Hvernig má draga úr nettólosun gróðurhúsalofttegunda? Brynhildur Davíðsdóttir
•
0 likes•360 views
Hvernig má draga úr nettólosun gróðurhúsalofttegunda? Tækifæri og áskoranir fyrir íslensk fyrirtæki í kjölfar COP21
Hvernig má draga úr nettólosun gróðurhúsalofttegunda? Brynhildur Davíðsdóttir
- 1. Hvernig má draga úr nettólosun gróðurhúsalofttegunda? Tækifæri og áskoranir fyrir íslensk fyrirtæki í kjölfar COP21 Brynhildur Davidsdottir; bdavids@hi.is Umhverfis- og auðlindafræði
- 2. Yfirlit 1. Parísarsamkomulagið hvað felur það í sér? • Almennt • Skuldbindingar Íslands 2. Útstreymi Íslands í fortíð nútíð og framtíð 3. Möguleikar til að draga úr losun gróðurhúsaloftegunda (GHL) • Almennt • Einstakir geirar • Heildarmöguleikar • Hlutverk ríkisins 4. Lokaorð
- 3. 1. Parísarsamkomulagið hvað felur það í sér? ©Thorsten Henn
- 4. COP21 - Parísarsamkomulagið • Undirritað í desember 2015 • Tekur við af Kyoto samkomulaginu frá 1997 • 195 ríki samþykktu að: – halda hlýnun vel innan við 2 gráður C á öldinni – bæta getu til aðlögunar – tryggja flæði fjármagns til þróunar sem er loftslagsvæn • Áhersla á “non-state actors” svo sem fyrirtæki og borgir og þátttöku þeirra 1. Parísarsamkomulagið hvað felur það í sér?
- 5. Hversu mikið ætla þjóðir að draga úr losun? • Flestar þjóðir sendu inn landsáætlanir um samdrátt í nettólosun sem og aðgerðir til aðlögunar til 2030 (Intended nationally determined contributions) • Yfir 90% losunar heims • Nokkuð mismunandi milli ríkja t.d: • Sviss -50% (30% í Sviss) 2030 samanborið við 1990 • EU -40% 2030 samanborið við 1990 • USA -26% til -27% 2025 samanborið við 2005 • Rússland -25% til -30% 2030 samanborið við 1990 1. Parísarsamkomulagið hvað felur það í sér?
- 6. Losun með og án INDC´s 6 Source: http://www.indcforum.org/wp-content/uploads/2015/10/Analysis-of-scenarios-integrating-the-INDCs_201510_JRC97845.pdf 1. Parísarsamkomulagið hvað felur það í sér? Án frekari aðgerða 3,8 – 4,7 gráður INDC´s 3 gráður 2 gráður
- 7. Dugar þetta til? • Nokkuð langt frá takmarkinu – stefnum á 3 gráður • Sumar áætlanir skilyrtar t.d. við að aðgengi muni fást að mörkuðum fyrir GHL (e: carbon markets) • Ríki munu senda inn uppfærðar áætlanir á 5 ára fresti sem miðast að því að ná 2 gráðu markinu að lokum 1. Parísarsamkomulagið hvað felur það í sér?
- 8. Atvinnulífið • Á ráðstefnunni var almenn hvatning frá atvinnulífinu um að ná metnaðarfullu samkomulagi sem og að nýta markaðinn betur til árangurs • Ákall um að ríki heims fari að verðleggja GHL rétt með skilvirkum mörkuðum fyrir GHL (e: carbon markets) og þannig hvetja markaðinn í átt til loftslagvænni lausna • Greinileg breyting á viðhorfum, og merki t.d. um að fjármálafyrirtæki sem og tryggingarfyrirtæki hafa áttað sig á alvarleika málsins • 100 stórfyrirtæki undirrituðu samkomulag um samdrátt (t.d. Wal- mart, Ikea, Honda, Coca-Cola, Kellogg) og fjölmörg hagsmunasamtök atvinnulífsins kölluðu eftir mörkuðum fyrir GHL (e: carbon markets) • Olíuhagkerfið virðist vera á undanhaldi Johannsdottir, L and McInerney, C (forthcoming publication). Calls for Carbon Markets at COP21: A conference report. Journal of Cleaner Production. 1. Parísarsamkomulagið hvað felur það í sér?
