ºÝºÝߣ

ºÝºÝߣShare a Scribd company logo

Historia e se Drejtes 5

•Download as PPT, PDF•
•
Ferdi Nuredini
Ferdi Nuredini

Historia e se Drejtes

1 of 18
Downloaded 19 times
Periodizimi i feudalizmit -Eshte formacion ekonomik-shoqeror me progresiv. -Fjala feudalizem rrjedh nga fjala gjermane fief-prone bujqesore. -Feudalizmi ne Evrope lindi nga shek.V deri VXIII. Tri periudha: 1.Feudalizmi i hershem, 2.zhvilluar dhe 3.vonshem.
1.Feudalizmi I hershem (shek.V-X)-(viti 476 kur Roma u pushtua nga barbaret). 2.F.i zhvillur-klasik (X-XV). 3.F.i vonshem (faza e pare XV-XVII fillimi I revolucionit borgjez angles, faza e dyte fundi I shek.XVIII-Revolucioni I madh borgjez francez.) -Ndersa te sllavet feudalizmi lind me vone dhe zgjat me vone. -Ndyshe quhet edhe periudha e mesjetes-si date e perfundimit te kesaj peridhe mirret viti 1492 (zbulimi I Amerikes), ndersa dysa autore tjere llogarisin vitin 1453 renien e Konstatinopojes-fundi I Bizantit. -Periudha e tranzicionit ne kapitalizem.
Karakteristikat e pergjithshme te feudalizmit -te tri fazat fundamentin e perbashket e kane marredheniet pronsore-juridike mbi pronen tokesore si karakteristike te perbashket. Por ato kane edhe karakteristika te vecanta (kohore dhe sipas vendeve). -Dallojme feudalizmin e Evropes perendimore dhe Qendrore, vendeve sllave, arab, bizantin e me vone edhe feudalizmin osman. 1.Bujqsia dega kryesore ekonomike (baza e kesaj ekonomike ishte prona feudale mbi token – feudi)
2.dominonte ekonomia natyrale (kembimi I mallit me mall). 3.pabarazia sociale dhe juridike ( te favorizuar feudalet ndersa te nenshtruar bujkroberit) 4.Dy klasa themelore (feudaleve dhe bujkroberve). 5. Kisha si faktor i rendesishem shoqeror-politik. (sundimtaret i dhuronin prona te medha bujqesore- fshatra te tera). 6.Kryengritje te medha fshatare-levizje heretike antikishtare por prap sun e permbysen feudalizmin por arriten te organizojne nje organizim te ri kishtare –paraqitje te kishave te reja: protestante ne Gjermani dhe France, ne Angli ajo anglikane.
Formimi I shteteve te para te feudalizmit te hershem -Kriza ekonomike dhe shoqerore e shtetit skllavopronar ne fazen e fundit te perandorise Romake. -shek.III krizat e ndryshme ku perandoria romake ndiente disfata, ndersa skllavet nuk benin me punen me pergjegjesi u krijuan dysa latifondiste (pronar te medhej te tokave) pra skllevi te shendrohej ne kolone-kur i jep nje ngaster te tokes te quajtur pekulia. -Ndarja definitive e Perandorise Romake (viti 495) ne Perandorine Lindore me qender Konstatinopoje dhe Perandorine perendimore me qender ne Rome.
-disa provinca te Perandorise perendimore filluan te pavarsohen dhe ne keto territore u krijuan shtetet barbare, deri sa ne fund u pushtua edhe Roma. -popujt barbare kryesisht gjermane. (prijse ushtarak – mbret, kuvendi popullor, keshilli I kryetareve te klaneve dhe fiseve. Pra jane krijuar kushtet ne organizim shteteror.) -kete gje e bejne edhe popujt tjere sic ishin sllavet, arabet,turqit, mongolet, hungarezet etj. -shek.V dhe VI filluan formimi I shteteve barbare prej tyre me I njohur dhe me I qendrueshem ka qene shteti I Frankeve.
-Ndermjet tyre ka dallime te ndryshme , prandaj ato mund ti grupojme ne tri tipe te shteteve dhe sistemesh feudale edhe ate: 1.Mbreterite barbare, 2.Shteti Arab dhe 3.Bizanti.
Shteti I Frankeve -shteti tipik I feudalizmit te hershem dhe I takon grupit te ,,mbreterive barbare,,. -Franket (grupi I fisit german) nen udheheqien e Kledovikut shek.V-IX qe perfshin territor te sotshem te Frances Veriore, Belgjikes jugore, Gjermanise jugore dhe Zviceres. -dy periudha: 1.Periudha e merovingeve dhe 2.Periudha e karolingeve (quheshin sipas dinastive-Pinit te Vogel) -Sundimi I Karlit te madh.
