nleyemedi; s旦zde kent havadan kontrol ediliyordu; yerde ise eli kanl脹 faist足 ler ve provokat旦rler Alevi can脹, devrimci can脹 al脹yorlard脹. Aral脹脹n 25'inde akama doru olaylar yat脹t脹: Resmi rakamlara g旦re 111 kii 4 6
旦ld端: y端zlerce Kii yaraland脹: 210 ev ve 70 iyeri yak脹l脹p y脹k脹ld脹. Katliam脹n ard脹ndan Alev脹ler脹n b端y端k bir 巽ounluu kenti terket ti. Eretesi g端n Kahramanmara olaylar脹 nedeniyle 13 ilde s脹k脹y旦netim ilan edildi. NE YAPMALIYIZ? Kahramanmara Cank脹y脹m脹 bir yas: uy足 garl脹脹m脹z脹n yara izi: irin toplayan bir yara. Bu yas脹, toplum d脹脹 kalm脹 duygusal足 l脹脹m脹za d旦n端t端rmek deil bizim g旦revi足 miz. Tam tersine yas脹m脹z脹 g端ncelletirip bi足 reylerin ve toplumun y端reine ta脹mak, Kahramanmarata k脹y脹ma kat脹lanlar脹n g端足 n端m端zdeki toplumsal temsilcilerini "tehis edecek anahtar"durumuna getirmektir. Si足 nirimizi ve 旦fkemizi, kesintisiz bir demok足 rasi kavgas脹n脹n ivmesi durumuna d旦n端- t端remezsek eer su巽luyuz demektir. A巽脹k足 t脹r ki resmi tarih s端recinde her Alevi-Bek- 4 7
tai biraz al脹nyaz脹s脹n脹n 巽ocuudur. Al脹nyaz脹s脹na kar脹 koymay脹 D端端n端yorsa bir Alevi Bektai, al脹nyaz脹s脹n脹 da kar脹 koyuunun tam 旦n端ne yerletirmek zorundad脹r 48

More Related Content

Halk takvimi www.sahkulu.com

  • 1. N聴聴N E聴T聴M? NASIL E聴T聴M? EYH BEDRETT聴N MENEMENDEN KAHRAMANMARA CANKIYIMINA Eitim Dizisi: 1 ahkulu Derg但h脹 taraf脹ndan haz脹rlanm脹t脹r Aral脹k 2003
  • 2. DUYURU Sevgili Canlar! Derg但h脹m脹zda, iki y脹l s端reli "Dedelik Ei足 tim" ve "Alevilik Temel Eitim kurslar脹 a巽脹足 lacakt脹r. Deerli 旦retmenlerin y旦netimin足 de Ocak 2004te a巽脹lacak kurslardan "De足 delik Eitim Kursu"ha kat脹lacak "Ocakl脹" canlar脹n 25 ya脹n脹 bitirmi olmalar脹 ve ba足 lama 巽almay脹 bilmeleri gerekmektedir. Temel Alevilik Eitimi Kursu"i巽in herhangi bir koul yoktur ve b端t端n canlara a巽脹kt脹r. Ayr脹ca yine Derg但h脹m脹zda, 旦retici-y旦neti- ci kadrolar脹n yetitirilmesi amac脹yla "Alevi- lik-Bektailik D端端nce At旦lyes脹"a巽脹lacakt脹r. Belli birikimi olan ve Alevili脹-Bektailii b端t端n y旦nleriyle 旦renmek kayg脹s脹 ta脹足 yan canlar at旦lyeye 旦renci olarak kabul edilecektir. 聴stekli canlar脹n Y旦netime bavurarak ad足 lar脹n脹 yazd脹rmalar脹n脹 rica ederiz. Y旦netim Kurulu
  • 3. SEVG聴L聴 CANLAR Alevilik-Bektailik. insanl脹脹 ve doay脹, Tanr脹 ile 旦zdeletirdi: insan脹 Konuan Tanr脹, doay脹 Sessiz Tanr脹" yapt脹. Halk脹n demokrasisini politikan脹n mutlak bi巽imi olarak alg脹layan toplumcu h端manizmin en 端retken felsefesini yaratt脹. Etik-estetik bir anlat脹m bi巽imi olarak d端- 端nceye/inanca ta脹d脹脹 ak脹, 旦zg端rl端端n tek olas脹 temeli ve toplumsal yaam脹n tek etik harc脹 olarak yaama ge巽irdi. Doa yasalar脹ndan farkl脹 her t端r insan doas脹 yasas脹n脹 yads脹yarak doa 端zerinde eriata g端巽 veren dinsel d端端ncelere kar脹-duru ald脹; ayn脹 g端c端 doa 端zerinde insana veren 巽ada/evrensel bir d端端n足 cenin 端reticisi oldu.
  • 4. DERGHIMIZI TANIYALIM En eski T端rk yap脹lar脹ndan olan ahkulu Sultan Derg但h脹; kaynaklar脹n belirttiine g旦足 re, Orhan Gazi d旦neminde, b但t脹ni kimlikli sava巽脹 dervilerin oluturduu. Bizans脹 g旦zetlemekle y端k端ml端, ileri karakol niteli足 inde bir kurum olarak dodu(1379}. Ankara yenilgisinden(1402) sonra Geb足 zenin bat脹s脹ndaki Osmanl脹 topraklar脹, Bi足 zans'a terkedildi; egemenliin el deitir足 mesiyle ahkulu Sultan Derg但h脹 yak脹l脹p y脹k脹ld脹. Sava s脹ras脹nda Derg但h 脹n ilk post- niini ahkulu Sultan ile 巽evredeki zavi足 yelerin 40 Erenler ad脹yla an脹lan m端ritleri ehit edildi. Mehmet elebi(1. Mehmet) d旦neminde; y旦re yeniden Osmanl脹 topraklar脹na kat脹ld脹 ve ahkulu Sultan Derg但h脹 mamur duru足 ma getirildi. 4
  • 5. Derg但h'a ad脹n脹 veren ahkulu Sultan'脹n yaam脹na ilikin nesnel bilgilerimiz ne yaz脹k ki doyurucu deil. Bize uluan bil足 giler daha 巽ok s旦ylence kaynakl脹. Yine de tarihsel veriler ahkulu Sultan'脹n, Hac脹 Bekta Veli geleneinden Horasan k旦kenli bir veli olduunu bize anlat脹yor, ahkulu Sultan Derg但h脹, XV. yy'dan balayarak Bekta樽liin 聴stanbuldaki 但si- tanesi, ayn脹 zamanda tarikat脹n OsmanlI topraklar脹 端zerindeki en 旦nemli tekkele足 rinden biri durumuna geldi. Bu nedenle kimi kaynaklarda ahkulu Sultan Derg但h脹, ikinci Pirevi" ad脹yla an脹l脹r. 1826da Bektai tarikat脹n脹n da脹t脹lmas脹 端zerine Derg但h, Nakibendilere devredildi; d旦nemin postniini Ahir Mehmet Baba, d旦rt halifesi ile birlikte Tire'ye s端r端ld端; Der足 g但h, yeniden harap duruma geldi, 1861'den sonra Derg但h canlanmaya balad脹. zellikle son postniin Mehmet 5
