ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

Historia e se Drejtes 6

•Download as PPT, PDF•
•
Ferdi Nuredini
Ferdi Nuredini

Historia e se Drejtes

1 of 14
Downloaded 24 times
Bizanti-zhvillimi historik -Krijimi I Bizantit-gjysma e pare e shek.IV, kur perandori Konstatini I Madh urdheroi shpernguljen e kryeqytetit te Perandorise Romake prej perendimit ne lindje. Ndersa formalisht prej vitit 395, kur perandori TEODISIJE e ndau perandorine ne dy pjese: pjesen perendimore dhe pjesen lindore. Pjesa perendimore u shkaterrua ne vitin 476, ndersa pjesa lindore qendron deri ne vitin 1453, kur u pushtua nga perandoria osmane. Herakliu-njeri nder perandoret me te njohur te Bizantit.- vendosja e sllaveve ne Gadishullin Ballkanik,shteti arab, bullgaret,viti 1054-kisha katolike dhe ortodokse, kryqezatat qe kisha katolike kishte preteks per clirimin e Jerusalemit nga turqit selxhuk, dobesimi I Bizantit-serbet me Car Dushanin 1355, kurse ne vitin 1353 u pushtua Konstatinopoja.
Vecorite e feudalizmit bizantin -Krahas bujqesise kane qene mjaft te zhvilluara deget e tjera, sic jane zejtaria, tregetia, xehtaria etj. -Qytetet kane qene mjafte te zhvilluara. -Shek.VII dhe VIII pervec pronaret e medhenj te tokave paraqiten edhe kisha dhe manastiret. -Ikonoklasistet bene sekularizmin e pronave kishtare, per te pasur shteti fonde me te medha te tokes. -Ikonodula (adhurues te ikonave). -Njihet Ligji Agrar (Nomos Georgikos)-mbronte pronen te fshatareve te lire.
Rregullimi shteteror -historia mijevjecare e Bizantit ka ndryshuar por pushteti autokratik, perandorak me karakter teokratik dhe me centralizim shteteror. -pushteti bizantin ka qene monarki despotike (AUTOKRATIKE) me karakter teokratik. Deri ne shek.VII qe mban tituj romake (ne gjuhen latine)-qe quhej imperator, augustus, caesar, pastaj njihen me tituj grek si bazileus, autokrator etj. -Monarku (shef I shtetit, pushtetin legjislativ, ekzekutiv, gjyqesor).
-Ekziston kierarki e nepunesve shteteror (mbi 60 klasa te nepunesve shteteror). -Funksioni me I rendesishem ka qene llogoteti. -Perandori juridikisht nuk e njihte trashigueshmerine, mirpo caktonte vetes bashkpunetor te aferm djalin e vogel dhe behej kontinuitet I nje dinastie. -Ne Bizant krahas perandorit, ekziston edhe senati. (ekzistonte senati I vjeter – Rome dhe I riu ne – Konstatinopoje), ku ngel vetem ky I riu qe quhej sinklit. Senatoret kane qene nga shtresa e privilegjuar. -keshilli shteteror-konzistoria (kur senati e humb rendesine).
-administrata vendore, qe ndahej ne prefektura, dioceze dhe provinca. -ne dysa pjese periferike pjese te vecanta qe quheshin ekzarhate- ne krye me akzarhun (shef I administrates civile). -bashkimi I pushtetit civil dhe atij ushtarak duke krijuar Themat si njesi themelore te ndarjes administrativo- territoriale-ne krye qendronte strategu-shef I administrates civile dhe komandant ushtarak. -ne Konstatinopoje ne krye te administrates qendron eparhu.
Burimet e se drejtes ne Bizant -E drejta bizantine ne tre shekujt e pare te saje ajo realisht ka qene e drejte romake. -E drejta bizantine kryesisht bazohet ne Kodifikimin e Justinianit (,,Corpus iuris civiles,,) –qysh nga shek.VII. Edhe pse vet Justiniani ka thene qe ky kodifikim mos te pesoje ndryshime, por ky vet e ben ate qe nxori dysa novela. -Si burime te se drejtes pra kane qene ligjet dhe konstitucionet e perandoreve te quajtura novela, ndersa nga shek.VII keto quhen nomoi apo nomos. -pervec ketyre si burime te se drejtes paraqiten edhe nomokanonet dhe bulet.
