�ݺ�ߣ

DERS : İŞ PİYASALARI ANALİZİ
KONU: AKTİF ve PASİF İŞ PİYASALARI
ÖĞRENCİ
Maruf Üdürgücü
2507130022
2014
POLİTİKALARI
Öğretim Üyesi
Prof. Dr. Süleyman Özdemir

ÇALIŞMANIN KAPSAMI
 Kavramsal Olarak Aktif ve Pasif İş Piyasaları Politikaları
 İşgücü Piyasa Politikaları Neden Önemlidir?
 AİPP Hangi Mekanizmalarla Gerçekleşmektedir?
 AİPP Asıl Amaç Tam İstihdama Katkıdır
 AİPP’larının Yapılması Hayati Önem Taşımaktadır
 AKTİF ve PASİF Politikaların Tamamlayıcı İlişkisi
 İşgücü Piyasalarında Denge: Pasif Politikalar
 PASİF POLİTİKALARA DİĞER BİR BAKIŞ Ve İTİRAZLAR
 Aktif İş Piyasa Politikaları Tarihi ve Günümüz Yaklaşımı
 Aktif İş Piyasa Politikalarının Stratejisi
 AİPP Üzerine Kuramsal Tartışmalar
 AİPP Uygulamalarının Değişik Etkileri Vardır
 Aktif İşgücü Piyasası Politikalarının Bileşenleri
 Aktif İşgücü Piyasası Politikaları Programları
 Pasif İşgücü Piyasası Politikaları
 Sonuç ve Değerlendirme
 KAYNAKÇA

KAVRAMSAL OLARAK AKTİF ve PASİF
İŞGÜCÜ PİYASA POLİTİKLARI
Aktif ve Pasif İşgücü Piyasası politikalarının nihai
hedefi, işgücü piyasası arz ve talep boyutunu
birlikte ele alarak, arz ve talep arasındaki
eşleşme problemlerini ortaya çıkartmak ve bu
dengesizliğin giderilmesine yardımcı olacak
önerileri oluşturmaktır.

İŞGÜCÜ PİYASA POLİTİKALARI NEDEN ÖNEMLİDİR?
İyi işleyen bir işgücü piyasasının oluşabilmesi, işgücü arz ve talebinin temel
niteliklerinin incelenip bunlara uygun önlemlerin zamanında alınmasına bağlıdır.
Birçok ülkede yüksek işsizlik oranlarına rağmen özellikle kısa dönemli işgücü
talebi hep yüksektir.
Birçok sektörde işgücü fazlalığı olmasına rağmen etkin eşleştirme eksikliği ve
beceri uyumsuzlukları nedeniyle işgücü açığı karşılanamaya bilmektedir.
Açık işler, işgücünün mobilitesinin yetersizliği ve işverenin talep ettiği niteliklere
sahip eleman olmayışı nedenlerinin yanı sıra bazı mesleklerde iş ortamı ve
ücretin beğenilmemesi nedeniyle de zamanında doldurulamamaktadır.

İŞGÜCÜ PİYASA POLİTİKALARI NEDEN ÖNEMLİDİR?
Aktif ve Pasif işgücü piyasası politikaları siyasal, sosyal ve ekonomik hedefleri içinde
barındırmaktadır.
İstihdam ve gelir düzeyinin yükseltilmesi bu politikaların ekonomik amacını
oluşturmaktadır.
Özellikle uzun süreli işsizler için işsizlik süresinin azaltılması, işgücünün hareketini
kolaylaştırmak, emeğin beceri ve niteliğini geliştirerek beşeri sermayenin gelişmesi ve
dolayısıyla ekonomik büyümeyi teşvik ederek işgücünün yapısal değişimlere uyum
sağlamasını kolaylaştırmak bu politikaların temel taşını oluşturmaktadır.

AİPP HANGİ MEKANİZMALARLA GERÇEKLEŞMEKTEDİR
1-Talep merkezli olan politikalarla doğrudan kamu
işlerinde istihdam fırsatlarının yaratılması veya işgücü
arzını hedefleyen eğitim programları ile iş arayanların
becerilerini geliştirmek istihdam ve ücret üzerinde
pozitif etkiler oluşturarak
2-İşe yerleştirme hizmetleri yoluyla ise, işgücü
piyasasında açık işlerin iş arayan bireyler tarafından
doldurulması sağlayarak

AİPP ASIL AMAÇ TAM İSTİHDAMA KATKIDIR
İşsizlik, kapitalist toplumlarda geçici ve ender görülen bir olgu
değildir. Tarihsel süreçte tam istihdam sınırlı bir dönemde
gerçekleşmiştir.
Çoğu ülkede bu dönemin temel özelliği, işgücü piyasasının ve
diğer piyasaların devlet tarafından düzenlenmiş, tam istihdama
yönelik ekonomik ve sosyal politikaların kimi zaman doğal kimi
zamanda popilist yaklaşımlarla hayata geçirilmesi ile sağlanmış
fakat uzun zaman sürdürülememiştir