Marredheniet feudale dhe formesimi I tyre juridike -institucioni I anstrucionit-shoqerues te sundimtarit ndryshe komes. -sistemi beneficar-beneficium –prona u ipeshte njerezve te lire (menyre e organizimit te fuqise ushtarake.) -vasaliteti-vasalet (marredheniet feudale). Krijohet piramida e vasalitetit me ne krye ku qendron (sundimtari, si sizereni kryesor, ku shteti I Frankeve u be shume I fuqishem). -Akti juridik me te cilen behej ndryshimi I statusit juridik te fshatarit te lire dhe prones se tij quhej komendacio.
Rregullimi shteteror -Shteti I Frankeve ka qene monarki patrimonaiale. Organi me I rendesishem monarku-pushteti I te cilit mbeshtetej ne mundium ose ne banuesin mbreteror. -aparati admanistrativ I oborrit mbreteror- funksionaret e larte referandiusi qe perpilonte aktet e monarkut. -pozite me te larte kishte majordomi – funksionin e drejtuesit te oborrit.
• Organ tjeter ne shtetin e Frankeve ka qene eshe kuvendi popullor (meshkujt e afte per arme). • Nder organet tjera te rendesishme te pushtetit qendror kane qene edhe: -Kuvendi I pallatit mbreteror -Kuvendi I magnateve -Kuvendi kishtar Paraqitet edhe organizimi I pushteti vendor. (Konti qe emerohej dhe shkarkohej nga monarku)
-Ne kohen e Karlit te madh u formuan edhe dukatat ne krye me duken (njesi me te medha territoriale se kontet. -Njihen edhe markat – njesi e vetqeverisjes lokale popullore –ne viset kufitare apo territoret e reja te okupuara.(ne kohen e merovingeve por edhe te karolingeve)
Burimet e se drejtes • Nje kohe perdorej e drejta romake me ndryshime qe beri shteti I Frankeve. • Ligji I barbareve te quajtur ,,lex barbarorum,,. (kodifikimi I te drejtes zakonore) • Nder ligjet barbare njohim: -Ligji I salikeve (permbledhje te drejtes zakonore te fisit salik) -Ligji I ripuareve -Ligji I burgundeve
• E DREJTA SENDORE E drejta e pronesise mbi token (prona kolektive dhe ajo private). - E DREJTA E DETYRIMEVE Kontratat e shitblerjes etj. -E DREJTA FAMILJARE Familja e madhe patriarkale-ne fshatra, Familja monogame patriarkale-aristokracia feudale, -Martesa ishte monogame qe lidhej ne mes bashkeshorteve dhe prinderve te tyre. (Sipas te drejtes se frankeve gruaja ishte me e mbrojtur se burri).
• E DREJTA TRASHIGIMORE Trashigimia ligjore (te afermit e gjakut deri ne shkallen e gjashte) Trashigimia tesamentale – trashigimia testamentale e quajtur afatomia. (kontrate trashegimtari barte pasurine per se gjalli nje personi tjeter, me kusht qe ky pas vdekjes te barte te personat tjere te caktuar me kontrate). - E DREJTA PENALE Njihen reliktet te rendit parashteteror, sic jane vetgjykimi- apo hakmarrja, sistemi I kompensimit, pergjegjesia kolektive etj.
• Me kompensim kuptojme –lirimin e fajtorit me shpagim. • Ekzistone edhe denimet me gjobe, • Pastaj jane aplikuar edhe denimet fizike, (rrahja, prerja e gjymtyreve te trupit, denimi me vdekje). • Behej edhe dallimi I vrasjeve me dashje dhe I vrasjeve nga pakujdesia. • Vepra penale kunder personit dhe pasurise, kunder shtetit kishes dhe religjionit, kunder institucioneve dhe marredhenevie feudale.
• (psh, ikja e bujkeroberve, tradhetia, ikja nga ushtria, deshmia e rrejshme, prodhimi I helmeve, marrja me magji te zeze etj). • Denimet kane qene me shpronesim, degradim shoqeror, me vdekje, sakatosje trupore etj. • Organizimi I gjyqesise Faza e pare ka qene kuvendi I njerzve te lire, Faza e dyte –Karlit te Madh ku zgjidhen 7 gjykates te perjetshem.
• Proceduara gjyqesore Provat gjyqesore (betimi dhe gjyqi hyjnor) Psh.me ane te ujit te vale, me hekur te skuqur ne zjarr, hedhja ne uje te rrembyeshem.