-e drejta zakonore ne Bizant ka qene burim subsidiar. -Ne Bizant numri me I madh I Ligjeve jane ne forme te komentimeve, plotsimeve,ndryshimeve dhe te spastrimeve nga normat e vjetruara te Justinianit. -Njihen edhe ligje te reja si: -Ligji Agrar, -Ligji Ushtarak, -Ligji detar. -Ne shek.VIII per nevojat e gjyqtareve nxirret nje permbledhje zyrtare-ne forme te nje doracaku e quajtur Eklogu (ne gj.greke zgjedhje).
-dinastia maqedonase ne shek.IX e ndal nga perdorimi Eklogen meqe ishin kunder ikonoklaseve. -Kjo dinasti ve ne perdorim vepra ligjdhenese si: -Prohieroni (gj.greke-manual-doracak) -Epanagoga- ligj qe permban norma nga e drejta shteterore.(uniteti ne mes shtetit dhe kishes apo perandorit dhe patrikut). -Ligji Bazilika (ligj I perandorit) – burim I se drejtes shek.X-XIII dhe menjanon teresisht Kodifikimin e Justinianit), e njejta plotsohet me dysa permbledhje komentesh qe quheshin skalije.
• Ne shek.XIV paraqiten nje permbledhje private prej 6 librave, e hartuar nga gjyqtari dhe juristi I njohur grek Konstantin Armenopulos e quajtur-Heksabiblon. • Ne Greqi deri ne vitin 1946 u shfrytzua si kod civil. • Si burim I se drejtes ne Bizant njihet edhe nomokanonet.(norma te perziera nga ligjet shteterore dhe normat kishtare ( kanones).Me I njohur nomokanoni I Fotieut. • Si burime ne shek.X paraqiten edhe Bulat-krisobulat (bula te pajisura me vule te arte) qe u leshoheshin kishave dhe manastireve.
• E DREJTA SENDORE Ne Bizant ka dominuar prona private mbi token dhe paraqitet ne tri forma: 1.Pronesia private e fshatareve te lire, 2.Pronesia e magnateve(pronareve te medhenj), 3.Pronesia private e popullsise se qytetit.
- E DREJTA E DETYRIMEVE Nuk ka pasur kurrefar ndryshimesh cilesore-per renie. Nga institucioet detyrimore te Kodifikimit te Justinianit nuk zbatohen fare. -E DREJTA MARTESORE DHE FAMILJARE Ndryshime ka pasur ne lidhjen dhe zgjedhjen e marteses, ndersa marredheniet pronesore juridike ngelin sipas Kodifikimit te Justinianit. -Marteses I prin fejesa me ritual kishtar. Kushtet:1.Mosha e caktuar (meshkujt 14 vjec, femra 12 vjec), 2.Pelqimi I bashkshorteve dhe prinderve, 3.Te mos jete ne martese te vlefshme, 4.Pengesa te afersise(te gjakut shkalle 7, 3 here I lejohet lidhje martese) shkurorzimi: Cum damno-me fajin e njerit nga bashkshortet dhe Sine damno-nuk varet nga nga vullneti I bashkshorteve Rastet: 1.paaftesi pe rmartese, 2.zhdukja pa shenja,3.zenie rob ne lufte, 4.semundje shpirtrore, 5.hyrja ne manastir, 6.perkushtimi per peshkop.
• E DREJTA TRASHIGIMORE -Trashigimia ligjore -Trashigimia tesamentale - E DREJTA PENALE -Njihet pabarazia formale juridike e mases se denimeve. -Lirohej nga denimi veprat penale te kryera ne afekt, nga pakujdesia, vrasja e hajnit naten-ne shtepi te huaj, ne flagrance te kurvnise. -tentim per te kryer veper penale, nxitje dhe ndikim ne kryerje denoheshin njesoj si kryesi I vepres penale. -Recidivistet njekohesisht per cdo paraqitje denoheshin edhe me rrepte. -Veprat penale sistemoheshin ne: 1.Vepra penale kunder shtetit,2.religjionit, 3.pasurise, 4.familjes dhe moralit.
• Liojet e denimeve: • Denimi me vdekje, gjymtimi dhe denimet trupore, konfiskimi I pasurise dhe debimi nga vendi. -Denimi me vdekje ekzekutohej me prerje te kokes, me varje ose me djegie.
Gjyqesia dhe procedura gjyqesore • Ndyshime ne prceduren penale, ku parimet e procedures akuzatore u zevendsuan me parimin e procedures inkuizitore (mundon mizorisht dike). • Gjyqtari ka qene I detyruar ti marre ne pyetje te akuzuarin dhe deshmitarin vec e vec, por ndaj te akuzuarit perdorej torture ne forme te institucionalizuar.

