ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

Historiku matematika

•Download as PPTX, PDF•
•
A
Arjan Shahinlli

Kancelari AurorA Durres

1 of 20
Download to read offline
HISTORIKU I MATEMATIKES Punoi: Kancelari AurorA Durrës
HISTORIA E MATEMATIKES • Fjala "matematikë" vjen nga gjuha e lashtë greke (μάθημα máthema), që do të thotë mësim, studim, shke ncë, përveç kësaj ajo përgjatë kohëve ka marrë një kuptim më të ngushtë dhe më teknik që do të thotë "studim matematik“
PERIUDHAT HISTORIKE TE MATEMATIKES MATEMATIKA ndahet ne 4 peiudha te medha historike: ajo e lindjes se matematikes,  e matematikes elementare,  periudha e matematikes se larte klasike periudha e matematikes moderne.
Matematika egjiptiane • Pese mije vjet me pare, ne luginen pjellore te lumit Nil, u formua shteti i Egjipti. Egjiptianet e lashte ishin ndertues te mrekullueshem. Ju sigurisht keni degjuar per piramidat egjiptiane, qe ishin varret e mbreterve te Egjiptit, faraoneve. Piramidat jane ndertuar prej gureve te medhenj, te gdhendur, ne forme kubi, qe peshonin me dhjetra tone. Piramida me e madhe eshte ajo e Keopsit 137 m e larte. Ajo eshte ndertuar ne nje siperfaqe prej 40000 m? ( 4 ha). Per t?i ardhur perqark asaj njeriu duhet te beje 1 km rruge. Ndertimi i kesaj piramide zgjati 30 vjet. 100000 njerez punonin dhe nderroheshin ?do 3 muaj. Ne Egjipt ka edhe piramida te tjera te ketij lloji. Thjesht hedhja ne leter e planimetrise se nje piramide te tille, s?eshte gje e lehte, e jo me ndertimi i tij. • Per krijimin e nje pune te tille duhen njohuri te medha MATEMATIKORE , qe mesa duket egjiptianet i zoteronin.
Matematika egjiptiane Papirusi Rhind
MATEMATIKA NE AZI • Fillimet e matematikës humben në thellësitë e shekujve. Matematika u shfaq si rezultat i vështrimeve dhe përvojës së njerëzve në përballje me problemet dhe nevojat praktike. Sistematizimi dhe përmbledhja e njohurive matematikore ka filluar relativisht vonë. • Kinezët e lashtë, civilizimi i Inkëve, pastaj në Indi kishte një zhvillim të konsiderueshëm të matematikës.
• Aristoteli (384 P.K. - 322 Pas.K.) pohon se gjeometria lindi ne Egjipt e stimuluar nga nje klase e talentuar fetarësh ARISTOTELI
MATEMATIKA NE GREQI  Në Greqinë antike matematika përjetoi një zhvillim të paparë nga një plejadë e tërë matematikanësh siç janë: Pitagora, Talesi, Platoni, Eudoksi, Euklidi, Arkimedi etj.  Grekët e vjetër matematikën e kuptonin në sensin e gjeometrisë dhe të parët ishin ata që të vërtetat matematikore të cilat ato i quanin teorema i vërtetonin.  Njohuritë matematikore të grekëve të vjetër më vonë i përvetësuan dhe i pasuruan arabët të cilët quhen edhe themelues të algjebrës.  Përkthimet arabe të veprave të matematikanëve grekë në mesjetë depërtuan në Evropë.
PITAGORA • Pitagora (greqisht: Πυθαγόρας) lindi afërsisht në vitin 592 p.e.s. dhe vdiq 486 p.e.s., ishte matematikan dhe filozof grek. Pitagora është shumë i njohur me teoremëm e tij në matematikë, e cila njihet si "Teorema e Pitagorës" (a2+b2=c2) e cila është mjaft e thjeshtë por për nga rëndësia është e jashtzakonshme dhe mësohet që në shkollën fillore.