More Related Content

Historia e se Drejtes 5

  • 1. Periodizimi i feudalizmit -Eshte formacion ekonomik-shoqeror me progresiv. -Fjala feudalizem rrjedh nga fjala gjermane fief-prone bujqesore. -Feudalizmi ne Evrope lindi nga shek.V deri VXIII. Tri periudha: 1.Feudalizmi i hershem, 2.zhvilluar dhe 3.vonshem.
  • 2. 1.Feudalizmi I hershem (shek.V-X)-(viti 476 kur Roma u pushtua nga barbaret). 2.F.i zhvillur-klasik (X-XV). 3.F.i vonshem (faza e pare XV-XVII fillimi I revolucionit borgjez angles, faza e dyte fundi I shek.XVIII-Revolucioni I madh borgjez francez.) -Ndersa te sllavet feudalizmi lind me vone dhe zgjat me vone. -Ndyshe quhet edhe periudha e mesjetes-si date e perfundimit te kesaj peridhe mirret viti 1492 (zbulimi I Amerikes), ndersa dysa autore tjere llogarisin vitin 1453 renien e Konstatinopojes-fundi I Bizantit. -Periudha e tranzicionit ne kapitalizem.
  • 3. Karakteristikat e pergjithshme te feudalizmit -te tri fazat fundamentin e perbashket e kane marredheniet pronsore-juridike mbi pronen tokesore si karakteristike te perbashket. Por ato kane edhe karakteristika te vecanta (kohore dhe sipas vendeve). -Dallojme feudalizmin e Evropes perendimore dhe Qendrore, vendeve sllave, arab, bizantin e me vone edhe feudalizmin osman. 1.Bujqsia dega kryesore ekonomike (baza e kesaj ekonomike ishte prona feudale mbi token – feudi)
  • 4. 2.dominonte ekonomia natyrale (kembimi I mallit me mall). 3.pabarazia sociale dhe juridike ( te favorizuar feudalet ndersa te nenshtruar bujkroberit) 4.Dy klasa themelore (feudaleve dhe bujkroberve). 5. Kisha si faktor i rendesishem shoqeror-politik. (sundimtaret i dhuronin prona te medha bujqesore- fshatra te tera). 6.Kryengritje te medha fshatare-levizje heretike antikishtare por prap sun e permbysen feudalizmin por arriten te organizojne nje organizim te ri kishtare –paraqitje te kishave te reja: protestante ne Gjermani dhe France, ne Angli ajo anglikane.
  • 5. Formimi I shteteve te para te feudalizmit te hershem -Kriza ekonomike dhe shoqerore e shtetit skllavopronar ne fazen e fundit te perandorise Romake. -shek.III krizat e ndryshme ku perandoria romake ndiente disfata, ndersa skllavet nuk benin me punen me pergjegjesi u krijuan dysa latifondiste (pronar te medhej te tokave) pra skllevi te shendrohej ne kolone-kur i jep nje ngaster te tokes te quajtur pekulia. -Ndarja definitive e Perandorise Romake (viti 495) ne Perandorine Lindore me qender Konstatinopoje dhe Perandorine perendimore me qender ne Rome.
  • 6. -disa provinca te Perandorise perendimore filluan te pavarsohen dhe ne keto territore u krijuan shtetet barbare, deri sa ne fund u pushtua edhe Roma. -popujt barbare kryesisht gjermane. (prijse ushtarak – mbret, kuvendi popullor, keshilli I kryetareve te klaneve dhe fiseve. Pra jane krijuar kushtet ne organizim shteteror.) -kete gje e bejne edhe popujt tjere sic ishin sllavet, arabet,turqit, mongolet, hungarezet etj. -shek.V dhe VI filluan formimi I shteteve barbare prej tyre me I njohur dhe me I qendrueshem ka qene shteti I Frankeve.
  • 7. -Ndermjet tyre ka dallime te ndryshme , prandaj ato mund ti grupojme ne tri tipe te shteteve dhe sistemesh feudale edhe ate: 1.Mbreterite barbare, 2.Shteti Arab dhe 3.Bizanti.
  • 8. Shteti I Frankeve -shteti tipik I feudalizmit te hershem dhe I takon grupit te ,,mbreterive barbare,,. -Franket (grupi I fisit german) nen udheheqien e Kledovikut shek.V-IX qe perfshin territor te sotshem te Frances Veriore, Belgjikes jugore, Gjermanise jugore dhe Zviceres. -dy periudha: 1.Periudha e merovingeve dhe 2.Periudha e karolingeve (quheshin sipas dinastive-Pinit te Vogel) -Sundimi I Karlit te madh.