- 9. Hvað ætlar Ísland að gera? “Iceland aims to be part of a collective delivery by European countries to reach a target of 40% reduction of greenhouse gas emissions by 2030 compared to 1990 levels. A precise commitment for Iceland within such collective delivery has yet to be determined, and is dependent on an agreement with the European Union and its Member States and possibly other countries. Under such an arrangement, Iceland will ensure fulfillment of its fair share of the collective delivery of the 40% target by: a) continuing participation in the EU Emissions Trading Scheme and b) determining a target for emissions outside the EU-ETS by the same methodology as applied to EU Member States. In the event that an agreement on collective delivery is not reached, Iceland will determine a national target by other methods and communicate it to the UNFCCC. “ Viðræður um endanlegt markmið standa enn yfir en líklegt er að við munum draga úr nettólosun um 40%. 1. Parísarsamkomulagið hvað felur það í sér?
- 10. Hvað þýðir þetta fyrir íslenskt atvinnulíf? 1. Parísarsamkomulagið hvað felur það í sér?
- 11. Ferli til greininga • Losun fortíðar greind • Spá til framtíðar sett fram – sviðsmyndir • Mótvægisaðgerðir skilgreindar • Samdráttur vegna hverrar mótvægisaðgerðar metinn (tonn CO2eq) • Kostnaður hverrar mótvægisaðgerðar metinn (kr/tonn CO2eq) • Heildarsviðsmyndir settar fram 1. Parísarsamkomulagið hvað felur það í sér?
- 12. 2. Útstreymi Íslands í fortíð nútíð og framtíð ©Thorsten Henn
- 13. Útstreymi GHL 1990 - 2014 0.00# 1000.00# 2000.00# 3000.00# 4000.00# 5000.00# 6000.00# 1990# 1991# 1992# 1993# 1994# 1995# 1996# 1997# 1998# 1999# 2000# 2001# 2002# 2003# 2004# 2005# 2006# 2007# 2008# 2009# 2010# 2011# 2012# 2013# 2014# Útstreymi)1000)tonn)CO2eq) ÚRGANGUR# LANDBÚNAÐUR# SJÁVARÚTVEGUR# IÐNAÐUR#OG#EFNANOTKUN# SAMGÖNGUR# RAFMAGN#OG#HITI# +39% +78% -42% +26% 2. Útstreymi Íslands í fortíð nútíð og framtíð
- 14. Breytt hlutföll útstreymis 1990 2014 RAFMAGN'OG'HITI,'3%' SAMGÖNGUR,'17%' SJÁVARÚTVEGUR,'22%' LANDBÚNAÐUR,'21%' ÚRGANGUR,' 5%' IÐNAÐUR'OG'EFNANOTKUN,'32%' RAFMAGN'OG'HITI,'5%' SAMGÖNGUR,'19%' SJÁVARÚTVEGUR,'10%' LANDBÚNAÐUR,'16%' ÚRGANGUR,' 6%' IÐNAÐUR'OG'EFNANOTKUN,'45%' 2. Útstreymi Íslands í fortíð nútíð og framtíð
- 15. En hvað með bindingu (LULUCF)? +26% +14% 2. Útstreymi Íslands í fortíð nútíð og framtíð
- 16. Framtíðin - losunarspár 2. Útstreymisspár 2015 - 2030 26% 14% 21% 3% 62% 44% 87% 69% Heimild: Óbirt skýrsla Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands
- 17. Breytt hlutföll 1990 Grunnspá 2030 RAFMAGN'OG'HITI,'4%' SAMGÖNGUR,'15%' SJÁVARÚTVEGUR,'15%' LANDBÚNAÐUR,'15%' ÚRGANGUR,'3%' IÐNAÐUR'OG'EFNANOTKUN,'47%' RAFMAGN'OG'HITI,'3%' SAMGÖNGUR,'17%' SJÁVARÚTVEGUR,'22%' LANDBÚNAÐUR,'21%' ÚRGANGUR,' 5%' IÐNAÐUR'OG'EFNANOTKUN,'32%' 2. Útstreymi Íslands í fortíð nútíð og framtíð Heimild: Óbirt skýrsla Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands
- 18. Breytt hlutföll 1990 Háspá 2030 RAFMAGN'OG'HITI,'6%' SAMGÖNGUR,'10%' SJÁVARÚTVEGUR,'9%' LANDBÚNAÐUR,'9%' ÚRGANGUR,'3%' IÐNAÐUR'OG'EFNANOTKUN,'64%' RAFMAGN'OG'HITI,'3%' SAMGÖNGUR,'17%' SJÁVARÚTVEGUR,'22%' LANDBÚNAÐUR,'21%' ÚRGANGUR,' 5%' IÐNAÐUR'OG'EFNANOTKUN,'32%' 2. Útstreymi Íslands í fortíð nútíð og framtíð Heimild: Óbirt skýrsla Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands
- 19. 3. Möguleikar til að draga úr losun GHL ©Thorsten Henn