  • 6. Ali Hilmi Dedebaba(1863-1907) d旦ne足 minde Derg但h, youn bir imar faaliyetine sahne oldu. 1925'te kapat脹ld脹ktan sonra m端lkiyeti Vak脹flar 聴daresine devredildi: ilevsiz kal足 d脹脹ndan harap olmaya balad脹. G端n端足 m端ze ulaamayan kimi yap脹 b旦l端mlerinin, bu d旦nemde ortadan kalkt脹脹 bilinmektedir. Y端zy脹llard脹r cemlerimizin yap脹ld脹脹, kurban足 lar脹m脹z脹n t脹land脹脹. lokmalar脹m脹z脹n yendii bu k端lt端r-inan巽 kurumu; 1980lerin orta足 lar脹ndan balayarak Alevilerce sahiplenildi. Bak脹ms脹z ve harap durumdaki Derg但h, 旦nc端 canlar脹n 旦zverili ve y端rekli 巽al脹mala足 r脹yla ge巽mi 旦z端ne uygun bi巽imde restore edilerek bug端nk端 durumuna getirildi. Bir inan巽 ve k端lt端r yuvas脹 durumundaki Derg但h脹m脹z脹 her y脹l y端zbinlerce can脹m脹z ziyaret etmekte ve etkinliklerimizden yarar足 lanmaktad脹r. ahkulu Sultan Derg但h脹 Vakf脹 y旦netimi 6
  • 7. olarak siz sevgili canlara hizmet etmekten onur duyuyoruz. Y旦netimimiz, Derg但h脹足 m脹z脹n "Alevilerin-Bektailerin okulu olma" tarihsel ilevine sahip 巽脹karak bir dizi ei足 tim etkinliini ger巽ekletirmeye karar verdi. Eitim-Arat脹rma. bilimsellii gerektirir. Bu nedenle y旦netimimiz de Yazar-Arat脹rmac脹 Esat KORKMAZ'脹, eitim-arat脹rma 巽al脹足 malar脹n脹n sorumluluuna getirdi. Bizlerden maddi-manevi katk脹lar脹n脹z脹, 旦nerilerinizi esirgemeyeceinizi biliyoruz. H端nk但r脹m脹足 z脹n dedii gibi; "Bir olal脹m, iri olal脹m, diri olal脹m" Bir olmazsak, iri olmazsak, diri olmazsak Alevi-Bektai ayd脹nlanmas脹n脹, Alevi-Bek- tai h端manizmini ve Alevi-Bektai ahlak脹n脹 d端nden bug端ne ta脹yamay脹z; eriattan 旦zg端rleemeyiz; topra脹m脹z脹 ve insan脹m脹z脹 Orta巽a deer ve kurumlar脹ndan kurtara
  • 8. may脹z. Bir olal脹m, iri olal脹m, diri olal脹m ki Alevi-Bektai felsefesi, inanc脹, 旦retisi, k端lt端r端 ve edebiyat脹 旦nce Derg但h脹m脹zda boy versin, sonra da t端m d端nyaya yay脹ls脹n. Bizi gelecee haz脹rlayacak kurumlar脹m脹z, 旦rg端tlerimiz canlanabilsin. Halk kat脹nda d端nden bug端ne edinilen ve yar脹nlara 脹脹k tutacak olan deneyimlerimiz, deneyimlerimizin nedeni durumunda bulu足 nan felsefemiz, inanc脹m脹z tek g端vencemiz. Bu g端vencenin ayd脹nl脹脹nda siz sevgili canlara esenlikler dileriz. 8
  • 9. N聴聴N E聴T聴M? NASIL E聴T聴M? H脹zl脹 y端r端yelim de yazg脹m脹z 旦ne ge巽mesin Alevilik-Bektailik bug端n, s旦zel k端lt端rden yaz脹l脹 k端lt端r durumuna d旦n端me aa足 mas脹n脹 yaad脹脹 i巽in bir bak脹ma "kendine bakald脹r脹" i巽indedir. Anonim yan脹 egemen olan bu felsefe/ 旦reti b端y端k a脹rl脹kla s旦足 zeldir. Yaz脹l脹 yan脹 kimi 旦zg端n yap脹tlar脹n sayfalar脹nda gizil durumda sakl脹d脹r. Ve an足 cak bir ayd脹n katk脹s脹yla a巽脹a 巽脹kar脹labilir. Bunu ger巽ekletiremezsek eriat巽脹 dinler kar脹s脹nda Alevi-Bektai felsefesi yaln脹z b脹rak脹lm脹 olur. K旦ktendincilik lehine" bu felsefe "kurban" edilir. "Yaarken yeniden dirilmek" temel diyalektiiyle yaama ge巽ecek olan bu felsefe, yaama olana脹 9
  • 10. verilmeden boulur. Alevi-Bektai felse足 fesinin "旦lmeden evvel 旦lmek" tasar脹m脹 eriat巽脹 inanc脹n 旦ld端kten sonra dirilmek bi巽iminde kemikletirilen maher" tasa足 r脹m脹na d旦n端t端r端lm端 olur. imdi bu s旦zl端 gelenek yaz脹l脹 bir iletiim durumuna d旦n端t端r端lmeye 巽al脹脹l脹yor. Bu bir alt端st olu getirecektir. S旦zl端 gelenein d端nden gelen sayg脹n kimlikleri ya da ku足 rumlan ile yer yer bir 巽eliki yaanacakt脹r. Bunu bir 旦l巽端de doal kar脹lamak gerekir. 端nk端, bu da kendi i巽inde bir "bakal- d/r/d脹r. Toplumsal tarihte her bakald脹r脹n脹n bir bedeli" vard脹r. Demek k脹 bu alt端st olu da bir "bedel" ister. Bug端n ya脹yoruz ve "yaz脹l脹 k端lt端r"e ge巽menin gerekliliine tan脹k oluyoruz. G旦r端yoruz ki s旦zel gelenein ta脹y脹c脹s脹 durumundaki bellekler" Hakka y端r端melerle say脹ca azal脹yor; s旦zl端 k端lt端r geleneinin yaam alan脹 her ge巽en g端n biraz daha daral脹yor. 脹 o
  • 11. "Biz her g端n konuuyoruz, biz her g端n din足 liyoruz; bu s旦zel k端lt端r s旦zel olarak son足 suza dek var olacakt脹r" diyenlere bir s旦z端m端z var: Konuma sadece birtak脹m s旦zc端kleri ses arac脹l脹脹yla bakalar脹na iletme olmad脹脹 gibi, dinleme de sadece iitme demek deildir. B旦yle konuulup b旦yle iitildik巽e her ge巽en g端n "biraz daha az ey" bilinecektir. Az ey bilen zor 旦re足 neceinden "a巽脹脹 kapatabilmek i巽in s端足 rekli yalana bavuracakt脹r. yleyse yap脹lmas脹 gereken nedir? Yap脹lmas脹 gereken: s旦zel gelenein ta脹y脹c脹s脹 olan "bellek" k旦relmeden ayd脹n katk脹s脹yla Anadolu Alevilii olarak adland脹r足 d脹脹m脹z felsefi dini ya da bilgelik 旦retisini, s旦zel malzemeden s端z端p yaz脹l脹 malzeme durumuna getirmektir. Bunu baarabilirsek Alevi-Bekatai felsefesi, d端nya felsefe lite- 11
