Harreman funtzioa-121102075256-phpapp02
- 2. NOLA EGITEN DUGU? • Harreman-funtzioari esker, kanpoko ingurunean gertatzen diren aldaketei erantzuten diegu. • Zentzumen-organoek informazioa hautematen dute. • Garunak informazioa jaso, interpretatu eta nola jokatu erabakitzen du. • Giharrek garuneko aginduak jaso dituzte eta gorputza mugiarazi dute.
- 4. • Garuna nerbio-sistemaren atal bat da, atal nagusia. • Giharrek gihar-sistema osatzen dute eta hezurrek hezur-sistema. Bi sistema hauek lokomozio-aparatua osatzen dute. • Zentzumen - organoek informazioa hartzen dute.
- 5. ZENTZUMEN - ORGANOAK • Zelula berezi batzuen bidez hautematen dute informazioa. • Zelula horiek zelula errezeptoreak deitzen dira. • Zelula errezeptoreek informazioa bidaltzen dute garunera nerbioen bidez. • Mota batzuk daude gure gorputzean: - ikusmen – nerbioak
- 6. - entzumen – nerbioak - dastamen – nerbioak - usaimen – nerbioak - larruazaleko - nerbioak
- 7. LOKOMOZIO - APARATUA • Giharrez eta hezurrez osatuta dago. • Hezurren muturrak kartilagoz estalita daude; elastikoagoak dira. • Hezurrak artikulazioetan bidez lotzen dira: lotailuen bidez. • Giharrak hezurretara lotuta daude, tendoien bidez.
- 9. NERBIO – SISTEMA • Nerbio-sistemak harreman-funtzioa zuzentzen du. • Ehun mota bakar batez osatuta dago: nerbio-ehunez. • Nerbio-ehuna gorputz osoan zehar banatuta dago. • Nerbio-ehuna zelulez osatuta dago: neuronak. • Neuronek mezuak jaso eta bidaltzen dituzte. • Nerbio – sistemak bi zati ditu: nerbio- sistema zentrala eta nerbio-sistema periferikoa.
- 10. NEURONAK • Oso forma bihurriak dituzte eta luzakin asko dituzte alde guztietan. • Hiru zati dituzte: gorputza, dentritak eta axoia
- 11. – Gorputza: nukleoa eta organuluak daude. - Dendritak: Luzakin lodi adarkatuak dira. Dendriten bidez, neuronek informazioa jasotzen dute - Axoia luzakin bakarra da. Informazioa bidaltzen die beste neuronei eta aginduak bidaltzen dizkie gorputzeko organoei.
- 12. NERBIO-SISTEMA ZENTRALA • Bi zati ditu: – Entzefaloa – Bizkarrezur – muina
- 13. ENTZEFALOA • Gure gorputzeko kontrolgune nagusia da. Pentsamenduaren eta oroimenaren organoa da. Buruan dago. Hiru zati daude: • Garuna: borondatezko ekintza guztiak kontrolatzen ditu eta oroitzapenak gordetzen ditu. • Zerebeloa: Mugimenduak eta oreka koordinatzen ditu. • Bizkarrezur – erraboila: organo asko erregulatzen ditu.
- 14. NERBIO-SISTEMA PERIFERIKOA • Nerbioz osatuta dago. • Gorputz osoan zehar banatuta daude nerbioak. • Bi motatakoak daude: – Sentimen-nerbioak. Zentzumen-organoetatik nerbio-sistema zentralera eramaten dute informazioa. – Nerbio-motorrak: Nerbio- sistema zentraletik giharretara eta beste organo batzuetara eramaten dituzte aginduak.
- 15. BARNE-KOORDINAZIO • Barruan guztia daukagu: barne- ingurunean • Gorputzak ondo funtzionatzeko, oso inportantea da elkarren artean ondo koordinatzea. • Hori da barne-koordinazioa eta nerbio- sistemak egiten du. • Barne-koordinazioa egiteko, nerbio- sistemak atal hauetan eragiten du: ez- borondatezko giharretan eta sistema endokrinoan.
- 16. EZ-BORONDATEZKO GIHARRAK • Ez-borondatezko giharrek gu konturatu gabe funtzionatzen dute. • Organo hauek ez-borondatezko giharrak dituzte: bihotza eta digestio-aparatua. – Bihotzeko giharrak uzkurtzen eta erlaxatzen dira. – Digestio-aparatuko giharren mugimenduei esker elikagaik ahotik heste-lodira arte joaten dira. • Nerbio-sistemak kontrolatze dute gihar horien funtzionamendua nerbioen bidez.
- 17. SISTEMA ENDOKRINOA • Organo multzo batez osatuta dago: guruin endokrinoz. • Guruin horiek substantzia batzuk sortzen dituzte: hormonak. • Mezulariak dira. • Sistema endokrinoak funtzio batzuk kontrolatzen ditu; adibidez, ugalketa eta hazkundea.
- 18. GURUIN ENDOKRINOAK • Hauek dira: – Hipofisia: garunean dago eta hazkundearen hormona sortzen du. – Tiroidea: Tiroxina sortzen du. Hormona honi esker, behar bezala erabiltzen ditugu mantenugaiak. – Pankrea: Intsulina sortzen du. Azukrea erregulatzen du. – Emakumeen obulutegiak eta gizonen barrabilak: sexu-hormonak sortzen dituzte,