Het onderwijs aan de Rijks Kweekschool voor Militaire Geneeskundigen
1 like1,515 views
![dat het werk van de OvG een aantal van genoeg pati谷nten voor klinische voor militaire geneeskundigen te Utrecht
(1822-1865) . Amsterdam: Rodopie; 1988 .
duidelijke verschillen in praktisch- lessen en de afwezigheid van de
8 . Beckers P .L .: De hernia inguinali [proefschrift] .
geneeskundig, militairgeneeskundig en aloude scheiding tussen doctores Paris; 1813 .
administratief-geneeskundig opzicht medicinae en chirurgijns . Hierdoor 9 . Van Ghert J .M .: Levensschets van dr .
vertoonde ten opzichte van het werk konden de kwekeling zich aan het P .L . Beckers . s-Gravenhage; 1854 .
van de geneeskundige in de ziekbed bezighouden met zowel 10 . Koninklijk Besluit 1841, no . 80 . Bijvoegsel tot
het Staatsblad van het Koninkrijk der
burgermaatschappij . Daardoor zou er genees- als heelkunde . Nederlanden, 1841, p . 61-2 .
een behoefte blijven bestaan aan De RKMG beleefde haar bloeitijd in de 11 . Verslag nopens den staat der Hooge-,
OvGs waarin de RKMG kon voorzien . periode van Inspecteur-Generaal Middelbare en Lagere Scholen in het
Bovendien had de RKMG ook nog Beckers, met een korps van Koninkrijk der Nederlanden, over 1848-49 .
Delft: H . Koster; 1850, p . 71-8 .
andere doeleinden: het afnemen van uitstekende docenten en ruime 12 . Pop G .F .: De geneeskunde bij het
examens (ook voor hogere rangen), mogelijkheden voor klinisch onderwijs . Nederlandsche zeewezen . Weltevreden,
oefencentrum voor marineofficieren en Beckers bewerkstelligde dit door de Batavia: Kolff & Cie; 1922, p . 200-3 .
centraal depot van materieel . Tevens opleidingen van de kwekelingen te 13 . Delprat C .C .: De geschiedenis der
Nederlandsche geneeskundige tijdschriften
vormden de leraren een adviserend verbeteren, de voorgezette studie van van 1680-1857 . Amsterdam: Ellerman, Harms
lichaam van de Inspecteur .25 de OvGs te bevorderen, het karakter en Co, 1927 .
Uiteindelijk bleef het onderwijs aan de van de school aan te passen, de 14 . Van der Kreek F .W .: Alexander Willem Michiel
RKMG in de periode 1842-1865 in toelating van leerlingen te herzien en van Hasselt, 1814-1902: de eerste docent
toxicologie in Nederland [dissertatie] . Utrecht:
grote lijnen onveranderd . de natuurwetenschappelijke inhoud
Faculteit der Diergeneeskunde, 2000, p . 171 .
In 1865 echter, met het aannemen van van het onderwijs te verbeteren . Het 15 . Oesterlen Fr ., Ellerman G .L .: Handboek der
de geneeskundige wetten van docentenkorps van de RKMG was geneesmiddelleer . Utrecht: C . van der Post;
Thorbecke, moesten de veelal gedisciplineerd opgeleid aan de 1846 .
militairgeneeskundigen voortaan ook RKMG zelf, hadden blijk gegeven van 16 . Wunderlich C .A ., Ellerman G .L .: Handboek
der pathologie en therapie . Utrecht:
het geneeskundig staatsexamen grote wetenschappelijke kwaliteiten in C . van der Post Jr .; 1849 .
afleggen om het artsdiploma te de vorm van dissertaties, publicaties 17 . Beukers H ., Ishida S . et al .: s Rijks
verkrijgen . Hiermee kwam het en redacteurschappen van belangrijke Kweekschool voor Militaire Geneeskundigen
bestaansrecht voor een afzonderlijke medische tijdschriften en genoten 165 jaar geleden opgericht . Nederl Milit
Geneesk T 1987; 40;153-188, p . 184 .
militaire opleiding te vervallen . Er werd soms zelfs faam tot over de 18 . Van Dommelen G .F .: Geschiedenis der
besloten de RKMG over te brengen landsgrenzen heen . Militaire Geneeskundige Dienst in Nederland .
naar het garnizoenshospitaal in Al deze kwaliteiten maakten de RKMG Nijmegen: H .C .A . Thieme; 1857, p . 240-4 .
Amsterdam, alwaar applicatieonderwijs tot een bijzondere onderwijsinstelling . 19 . Jaarboekje der Kweekelingen van
s-Rijkskweekschool voor Militair
genoten kon worden in onder meer de Hier kon in de eerste helft van de Geneeskundigen . Utrecht: Van Paddenburg;
militaire reglementen, het visiteren der negentiende eeuw, als resultaat van de 1853-1864 .
manschappen et cetera . Zo kwam er in effectieve hervormingen van Beckers, 20 . Kerst J .F .: Beknopt verslag van hetgeen in de
1868 een einde aan een uniek het op natuurwetenschappen heelkundige afdeeling van het Rijks-Militaire-
Hospitaal ter Instructie, te Utrecht, gedurende
zelfstandig opleidingsinstituut voor gefundeerde geneeskunde onderwijs
het jaar 1829 is voorgekomen . Utrecht: Van
Nederland .22 tot bloei komen . Terveen; 1830 .