AİPP’LARININ YAPILMASI HAYATİ ÖNEM TAŞIMAKTADIR
Günümüzde işsizlik hem gelişmiş, hem de gelişmekte
olan ülkeler için önemli bir sorundur.
Dünyada işsizlerin toplam sayısının 2013 sonu ILO
rakamlarına göre 202 milyona ulaştığı tahmin
edilmektedir.
Gelecek on yılda, işgücüne yeni katılanlara iş sağlamak
ve işsizliği yarı yarıya azaltabilmek için 500 milyon yeni
işin yaratılması gerektiği hesaplanmıştır (ILO, 2001: 1).

AKTİF ve PASİF POLİTİKALARIN TAMAMLAYICI İLİŞKİSİ
İşsizlik, toplumun işgücü potansiyelinin ekonomik
gelişme ve sosyal ilerleme yönünde tam olarak
kullanılmaması anlamına gelir.
İşsizliğin bireysel, toplumsal, sosyal ve siyasal
bakımdan çok sayıda olumsuz sonucu da
bulunmaktadır.
İşsizliğin bireyler ve toplumlar üzerinde ortaya çıkardığı
olumsuz sonuçları gidermek için, özellikle gelir
güvencesi sağlayan çeşitli araçlar oluşturulmuştur.

İŞGÜCÜ PİYASALARINDA DENGE: PASİF POLİTİKALAR
İşsizlere en çok destek sağlayan araç aile, akrabalık ve
topluluk ilişkileri çerçevesinde gerçekleştirilen gelir
aktarımlarıdır.
Sosyal koruma sistemi içinde yer alan işsizlik sigortası ve
işsizlik yardımları ise, işsizlerin ekonomik ve sosyal
haklarına dayanan diğer gelir aktarım araçlarıdır.
İşsizlik sigortası ve yardımları işsizlik ödemeleridir ve işsizlik
ödemeleri, işsizliğin yol açtığı gelir kayıplarını gidererek,
işsizlerin yaşam düzeyinin gerilemesine engel olur.

İŞGÜCÜ PİYASALARINDA DENGE: PASİF POLİTİKALAR
Bu ödemeler işgücü piyasasının düzenlenmesine ilişkin işlev de
üstlenir. Yani işsizlik ödemelerinin temel amacı, istem dışı işsizliğe
karşı gelir güvencesi sağlamak ve işgücü piyasasını düzenlemektir.
Yapısal uyum sürecinde işgücü piyasasında artan esneklik(değişen
şartlar, teknoloji vs. iş kaybı) ile birlikte İşsizlik ödemelerinin önemi
artmaktadır.
Hızla değişen şartlar sonucu, işsizliğin yaygın ve uzun süreli
niteliklerinin baskın hale gelmesine koşut olarak, işsizlik
ödemelerinin geliştirilmesine yönelik istemler artmaktadır.

PASİF POLİTİKALARA DİĞER BİR BAKIŞ ve İTİRAZLAR
Hükümetler ise, işsizlik programlarını yeniden düzenlemekte ve bu
programların temelinde bulunan değerleri değiştirmektedir.
İşsizlik ödemelerinin işsizliği arttırdığına, işsizlerin işe yerleşme
isteklerini azalttığına, çalışanların iş bırakma eğilimlerini
güçlendirdiğine ve çalışmamayı cesaretlendirdiğine ilişkin eleştiriler
artmıştır.
Günümüzde işsizliği düzenleyen politikalara egemen olan temel
düşünce; özellikle eğitim seviyesi düşük bireyler için işsizliğin
bireylerin istek ve seçimleriyle ortaya çıkan gönüllü bir olgu olduğu ve
bireylerin işsizlikten yarar sağladıkları için işsiz kalabildikleridir.

İşsizliği ekonomik, sosyal yapıların ve koşulların yol açtığı
bir sonuç olmaktan çok, bireylerin çalışma istekleri ile ilgili
bir konu olarak kabul eden anlayış yaygınlaşmaktadır.
Bu anlayış, işsizliğin ortaya çıkardığı olumsuz sonuçların
giderilmesini bireylerin sorumluluğuna bırakmaktadır.
Diğer yandan, söz konusu anlayışın yaygınlık kazanması
işsizliğin ve işsizlerin ekonomik, sosyal ve siyasal önemini
gizlemeye yaramaktadır.