Euklidi Euklidi (Euklidi i Aleksandrisë / gr. Εὐκλείδης rreth 365 – 275 p.e.s.) është themelues i metodës aksiomatike në gjeometri. Ai të gjitha njohuritë gjeometrike por edhe matematike të kohës së vet i përmblodhi dhe i sistematizoi në 13 libra të cillat njihen me titullin « Elementet »
EuKlidi (300 P.K), Alexandria
ARKIMEDI (287 p.e.s.- 212 p.e.s.)
Arkimedi  Arkimedi (greq: Αρχιμήδης - Arhimēdēs) (jetoi rreth viteve 287 p.e.s.- 212 p.e.s.) qe një matematikan, fizikant, inxhinier , astronom dhefilozof i lashtë siçilian i lindur në koloninë e portit sirakuzian. Mendohet nga disa historianë e matematikanë të jetë matematikani më i madh i lashtësisë.  Carl Friedrich Gauss (Karl Frederik Gaus) e mendonte atë si një nga tre më të mëdhenjtë, që kanë jetuar ndonjëherë.
MATEMATIKA ARABEVE • Njohuritë matematikore të grekëve të vjetër më vonë i përvetësuan dhe i pasuruan arabët të cilët quhen edhe themelues të algjebrës. Përkthimet arabe të veprave të matematikanëve grekë në mesjetë depërtuan në Evropë. • Pas nje shekulli pushtimesh, kohe ne te cilen feja Islame u perhap nga pika fillestare ku lindi islami ne Gadishullin Arabik dhe deri ne pikat me te largeta te sundimit islam qe ishin Spanja dhe Kina, muslimanet filluan qe te perfitonin prej "shkencave te huaja". Ne qendra te tilla si Shtepia e Urtesis ne Bagdad, qe financohej prej halifeve drejtues si dhe prej individeve te pasur, perkthyesit musliman arriten qe te perkthenin ne versionin arab vepra te matematicienteve grek dhe indian.
Leonardo of Pisa (c. 1170 – c. 1250) Fibonacci • Pas Arabeve shtytjen dhe zhvillimin e matematikës e morën në dorë Evropianët. • Në këtë periudhë mund të përmendim Vietin, Cardanon, Fibonaccin etj. Më vonë dolën në skenë Rene Descartes, Pascali, Leibnitzi, Bernoulli, Gaussi, Euleri etj.
John Napier (1550 –1617)
René Descartes (1596 –1650) • Zhvilloi “Gjeometrin Karteziane ” : e cila perdor algjebren qe te shpjegoje gjeometrin.
Blaise Pascal (1623 –1662) • Kontribuoi ne ndertimin e llogariteses mekanike studimin e flukseve si dhe qartesoi konceptet e presioneve • Ai shkruajti ne mbrojtje te metodave shkencore. • Ndihmoi ne krijimin e dy fushave te reja te kerkimit matematikor: gjeometria projektuese dhe teoria e probabilitetit.
Sir Isaac Newton (1643 – 1727) Isak Njuton (4 janar 1643 ~ 31 mars 1727) ishte fizikan, astronom, filozof, alkimist, teolog dhe matematikan i shquar nga Britania e Madhe. Isak Njutoni së bashku me Gaussin dhe Arkimedin bëjnë pjesë në të ashtuquajturin "treshe të artë" të matematikës.
MATEMATIKA ne ditet tona • Matematika në ditët e sotme përjeton një zhvillim marramendës dhe është e shpërndarë në shumë degë të specializuara të cilat janë mjaft abstrakte. • Sot është e pamundur të gjendët një autoritet si Hilberti i cili të ketë një pasqyrë të përgjithshme për të gjithë degët e matematikës. • Po ashtu nuk u gjet një matematikan i cili në fund të shekullit XX të propozonte probleme për shekullin XXI. • Kjo është e kuptueshme sepse matematika si edhe të gjitha shkencat tjera kanë përjetuar një zhvillim të paparë.