  • 12. rat端r端n端n. Alevi-Bektai 旦retisi d端nya bilim literat端r端n端n bir par巽as脹 olacakt脹r. Sonu巽 olarak eitim i巽in ayd脹n katk脹s脹" kouldur. Eitim etkinlikleri 旦rg端tlenirken geleneksel 旦rg端tlerde, yan脹 derg但hlarda, cemevlerinde. daha a巽脹k bir anlat脹mla dorudan demokrasi kurumlan "nda y端z- y端ze" eitim temel al脹nmal脹d脹r. 端nk端, s旦zel k端lt端r端n s旦zel yolla ta脹nd脹脹 kurum- larda yaz脹l脹 k端lt端re al脹kanl脹k ya da yat足 k脹nl脹k yoktur, varsa bile s脹n脹rl脹d脹r. Aabil足 mek i巽in uzunca bir zamana gereksinme足 miz vard脹r. ada demokratik 旦rg端tlen足 melerde eitim etkinlikleri hem yaz脹l脹 端r端n端 ulat脹rma, okuma al脹kanl脹脹n脹 gelitirme bi巽iminde hem de dorudan" yani yuz- y端ze" eitim karma olarak ger巽ekleti- rilmelidir. ahkulu Derg但h脹, 巽ada koullarda can足 land脹r脹lan ge巽mein geleneksel bir okulu" olduuna g旦re, eitim etkinliklerimiz a脹r- 12
  • 13. I脹kl脹 olarak y端zy端ze eitim" bi巽iminde ger足 巽ekletirilmek durumundad脹r. Gelecekte daha g端巽l端 olaca脹m脹z inanc脹 i巽inde balataca脹m脹z eitim 巽al脹malar脹n脹 k脹saca tan脹tmak istiyoruz. Katk脹, kat脹l脹m sizden: hizmet bizden. 端nk端 hizmet n旦足 beti u anda bizde: yar脹n, s樽zlerin i巽inden kimileri 端stlenecek bu g旦revi: O zaman katk脹, kat脹l脹m bizden, hizmet sizden ola足 cak. 1- Dedelik Eitim Kursu: Kursun amac脹, cemdeki 12 hizmet s脹ralamas脹nda ilk s脹rada yer alan "cem/y旦netme hizmetinin sahibim yetitirm akt脹r. Deerli 旦retmen足 lerin ders verecei kursun s端resi 2 y脹ld脹r. Kursu baar脹yla bitiren 旦rencilere "dede足 lik yeterlik belgesi"verilecektir. Ocak 2004- te balayacak kursa 25 ya脹n脹 doldurmu, balama 巽almay脹 bilen Ocakl脹" canlar kat脹labilecektir. 1 3
  • 14. 2- Alevilik Temel Eitim Kursu: Kursun amac脹, kat脹l脹mc脹lara temel Alevi-Bektai deerlerinin, Alevi-Bektai k端lt端r端n端n ve Alevi-Bektai yaama bi巽iminin olmazsa olmaz ilkelerinin aktar脹lmas脹d脹r. Deerli 旦retmenlerin ders verecei kursun s端resi 2 y脹ld脹r. Kursu baar脹yla bitiren 旦rencilere "Temel Eitim Yeterlik Belgesi" verilecektir. Ocak 2004te balayacak kursa her yatan can kat脹labilecektir. 3- D端端nce At旦lyesi: At旦lye 巽al脹malar脹足 n脹n amac脹, belli bir birikimi olan ve Alevili脹- Bektailii b端t端n y旦nleriyle 旦renmek isteyen canlara 端st d端zeyde eitim ver足 mektir. At旦lye 巽al脹malar脹 s端resiz olup her y脹l tekrarlanacakt脹r. 4- Gen巽lik Seminerleri: Seminerlerin amac脹, gen巽leri ve kurs 旦rencilerini Ale- vilik-Bektailik konusunda 端retici k脹lmakt脹r. 1 4
  • 15. Seminerler s端resiz olup her y脹l tekrar足 lanacakt脹r. 5- Kad脹n Canlara Y旦nelik Seminerler: Seminerlerin amac脹, Alevilik-Bektailikte kad脹n, kad脹n脹n sorumluluklar脹 ve g旦revleri konular脹nda kat脹l脹mc脹 canlar脹 bilgilen足 dirmektir. Seminerler s端resiz olup her y脹l tekrarlanacakt脹r. 1 5
  • 16. E聴T聴M PROGRAMI insan i巽in en tehlikeli kii, kendisidir. * - Alevilik Nedir? a) Alevilik Teriminin K旦keni b) Ge巽mile Alevilik Terimi Yerine Kullan脹lan Terimler *- B但t脹nilik Nedir? a) B但t脹niliin 聴slam ncesi Kaynaklar脹 b) H脹ris足 tiyanl脹kta b但t脹nilik c) 聴slamiyette b但t脹nilik d) B但t脹nilik ve Alevilik *- Heterodoksi Nedir? a) Heterodoksinin Kaynaklar脹 b) 聴slamiyette Hetero- doksinin rg端tlenmesi c) 聴slam Heterodoksis脹 Olarak Hz. Ali Hareketi d) Heterodoksi ve Alevlilik *- Tektanr脹c脹 Dinlerin Yarad脹l脹 Tasar脹m脹na Kar脹 Varolu Tasar脹m脹 a) Nesnel Doa Tasar脹m脹 ve Doada Deiim- D旦n端端m b) 聴nan巽sal Doa Tasar脹m脹 ve Doada Deiim-D旦n端端m c) Tanr脹-Doa-聴nsan 巽lemesi足 nin A巽脹l脹m脹 d) Nesnel 聴nsan Tasar脹m脹 ve 聴nsanda Deiim-D旦n端端m e) 聴nan巽sal 聴nsan Tasar脹m脹 ve 聴nsanda Deiim-D旦n端端m f) Hak-Muhammet-Ali 巽lemesinin A巽脹l脹m脹 1 6
  • 17. *- Anadolu Aleviliinin Yap脹lan脹p Bi巽imlenmesi a) Felsefi Bilgelik Olarak Anadolu Alevilii b) Halk Bilgelii Olarak Anadolu Alevilii c) Beslenme Kay足 naklar脹 Anadolu Aleviliini Kucaklayan Felsefe Yap脹s脹 a) B但t脹ni Doa Felesefesi b) B但t脹ni Tarih Felsefesi c) B但t脹ni Toplum Felsefesi 'Anadolu Aleviliini Kucaklayan Tasavvuf Ya足 p脹s脹 a) Vahdet-i v端cut b) Vahdet-i mevcut Anadolu Aleviliinin reti Yap脹s脹 a) D旦rt Kap脹 K脹rk Makam脹n Kaynaklar脹 b) D旦rt Kap脹 K脹rk Makam Yaama Bi巽imi Olarak Anadolu Alevilii a) Laiklik b) Demokrasi c) Ayd脹nlanma d) H端ma足 nizm e) Ahlak *- Anadolu Aleviliinin Evrensel 聴lkeleri a) D端nyan脹n D端nyayla A巽脹klanmas脹 b) Doan脹n, insan脹n ve Toplumun zg端rletirilmesi c) Vahiyle D端nya-Toplum ilerinin Kesin Bi巽imde Birbirinden Ayr脹lmas脹 d) Dorudan Demokrasinin Yaat脹lmas脹 e) Ayd脹nlanma, H端manizm ve Ahlak脹n Toplumsal Olmas脹 vb. f) Bat脹 Kaynakl脹 Evrensel ilkelerle Ana足 dolu Aleviliinin z端nden Kayna脹n脹 Alan Evrensel 聴lkelerin Kar脹lat脹r脹lmas脹 1 7
