Heksen
- 1. Heksen in de Nieuwe Tijd 17. Een groeiend geloof in heksen 1. Het gewone volk gelooft in magie en toverij 2. De angst voor heksen neemt toe 3. Rechtbanken strenger dan inquisitie 4. Een handleiding voor heksenjagers 18. Het verloop van een heksenproces 1. Beschuldiging en onderzoek 2. Heksen worden bestraft 3. Kritiek op de vervolgingen zorgt voor verandering
- 2. 17. Een groeiend geloof in heksen 1. Het gewone volk gelooft in magie en toverij AR: Geloof in magie/toverij: - rituele dansen voor geluk,… - voodoo - toverspreuken om mensen te genezen,… MAAR niet iedereen heeft deze krachten
- 3. 1. Het gewone volk gelooft in magie en toverij 1. Witte magie Gebruikt voor goede zaken Wordt (bijna) niet vervolgd 2. Zwarte magie Gebruikt voor slechte doeleinden Komt op veel plaatsen tegelijk voor: door de lucht verplaatsen
- 4. 1. Het gewone volk gelooft in magie en toverij Geloof in heksen wijkt af van het Christendom Geen plaats voor hekserij/volksgeloof in de kerk
- 5. 2. De angst voor heksen neemt toe Zondebok Middeleeuwen Zondebok Nieuwe Tijd Pest Hongersnood Onverklaarbare sterfgevallen, ziekte, pijn, …
- 6. 2. De angst voor heksen neemt toe Zondebok Middeleeuwen Zondebok Nieuwe Tijd Pest Joden, zigeuners Heksen Hongersnood Joden, zigeuners Heksen Onverklaarbare Joden, zigeuners Heksen sterfgevallen, ziekte, pijn, … Hoogtepunt: 1550-1650
- 7. 3. Rechtbanken strenger dan inquisitie RECHTBANK INQUISITIE WAT? DOEL? STRAFMAAT?
- 8. 3. Rechtbanken strenger dan inquisitie RECHTBANK INQUISITIE WAT? Wereldlijke rechtbank Vaak rechters zonder opleiding DOEL? Zwarte magie bestraffen STRAFMAAT? Executie
- 9. 3. Rechtbanken strenger dan inquisitie RECHTBANK INQUISITIE WAT? Wereldlijke rechtbank Kerkelijke rechtbank Vaak rechters zonder opleiding DOEL? Zwarte magie bestraffen ‘Verloren schapen terug op het rechte pad brengen’ STRAFMAAT? Executie Boetedoening (bedevaart…) Soms excommunicatie
- 10. 4. Een handleiding voor heksenjagers Heinrich Kramer (inquisiteur, Dominicaan): handboek voor Heksenjagers. Succes? – Neen: bij kerk/universiteiten – Ja: bij kleine rechtbanken
- 11. 4. Een handleiding voor heksenjagers Document 4, p. 88 PRIMAIR – SECUNDAIR? 1. Verplaatsen door de lucht, toverij 2. Ze ‘doden’ de kinderen meteen bij de geboorte 3. Ze wordt verbrand 4. Kind wordt vermoord bij de geboorte 5. De boze geesten en de duivel 6. Ze zijn niet gedoopt
- 12. 18. Het verloop van een heksenproces 1. Beschuldiging en onderzoek BESCHULDIGING Van onmogelijke dingen (onweer, ziekte, slechte verkoop,… RODDELS!
- 13. 1. Beschuldiging en onderzoek ONDERVRAGING Meestal ontkenning = list van de duivel
- 14. 1. Beschuldiging en onderzoek Onderzoek Op zoek naar tekens van de duivel, wrat, moedervlek,… o Haar afscheren o Waterproef o Heksenwaag o …
- 15. 1. Beschuldiging en onderzoek Tortuur Doc. 4 p. 91 Welk hedendaags synoniem zouden kunnen gebruiken om tortuur uit te leggen? GEVOLG: mensen bekennen onmiddellijk
- 16. 1. Beschuldiging en onderzoek • Volgende dag moet bekentenis herhaald worden om geldig te zijn • Ontkennen: opnieuw tortuur • DUS: mensen bevestigen om geen tortuur te krijgen EN velen raken er echt van overtuigd schuldig te zijn!
- 17. 2. Heksen worden bestraft Executie • Meestal brandstapel • Soms verbanning of schandpaal • Nadien: eigendommen van heks verkopen om proceskosten te betalen
- 18. 2. Heksen worden bestraft
- 19. 2. Heksen worden bestraft
- 20. 2. Heksen worden bestraft
- 21. 2. Heksen worden bestraft
- 22. 2. Heksen worden bestraft BESLUIT: de meeste vervolgde heksen zijn oudere vrouwen die weduwe of alleenstaande zijn
- 23. 3. Kritiek op de vervolgingen zorgt voor verandering • 16de eeuw: Johannes Wier: ‘Heksenprocessen zijn het werk van de duivel.’
- 24. 3. Kritiek op de vervolgingen zorgt voor verandering • 17de eeuw: Op zoek naar bewijzen • Vooral psychologische verklaringen worden gebruikt • Tortuur valt weg • Rechtbank moet bewijs leveren dat iemand heks is (ipv omgekeerd: bewijzen dat je het niet bent)
- 25. 3. Kritiek op de vervolgingen zorgt voor verandering • 18de eeuw: Rol van de wetenschap • Verklaren van de gebeurtenissen
- 26. 3. Kritiek op de vervolgingen zorgt voor verandering • 16/06/1725: Leyn Wecks – Laatste ‘heks’ in het huidige België • 13/06/1782: Anna Göldi – Laatste ‘heks’ in Europa • MAAR geloof in heksen bestaat ook vandaag nog steeds