21 . Carter H .W .: A short account of some of the
Beschouwing Referenties: principal hospitals of France, Italy,
1 . Moleschott J .: Die medicinischen Switzerland, and the Netherlands, with
In de negentiende eeuw drongen Lehranstalten an den Hochschulen remarks upon the climate and diseases of
militairgeneeskundigen door tot de Niederlands . Arch physiol Heilk 1848;7:472-9 . those countries . London: Thomas & George
avant-garde van het medische 2 . Van Lieburg M .J .: Het medisch onderwijs te Underwood, 1819 .
gezelschap . Aan de drie universiteiten Rotterdam 1467-1967 . Amsterdam: Rodopi; 22 . Beukers H .: Bloei en kritiek . Het onderwijs
1978 . onder inspecteurs Beckers en Snabili辿 .
van die tijd liet het medisch onderwijs
3 . Kerkhoff A .H .: Over de geneeskundige In: De Moulin D . editor . s-Rijkskweekschool
wellicht nog te wensen over, maar aan verzorging in het Staatse leger 1568-1795 voor militaire geneeskundigen te Utrecht
de RKMG had men voldoende en [proefschrift] . Nijmegen: Tissen; 1976 . (1822-1865) . Amsterdam: Rodopie; 1988 .
bekwame docenten ter beschikking . 4 . Kerkhoff A .H .: De militair geneeskundige 23 . Mulder G .J .: Advies omtrent het onderwijs,
dienst en de medische hervormingen in de ingediend aan zijne medeleden der
Daarnaast waren de studenten aan de
negentiende eeuw . In: De Moulin D ., editor . commissie . Rotterdam; 1853 .
RKMG rijkelijk bedeeld met een groot s-Rijkskweekschool voor militaire 24 . De gezamentlijke Officieren van Gezondheid,
hospitaal, een staf van uitstekende geneeskundigen te Utrecht (1822-1865) . Leraaren aan s Rijks Kweekschool voor
docenten, goede lesmaterialen en niet Amsterdam: Rodopie; 1988, p . 3-16 . Militaire Geneeskundigen te Utrecht . De
alleen practica in anatomie en botanie, 5 . Kerkhoff A .H .: Development of preventive Kweekschool voor Militaire Geneeskundigen .
medicine and health promotion . Betoog, strekkend ter beantwoording der
maar ook in scheikunde, verbandleer, In: Doxiadis S ., editor . Ethical issues in voorstellen tot hare opheffing, welke van
artsenijbereidkunde en andere vakken . preventive medicine . Dordrecht [etc]: Nijhoff; verschillende zijden zijn gedaan, en ter
Tot de RKMG kreeg men pas toegang 1985, p . 25-32 . aanwijzing der noodzakelijkheid van hare
na het afleggen van een vergelijkend 6 . Koninklijk Besluit van 30 maart 1822, in: instandhouding voor Nederland .
Engelbronner C .C .E . d . Nieuwe uitgave van Utrecht: Van Terveen; 1851 .
toelatingsexamen, dat ook talen, het Bijvoegsel tot het Staatsblad van het 25 . Spoelstra D .: Dr . Anthonius Mathijssen,
geschiedenis, aardrijkskunde, Koninkrijk der Nederlanden, inhoudende alle uitvinder van het gipsverband 1805-1878
rekenkunde en meetkunde omvatte, besluiten, resolutien, dispositien . . . voor zoo [proefschrift] . Assen: van Gorcum; 1970 .
terwijl toegang tot een universiteit werd verre deze in het Staatsblad niet opgenomen
zijn, en mitsdien daarmede uitmakende: eene
verschaft op grond van het volledige verzameling van alle verordeningen,
gymnasiumdiploma . Het onderwijs aan betrekkelijk het Nederlandsch staatsbestuur,
de RKMG was in het Nederlands, met een zakelijk alphabetisch register .
terwijl aan de universiteit vaak nog in Gorinchem: Noorduyn, no . 37, p . 115-6 .
7 . Langeveld A .P .: Van applicatiecursus tot
het Latijn werd onderwezen . De kracht kweekschool . De beginjaren van de
van het onderwijs aan de RKMG militairgeneeskundige opleiding in Nederland .