Belirtilen gelişmeler, işsizlik ödemelerine dayanan koruma
programlarını ikincil öncelikte ve çoğu durumda olumsuz
olarak gören politikaların uygulanmasına yol açmaktadır.
İşsizlik ödemeleri sistemi yeniden düzenlenirken, aktif
işgücü piyasası politikaları yaygınlaşarak uygulama alanı
bulmaktadır.
Bu çalışmada, aktif işgücü piyasası politikalarını oluşturan
aktif ve pasif programlar incelenerek, programların işsizler
ve çalışanlar üzerindeki etkileri araştırılacaktır.

AKTİF İŞ PİYASA POLİTİKALARI TARİHİ VE
GÜNÜMÜZ YAKLAŞIMI
Çoğu araştırmacılar, İsveç’te başlayan ve Rehn-Meidner modeli adıyla
bilinen AİPP’nın doğuşu konusunda hemfikirlerdir. 1951 yılında iktisat
kökenli iki sendikacı, Gösta Rehn ve Rudolph Meidner, tarafından ileri
sürülen bu politikalar, ''ücret dağılımında eşitlilik, sürdürebilirlik, tam
istihdam ve İsveç sanayisinin modernleşmesi'' gibi amaçları içerisinde
barındırmaktadır. İsveç modelinde, AİPP başlangıçta ''aktif insangücü
politikası'' (active manpower policy) olarak tanımlanmıştır.
AİPP gelişiminde son dönem ise, 1990’ların ortasından itibaren günümüze
kadar uzanan dönemdir. Bu dönemde, aktif politikaların en önemli amacı
işgücüne dâhil olmayan bireyler ile işsizlerin işgücü piyasasına yeniden
girişlerini teşvik etmek ve kolaylaştırmak olmuştur. Bonoli, bu dönemi
''aktivasyon dönüşü'' olarak adlandırmaktadır. Bu dönemdeki AİPP yeni rolü,
daha çok ''çalışma teşvikleri'' ve ''istihdam yardımları'' üzerinden gelişmiştir.

AKTİF İŞ PİYASA POLİTİKALARININ STRATEJİSİ
Bu dönemde iş arayanları teşvik
etmek ve daha aktif hale getirerek
iş bulmalarını ve/veya istihdam
edilebilirliklerini iyileştirmek
aktivasyon stratejisinin özünü
oluşturmaktadır.

AİPP ÜZERİNE KURAMSAL TARTIŞMALAR
AİPP’nin asıl etkisi işgücü piyasalarında tam
anlamda yer almak ve verimlilik artışları da
hedeflenerek aktif desteklerin sağlanmasıdır.
Dolayısıyla bu tür politikaların amacında
sadece işsizler değil, belki daha iyi iş bulma
arzusu ile iş arayan çalışanlar da yer
almaktadır.

AİPP UYGULAMALARININ DEĞİŞİK ETKİLERİ VARDIR
Beveridge-Eğrisi üzerinde etki,
Verimlilik etkisi,
İşgücü arzı üzerinde etki,
İkame etkisi ve
Dışlama etkisi olarak

AİPP UYGULAMALARININ DEĞİŞİK ETKİLERİ VARDIR
Eşleştirme-İşe Yerleştirme süreci üzerine etkisi
İşler için rekabet üzerindeki etkisi,
İş arayanların verimliliği üzerindeki etkisi
Sektörler arasında işgücünün dağılımı üzerindeki etkisi,
Düzenli işgücü talebi üzerinde direkt dışlama etkisi ve
Ücret belirlemede yansıtma (accommodation) etkisi
Calmfors ve arkadaşları ise,
araştırmalarında bu sınıflandırmayı 6
etki kategorisinde toplamışlardır.
(Calmfors, Forslund ve Hemström,
2002: 15-16)

AKTİF İŞGÜCÜ PİYASASI POLİTİKALARININ BİLEŞENLERİ
İş yaratma programları, iş sübvansiyonları ve benzer programlarla
işgücü arzının hareketliğini sağlamak
Eğitim ve benzeri programlarla istihdama ilişkin niteliklerin
geliştirilmesi
İstihdam hizmetleri, eşleştirme ve danışmanlık hizmetleriyle işgücü
piyasasının etkinliğini artırmak
AİPP'nın temelinde, üç
ana unsur bulunmaktadır
(OECD, 1993):

AKTİF İŞGÜCÜ PİYASASI POLİTİKALARI PROGRAMLARI
İş Arama yardımları ve istihdam hizmetleri,
Mesleki eğitim (uzun süreli işsizler, toplu işten çıkarılanlar, genç ve
engelli işsizlere ayrı eğitim programları vardır)
Ücret ve istihdamsübvansiyonu,(Genel sübvansiyonlar, Yeni işçiler için
uygulanan sübvansiyonlar, Marjinal sübvansiyonlardır)
Mikro girişimcilerin geliştirilmesi/kendi işini kurma yardımları
Kamu çalışma programları
AİPP'nın temel, beş sınfta
toplanacak ana programları
bulunmaktadır.
1-Programlar daha çok gençlere ve uzun süreli işsizlere yönelik
2-Daha çok yerel yönetimlerde ve kar amacı gütmeyen kuruluşlarda iş
olanağı sağlanmaktadır
3-İşe yerleştirenlere genellikle geçerli ücret düzeyinden bir ödeme yapı.
4-Programlar üç ay ile bir yıl arasında değişen sürelerde uygulanmakta
ve geçicilik taşımaktadır
5-Programların finansmanı büyük ölçüde işgücü piyasasını düzenleyen
kuruluşlarca karşılanmaktadır