More Related Content

Historia e se Drejtes 6

  • 1. Bizanti-zhvillimi historik -Krijimi I Bizantit-gjysma e pare e shek.IV, kur perandori Konstatini I Madh urdheroi shpernguljen e kryeqytetit te Perandorise Romake prej perendimit ne lindje. Ndersa formalisht prej vitit 395, kur perandori TEODISIJE e ndau perandorine ne dy pjese: pjesen perendimore dhe pjesen lindore. Pjesa perendimore u shkaterrua ne vitin 476, ndersa pjesa lindore qendron deri ne vitin 1453, kur u pushtua nga perandoria osmane. Herakliu-njeri nder perandoret me te njohur te Bizantit.- vendosja e sllaveve ne Gadishullin Ballkanik,shteti arab, bullgaret,viti 1054-kisha katolike dhe ortodokse, kryqezatat qe kisha katolike kishte preteks per clirimin e Jerusalemit nga turqit selxhuk, dobesimi I Bizantit-serbet me Car Dushanin 1355, kurse ne vitin 1353 u pushtua Konstatinopoja.
  • 2. Vecorite e feudalizmit bizantin -Krahas bujqesise kane qene mjaft te zhvilluara deget e tjera, sic jane zejtaria, tregetia, xehtaria etj. -Qytetet kane qene mjafte te zhvilluara. -Shek.VII dhe VIII pervec pronaret e medhenj te tokave paraqiten edhe kisha dhe manastiret. -Ikonoklasistet bene sekularizmin e pronave kishtare, per te pasur shteti fonde me te medha te tokes. -Ikonodula (adhurues te ikonave). -Njihet Ligji Agrar (Nomos Georgikos)-mbronte pronen te fshatareve te lire.
  • 3. Rregullimi shteteror -historia mijevjecare e Bizantit ka ndryshuar por pushteti autokratik, perandorak me karakter teokratik dhe me centralizim shteteror. -pushteti bizantin ka qene monarki despotike (AUTOKRATIKE) me karakter teokratik. Deri ne shek.VII qe mban tituj romake (ne gjuhen latine)-qe quhej imperator, augustus, caesar, pastaj njihen me tituj grek si bazileus, autokrator etj. -Monarku (shef I shtetit, pushtetin legjislativ, ekzekutiv, gjyqesor).
  • 4. -Ekziston kierarki e nepunesve shteteror (mbi 60 klasa te nepunesve shteteror). -Funksioni me I rendesishem ka qene llogoteti. -Perandori juridikisht nuk e njihte trashigueshmerine, mirpo caktonte vetes bashkpunetor te aferm djalin e vogel dhe behej kontinuitet I nje dinastie. -Ne Bizant krahas perandorit, ekziston edhe senati. (ekzistonte senati I vjeter – Rome dhe I riu ne – Konstatinopoje), ku ngel vetem ky I riu qe quhej sinklit. Senatoret kane qene nga shtresa e privilegjuar. -keshilli shteteror-konzistoria (kur senati e humb rendesine).
  • 5. -administrata vendore, qe ndahej ne prefektura, dioceze dhe provinca. -ne dysa pjese periferike pjese te vecanta qe quheshin ekzarhate- ne krye me akzarhun (shef I administrates civile). -bashkimi I pushtetit civil dhe atij ushtarak duke krijuar Themat si njesi themelore te ndarjes administrativo- territoriale-ne krye qendronte strategu-shef I administrates civile dhe komandant ushtarak. -ne Konstatinopoje ne krye te administrates qendron eparhu.
  • 6. Burimet e se drejtes ne Bizant -E drejta bizantine ne tre shekujt e pare te saje ajo realisht ka qene e drejte romake. -E drejta bizantine kryesisht bazohet ne Kodifikimin e Justinianit (,,Corpus iuris civiles,,) –qysh nga shek.VII. Edhe pse vet Justiniani ka thene qe ky kodifikim mos te pesoje ndryshime, por ky vet e ben ate qe nxori dysa novela. -Si burime te se drejtes pra kane qene ligjet dhe konstitucionet e perandoreve te quajtura novela, ndersa nga shek.VII keto quhen nomoi apo nomos. -pervec ketyre si burime te se drejtes paraqiten edhe nomokanonet dhe bulet.