bestond daarnaast uit de aanwezigheid In: De Moulin D ., editor . s-Rijkskweekschool
NMGT 62 - 1 9 7 - 2 2 8 208 NOVEMBER 2009](https://image.slidesharecdn.com/nmgt20096-13141689031916-phpapp02-110824015634-phpapp02/85/Het-onderwijs-aan-de-Rijks-Kweekschool-voor-Militaire-Geneeskundigen-6-320.jpg)
Het onderwijs aan de Rijks Kweekschool voor Militaire Geneeskundigen
- 1. NMG NEDERLANDS MILITAIR GENEESKUNDIG T IJDSCHRIFT VERSCHIJNT TWEEMAANDELIJKS 62e JAARGANG NOVEMBER 2009 - NR. 6 MINISTERIE VAN DEFENSIE DIRECTIE MILITAIRE GEZONDHEIDSZORG NMGT 62 - 1 9 7 - 2 2 8 197 NOVEMBER 2009
- 2. INHOUD 62E JAARGANG - NOVEMBER 2009 - AFLEVERING 6 NEDERLANDS MILITAIR Van de redactie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 GENEESKUNDIG TIJDSCHRIFT Uitgegeven door het Ministerie van Defensie Mededelingen: onder verantwoordelijkheid van de Directeur Militaire Gezondheidszorg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 Directeur Militaire Gezondheidszorg Nieuwsbrief DMG, augustus en september 2009 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225 HOOFDREDACTEUR R.P. van der Meulen Oorspronkelijke artikelen: kolonel-vliegerarts De Emergency War Surgery Course en de Definitive Surgical Trauma Care速 Course door reserve majoor-arts E.C.T.H. Tan, reserve kolonel-arts T. van Egmond en EINDREDACTEUR kolonel-vliegerarts G.J.M. Rots . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 A.H.M. de Bok Het onderwijs aan de Rijkskweekschool voor Militaire Geneeskundigen luitenant ter zee van administratie der door drs. P.P.A.M. Verhoeven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 tweede klasse oudste categorie b .d . Sportcompressiekousen: gebruikerservaringen van 50 militairen door drs. W.O. Zimmermann en M.A. Paantjens MPt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209 LEDEN VAN DE REDACTIE J. de Graaf Het voorschrijven van bewustzijnsbe誰nvloedende geneesmiddelen afgeleverd door kolonel-arts de apotheek van het Centraal Militair Hospitaal J. van der Hoorn door E.M.L. Jansen en kolonel-apotheker M.L. Vervelde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214 kolonel-vliegerarts Dr. R.A. van Hulst Verslagen: kapitein ter zee-arts Dagboek van een co-assistent H.W.P. Meussen door A.M. Hilligehekken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 luitenant-kolonel-arts Uitreiking Matak Fontein Penningen Dr. J. van der Plas door luitenant ter zee A 2 OC KMR ing. B. Keers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220 bioloog F.J.G. van Silfhout luitenant-kolonel-tandarts Boekbesprekingen: N.R. van der Struijs Besmetting en Chaos: ziekte, ecologie, en nationale veiligheid in de era van globalisering kapitein-luitenant ter zee-arts door dr. L. van Bergen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221 Dr. D.J. Versluis Het Kielzog van de Oorlog kolonel-arts door dr. L. van Bergen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224 M.L. Vervelde kolonel-apotheker Ingezonden mededelingen: ADMINISTRATIE Aankondiging en programma DMG symposium In Touch with Tomorrow- majoor b .d . A. Sondeijker De toekomst van de Militaire Gezondheidszorg op 11 december 2009 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222 secretaris NMGT Bij- en nascholing van de Netherlands School of Public and Occupational Health . . . . . . . 213, 226 Postbus 20703, 2500 ES s-Gravenhage Telefoon 070-3397405 / 06 of 0165-300145 E-mail adres: CONTENTS VOLUME 62 - NOVEMBER 2009 - ISSUE 6 nmgt@mindef .nl From the editor: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 DRUK OBT bv, Den Haag Postbus 43508, 2504 AM Den Haag Announcements: Telefoon 070-3084040 Surgeon General . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 Fax 070-3084041 Newsletter Surgeon General, August and September 2009 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225 ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Original contributions: Publiciteitsbureau Leeuwenbergh b.v. Emergency War Surgery Course and Definitive Surgical Trauma Care速 Course Postbus 139, 2170 AC Sassenheim by major mc (res.) E.C.T.H. Tan, colonel mc (res.) T. van Egmond and Telefoon 0252-227505 colonel flight surgeon G.J.M. Rots . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 Fax 0252-228358 Contactpersoon: Frank van Gils Education at the Rijkskweekschool for military doctors by drs. P.P.A.M. Verhoeven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 VERSPREIDING Sport compression stockings: users satisfaction of 50 military personnel Het NMGT wordt kosteloos gezonden aan alle by drs. W.O. Zimmermann en M.A. Paantjens MPt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209 beroeps- en reserveofficieren en onderofficieren, Prescription medication with sedative effects delivered by the pharmacy alsmede de daarmee gelijkgestelde of the Central Military Hospital burgerambtenaren, van de militair-geneeskundige by E.M.L. Jansen and colonel pharmacist M.L. Vervelde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214 diensten, alsmede naar alle militair-geneeskundige eenheden en inrichtingen en naar civiele Reports: geneeskundige instellingen . Day book of a medical student VOORBEHOUD by A.M. Hilligehekken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 Plaatsing van een artikel in dit tijdschrift houdt niet in, Presentation of the Matak Fontein Medals dat de inzichten van de schrijver worden gedeeld by lieutenant (R. Neth. Navy res.) ing. B. Keers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220 door de Directeur Militaire Gezondheidszorg en de redactie . Book reviews: Het adverteren in dit blad kan het verkrijgen Contagion and Chaos: disease, ecology, and national security in the era of globalization van voorkeur voor leveranties aan de by dr. L. van Bergen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221 Geneeskundige Diensten van de Koninklijke Marine, de Koninklijke Landmacht en de The Backwash of War Koninklijke Luchtmacht niet inhouden . by dr. L. van Bergen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt, op welke wijze dan ook, Paragraph advertisement: zonder schriftelijke toestemming van de redactie Announcement en program conference In Touch with Tomorrow on 11 December 2009 . . . . 222 van dit tijdschrift . The Netherlands School of Public and Occupational Health . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213, 226 NETHERLANDS MILITARY VOORPAGINA MEDICAL REVIEW Edited under the responsibility of the Op 18 juni jl. werd aan sergeant-majoor De Bakker, majoor-arts Van der Krabben en sergeant-majoor Director of Military Health Care Cornelissen de Matak Fontein Penning uitgereikt door de Inspecteur Militaire Gezondheidzorg (IMG) Postbox 20703, 2500 ES The Hague commandeur-arts dr. Hopperus Buma. In verband met diens verblijf in het buitenland ontving (The Netherlands) kapitein ter zee-arts Bleeker de penning op 11 september jl. uit handen van de IMG. De penningen Telephone 070-3397405 / 06 werden toegekend wegens getoonde vakbekwaamheid en inzet op operationeel geneeskundig gebied. All rights reserved Foto: Audiovisuele Dienst Defensie . ISSN 0369-4844 NMGT 62 - 1 9 7 - 2 2 8 199 NOVEMBER 2009
- 3. O O R S P R ONKELIJK ARTIKEL Het onderwijs aan de Rijkskweekschool door drs . P .P .A .M . Verhoeven voor Militaire Geneeskundigen De Rijkskweekschool voor Militaire Geneeskundigen (RKMG) te Utrecht bood een gedegen opleiding tot Officier van Gezondheid. Door de hervormingen van Inspecteur-Generaal van de Militair Geneeskundige Dienst P.L. Beckers kon het onderwijs aan de RKMG in de negentiende eeuw tot bloei komen en was er ruimte voor ontwikkeling van natuurwetenschappelijke geneeskunde. In de ontwikkeling van de fysiologische de Klinische Scholen op te richten . Amsterdam het Athenaeum Illustre, geneeskunde in de negentiende eeuw Aan deze Klinische Scholen werd men een onderwijsinstelling van een lagere hebben Officieren van Gezondheid opgeleid tot heelmeester of orde waar men niet kon promoveren . (OvG) een rol gespeeld . Het vroedmeester c .q . vroedvrouw voor Al met al liet het medisch onderwijs geneeskundig onderwijs in Nederland platteland of stad . aan de Hogescholen zeer te wensen omstreeks 1800 verkeerde in een Er waren in Nederland aan het begin over: de weinige hoogleraren waren deplorabele toestand . Onder de Franse van de negentiende eeuw drie conservatief, streng en slecht bekend overheersing waren in Nederland de Hogescholen (vanaf 1876 met fysiologie, pathologische anatomie chirurgijnsgilden opgeheven . Pas in universiteiten genoemd): Leiden, en lichamelijk onderzoek .1 Er waren in 1818 maakte een wet het mogelijk om Groningen en Utrecht . Ook was er in de hospitalen bij de universiteiten maar weinig pati谷nten beschikbaar voor klinische lessen en demonstraties, en bovendien werden lessen nog in het Latijn gegeven . Aan het einde van de achttiende eeuw nam de belangstelling voor het leger en daarmee voor haar medische hulpverlening toe . De functie van OvG werd aantrekkelijker gemaakt met een hogere rang en beter salaris . Ook werd een instituut opgericht om de aspirant OvGs, de kwekelingen, beter op te leiden . Oprichting Het Algemeen Militair Hospitaal in Leiden werd in 1803 door de Leidse hoogleraar S .J . Brugmans tot Hospitaal ter Instructie bestemd om het onderwijs aan de kwekelingen te kunnen concentreren . De kwekelingen werden niet gehinderd door de scheiding tussen doctores medicinae en chirurgijns, zoals die in de burgermaatschappij bestond; zij konden zich zowel met de genees- als heelkunde bezighouden . Het vakkenpakket van het opleidingsinstituut bestond uit anatomie, fysiologie, diaetetica, ziektekunde, geneeskundige praktijk, Materies Medica, heelkunde, bandagi谷nleer, operatieleer en ontleedkunde . In eerste instantie werd het onderwijs aan de kwekelingen ondergebracht in Leiden, later ook in Leuven (1817) . Huisarts i .o ., Universiteit Leiden . Met dank aan prof . dr . H . Beukers en mw . dr . A .I . Bierman voor hun opmerkingen . Dit artikel is eerder geplaatst in het tijdschrift PatientCare: Verhoeven P .P . Het onderwijs aan Afb. 1: Gezicht op de toegangspoort tot de Rijkskweekschool voor Militaire Geneeskundigen en de Rijkskweekschool voor Militaire het Groot Rijkshospitaal te Utrecht. Kleurenlitho 1859-60 (uitgever: Broese, J.G.). Geneeskundigen . PatientCare 2009;36(6):17-21 . Bron: Het Utrechts Archief, catalogusnummer 38260 . Artikel ontvangen augustus 2009 . NMGT 62 - 1 9 7 - 2 2 8 205 NOVEMBER 2009
- 4. vanaf 1841 In 1841 werd hij benoemd tot s-Rijkskweekschool Inspecteur-Generaal van de voor Militair Geneeskundige Dienst der Landmacht; Geneeskundigen in 1843 ook van de Zeemacht . Deze (RKMG) genoemd .6 functie vervulde hij tot aan zijn Het opleiden van pensionering in 1850 . Hij vergezelde OvGs kon beter in 辿辿n op speciaal verzoek Koning Willem II instelling plaatsvinden op een reis naar Weimar . Kort daarna met het oog op werd Beckers ziek en overleed in Aken uniformiteit, in 1851 . doelmatigheid en kosten . Ook in Utrecht Hervormingen van de RKMG kon het Het doel van Inspecteur-Generaal militairgeneeskundige Beckers was om aan de RKMG onderwijs practisch bruikbare officieren van gecombineerd worden gezondheid der 3e klasse te vormen, met het universitaire en bij hen den grondslag te leggen om onderwijs . Tijdens de zich later in de garnizoenen, onder Belgische opstand in verdere leiding aan het ziekbed, tot 1830 werd de Officieren voor alle hoogere rangen te opleiding gestopt, kunnen voorbereiden .9 Om dit te maar bleef de bereiken wilde hij de opleiding van de ziekenhuisfunctie kwekelingen verbeteren en de gehandhaafd, waarna voorgezette studie van de OvGs het onderwijs in 1834 bevorderen . Beckers voerde een weer werd hervat .7 vergelijkend toelatingsexamen in, dat onder meer verschillende talen, P.L. Beckers geschiedenis, aardrijkskunde, reken- Petrus Lambertus en meetkunde bevatte . Hij besloot ook Beckers dat vanaf 1841 bevorderingen niet (zie afbeelding 2) was meer plaatsvonden op basis van de eerste Inspecteur- anci谷nniteit, maar na een vergelijkend Generaal van de examen .10 Beckers verbrak alle banden Afb. 2: Petrus Lambertus Beckers (1789-1851). Militair Geneeskundige met de universiteit, waardoor de Dienst die geheel was RKMG geheel op zichzelf kwam te Het onderwijs werd in beide steden voortgekomen uit de dienst zelf . Omdat staan . Het militaire karakter van de gecombineerd met dat van de hij eerder ook directeur van de RKMG school werd benadrukt door een universiteit: militaire kwekelingen was geweest, kende hij de strakker toezicht op de konden colleges aan de universiteit onderwijsvorm goed . Beckers heeft kledingsvoorschriften, het bijwonen van volgen en medisch studenten konden veel moeite gedaan om de militaire de lessen en het verrichten van aan het klinische onderwijs in het geneeskunde in Nederland te diensten in het hospitaal . De militaire hospitaal deelnemen . hervormen en het militairgeneeskundig kwekelingen kregen bovendien onderwijs op een hoger infanterie-exerciti谷n en schermlessen . Hospitaal ter Instructie wetenschappelijk niveau te brengen . De krijgstucht gold ook voor de tijden In het leger bestond het ziekenhuis al Beckers werd geboren te Venlo in buiten de lessen om: in de avond veel langer dan in de 1789 . Hij studeerde geneeskunde aan moesten de kwekelingen om half burgermaatschappij .2 De hospitalen te de Universiteit van W端rzburg en negen op hun kamer zijn . Ieder jaar velde, waar militaire pati谷nten - vaak voltooide zijn studie in Parijs, waar hij werden de kwekelingen mondeling ver van huis - behandeld werden, leken ook promoveerde aan de Universit辿 ge谷xamineerd door hun docenten en veel meer op moderne ziekenhuizen Imp辿rial .8 Hij kwam na zijn studie als het vierde jaar werd afgesloten met dan de burgerlijke gasthuizen . In de chirurgijnmajoor in dienst van het een vergelijkend schriftelijk militaire hospitalen liepen inwonende Nederlandse leger en werd in 1822 examen .11,12 Behalve theoretische doktoren dagelijks visite en hielden benoemd aan de RKMG te Utrecht als examens moesten zij ook praktische daarvan nauwkeurige verslagen bij .3 OvG der Eerste Klasse om inwendige proeven van bekwaamheid afleggen . Zo waren er voor een goede geneeskunde te doceren . Omdat hij de ontwikkeling van de geneeskunde in gave zou