More Related Content

Historiku matematika

  • 2. HISTORIA E MATEMATIKES • Fjala "matematikë" vjen nga gjuha e lashtë greke (μάθημα máthema), që do të thotë mësim, studim, shke ncë, përveç kësaj ajo përgjatë kohëve ka marrë një kuptim më të ngushtë dhe më teknik që do të thotë "studim matematik“
  • 3. PERIUDHAT HISTORIKE TE MATEMATIKES MATEMATIKA ndahet ne 4 peiudha te medha historike: ajo e lindjes se matematikes,  e matematikes elementare,  periudha e matematikes se larte klasike periudha e matematikes moderne.
  • 4. Matematika egjiptiane • Pese mije vjet me pare, ne luginen pjellore te lumit Nil, u formua shteti i Egjipti. Egjiptianet e lashte ishin ndertues te mrekullueshem. Ju sigurisht keni degjuar per piramidat egjiptiane, qe ishin varret e mbreterve te Egjiptit, faraoneve. Piramidat jane ndertuar prej gureve te medhenj, te gdhendur, ne forme kubi, qe peshonin me dhjetra tone. Piramida me e madhe eshte ajo e Keopsit 137 m e larte. Ajo eshte ndertuar ne nje siperfaqe prej 40000 m? ( 4 ha). Per t?i ardhur perqark asaj njeriu duhet te beje 1 km rruge. Ndertimi i kesaj piramide zgjati 30 vjet. 100000 njerez punonin dhe nderroheshin ?do 3 muaj. Ne Egjipt ka edhe piramida te tjera te ketij lloji. Thjesht hedhja ne leter e planimetrise se nje piramide te tille, s?eshte gje e lehte, e jo me ndertimi i tij. • Per krijimin e nje pune te tille duhen njohuri te medha MATEMATIKORE , qe mesa duket egjiptianet i zoteronin.
  • 6. MATEMATIKA NE AZI • Fillimet e matematikës humben në thellësitë e shekujve. Matematika u shfaq si rezultat i vështrimeve dhe përvojës së njerëzve në përballje me problemet dhe nevojat praktike. Sistematizimi dhe përmbledhja e njohurive matematikore ka filluar relativisht vonë. • Kinezët e lashtë, civilizimi i Inkëve, pastaj në Indi kishte një zhvillim të konsiderueshëm të matematikës.
  • 7. • Aristoteli (384 P.K. - 322 Pas.K.) pohon se gjeometria lindi ne Egjipt e stimuluar nga nje klase e talentuar fetarësh ARISTOTELI
  • 8. MATEMATIKA NE GREQI  Në Greqinë antike matematika përjetoi një zhvillim të paparë nga një plejadë e tërë matematikanësh siç janë: Pitagora, Talesi, Platoni, Eudoksi, Euklidi, Arkimedi etj.  Grekët e vjetër matematikën e kuptonin në sensin e gjeometrisë dhe të parët ishin ata që të vërtetat matematikore të cilat ato i quanin teorema i vërtetonin.  Njohuritë matematikore të grekëve të vjetër më vonë i përvetësuan dhe i pasuruan arabët të cilët quhen edhe themelues të algjebrës.  Përkthimet arabe të veprave të matematikanëve grekë në mesjetë depërtuan në Evropë.
  • 9. PITAGORA • Pitagora (greqisht: Πυθαγόρας) lindi afërsisht në vitin 592 p.e.s. dhe vdiq 486 p.e.s., ishte matematikan dhe filozof grek. Pitagora është shumë i njohur me teoremëm e tij në matematikë, e cila njihet si "Teorema e Pitagorës" (a2+b2=c2) e cila është mjaft e thjeshtë por për nga rëndësia është e jashtzakonshme dhe mësohet që në shkollën fillore.