- 20. Mótvægisaðgerðir hvað geta fyrirtæki gert? • Draga úr beinni losun vegna eigin starfsemi – Framleiðsla (orkunotkun – hiti/rafmagn/eldsneyti, efni og efnaferlar, úrgangur) – Flutningur (samgöngur t.d. flug vs skip) • Draga úr óbeinni losun vegna: – Starfsemi birgja (samgöngur, efni og efnaferlar, úrgangur) – Starfsmanna t.d. ferðir til og frá vinnu (samgöngur) – Viðskiptavina (samgöngur, framboð vara með léttara sótspor) • Draga úr nettólosun með bindingu – Landgræðsla, skógrækt, endurheimt votlendis • Stuðla að samdrætti með loftslagsvænum fjárfestingum og nýsköpun 3. Möguleikar til að draga úr losun GHL
- 21. Orkuframleiðsla/notkun – Rafmagn og hiti • Losun vegna hita og rafmagns ákaflega lág á Íslandi (5% af heild) • Losun aðeins frá jarðvarmavirkjunum og lónum • Áskorun – ódýrir kostir ekki til staðar t.d. Samdráttur í losun vegna hitunar húsa • Aðgerðir: – Draga úr orkunotkun – Föngun og binding í basalt – Binding í lífmassa þörunga – Föngun og efnaframleiðsla 3. Möguleikar til að draga úr losun GHL
- 22. Samgöngur – á landi • Aðgerðir: – Ganga og hjólreiðar – Hvetja til notkunar almenningssamgangna – leggja bílnum 2x í viku – Sparneytnari bensín- og dísilbílar – Dísilfólksbílar í stað bensínfólksbíla – Íblöndun lífdísilolíu í dísilolíu – Íblöndun alkóhóla í bensín – Metanbílar – Rafmagnsbílar – Vetnisbílar • Mismunandi skilvirkni og kostnaður milli valkosta • Margháttaður annar ávinningur (t.d. tengt heilsu) • Viljum við nota innlent eldsneyti eða innflutt? T.d. Innflutt lífeldsneyti eða innlent rafmagn? 3. Möguleikar til að draga úr losun GHL
- 23. Samgöngur – á landi 3. Möguleikar til að draga úr losun GHL Heimild: Óbirt skýrsla Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands
- 24. Samgöngur – á landi • Kvikt (dynamic) líkan byggt til að meta möguleika og kostnað þess að skipta yfir í alfarið innlenda orkugjafa • Kostnaður bæði frá sjónarhorni neytenda (efri) og orkukerfis (neðri) – Niðurstöður sýna að orkuskipti til rafmagnsbíla borgar sig frá báðum sjónarhornum – Þó ber að hafa í huga að enn eru tæknilegar hindranir varðandi stærri bifreiðar Sjá t.d. Shafiei, E., B Davidsdottir, J Leaver, H Stefansson, EI Asgeirsson, 2015, Comparative analysis of hydrogen, biofuels and electricity transitional pathways to sustainable transport in a renewable-based energy system, Energy 83, 614-627. 3. Möguleikar til að draga úr losun GHL
- 25. Breytileiki niðurstaðna með tilliti til forsenda Kostnaður vegna orkukerfa Sjá t.d. Shafiei, E., B Davidsdottir, J Leaver, H Stefansson, EI Asgeirsson, 2015, Comparative analysis of hydrogen, biofuels and electricity transitional pathways to sustainable transport in a renewable-based energy system, Energy 83, 614-627. 3. Möguleikar til að draga úr losun GHL Verð olíu skiptir mestu
- 26. Breytileiki niðurstaðna með tilliti til forsenda Ávinningur neytenda Sjá t.d. Shafiei, E., B Davidsdottir, J Leaver, H Stefansson, EI Asgeirsson, 2015, Comparative analysis of hydrogen, biofuels and electricity transitional pathways to sustainable transport in a renewable-based energy system, Energy 83, 614-627. 3. Möguleikar til að draga úr losun GHL Verð bifreiða skiptir mestu
- 27. Hvað þarf að gera til að skipta yfir í loftslagsvænni samgöngur? Samstarfsverkefni stjórnvalda, sveitarfélaga og fyrirtækja Stjórnvöld/Sveitarfélög – Staðfesting á því að tæknin “virkar”. Gott fordæmi – Innviðafjárfestingar – Fjárhagslegir hvatar – áframhaldnandi ívilnanir – Skipulag og reglugerðir sem styðja við skipti Fyrirtæki – Breytingar á eigin bílaflota – Hvatar til starfsmanna – Breytingar á innviðum hjá fyrirtækinu – t.d. tenglar til að hlaða á bílastæðum 3. Möguleikar til að draga úr losun GHL