  • 18. *- Anadolu Aleviliinin 聴nan巽 Boyutu a) B但t脹ni 聴nan巽-Ortodoks 聴nan巽 Kar脹tl脹脹n脹n A巽脹l脹m脹 b) B但t脹ni 聴nan巽ta Deiim-D旦n端端m c) Alevi 聴nanc脹n脹n D端nyalamas脹 d) 聴nan巽 Y端k端ml端l端kleri * Alevi-Bektai Edebiyat脹 a) Nefesler b) i巽eri Nefesleri c) D脹ar脹 Nefesleri *- Alevi-Bektai M端zii a) Alevi M端zii b) Bektai M端zii *- Cem ve 12 Hizmet a) Cem Teriminin K旦keni b) Cemin Toplumsal K旦keni c) 12 Hizmet d) 12 Hizmet Sahibi e) Temel Cemler f) Cemlerde Okunan Nefes, g端lbank vb. * -rg端tlenme a) Geleneksel rg端tlenme b) ada rg端tlenme c) Geleneksel rg端tlenme ile ada rg端tlenme Aras脹ndaki 聴likiler *- Alevi-Bektai Tarihi a) B但t脹ni Tarih Felsefesinin A巽脹l脹m脹 b) Babai Hare足 keti c) Hac脹 Bekta Veli 巽) eyh Bedrettin Hareketi d) ahkulu Ayaklanmas脹 e) Nur Ali Halife Ayaklan足 mas脹 f) Bozoklu Celal Ayaklanmas脹 g) ah Veli Ayaklanmas脹 h) S端kl端n Koca-Z端nnun Baba Ayak足 lanmalar脹 脹) Atmaca Ayaklanmas脹 i} Z端nnunolu Ayaklanmas脹 j) Veli Halife Ayaklanmas脹 k) Kalender elebi Ayaklanmas脹 I) Pir Sultan Abdal m) "D端zmece" Olaylar脹 n) Safevi Devleti o) Yavuzun 1 8
  • 19. Alev樽 K脹r脹m脹 旦) Ebusuud Efendi Fetvalar脹 p) Os足 manlIn脹n Alevi Politikas脹 r) Yeni巽eriliin Kald脹r脹lmas脹 s) Kurtulu Sava脹nda Aleviler ) Aleviler ve Cumhuriyet t) Atat端rk D旦nemi ve Aleviler *- Yaayan Alevilik,Yaat脹lacak Alevilik 1 s
  • 20. EYH BEDRETT聴N r端mcee ak脹l vermeye kalk脹p "en iyi a脹 ben 旦r端yorum" diyenlerden sak脹n脹n. Toplumsal 巽elikiler, yeni bir toplum yarat足 maya "tohum"sa eer, bu tohumun 巽imlen足 me g端c端n端 temsil eden bir toplumsal kimlii "bulmak" zorundad脹r. 聴te tarihin o kesitinde bu toplumsal kimlik eyh Bed足 rettin olmutur. Resmi tarihin bize ulat脹r足 d脹脹 bilgileri 旦l巽端 al脹rsak eyh Bedrettin'i yakalama"olana脹n脹 elde edemeyiz. Res足 mi tarih bilimden 巽ok "s旦ylenti"dr. tarih巽i ise bilgin deil "anlat脹c脹'd脹r; anlat脹c脹'hin k脹lavuzu da inan巽t脹r. Bu t端r tarih anlay脹脹 Orta巽aa egemendi asl脹nda; inanc脹n, "de足 netimi" eden ka巽脹rd脹脹 g端n bu 巽a sona 2 o
  • 21. erdi ve egemenlik akl脹n" eline ge巽ti. Ta足 rihin g旦revi, soyutlanm脹"kii ser端venleri足 ni anlatmak deil, olaylar脹 yaratan toplum足 sal d旦n端端mleri arat脹rmak, olaya egemen olan d端端nce 旦rg端s端n端, bu d端端nce 旦r足 g端s端n端n geliim 巽izgisini ge巽miten ge足 lecee doru izlemektir. eyh Bedrettini Yaratan Koullar eyh Bedrettin olay脹nda bu yap脹lm脹 m脹d脹r? sorusuna olumsuz yan脹t vereceiz. Anlat脹lanlara biraz yak脹ndan bakt脹脹m脹zda olaylar脹n i巽inde ya da k脹y脹s脹nda eyh Bed足 rettin ad脹n脹n gezindiini" g旦r端r端z. eyh Bedrettin'i dillendiren" toplumsal olaylar 旦rt端kt端r; b端t端n eylem g端c端, tasavvufi bir zemine ta脹nan eyh Bedrettinin kiiliin足 de toplan脹verm脹tir. retim ilikileri, 端retici g端巽lerin durumu, toplumsal bunal脹mlar, 2 i
  • 22. sars脹nt脹lar, 巽alkant脹lar, toplumsal kurumlar- da g旦zlenen 巽旦z端lmeler; yaam koulla足 r脹yla yaam deerleriyle 聴nan巽 koullar脹 inan巽 deerleri aras脹ndaki uyumazl脹k, kar脹tl脹k g旦zlerden 脹rakhr. K旦k"e inmek yerine g旦r端nt端'yie yetinildii hemen alg脹足 lan脹r. Asyal脹 kanda insanlar脹n Anadolu topra足 脹na ayak basmas脹yla kurgu d端nyas脹'ha. yani ahirete g旦nderilen g端zellik, erdem, iyilik, yiitlik, mutluluk, doruluk, sayg脹, sevgi vb. oradan yaan脹lan d端nyaya ta- 脹n脹vermitir. Doa 旦tesi inan巽lara kar脹, doaya y旦nelik inan巽lar f脹k脹rm脹": me足 tafizik inan巽 deerleriyle yasamsa! bir kav足 gaya girilmitir. Eski yeninin i巽inde, yem eskinin i巽inde erimi": ne eski ne de yem olan bir bireime ula脹lm脹t脹r. 聴nan巽la yaam aras脹ndaki 巽eliki, d端端nebil足 menin arac脹 olmutur. Resmi tarihte olaylar deil kiiler izlen- 2 2
  • 23. diinden tarih bilinci de geliemez. Bu nedenle resmi tarihin g端d端m端ndeki in足 san脹n tarihi kendisiyle balar, kendisiyle biter. Tarih bilincinden yoksunluk "ak脹ldan inanca atlamay脹" zorunlu olarak 旦ne 巽脹ka足 r脹r; bilin巽, nesnel koullar脹n脹 terkederek "masal ya da s旦ylence" durumuna d旦足 n端端r. Bu noktadan sonra art脹k tarih ger足 巽ekletii gibi anlat脹lmaz-yorumlanmaz; ya ne yap脹l脹r, 旦zlendii" gibi "kurgulan脹r Ortada tarih diye iki ey kal脹r art脹k; ya 旦ven masal ya da s旦ven" masal. retici g端巽ler, var olan 端retim ilikilerinin yaratt脹脹 toplumsal 巽elikileri kullanarak "yeni bir toplum" yaratmaya "soyundu足 unda" ya kendi yarat脹c脹l脹脹n脹 ta脹yabile足 cek" bir 旦nder yarat脹r ya da bunu 旦nceden sezen yarat脹c脹 旦nderi bulur. Kimdir bu yarat脹c脹 旦nder? 2 3