  • 10. Euklidi Euklidi (Euklidi i Aleksandrisë / gr. Εὐκλείδης rreth 365 – 275 p.e.s.) është themelues i metodës aksiomatike në gjeometri. Ai të gjitha njohuritë gjeometrike por edhe matematike të kohës së vet i përmblodhi dhe i sistematizoi në 13 libra të cillat njihen me titullin « Elementet »
  • 11. EuKlidi (300 P.K), Alexandria
  • 12. ARKIMEDI (287 p.e.s.- 212 p.e.s.)
  • 13. Arkimedi  Arkimedi (greq: Αρχιμήδης - Arhimēdēs) (jetoi rreth viteve 287 p.e.s.- 212 p.e.s.) qe një matematikan, fizikant, inxhinier , astronom dhefilozof i lashtë siçilian i lindur në koloninë e portit sirakuzian. Mendohet nga disa historianë e matematikanë të jetë matematikani më i madh i lashtësisë.  Carl Friedrich Gauss (Karl Frederik Gaus) e mendonte atë si një nga tre më të mëdhenjtë, që kanë jetuar ndonjëherë.
  • 14. MATEMATIKA ARABEVE • Njohuritë matematikore të grekëve të vjetër më vonë i përvetësuan dhe i pasuruan arabët të cilët quhen edhe themelues të algjebrës. Përkthimet arabe të veprave të matematikanëve grekë në mesjetë depërtuan në Evropë. • Pas nje shekulli pushtimesh, kohe ne te cilen feja Islame u perhap nga pika fillestare ku lindi islami ne Gadishullin Arabik dhe deri ne pikat me te largeta te sundimit islam qe ishin Spanja dhe Kina, muslimanet filluan qe te perfitonin prej "shkencave te huaja". Ne qendra te tilla si Shtepia e Urtesis ne Bagdad, qe financohej prej halifeve drejtues si dhe prej individeve te pasur, perkthyesit musliman arriten qe te perkthenin ne versionin arab vepra te matematicienteve grek dhe indian.
  • 15. Leonardo of Pisa (c. 1170 – c. 1250) Fibonacci • Pas Arabeve shtytjen dhe zhvillimin e matematikës e morën në dorë Evropianët. • Në këtë periudhë mund të përmendim Vietin, Cardanon, Fibonaccin etj. Më vonë dolën në skenë Rene Descartes, Pascali, Leibnitzi, Bernoulli, Gaussi, Euleri etj.
  • 16. John Napier (1550 –1617)
  • 17. René Descartes (1596 –1650) • Zhvilloi “Gjeometrin Karteziane ” : e cila perdor algjebren qe te shpjegoje gjeometrin.
  • 18. Blaise Pascal (1623 –1662) • Kontribuoi ne ndertimin e llogariteses mekanike studimin e flukseve si dhe qartesoi konceptet e presioneve • Ai shkruajti ne mbrojtje te metodave shkencore. • Ndihmoi ne krijimin e dy fushave te reja te kerkimit matematikor: gjeometria projektuese dhe teoria e probabilitetit.
  • 19. Sir Isaac Newton (1643 – 1727) Isak Njuton (4 janar 1643 ~ 31 mars 1727) ishte fizikan, astronom, filozof, alkimist, teolog dhe matematikan i shquar nga Britania e Madhe. Isak Njutoni së bashku me Gaussin dhe Arkimedin bëjnë pjesë në të ashtuquajturin "treshe të artë" të matematikës.
  • 20. MATEMATIKA ne ditet tona • Matematika në ditët e sotme përjeton një zhvillim marramendës dhe është e shpërndarë në shumë degë të specializuara të cilat janë mjaft abstrakte. • Sot është e pamundur të gjendët një autoritet si Hilberti i cili të ketë një pasqyrë të përgjithshme për të gjithë degët e matematikës. • Po ashtu nuk u gjet një matematikan i cili në fund të shekullit XX të propozonte probleme për shekullin XXI. • Kjo është e kuptueshme sepse matematika si edhe të gjitha shkencat tjera kanë përjetuar një zhvillim të paparë.