hebben bezeten om een het leger gunstige voorwaarden ziekte bijna op het eerste gezicht te gecre谷erd . Minstens zo belangrijk was herkennen, was hij zeer geschikt voor de aanwezigheid van een organisatie deze functie .9 De banden met de universiteit die de gewenste maatregelen ook kon In 1831 nam Beckers als directeur van werden verbroken en het militaire uitvoeren: het leger was een goed de school ontslag wegens diepgaande geolied en strak georganiseerd meningsverschillen met zijn collega- karakter van de school werd apparaat .4,5 docent Alexander . Na een studieverblijf sterker benadrukt. Bevorderingen In 1822 werden de Instructiehospitalen in Duitsland nam hij onder Inspecteur- vonden niet meer plaats op basis van Leiden en Leuven samengevoegd Generaal Bernard zitting in diverse van anci谷nniteit, maar na een tot het Groot Rijks Hospitaal in Utrecht commissies en werd hij belast met het vergelijkend examen. (zie afbeelding 1); dit instituut werd beheer van de Geneeskundige Dienst . NMGT 62 - 1 9 7 - 2 2 8 206 NOVEMBER 2009
- 5. Docenten Tijdschrift voor Geneeskunde . In de Om de kwaliteiten van het jaren veertig van de negentiende eeuw De Staatscommissie vond dat alle docentenkorps uit te breiden, stelde verzorgden docenten van de RKMG geneeskundestudenten altijd 辿辿n Beckers naast oudgedienden als veel publicaties in dit tijdschrift . Van en dezelfde opleiding moesten J .F . Kerst, G .A .F . Quarin Willemier en Hasselt was van 1849 tot 1853 volgen en dus luidde het advies L .F . Persille, een aantal veelbelovende redacteur van Het Repertorium: dan ook de RKMG op te heffen. jonge officieren aan: F .C . Donders, Tijdschrift voor de geneeskunde in al G .L .H . Ellerman, A .W .M . van Hasselt, haren omvang .13 Donders ontwikkelde J .H . Jansen en de apotheker zich tot een fysioloog en J . van Rijn van Alkemade . Kerst was oogheelkundige van naam en faam in In totaal werden aan fysica ongeveer nog opgeleid onder Brugmans en bleef binnen- en buitenland . Van Hasselt 530 lesuren besteed, aan chemie 600, tot zijn pensioen aan de RKMG leverde een belangrijke bijdrage aan aan botanie 300, en aan fysiologie verbonden . Quarin Willemier behoorde de ontwikkeling van de toxicologie in ongeveer 260 uur; een totaal aantal tot de eerste lichting die aan de RKMG Nederland; in 1873 werd hij benoemd lesuren van ongeveer 1 .690 uren per in Utrecht was opgeleid en werd na zijn tot Inspecteur-Generaal van de Militair jaar . Deze lesuren betroffen zowel terugkeer van de oorlog tegen Belgi谷 Geneeskundige Dienst .14 Ellerman theoretische als praktische docent in de geneesmiddelleer, later stierf op jonge leeftijd na een korte lessen .11,18,19 werd hij hoofd van de RKMG . Persille carri竪re; wel schreef hij nog onder Voor het praktisch klinisch onderwijs werd in 1842 aangesteld als leraar in meer vertalingen van belangrijke werden pati谷nten met chronische de algemene ziektekunde, algemene Duitse handboeken van ziekten en andere belangrijke geneesleer en gezondheidsleer en was geneesmiddelleer en pathologie van aandoeningen, die in het bij de RKMG gedurende twintig jaar docent aan de Friedrich Oesterlen en horende hospitaal lagen, RKMG . Carl August Wunderlich .15,16 gedemonstreerd . De pati谷nten voor de Van de nieuw benoemden was Tekenend voor de betekenis van de RKMG werden niet alleen uit de Van Rijn van Alkemade net als alle RKMG voor Nederland was het aantal garnizoenshospitalen, maar soms ook andere militaire apothekers opgeleid in docenten en re端nisten dat werd vanuit Oost- en West-Indische koloni谷n de burgerpraktijk . Jansen was in 1836 benoemd als hoogleraar aan de drie naar het hospitaal bij de RKMG OvG geworden na buiten de RKMG te universiteiten die ons land toen kende; overgebracht . 20 Het hospitaal had zon zijn opgeleid . De overige nieuwe naast Donders en Jansen werden 500 bedden, waarvan er gemiddeld docenten waren re端nisten van de onder andere D . Doyer, H .A . Kooyker, 300 (60%) bezet waren .21 Gaandeweg RKMG . Vrijwel alle nieuwe docenten M . Polano, J .P . van Braam Houckgeest kregen de kwekelingen ook meer waren gepromoveerd aan een en G . van Overbeek de Meyer als verantwoordelijkheden voor de universiteit . Donders, Ellerman en hoogleraar aangesteld . Ook onder genees- en heelkundige behandeling Jansen waren tevens latere andere oud-leerlingen, die niet tot van pati谷nten in het hospitaal . Tevens redactieleden van Het Nederlandsch hoogleraar werden benoemd, waren werden ze gestimuleerd om elk Lancet (zie afbeelding 3), een van de vooraanstaande personen te vinden . beschikbaar lijk voor anatomische voorlopers van het Nederlands Voorbeelden hierbij zijn A . Mathijssen, ontleding of oefening van chirurgische uitvinder van het operaties te gebruiken . De docenten gipsverband; kregen