  • 24. Bu 旦nder, "巽a脹n脹n d脹脹na 巽脹kabilme" ye足 teneini ya da hen端z "tarih olmayan gele足 cee uzanma" becerisini g旦sterebilendir; tarihinin s脹n脹r脹na gelmi deerler脹-kimlikler脹 yads脹mas脹n脹 bilendir. Bu yetenek ve bece足 rilerden yoksun olan bir insan ne denli 旦nder kabul edilirse edilsin o "巽a脹n脹n s脹足 n脹rlar脹 i巽inde" kalan, "bakalar脹n脹n izini s端足 ren", zaman脹n脹n "verdikleriyle yetinen", sili足 nip gidecei sonuna h脹zla kendini "t端kete足 rek" yaklaan bir kimliktir. 聴te eyh Bedrettin, 巽a脹n脹n s脹n脹rlar脹n脹 aacak bir kimliin arand脹脹 tarih kesitinde ortaya 巽脹km脹 bir 旦nderdir. XIV. yy Osmanl脹 toplumunda baat 旦e dindi; bu nedenle 聴slam inan巽lar脹n脹n d脹脹nda, onlar脹 aan yeni bir at脹l脹m beklenemezdi. B旦ylesi bir or脹amda eyh Bedrettin'in d端端ncelerinde g旦r端len "diyalektik materyalizm", yan脹 "maddeci 旦zellik" d脹a vuramam脹, diyalektik idealist"bir inan巽 a脹 i巽inde 2 4
  • 25. kalm脹t脹r. Eer bu 巽ember k脹r脹labilmi olsayd脹 eyh Bedretttin, bir "dinsiz" olarak deil, toplum d端zenini maddeci bir ya足 ama anlay脹脹 端zerine oturtmak isteyen bir devrimci olarak yarg脹lan脹rd脹. eyh Bedret足 tini anlamak istiyorsak dinle ilgili inan巽lar脹 deil, bilimle, felsefeyle ilgili inan巽lar脹 旦ne almam脹z ve "yarat脹c脹" bir doruiiuda y端r端足 memiz gerekir. H端z端nl端 Yaam eyh Bedrettinin yaam脹 "ayd脹n" olarak balad脹, "bilim adam脹"olarak devam etti ve "tasavvuf eri" olarak son buldu. eyh Bed足 rettin'i anlayabilmek i巽in kaleminden 巽脹kt脹脹 kabul edilen, uruna yaam脹n脹 yitirdii "Varidat"a bavurmak bir zorunluluk olarak 旦ne 巽脹kar. eyh Bedrettinin, Edirne ilinin Simavna buca脹nda kad脹l脹k yapan 聴srailin olu 2 5
  • 26. olduu; 1359da orada doduu; eriatla badamayan d端端nceleri ve davran脹lar脹 nedeniyle tart脹mal脹 olmakla birlikte 1418' de Serezde 旦l端m cezas脹na 巽arpt脹r脹larak as脹ld脹脹 konusunda birleilir. Pek az bilinen 60 y脹ll脹k bir yaam. Bilinenler ise 巽oun足 lukla tarihsel ger巽eklerle 巽elien S旦y足 lenceler"den 旦teye ge巽miyor. Zorluk orta足 da; Bedrettini yaama ortam脹n脹n tarihsel bir olgu olarak 端rettii olaylar脹n i巽inde ele al脹p inceleyen bilimsel yap脹t" ad脹na yara足 脹r 巽al脹malar da s脹n脹rl脹 m脹 s脹n脹rl脹". Bedrettin, bir kad脹n脹n olu olarak, 巽a脹n脹n 旦retim-eitim gelenei gerei S端nni inan巽lara uygun din eitimi g旦rm端t端r; yani, eriat kurallar脹na g旦re yetitii, gen巽足 liinin b旦ylesi bir inan巽 ortam脹nda ge巽tii anla脹l脹r. Doduu yerdeki eitiminden sonra Konyaya gittii, orada bir s端re kal脹p okuduu; daha sonra Kahireye giderek 2 6
  • 27. eyh H端seyin Ahlati'den bilgiler edindii yaz脹l脹r ya da anlat脹l脹r. O d旦nemde Kahire, yaln脹zca medrese bilimlerinin deil, tasav足 vufla ilgili konular脹n da tart脹脹l脹p konuul足 duu bir yerdi: Anadolu, 聴ran. Irak, Suriye, Kuzey Afrika vb. 聴slam 端lkelerinden gelen 巽ok say脹da tasavvuf eri Kahire'de toplan足 m脹 durumdayd脹. Ger巽i Bedrettinin oraya gitmesi tasavvuf konular脹yla ilgili deildi. Ancak medrese 旦renimi g旦rd端端 s端re i巽inde tasavvufla tan脹m脹 ve eriat/f脹k脹h alan脹n脹 terketmitir. M脹s脹r'da eitimini ta足 mamlad脹ktan sonra eyhi Ahlatinin 旦nerisi 端zerine Tebriz e gitmesi, O'nun bir tasav足 vuf eri olduunu kan脹tlar. Bedrettin. eyh H端seyin Ahlatinin yan脹nda bulunduu s端re i巽inde kendini tasavvufa vermi, birka巽 kez erbain 巽脹karm脹t脹r. Erbain 巽脹karmalar脹n Bedrettinin i巽 kimliinde 巽alkant脹lar ya足 ratt脹脹 anla脹l脹yor. Sultan Berkukun eyhi Ahlatiye verdii Mariye adl脹 cariyenin 2 7
  • 28. k脹zkardeini Bedrettine vermesi, m端ri足 diyle ne denli yak脹n olduunu ve sultan kat脹nda 巽ok itibarl脹 bir yere sahip olduunu kan脹tlar niteliktedir. Bedrettin bu cariye ile evlenmi ve ilk olu 聴smail domutur. eyh H端seyin Ahlati'nin hastalanmas脹 端zerine yerine ge巽en Bedrettin b旦ylece eyh aamas脹na y端kselmi ve eyh Bed足 rettin ad脹yla an脹lmaya balam脹t脹r. Bedret足 tin Ahlati'nin yan脹nda, onun etkisiyle ilk su- filerin "ar脹nma" y旦ntemini uygulad脹 bir ba足 k脹ma: 聴巽e kapan脹la, d端nyadan el etek 巽e足 kile ger巽ei ar脹yordu. Bu yaama bi巽imi: daha 旦nce 旦rendiklerini terkedip terkede- meme 巽elikisi onda kimi bunal脹mlar ve sars脹nt脹lar yaratm脹t脹. Yemeden i巽meden elden geldiince ka巽脹nmas脹, 巽ok azla ye足 tinmesi sal脹脹n脹 bozmu, g端巽ten d端端r足 m端t端. Bederettin'in yaam "巽脹rp脹n脹lar脹" eyhi H端seyin Ahlati'nin g旦z端nden ka巽maz ve onu hem hava deiimi, hem de halife 2 8
  • 29. si olarak Tebrize g旦nderir. Bedrettin Teb足 rizde tasavvufa ilikin bilgilerini gelitirme- geniletme olana脹m脹 buldu. Bu d旦nemde tart脹mal脹 olmakla birlikte Timur'un 巽evre足 sine girdii ve onun kat脹nda, bilginlerle tart脹t脹脹 anlat脹l脹r. Bedrettinin g脹tttii yerlerde ka巽 y脹l kald脹脹, neler okuduu, hangi kaynaklardan yarar足 land脹脹, ne gibi ilikiler i巽ine girdii tar足 t脹mal脹d脹r. Edirne, Konya, Kahire ve Tebriz gibi birbirinden 巽ok uzak yerlerde kalmas脹, 旦renim g旦rmesi 旦yle birka巽 y脹l i巽inde ola足 cak ey deildir. Sonra Anadoluya d旦nen Bedrettin ad脹n脹 iyice duyurmu durumdad脹r. Bir s端re Ana足 dolu'yu dolat脹ktan sonra Edirne'ye d旦ner. Musa eleb脹nin kazaskeri olarak g旦reve balar(1410-1413). Y脹ld脹r脹m Bayezidin An足 kara Sava脹nda Timura yenilmesi ve ard脹ndan 旦lmesiyle kardeler aras脹nda taht kavgas脹 balar. Musa elebinin egemen 2 9