- 28. Samgöngur - milli landa • Sótspor flutnings vöru á markað getur skipt máli • Rannsókn á sótspori flutnings á ferskum fiski til Sviss eða UK sýndi: – Mikill munur á flutningsaðferðum – Flug leiðir til um 20x meiri losunar á hvert kíló af þorski borið saman við sjóflutninga Samanburður á sótspori milli mismunandi flutningsaðferða. Sýnt sem kg CO2 ígildi. 0" 0.5" 1" 1.5" 2" 2.5" 3" 3.5" UK"Int."Transport"(Sea)" UK"Int."Transport"(Air)" CH"Int."Transport"(Air)" CH"Int."Transport"(Sea"and"Truck)" Carbon"footprint"of"internaAonal"transport" CO2"eq." Heimild: Birgir Örn Smárason, kynning á Sjávarútvegsráðstefnunni 2015 3. Möguleikar til að draga úr losun GHL
- 29. Sjávarútvegur - Eldsneytisnotkun • Útstreymi minnkað mikið síðan 1990 – 42% í heildina – 33% frá fiskiskipum – 90% frá fiskimjölverksm. • Mikilir möguleikar á samdrætti í losun: – Orkusparnaður – Veiðiaðferðir – Eldsneyti – Landrafmagn Heimild: Nordic energy technology perspectives 2016 ((forthcoming) 3. Möguleikar til að draga úr losun GHL
- 30. Stóriðjan • Fyrirhuguð kísilver munu auka losun umtalsvert eða um +40% miðað við grunnspá árið 2030 – Mótvægisaðgerðir: föngun og síðan binding/ framleiðsla • Útstreymi hluti af EU ETS kerfinu • Útstreymi aukist gríðarlega síðan 1990 – Ál +114% • Losun per tonn nálægt tæknilegu lágmarki • Mótvægisaðgerðir: Kolefnisshlutlaus rafskaut 2025-2030 – Járnblendi +76% • Mótvægisaðgerðir: föngun og binding/framleiðsla 3. Möguleikar til að draga úr losun GHL Heimild: Óbirt skýrsla Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands
- 31. Binding – landgræðsla og skógrækt • Landgræðsla – Miklir möguleikar – 2x aðgerðahraði bindur svipað og losun vegasamgangna • Skógrækt – Miklir möguleikar – 2x aðgerðahraði bindur um helming af losun samgangna • 4x aðgerðahraði samtals bindur eins og losun vegna samgangna og sjávarútvegs • Margháttaður annar ávinningur !900$ !800$ !700$ !600$ !500$ !400$ !300$ !200$ !100$ 0$ 1990$ 2014$ 2030$ 2030$(2x)$ 2030$(4x)$ Binding&tonn&CO2eq& Skógrækt$ Landgræðsla$ 3. Möguleikar til að draga úr losun GHL Heimild: Óbirt skýrsla Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands
- 32. Hversu langt komumst við? • Takmark um samdrátt um 40% ef öll losun, þ.m.t. EU-ETS losun, er tekin með verður nokkuð erfitt að uppfylla • Takmark um samdrátt um 40% í geirum sem ekki eru innan Viðskiptakerfis EB um losunarheimildir er vel geranlegt • Hægt að raða saman möguleikum til samdráttar á margvíslegan hátt 3. Möguleikar til að draga úr losun GHL
- 33. Hvað þurfum við að sjá frá stjórnvöldum? • Setja metnaðarfull markmið • Setja regluverk og fjárhagslega hvata sem hvetja til góðra verka – T.d. reglur um orkuskilvirkni nýrra bifreiða, kolefnisskattar, ívílnanir, styrkir • Tryggja að innviðir eru til staðar – T.d fyrir rafbílavæðingu eða rafmagn skipa í landi 3. Möguleikar til að draga úr losun GHL
- 34. • Samdráttur í nettólosun gróðurhúsalofttegunda frá Íslandi er vel gerlegur • “We have a single mission: to protect and hand on the planet to the next generation” F. Hollande • Til að ná ætlunarverkinu þurfum við öll að leggjast á eitt – notkun margþættra aðgerða mikilvæg allt frá breyttri hegðan yfir í flóknar tæknilausnir Lokaorð ©Thorsten Henn