jaarlijks een geldsom ter J .H .C . Basting, beschikking om het nodige materiaal medeoprichter van de voor het onderwijs aan te schaffen . voorloper van het latere Beckers verzocht de leraren eveneens Nederlandse Rode Kruis; hun dictaten als boek uit te geven, wat F .J . van Leent, uitvinder in de loop van de tijd ook gebeurde van een verbeterde (achttien handleidingen) .9 Beckers brancard; G . Wassink en werd in 1850 opgevolgd door B .F .J .H . Becking, beiden L .Ph .J . Snabili辿; hij handhaafde zo Chef der Geneeskundige veel mogelijk Beckers principes en kon Dienst in Nederlandsch zo de school verder uitbreiden .22 Indi谷; Jhr . J .L .C . Pompe van Meerdervoort, Sluiting oprichter van de eerste In het midden van de negentiende westerse geneeskundige eeuw stond de positie van de school in Japan en zijn militairgeneeskundigen ter discussie . opvolger A .F . Bauduin .17 Een Staatscommissie voor hervorming van het medisch onderwijs streefde Onderwijs naar een wetenschappelijke eenheid Vanwege de grotere van vorming en stand .23 Deze aandacht voor de commissie vond dat alle studenten natuurwetenschappen altijd 辿辿n en dezelfde opleiding werd onder Beckers het moesten volgen en dus luidde het vakkenpakket uitgebreid advies de RKMG op te heffen . De met de vakken toenmalige Minister van Oorlog histologie, pathologische Jhr . van Sprengler wist dit echter te anatomie, microscopie, voorkomen met steun van de leraren toxicologie, hygi谷ne en die het bestaansrecht van hun school Afb. 3: Het Nederlandsch Lancet (1846). gezondheidsleer .11 verdedigden .24 De leraren betoogden, NMGT 62 - 1 9 7 - 2 2 8 207 NOVEMBER 2009
- 6. dat het werk van de OvG een aantal van genoeg pati谷nten voor klinische voor militaire geneeskundigen te Utrecht (1822-1865) . Amsterdam: Rodopie; 1988 . duidelijke verschillen in praktisch- lessen en de afwezigheid van de 8 . Beckers P .L .: De hernia inguinali [proefschrift] . geneeskundig, militairgeneeskundig en aloude scheiding tussen doctores Paris; 1813 . administratief-geneeskundig opzicht medicinae en chirurgijns . Hierdoor 9 . Van Ghert J .M .: Levensschets van dr . vertoonde ten opzichte van het werk konden de kwekeling zich aan het P .L . Beckers . s-Gravenhage; 1854 . van de geneeskundige in de ziekbed bezighouden met zowel 10 . Koninklijk Besluit 1841, no . 80 . Bijvoegsel tot het Staatsblad van het Koninkrijk der burgermaatschappij . Daardoor zou er genees- als heelkunde . Nederlanden, 1841, p . 61-2 . een behoefte blijven bestaan aan De RKMG beleefde haar bloeitijd in de 11 . Verslag nopens den staat der Hooge-, OvGs waarin de RKMG kon voorzien . periode van Inspecteur-Generaal Middelbare en Lagere Scholen in het Bovendien had de RKMG ook nog Beckers, met een korps van Koninkrijk der Nederlanden, over 1848-49 . Delft: H . Koster; 1850, p . 71-8 . andere doeleinden: het afnemen van uitstekende docenten en ruime 12 . Pop G .F .: De geneeskunde bij het examens (ook voor hogere rangen), mogelijkheden voor klinisch onderwijs . Nederlandsche zeewezen . Weltevreden, oefencentrum voor marineofficieren en Beckers bewerkstelligde dit door de Batavia: Kolff & Cie; 1922, p . 200-3 . centraal depot van materieel . Tevens opleidingen van de kwekelingen te 13 . Delprat C .C .: De geschiedenis der Nederlandsche geneeskundige tijdschriften vormden de leraren een adviserend verbeteren, de voorgezette studie van van 1680-1857 . Amsterdam: Ellerman, Harms lichaam van de Inspecteur .25 de OvGs te bevorderen, het karakter en Co, 1927 . Uiteindelijk bleef het onderwijs aan de van de school aan te passen, de 14 . Van der Kreek F .W .: Alexander Willem Michiel RKMG in de periode 1842-1865 in toelating van leerlingen te herzien en van Hasselt, 1814-1902: de eerste docent toxicologie in Nederland [dissertatie] . Utrecht: grote lijnen onveranderd . de natuurwetenschappelijke inhoud Faculteit der Diergeneeskunde, 2000, p . 171 . In 1865 echter, met het aannemen van van het onderwijs te verbeteren . Het 15 . Oesterlen Fr ., Ellerman G .L .: Handboek der de geneeskundige wetten van docentenkorps van de RKMG was geneesmiddelleer . Utrecht: C . van der Post; Thorbecke, moesten de veelal gedisciplineerd opgeleid aan de 1846 . militairgeneeskundigen voortaan ook RKMG zelf, hadden blijk gegeven van 16 . Wunderlich C .A ., Ellerman G .L .: Handboek der pathologie en therapie . Utrecht: het geneeskundig staatsexamen grote wetenschappelijke kwaliteiten in C . van der Post Jr .; 1849 . afleggen om het artsdiploma te de vorm van dissertaties, publicaties 17 . Beukers H ., Ishida S . et al .: s Rijks verkrijgen . Hiermee kwam het en redacteurschappen van belangrijke Kweekschool voor Militaire Geneeskundigen bestaansrecht voor een afzonderlijke medische tijdschriften en genoten 165 jaar geleden opgericht . Nederl Milit Geneesk T 1987; 40;153-188, p . 