  • 30. lii fazla uzun s端rmez; kardei Mehmet elebi onu yenerek y旦netime el koyar; Bedrettini de 聴znike s端rer. S端rg端n d旦ne足 minde B旦rkl端ce Mustafa Karaburun'da, Torlak Kemal ise Saruhanda ayaklan脹r. eyh Bedrettin Deliormanlara ge巽er, ya足 kalan脹r ve Sereze getirilir; as脹larak ya足 am脹na son verilir(14l8). Kemiklerinin Ser端veni 聴pe 巽ekilmesinden" sonra kemiklerinin 旦yk端s端 de bir h端z端nl端d端r eyh Bedret足 tinin: Naa脹 tekkesinin bah巽esine g旦m端l端r ve yakla脹k 5 as脹r boyunca Serezde kal脹r. Lozan Anlamas脹 ndan sonra uygulanan zorunlu g旦巽 s脹ras脹nda Serezli yandalar脹 mezar脹 a巽ar ve 聴stanbula Bedrettinin kemikleriyle birlikte gelirler. inko bir kutu i巽indeki kemikler 16 y脹l boyunca Sultan Ahmet Camiindeki bir dolapta saklan脹r; oradan Topkap脹 Saray脹na g旦nderilir ve 20 3 o
  • 31. y脹l da sarayda bekletilir. eyh Bederettin ikinci mezar脹na ancak 1961de kavuabilir: Kemikler. Bakanlar Kurulu'nun 23 Ekim 1961de ald脹脹 5/1840 Say脹l脹 Kararla Ca- alolundaki Sultan Mahmut T端rbesi'ne t旦renle defnedilir. T端rbenin neresine? der足 seniz, s旦yleyelim: Binan脹n d脹脹na, d脹 du足 var脹n hemen yan脹na g旦m端l端r. 聴ki y脹l 旦nce足 sine kadar Bedrettinin g旦m端l端 olduu yer足 de. yani su oluunun alt脹nda bir ta ya da o yerin mezar olduunu g旦steren tek bir iaret bile yoktu. Birka巽 metre ilerisindeki a巽脹k hava kahvesinin m端terileri ve Sultan Mahmut T端rbesin脹n ziyaret巽ileri Bedrettin in mezar脹 端zerinde gezindiler. Mezar脹n脹n ad脹na yara脹r bi巽imde onar脹l足 mas脹 kimi 旦rg端tlerin ve kimliklerin g端nde足 mine gelince K端lt端r Bakanl脹脹 ya da T端r-be yetkilileri, s脹radan bir mermer 端zerine ad脹n脹, doum ve 旦l端m tarihlerini yaz脹p mezar脹n ba脹na yerletirdiler. 3 脹
  • 32. Tarih Bizi Yarg脹lamadan eyh Bedrettine Sahip 脹kal脹m 1400'ler脹n ba脹nda Anadolu'da/' Trakyada/ Balkanlar'da, feodal bir devletin egemen足 lii alt脹ndaki corafyada, temel 端retim ze足 mininde, yani toprak-otlak 端zerinde belir足 leyici 端retici g端巽ler, yani k旦yl端ler-巽obanlar- zanaatk但rlar eyh Bedrettinin 旦nderliin足 de; 聴sa-Musa-Muhammet eriat脹na, bu eriat脹 ideoloji edinen ve yerleik yaam脹 g端den devlete/devletin kurumlar脹na "ta足 v脹rl脹" bir kanalda, ilksel eitlik巽i toplum de足 erlerini yeni bir yorumla yaama ge巽ire足 rek. tarihte ilk kez kapitalizmi/sosyalizmi "旦teleyen" ve insanl脹a kesin kurtulu getirecek olan k但mil toplumu" kurmaya "c端ret" etti. 3 2
  • 33. K但mil toplum, genelde Anadolu b但t脹nile- rinin, 旦zelde Alevilerin-Bektailerin felse- felerine/旦retilerine ve yaama bi巽imlerine uygun olarak inasanl脹脹 kurtulua ta脹mak i巽in tasar脹mlad脹klar脹; devletin, s脹n脹flar脹n, 旦zel m端lkiyetin ve paran脹n olmamas脹yla belirgin, herkesin yeteneine g旦re 端retime katk脹da bulunduu, gereksinimine g旦re toplumsal 端retimden pay ald脹脹 kusursuz toplumdur. ite eyh Bederettin. bu "d端端" uygulana足 bilir toplumcu toplumsal bir projeye d旦n端t端rd端: eyh Bedrettin 聴znikte s端r足 g端ndeyken 聴zmir Karaburun'da isyan脹 ba足 latan B旦rkl端ce Mustafa ve Manisa Saru- handa isyan脹 balatan Torlak Kemal, 旦yle hayk脹r iyordu: Yery端z端, b端t端n insanlar脹n ortaklaa yarar足 lanmas脹na a巽脹k bir yaama alan脹d脹r; bu ya足 ama alan脹nda 巽al脹an ge巽inir, 巽al脹mayan 3 3
  • 34. silinip gider. Toplum, bireylerin olutur足 duu, ortaklaa bir kurulutur; bu nedenle b端t端n toplum mallar脹 ortakt脹r: mal sahiplii doaya ayk脹r脹d脹r. Toplumda kimsenin kim足 seyi bask脹 alt脹na almaya, 旦zg端rl端端n端 ortadan kad脹rmaya ya da k脹s脹tlamaya ne hakk脹 ne de yetkisi vard脹r." Ve konumalar脹n脹 pirlerinin u 端nl端 旦zde足 yiiyle sonland脹r脹yorlard脹: Yarin duda脹ndan gayri her ey her yerde ortak olmak i巽in ileri." Sonu巽ta 聴zmir, Manisa ve Balkanlarda balat脹lan isyanlar kanla bast脹r脹ld脹: k旦yl端 devrimi susturuldu: onb脹nlerce k旦yl端 旦ld端足 r端ld端. Yakalanan eyh Bedrettin 18 Aral脹k 1418'da Serez'de ipe 巽ekilerek idam edil足 di. Bizlere d端en, suskunluumuz, ilgisizlii- 3 4
  • 35. m脹z utanca, giderek su巽lulua d旦n端me足 den eyh Bedrettini lay脹k olduu yere oturtmak, Onu anlamak. Onu anlatmak, insan脹m脹za ve insanl脹a tan脹tmak, O'nun d端端n端 gelecee ta脹mak olmal脹d脹r. neriler a) eyh Bedrettinin 旦l端m y脹ld旦n端m端 olan 18 Aral脹kta Serezde 端retici" bir halk 旦leni d端zenlenmeli, bu 旦len takvime balanarak her y脹l yinelenmeldir. b) eyh Bedrettin'in 聴stanbuldaki bak脹ms脹z durumdaki mezar脹 ad脹na yara脹r bi巽imde onar脹lmal脹d脹r. c) eyh Bedrettin i巽in uygun bir yerde makam" olarak alg脹lanacak bir An脹t- mezar" yap脹lmal脹d脹r. 3 5