  • 7. -e drejta zakonore ne Bizant ka qene burim subsidiar. -Ne Bizant numri me I madh I Ligjeve jane ne forme te komentimeve, plotsimeve,ndryshimeve dhe te spastrimeve nga normat e vjetruara te Justinianit. -Njihen edhe ligje te reja si: -Ligji Agrar, -Ligji Ushtarak, -Ligji detar. -Ne shek.VIII per nevojat e gjyqtareve nxirret nje permbledhje zyrtare-ne forme te nje doracaku e quajtur Eklogu (ne gj.greke zgjedhje).
  • 8. -dinastia maqedonase ne shek.IX e ndal nga perdorimi Eklogen meqe ishin kunder ikonoklaseve. -Kjo dinasti ve ne perdorim vepra ligjdhenese si: -Prohieroni (gj.greke-manual-doracak) -Epanagoga- ligj qe permban norma nga e drejta shteterore.(uniteti ne mes shtetit dhe kishes apo perandorit dhe patrikut). -Ligji Bazilika (ligj I perandorit) – burim I se drejtes shek.X-XIII dhe menjanon teresisht Kodifikimin e Justinianit), e njejta plotsohet me dysa permbledhje komentesh qe quheshin skalije.
  • 9. • Ne shek.XIV paraqiten nje permbledhje private prej 6 librave, e hartuar nga gjyqtari dhe juristi I njohur grek Konstantin Armenopulos e quajtur-Heksabiblon. • Ne Greqi deri ne vitin 1946 u shfrytzua si kod civil. • Si burim I se drejtes ne Bizant njihet edhe nomokanonet.(norma te perziera nga ligjet shteterore dhe normat kishtare ( kanones).Me I njohur nomokanoni I Fotieut. • Si burime ne shek.X paraqiten edhe Bulat-krisobulat (bula te pajisura me vule te arte) qe u leshoheshin kishave dhe manastireve.
  • 10. • E DREJTA SENDORE Ne Bizant ka dominuar prona private mbi token dhe paraqitet ne tri forma: 1.Pronesia private e fshatareve te lire, 2.Pronesia e magnateve(pronareve te medhenj), 3.Pronesia private e popullsise se qytetit.
  • 11. - E DREJTA E DETYRIMEVE Nuk ka pasur kurrefar ndryshimesh cilesore-per renie. Nga institucioet detyrimore te Kodifikimit te Justinianit nuk zbatohen fare. -E DREJTA MARTESORE DHE FAMILJARE Ndryshime ka pasur ne lidhjen dhe zgjedhjen e marteses, ndersa marredheniet pronesore juridike ngelin sipas Kodifikimit te Justinianit. -Marteses I prin fejesa me ritual kishtar. Kushtet:1.Mosha e caktuar (meshkujt 14 vjec, femra 12 vjec), 2.Pelqimi I bashkshorteve dhe prinderve, 3.Te mos jete ne martese te vlefshme, 4.Pengesa te afersise(te gjakut shkalle 7, 3 here I lejohet lidhje martese) shkurorzimi: Cum damno-me fajin e njerit nga bashkshortet dhe Sine damno-nuk varet nga nga vullneti I bashkshorteve Rastet: 1.paaftesi pe rmartese, 2.zhdukja pa shenja,3.zenie rob ne lufte, 4.semundje shpirtrore, 5.hyrja ne manastir, 6.perkushtimi per peshkop.
  • 12. • E DREJTA TRASHIGIMORE -Trashigimia ligjore -Trashigimia tesamentale - E DREJTA PENALE -Njihet pabarazia formale juridike e mases se denimeve. -Lirohej nga denimi veprat penale te kryera ne afekt, nga pakujdesia, vrasja e hajnit naten-ne shtepi te huaj, ne flagrance te kurvnise. -tentim per te kryer veper penale, nxitje dhe ndikim ne kryerje denoheshin njesoj si kryesi I vepres penale. -Recidivistet njekohesisht per cdo paraqitje denoheshin edhe me rrepte. -Veprat penale sistemoheshin ne: 1.Vepra penale kunder shtetit,2.religjionit, 3.pasurise, 4.familjes dhe moralit.
  • 13. • Liojet e denimeve: • Denimi me vdekje, gjymtimi dhe denimet trupore, konfiskimi I pasurise dhe debimi nga vendi. -Denimi me vdekje ekzekutohej me prerje te kokes, me varje ose me djegie.
  • 14. Gjyqesia dhe procedura gjyqesore • Ndyshime ne prceduren penale, ku parimet e procedures akuzatore u zevendsuan me parimin e procedures inkuizitore (mundon mizorisht dike). • Gjyqtari ka qene I detyruar ti marre ne pyetje te akuzuarin dhe deshmitarin vec e vec, por ndaj te akuzuarit perdorej torture ne forme te institucionalizuar.