184 . militaire opleiding te vervallen . Er werd soms zelfs faam tot over de 18 . Van Dommelen G .F .: Geschiedenis der besloten de RKMG over te brengen landsgrenzen heen . Militaire Geneeskundige Dienst in Nederland . naar het garnizoenshospitaal in Al deze kwaliteiten maakten de RKMG Nijmegen: H .C .A . Thieme; 1857, p . 240-4 . Amsterdam, alwaar applicatieonderwijs tot een bijzondere onderwijsinstelling . 19 . Jaarboekje der Kweekelingen van s-Rijkskweekschool voor Militair genoten kon worden in onder meer de Hier kon in de eerste helft van de Geneeskundigen . Utrecht: Van Paddenburg; militaire reglementen, het visiteren der negentiende eeuw, als resultaat van de 1853-1864 . manschappen et cetera . Zo kwam er in effectieve hervormingen van Beckers, 20 . Kerst J .F .: Beknopt verslag van hetgeen in de 1868 een einde aan een uniek het op natuurwetenschappen heelkundige afdeeling van het Rijks-Militaire- Hospitaal ter Instructie, te Utrecht, gedurende zelfstandig opleidingsinstituut voor gefundeerde geneeskunde onderwijs het jaar 1829 is voorgekomen . Utrecht: Van Nederland .22 tot bloei komen . Terveen; 1830 . 21 . Carter H .W .: A short account of some of the Beschouwing Referenties: principal hospitals of France, Italy, 1 . Moleschott J .: Die medicinischen Switzerland, and the Netherlands, with In de negentiende eeuw drongen Lehranstalten an den Hochschulen remarks upon the climate and diseases of militairgeneeskundigen door tot de Niederlands . Arch physiol Heilk 1848;7:472-9 . those countries . London: Thomas & George avant-garde van het medische 2 . Van Lieburg M .J .: Het medisch onderwijs te Underwood, 1819 . gezelschap . Aan de drie universiteiten Rotterdam 1467-1967 . Amsterdam: Rodopi; 22 . Beukers H .: Bloei en kritiek . Het onderwijs 1978 . onder inspecteurs Beckers en Snabili辿 . van die tijd liet het medisch onderwijs 3 . Kerkhoff A .H .: Over de geneeskundige In: De Moulin D . editor . s-Rijkskweekschool wellicht nog te wensen over, maar aan verzorging in het Staatse leger 1568-1795 voor militaire geneeskundigen te Utrecht de RKMG had men voldoende en [proefschrift] . Nijmegen: Tissen; 1976 . (1822-1865) . Amsterdam: Rodopie; 1988 . bekwame docenten ter beschikking . 4 . Kerkhoff A .H .: De militair geneeskundige 23 . Mulder G .J .: Advies omtrent het onderwijs, dienst en de medische hervormingen in de ingediend aan zijne medeleden der Daarnaast waren de studenten aan de negentiende eeuw . In: De Moulin D ., editor . commissie . Rotterdam; 1853 . RKMG rijkelijk bedeeld met een groot s-Rijkskweekschool voor militaire 24 . De gezamentlijke Officieren van Gezondheid, hospitaal, een staf van uitstekende geneeskundigen te Utrecht (1822-1865) . Leraaren aan s Rijks Kweekschool voor docenten, goede lesmaterialen en niet Amsterdam: Rodopie; 1988, p . 3-16 . Militaire Geneeskundigen te Utrecht . De alleen practica in anatomie en botanie, 5 . Kerkhoff A .H .: Development of preventive Kweekschool voor Militaire Geneeskundigen . medicine and health promotion . Betoog, strekkend ter beantwoording der maar ook in scheikunde, verbandleer, In: Doxiadis S ., editor . Ethical issues in voorstellen tot hare opheffing, welke van artsenijbereidkunde en andere vakken . preventive medicine . Dordrecht [etc]: Nijhoff; verschillende zijden zijn gedaan, en ter Tot de RKMG kreeg men pas toegang 1985, p . 25-32 . aanwijzing der noodzakelijkheid van hare na het afleggen van een vergelijkend 6 . Koninklijk Besluit van 30 maart 1822, in: instandhouding voor Nederland . Engelbronner C .C .E . d . Nieuwe uitgave van Utrecht: Van Terveen; 1851 . toelatingsexamen, dat ook talen, het Bijvoegsel tot het Staatsblad van het 25 . Spoelstra D .: Dr . Anthonius Mathijssen, geschiedenis, aardrijkskunde, Koninkrijk der Nederlanden, inhoudende alle uitvinder van het gipsverband 1805-1878 rekenkunde en meetkunde omvatte, besluiten, resolutien, dispositien . . . voor zoo [proefschrift] . Assen: van Gorcum; 1970 . terwijl toegang tot een universiteit werd verre deze in het Staatsblad niet opgenomen zijn, en mitsdien daarmede uitmakende: eene verschaft op grond van het volledige verzameling van alle verordeningen, gymnasiumdiploma . Het onderwijs aan betrekkelijk het Nederlandsch staatsbestuur, de RKMG was in het Nederlands, met een zakelijk alphabetisch register . terwijl aan de universiteit vaak nog in Gorinchem: Noorduyn, no . 37, p . 115-6 . 7 . Langeveld A .P .: Van applicatiecursus tot het Latijn werd onderwezen . De kracht kweekschool . De beginjaren van de van het onderwijs aan de RKMG militairgeneeskundige opleiding in Nederland . bestond daarnaast uit de aanwezigheid In: De Moulin D ., editor . s-Rijkskweekschool NMGT 62 - 1 9 7 - 2 2 8 208 NOVEMBER 2009