  • 9. Marredheniet feudale dhe formesimi I tyre juridike -institucioni I anstrucionit-shoqerues te sundimtarit ndryshe komes. -sistemi beneficar-beneficium –prona u ipeshte njerezve te lire (menyre e organizimit te fuqise ushtarake.) -vasaliteti-vasalet (marredheniet feudale). Krijohet piramida e vasalitetit me ne krye ku qendron (sundimtari, si sizereni kryesor, ku shteti I Frankeve u be shume I fuqishem). -Akti juridik me te cilen behej ndryshimi I statusit juridik te fshatarit te lire dhe prones se tij quhej komendacio.
  • 10. Rregullimi shteteror -Shteti I Frankeve ka qene monarki patrimonaiale. Organi me I rendesishem monarku-pushteti I te cilit mbeshtetej ne mundium ose ne banuesin mbreteror. -aparati admanistrativ I oborrit mbreteror- funksionaret e larte referandiusi qe perpilonte aktet e monarkut. -pozite me te larte kishte majordomi – funksionin e drejtuesit te oborrit.
  • 11. • Organ tjeter ne shtetin e Frankeve ka qene eshe kuvendi popullor (meshkujt e afte per arme). • Nder organet tjera te rendesishme te pushtetit qendror kane qene edhe: -Kuvendi I pallatit mbreteror -Kuvendi I magnateve -Kuvendi kishtar Paraqitet edhe organizimi I pushteti vendor. (Konti qe emerohej dhe shkarkohej nga monarku)
  • 12. -Ne kohen e Karlit te madh u formuan edhe dukatat ne krye me duken (njesi me te medha territoriale se kontet. -Njihen edhe markat – njesi e vetqeverisjes lokale popullore –ne viset kufitare apo territoret e reja te okupuara.(ne kohen e merovingeve por edhe te karolingeve)
  • 13. Burimet e se drejtes • Nje kohe perdorej e drejta romake me ndryshime qe beri shteti I Frankeve. • Ligji I barbareve te quajtur ,,lex barbarorum,,. (kodifikimi I te drejtes zakonore) • Nder ligjet barbare njohim: -Ligji I salikeve (permbledhje te drejtes zakonore te fisit salik) -Ligji I ripuareve -Ligji I burgundeve
  • 14. • E DREJTA SENDORE E drejta e pronesise mbi token (prona kolektive dhe ajo private). - E DREJTA E DETYRIMEVE Kontratat e shitblerjes etj. -E DREJTA FAMILJARE Familja e madhe patriarkale-ne fshatra, Familja monogame patriarkale-aristokracia feudale, -Martesa ishte monogame qe lidhej ne mes bashkeshorteve dhe prinderve te tyre. (Sipas te drejtes se frankeve gruaja ishte me e mbrojtur se burri).
  • 15. • E DREJTA TRASHIGIMORE Trashigimia ligjore (te afermit e gjakut deri ne shkallen e gjashte) Trashigimia tesamentale – trashigimia testamentale e quajtur afatomia. (kontrate trashegimtari barte pasurine per se gjalli nje personi tjeter, me kusht qe ky pas vdekjes te barte te personat tjere te caktuar me kontrate). - E DREJTA PENALE Njihen reliktet te rendit parashteteror, sic jane vetgjykimi- apo hakmarrja, sistemi I kompensimit, pergjegjesia kolektive etj.
  • 16. • Me kompensim kuptojme –lirimin e fajtorit me shpagim. • Ekzistone edhe denimet me gjobe, • Pastaj jane aplikuar edhe denimet fizike, (rrahja, prerja e gjymtyreve te trupit, denimi me vdekje). • Behej edhe dallimi I vrasjeve me dashje dhe I vrasjeve nga pakujdesia. • Vepra penale kunder personit dhe pasurise, kunder shtetit kishes dhe religjionit, kunder institucioneve dhe marredhenevie feudale.
  • 17. • (psh, ikja e bujkeroberve, tradhetia, ikja nga ushtria, deshmia e rrejshme, prodhimi I helmeve, marrja me magji te zeze etj). • Denimet kane qene me shpronesim, degradim shoqeror, me vdekje, sakatosje trupore etj. • Organizimi I gjyqesise Faza e pare ka qene kuvendi I njerzve te lire, Faza e dyte –Karlit te Madh ku zgjidhen 7 gjykates te perjetshem.
  • 18. • Proceduara gjyqesore Provat gjyqesore (betimi dhe gjyqi hyjnor) Psh.me ane te ujit te vale, me hekur te skuqur ne zjarr, hedhja ne uje te rrembyeshem.