  • 36. d) eyh Bedrettin d端端ncesinin/inanc脹n脹n/ isyan脹n脹n ilendii ulusal bir sempozyum d端zenlenmelidir. e) Belirlenecek yazarlarla eyh Bedrettin i巽in bir kitap haz脹rlanmal脹: geliri eyh Bed足 rettin etkinliklerinde deerlendirilmelidir. 3 6
  • 37. MENEMEN KALKIMASINDAN KAHRAMANMARA CANKIYIMINA eriatla birlikte 旦zg端rleme"yolu terkedilmeden, "eriattan 旦zg端rlemeden" laik olunmaz. 1978'in son ayma girilirken "ortal脹k", eriat 旦zlemi 巽eken k旦ktendincilerin, T端rk-聴slam Sentezihe "yat脹r脹m yapan ve devleti ele ge巽irmek isteyen faistlerin, bunlar脹 y旦n足 lendiren ve g端den C聴A ajanlar脹n脹n, M聴T ve Kontrgerilla g旦revlilerinin kitle katliam足 lar脹na "gebe idi. Bu noktaya "d端n'den gelmitik; uzak gelecee umutla bakmakla 3 7
  • 38. birlikte yak脹n gelecek"i巽in ayn脹 eyi s旦yle足 mekte zorland脹脹m脹z da bir ger巽ekti. Kemalist Devrim e Kar脹 eriat巽脹 Kalk脹ma Menemende Kubilay'脹n k旦r bir testereyle ehit edilmesi; emperyalizme kar脹 kurtu足 luu ger巽ekletiren Kemalistlere. Kema- listlerin yaama ge巽irmeye 巽al脹t脹脹 de足 mokratik devrim"e kar脹, hukuk yan脹 ge巽er足 siz k脹l脹narak vicdanlara 脹tilen/s脹k脹t脹r脹lan. iktidardan alaa脹 edilen k旦ktendincil脹脹n. yani eriat脹n, umutsuz bir kalk脹mas脹yd脹. Egemenliin Tanr脹'dan al脹narak halka veril足 dii s端reci tersine 巽evirmek isteyen k旦k- tendinci bir c端ret"t. Cumhuriyeti kuranlar Menemende; "ahlak ve 旦te d端nya 旦retisi" olarak hapsedildii vicdanlara dar gelerek" sokaklara taan eriat巽脹 iddete, kurulan ve yaat脹lmak 3 8
  • 39. istenen demokrasinin gerei, devrimci iddet uygulad脹; onu, yeniden olmas脹 ge足 reken yere. vicdanlara itti. 端nk端 yaa足 ma ge巽irilmeye 巽al脹脹lan demokratik dev足 rim. feodal bir rejim y脹k脹larak, ona son veri足 lerek, emperyalizmin egemenlii k脹r脹larak ger巽ekletirilmiti. Sokaa taan eriat yo足 luyla Orta巽a'脹n yeniden hortlat脹lmas脹na; gericilie ve gerici iddete izin vermek, ona 旦zg端rl端k tan脹mak devrimin boulmas脹 demekti. Demokrasi. Orta巽a gericiliinin tasfiyesi temelinde ve egemenliin halkta olduu; bireyin ulaamad脹脹/ bilemedii/ bilemeyecei ilahi bir g端c端n tart脹脹- lamaz/esnetilemez buyruklar脹 yerine kendi 旦zg端r iradesinin se巽eneklerine g旦re dav足 rand脹脹 bir zeminde kurulur/boy atar/ yap脹足 lan脹rd脹: toplumsal-ekonomik. siyasal ve k端lt端rel bir devrim olarak kendini 旦rg端tler足 di. Bu yolla, feodal siyasal egemenlik sis足 temini k脹rar: feodal iktidar脹n temelini 3 9
  • 40. oluturan ilikileri 巽旦zer/da脹t脹r/temizler; emek巽脹yi/端reteni, topraa ve dinsel kurum- lara ba脹ml脹l脹ktan kurtar脹r; ruhbanl脹脹n zin足 cirlerini par巽alar; feodal ba脹ml脹l脹klar脹, Or足 ta巽a deerlerini yeniden 端reterek Or足 todoks dinin deerelerini toplumun d端端n足 cesine katan, giderek ilahi bir toplumsal bilin巽 oluturma yoluna giren eriat巽脹 ide足 olojiyi k旦k端nden kaz脹rd脹. eriattan zg端rleme 聴te 旦zg端rl端k denilen ey, b旦ylesi bir m端足 cadelenin, kan ak脹t脹larak, bedel 旦denerek verilen bir kavgan脹n yol a巽t脹脹 toplumsal d端zeydeki devrimci deimenin/ d旦n端足 menin 端r端n端 olabilirdi. Eer Orta巽a geri足 cilii tasfiye edilemezse, g端n端m端ze uza足 nan Orta巽a deerleri k脹nlamazsa 旦zg端r 4 o
  • 41. l端k de, 旦zg端r birey de olamaz. Kul zemi足 ninde ve kaderin, tevekk端l端n belirleyicili足 inde ad脹m ad脹m bireyin/topluluun /toplu足 mun tavr脹na, ilahi bir ideolojinin "dikte ettir足 dii bir s端re巽 egemen olmaya balar. z足 g端rl端端n boy verecei, 旦zg端r bireyin do- aca脹/yetiecei/devinecei alanlar dara足 l脹r ya da ortadan kalkar. Sonu巽ta 旦yle oldu: Ortadan kalkt脹. Anadolu topra脹nda bu hesaplama s端reci bir t端rl端 yarat脹lamad脹. Aradan 70 k端sur y脹l ge巽ti; oradan buraya uzanan tarihe bakt脹脹m脹z足 da, devrimin/demokrasinin "boazlanma足 s脹n脹 izliyoruz. Kahramanmara Cank脹y脹m脹 D端n端m端z端 bug端ne ta脹rken bellekte tutman脹n ve aktarman脹n en iyi arac脹, felsefemizi ve inanc脹m脹z脹 yaam脹m脹z脹n hizmetine vermektir. 4 1
  • 42. d端nler verile verile palazlanan o g端n端n k旦ktendincilii/eriat脹. 1978 y脹l脹 yaan脹rken "bar脹na脹ndan" 巽脹karak yaan脹lan yere el atmaya kalk脹t脹; devlet dini olarak dou足 unun an脹s脹n脹 canl脹" tutarak kendisine o脹- 巽ilen konuma/duruma dar" geliyor s脹k脹nt脹s脹n脹 ger巽ek birey, toplum s脹k脹nt脹s脹n脹n bir uzant脹s脹", "anlat脹m脹bi巽iminde g旦stere足 rek. cehennemlik" d端nyay脹, cennetlik" yapmaya soyunuyordu". T端m gerici g端巽足 ler el birlii" etmi, eriat脹 yeniden do足 uma" haz脹rl脹yordu. G端nler olaylara "to足 h u m d u Amerika T端rkiye'yi terbiye etme足 ye" haz脹r 旦retmen rol端nde; M聴T, Kont- rgerilla emrinde; faistler ve dinciler maa. Aleviler, devrimciler ve sosyal-demokratlar d端mand脹. Koar ad脹m i巽 sava. Koullar CIA Ajan脹 Peckin kitle katliamlar脹
