�ݺ�ߣ

Nguyễn Cảnh Bình
Alpha Books & VICC

 1. Hiến pháp là đạo luật cơ bản của quốc gia; Hiến pháp Mỹ là b ản

hiên pháp lâu đời nhất trên thế giới, (so sánh với Pháp, Anh, Đ ức,
Nga…)
 2. Nền tảng cho một cường quốc của thế giới; cho sự phát triển bền
vững, bất chấp thời gian & những biến động lịch sử.

 “Sự hùng mạnh của Mỹ không ở công nghệ, tài chính mà ở cấu trúc xã

hội và ở người dân, ở sự tự do suy nghĩ, tự do đóng góp cho cộng
đồng. Không phải ai cũng là chính trị gia nhưng tất cả mọi người đều
là chính trị gia…”

 3. Những người soạn Tuyên ngôn Độc lập, cũng là thế h ệ sáng l ập

nước Mỹ, và soạn Hiến pháp Mỹ , đặt nền tảng cho nhà nước Mỹ, các
nhân vật kiệt xuất: George Washington, Thosmas Jeffferson,
Benjamin Franklin, Alexander Hamilton, Jemas Madison…
 4. Hồ Chủ Tịch học bản Tuyên ngôn Độc lập Mỹ khi viết Tuyên ngôn
độc lập của VN năm 1945, vậy chúng ta có thể học hỏi gì từ bản Hiến
pháp Mỹ trong việc xây dựng một nhà nước mạnh?

Nước Mỹ sau cuộc Cách mạng & giành độc lập:
 Thể chế đương đại yếu kém
Quốc hội không có thực quyền
Không có quân đội,
Không có tài chính
Đồng tiên mất giá,
Dân chúng mất niềm tin

 Nguy cơ nội chiến: mâu thuẫn bang lớn >< bang nhỏ
 Nguy cơ hình thành các nhà nước Bắc, Trung Nam…
 Nguy cơ rơi vào độc tài hoặc vô chính phủ…

Giành độc lập đã khó nhưng xây dựng nhà nước mạnh

còn khó hơn…

 Đại diện 13 tiểu bang để sửa đổi hiến pháp đương thời
 Họp tại Philadenphia, Independent Hall
 Cách thức họp:
 Giữ kín, bí mật
 Ghi chép đầy đủ
 Thảo luận & bỏ phiếu từng điều khoản

 Mục tiêu

 Cần chính quyền chung, đủ mạnh, hiệu quả
 Mang lại sự thịnh vượng, hạnh phúc cho cả người giàu &

người nghèo; cho các tiểu bang…
 Mason: “việc giành độc lập từ nước Anh không là gì khi so
với công trình kỳ vĩ trước mắt cha…”

Xuất sắc nhất trong lịch sử nước Mỹ
 Trẻ, (20 người dưới 40 tuổi); giàu có, tinh hoa quí tộc
 Kiến thức chính trị và luật pháp (Hy Lạp, La Mã cổ…
 Kiến thức lý thuyết: Montessquieu, John Locke
 Kinh nghiệm hoạt động chính trị bang, họp bang
 2 tổng thống; 4 bộ trưởng, 19 TNS; 13 HNS; 8 thẩm

phán, 12 Thống đốc…

Những nhân vật chủ chốt:
 George Washington; Benjamin Franklin (uy tín)
 George Mason ; John Dickinson… (yêu nước, trong sáng

quyền của dân chúng)
 James Madison; A. Hamilton; (trẻ, tư duy, kiến thức)

 Phương án Virginia, phương án liên bang:
 Ủng hộ bang lớn
 Thiên về nhà nước liên bang, có chính quyền mạnh/chung
 Đảm bảo quyền nhất định của các tiểu bang

 Phương án New Jersey, phương án hợp bang:
 Ủng hộ bang nhỏ
 Thiên về liên minh giữa các quốc gia/các tiểu bảng
 Không có chính quyền mạnh/chung

 Phương án Hamilton, nhà nước thống nhất
 Chính quyền quốc gia mạnh, thống nhất
 Theo mô hình nhà nước Anh

 Bang lớn ≠ Bang nhỏ

 Bình đẳng hay không bình đẳng?
 Quyền Đại diện bình đẳng theo Bang hay theo Dân số?
 Bình đẳng về con người hay bình đẳng về tiểu bang?
 Đông dân ≠ Ít dân
 Có nô lệ ≠ Không có nô lệ (1 da đen = 3/5 da trắng)
…

 Thương mại ≠ Đất đai

 Thuế thương mại >< thuế đất (20 năm nhập khẩu nô lệ)
…

 Người giàu ≠ Người nghèo:

 Quyền bình đẳng theo người hay theo tài sản
…

Trình bày các mô hình:
 Đưa ra các điểm chính yếu
 Thống nhất nguyên tắc thảo luận

Thảo luận từng điểm cụ thể:
 Lập pháp: Hai viện; cách chọn, nhiệm kỳ, quyền hạn
 Hành pháp: cách bầu chọn, nhiệm kỳ, quyền hạn
 Tư pháp: cách chọn, nhiệm kỳ

Nguyên tức:
 Xem xét từng điểm,
 xét nhiều góc độ & xét về thời gian,
 Dự phòng trước những nguy cơ phát sinh…trong quá

trình vận hành

Các điểm cần tranh luận:

 3 người hay 1 người? (Tam đầu chế, Hai vua ở Sparta)
 Quốc hội chọn hay dân chúng chọn?
 Dân chúng chọn hay Đại cử tri chọn?
 4 năm, 6 năm, 9 năm hay suốt đời?
 Có tái cử hay không tái cử
 Có hội đồng cố vấn hay không?
 Bị truất phế như thế nào?
 Quyền hạn ra sao? Có quyền tuyên bố chiến tranh &

hòa bình không?
 Khi bị luận tội thì ai xét xử?
 Lương bổng ra sao?

 Hai viện hay một viện?
 Bình đẳng theo dân số hay theo bang?
 Bình đẳng theo đầu người hay theo tài sản?
 Da đen và phụ nữ không có quyền bỏ phiếu
 Thượng viện do ai bầu? Dân chúng hay Quốc hội bang,

hay do Hạ viện
 Hạ viện do ai bầu?
 Nhiệm kỳ 2, 3, 4 ,5 ,6 hy 9 năm?
 Có được tái cử hay không?
 Lương bổng như thế nào…
 Quyền hạn như thê nào

Gồm bao nhiêu người?
Nhiệm kỳ ngắn hay dài, 7, 9 năm hay trọn đời
Quyền hạn như thế nào?
Ai bầu chọn, lựa chọn thẩm phán? Dân chúng, Quốc

hội hay Tổng thống?
Truất phế thẩm phán như thế nào?
Chế độ lương bổng ra sao?
…

“Mọi xã hội văn minh tất yếu đều chia thành những tầng lớp
khác nhau với lợi ích khác nhau, tất yếu sẽ tạo ra những
con nợ và chủ nợ, người giàu và người nghèo, nông dân,
nhà buôn hay người thợ sản xuất... Sự bình đẳng có nghĩa
là các tầng lớp, phe phái và các nhóm lợi ích khác nhau đó
phải có cơ hội và điều kiện tự bảo vệ mình và để kiểm soát
lẫn nhau…Ước nguyện lớn lao nhất của một chính quyền là
sự cân bằng đủ để trung lập những xung đột đó, để kiểm
soát bộ phận dân chúng này không chiếm dụng quyền và
áp bức các bộ phận khác, và tự kiểm soát mình khỏi việc
ban thành những đạo luật đi ngược lại lợi ích chung của
toàn xã hội”.
James Madison,
Người Liên bang, năm 1787.

Dân tộc, Xã hội:

Nhu cầu cần thiết

Con người/Lãnh đạo:

phẩm chất, tư duy, trí tuệ
kiến thức xã hội, chính trị

trung thực, thẳng thắn, trách nhiệm
thỏa hiệp; tôn trọng sự khác biệt

Luật pháp, thể chế, hiến pháp...do con người làm ra
 Chỉ có con người mới thay đổi nó

Vai trò của các nhóm/cá nhân tiêu biểu:
 James Madison:
Xây dựng một hiến pháp hiệu quả, khả thi và phù hợp
 Alexander Hamilton:
Có hiến pháp tốt/thể chế tốt chưa đủ, cần con người tốt, có tài
năng & tầm nhìn để điều hành
 Thomas Jefferson:
Có hiến pháp tốt, có con người tốt tại một thời điểm chưa đủ, mà
cần có các thế hệ tài năng kế tiếp nhau, vai trò của giáo dục, của
tính kế thừa, của tri thức...

…mỗi chính quyền
phải phù hợp với
từng quốc gia, như
thể mỗi chiếc áo hợp
với mỗi cá nhân. Vì
thế, điều có thể là tốt
đẹp ở Philadelphia có
thể sẽ là thứ tồi tệ ở
Paris, hay trở nên lố
bịch ở Saint
Petersburgh.
Hamilton, năm 1799.

�ݺ�ߣ

Hien phap my duoc lam ra nhu the nao

More Related Content

Hien phap my duoc lam ra nhu the nao