PASİF İŞGÜCÜ PİYASASI POLİTİKALARI
5084 sayılı Teşvik Kanunu
5763 sayılı Kanun (İstihdam Paketi)
İşsizlik Sigortası Uygulaması
Ücret Garanti Fonu
Fert başına gayri safi yurt içi hâsıla tutarı
1500$ olan illerde ilave işçiler için verilen
destekler
prim borcu olmayan işletmeler,
yeni işe alınan kadınlar ve gençler (18-29 yaş),
engelli çalışanlara yönelik prim indirimi
Son üç yıl içinde 600 gün çalışılmış olanlara 180 gün,
900 gün çalışılmış olanlara 240 gün, 1080 gün çalışılmış
olanlara ise 300 gün boyunca işsizlik ödeneği
verilmektedir.
İşverenlerin iflas, konkordato vb. sebeplerden dolayı
ödeme güçlüğü yaşamaları halinde işçilerin üç aylık
ödenmeyen ücretlerinin karşılanmasına

PASİF İŞGÜCÜ PİYASASI POLİTİKALARI
5921 ve 5951 sayılı İlave İstihdam Teşvikine
İlişkin Kanunlar
Kısa Çalışma Ödeneği
5746 sayılı AR-GE Faaliyetlerinin Desteklenmesi Kanunu
Ücret Garanti Fonu
1- Firmaların Nisan 2009 itibariyle çalıştırmakta olduğu
personele ilaveten aldığı personel
2-İşsizlik ödeneği alan kişilerin istihdam edilmesi
halinde kalan işsizlik ödeneği süresince sigorta
primlerinin tamamının işsizlik fonundan karşılanması
Kısa çalışma ödeneği, ekonomik kriz veya diğer zorlayıcı
nedenlerle işyerlerinde faaliyetin üçte bir oranında
azalması veya dört hafta ile üç ay arasında bir süreyle
durması halinde, çalışanların gelir kaybını kısa süreli
olarak telafi etmeyi amaçlamaktadır
AR-GE ve teknoloji geliştirme alanlarında çalışan
kişilerin sigorta primi işveren hisselerinin yarısının beş
yıl süreyle Maliye Bakanlığı tarafından ödenmesi
İşverenlerin iflas, konkordato vb. sebeplerden dolayı
ödeme güçlüğü yaşamaları halinde işçilerin üç aylık
ödenmeyen ücretlerinin karşılanmasına

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
İşsizlik sosyo-ekonomik bir sorun olarak önemini
artırmakta ve karmaşık yapısını korumaktadır. İşsizliğin
uygun işler yoluyla azaltılması, olumsuz etkilerine karşı
insan onuruna yaraşır sosyal koruma seçeneklerinin
oluşturulması yerine, işsizliğin düzenlenmesine, bir başka
anlatımla yönetilmesine yönelik programlar öne
çıkarılmaktadır. Modern refah devletinin veya sosyal
devletin işsizlik karşısında koruma sağlayan temel araçları
köklü bir biçimde değiştirilmektedir. Bu bağlamda, aktif
ve “pasif” politika ayrımı yaygınlık kazanmaktadır.

KAYNAKÇA
TAGHİZADEH, R.(2012). ''Avrupa İstihdam Stratejisi ve Aktif İşgücü Piyasası
Politikaları'',“SAKARYA İKTİSAT DERGİSİ/THE SAKARYA JOURNAL OF ECONOMIC”
KAPAR, R. (2005). "İşsizliğin Düzenlenmesi: Aktif İşgücü Piyasası Politikaları",
İktisat Fakültesi Mecmuası-Prof. Dr. Toker Dereli’ye Armağan, 55(1), 341-371,
İstanbul.
İŞKUR (2013) İşkur, İşgügü Piyasası Analiz Raporu 2013- İstanbul ili, İşgügü
Piyasası Analiz Raporu 2013-II Dönem
Alparslan KARABULUT, İŞKUR UZMANLIK TEZİ

Sabırla dinlediğiniz için
teşekkür ederim.

�ݺ�ߣ

Iş piyasaları analizi aktif ve pasif iş piyasaları politikaları

More Related Content

Iş piyasaları analizi aktif ve pasif iş piyasaları politikaları