  • 43. I yaratma plan脹n脹n kanal脹na oturduunu g旦steriyordu: 19 Aral脹k 1978 g端n端, Kah足 ramanmara'ta. bir 端lk端c端, saat 21 sula足 r脹nda i巽ek Sinemas脹 n脹 bombalad脹: bom足 balama olay脹, katliama giden olaylar zin足 cirinin ilk ad脹m脹 oldu. Sinemada o anda "G端ne Ne Zaman Doacak" adl脹 Sov- yetler Birliinde kom端nist zulm端 anlatan bir film oynuyordu. Bomban脹n at脹lmas脹yla birlikte, T端rkolu il巽esinden gelen bir grup faist, "Kan脹m脹z Aksa da Zafer 聴slamn", "Ya Tam susturaca脹z. Ya Kan kusturaca脹z". M端sl端man T端rkiye" vb. Sloganlar atarak seyirci kitlesini galeyana getirdi: harekete ge巽en kitle CHP il binas脹na sald脹rd脹, izle足 yen g端n Kahramanmara'ta. Alevilere ait bir k脹raathane bombaland脹. 21 Aral脹kta 2 TB-DERli 旦retmen 旦ld端r端ld端. Ertesi g端n, 旦ld端r端len 旦retmenlerin cenazesini ta脹yan kalabal脹a faistlerin y旦nlendirdii bir topluluk. Kom端nistlerin. Aleviler脹n 4 3
  • 44. cenaze namaz脹 k脹l脹nmaz"diyerek sald脹r脹ya ge巽ti. Balarba脹 Camii imam脹 Mustafa Y脹ld脹z cemaata 旦yle sesleniyordu: "Oru巽 tutmak, namaz k脹lmakla hac脹 olun足 maz: bir Alevi 旦ld端ren be sefer hacca git足 mi gibi sevap kazan脹r; b端t端n din kar足 delerimiz h端k端mete ve kom端nistlere, din足 sizlere kar脹 ayaklanmal脹d脹r; 巽evremizde bulunan Alevileri ve CHPli S端nni iman足 s脹zlar脹 temizleyeceiz." Gerilimin 巽at脹maya d旦n端mesi 端zerine t旦rene kat脹lanlar da脹l脹nca cenazeler orta足 da kald脹. G端venlik g端巽lerinin herhangi o脹r m端dahalesiyle kar脹lamayan sald脹rgan kitle, kent 巽ar脹s脹na y旦neldi: Alevilere ve CHPlilere ait bir巽ok iyeri tahrip edildi: 3 kii 旦ld端r端ld端. Ayn脹 g端n端n gecesi, faist ajitat旦rler kent sokaklar脹nda dolaarak "Solcu Aleviler脹n silahl脹 sald脹r脹 yapaca脹n脹' 4 4
  • 45. yayarak herkesin silahlanmas脹n脹 salad脹足 lar. Aral脹脹n 23端nde, Kahramanmarataki olaylar kar脹l脹kl脹 巽at脹ma boyutunu aarak solculara ve Alevilere y旦nelik tek y旦nl端 bir katliama d旦n端t端: Hen端z kente askeri g端巽 sevkedilmemiti. Sald脹r脹lar脹n yer yer polis kuvvetlerine y旦nelmesi 端zerine polis-halk 巽at脹mas脹n脹 旦nleme" gerek巽esiyle sabah saatlerinde kentteki t端m polisler g旦rev d脹脹 b脹rak脹ld脹. 聴zleyen g端n Kahramanmarata sokaa 巽脹kma yasa脹 ilan edildi: Sokaa 巽脹kma yasa脹 vard脹 ama buna g旦rev d脹脹 b脹rak脹lan "g端venlik g端巽leri d脹脹nda" uyan da pek yoktu. Faistlerin 巽evre k旦y ve il巽e足 lerden ta脹d脹脹 silahl脹 gruplar脹n da takviye足 siyle iyice azg脹nlaan sald脹rganlar. Ko足 m端nistleri b脹rakmayal脹m. Allah yoluna kesin, S端t巽端 imam ak脹na vurun", Bug端n cihad g端n端d端r bir Alevi 旦ld端ren cennete gider". "Alevileri 旦ld端relim, memleketten temizleyelim, "Alevileri 旦ld端r端n, ahit kal- 4 5
  • 46. mas脹n" naralar脹yla Alev脹ler脹n yaad脹脹 Y旦r端ksel脹m, Yenimahalle. Ser脹ntepe. Ma- aral脹, Karamara mahallelerine sald脹r脹ya ge巽ti; sokak sokak tarand脹, bombaland脹; 旦nceden iaretlenen Alevi evleri 旦zel olarak kundakland脹; "Alevilerin dinsiz ve s端nnets脹z olduu"yay脹ld脹脹ndan erkeklerin pantalonlar脹 indirilerek s端nnetli olup olma足 d脹脹 kontrol edildi; 旦l端lerin ve yaral脹lar脹n ta足 脹nmas脹 engellendi; tedavi edilmesin diye hastaneler kuat脹ld脹; insanlar kad脹n-erkeK, hamile, 巽ocuk-yal脹, hasta, yaral脹 ayr脹m脹 yap脹lmadan katledildi. Kayseri'den getiri足 len Hava 聴ndirme Birlikleri. Gaziantep'ten getirilen jandarma, g旦kte u巽an u巽aklar bile olaylar脹 旦nleyemedi; s旦zde kent havadan kontrol ediliyordu; yerde ise eli kanl脹 faist足 ler ve provokat旦rler Alevi can脹, devrimci can脹 al脹yorlard脹. Aral脹脹n 25'inde akama doru olaylar yat脹t脹: Resmi rakamlara g旦re 111 kii 4 6
  • 47. 旦ld端: y端zlerce Kii yaraland脹: 210 ev ve 70 iyeri yak脹l脹p y脹k脹ld脹. Katliam脹n ard脹ndan Alev脹ler脹n b端y端k bir 巽ounluu kenti terket ti. Eretesi g端n Kahramanmara olaylar脹 nedeniyle 13 ilde s脹k脹y旦netim ilan edildi. NE YAPMALIYIZ? Kahramanmara Cank脹y脹m脹 bir yas: uy足 garl脹脹m脹z脹n yara izi: irin toplayan bir yara. Bu yas脹, toplum d脹脹 kalm脹 duygusal足 l脹脹m脹za d旦n端t端rmek deil bizim g旦revi足 miz. Tam tersine yas脹m脹z脹 g端ncelletirip bi足 reylerin ve toplumun y端reine ta脹mak, Kahramanmarata k脹y脹ma kat脹lanlar脹n g端足 n端m端zdeki toplumsal temsilcilerini "tehis edecek anahtar"durumuna getirmektir. Si足 nirimizi ve 旦fkemizi, kesintisiz bir demok足 rasi kavgas脹n脹n ivmesi durumuna d旦n端- t端remezsek eer su巽luyuz demektir. A巽脹k足 t脹r ki resmi tarih s端recinde her Alevi-Bek- 4 7
  • 48. tai biraz al脹nyaz脹s脹n脹n 巽ocuudur. Al脹nyaz脹s脹na kar脹 koymay脹 D端端n端yorsa bir Alevi Bektai, al脹nyaz脹s脹n脹 da kar脹 koyuunun tam 旦n端ne yerletirmek zorundad脹r 48