Ibaiak eta itsasoak
- 1. Ibaiak eta itsasoak Hidrosfera: lurrean dagoen ur masari esaten zaio, ur gzas eta ur gaziaz osatuta dago. Uraren zikloa: itsasoko ura lurruntzen da, kontdntzazioa (hodeiak sortu), Haizea(hodeiak mugitu), prezipitazioak, itsasoratu ibaien bidez. Ura naturan Ur gazia: ozeano eta itsasoetan. Ozeanoa: kontinenteen aretan dagoen ur masa: atlantikoa, barea, indikoa, artizarra eta antiartarra. Itsasoa: kontinnte ondoan dagoen ozeano eremuari esaten zaio: kantauri, mediterraneoa Lakuak: sakonuneetan dauden ur masa iraunkorrak. Itsasoak: ur korrenteak dira a) Emaria: ibaiaren kopurua. b) Ibarroa: ibaiak urak jasotzen dituen lur eremua da, hau da ura nondik datozen. Erregimena:ibaiaren emari aldaketak. a) Euri erregimeneko ibaiak: euritik jasotzen duten ur gehiena. Euri asko egiten badu emaritsua eta irregularra izango da. Elur erregimeneko ibaiak: elur urtuaren urak hartzen dute. Udaberrian eta uda asierandiute ur gehiena.
- 2. Ibaiak egiten duen lana Goi ibilgua: ibaiek higidura lana egiten dute, urak indar haundia duelako. Erdiko ur-ibilgua: higidura txikiagoa da, aldapa txikiagoetan doa. Material haundia bertan utsi eta besteak garraiatzen ditu. Beheko ur-ibilga: ura moteldoa, materialak uzten dt hondartzak eta deltak osatuz. Uraren baliabide urria Uraren 50,64 bakarrik da edangarria, hau da, lurraren azpian edo gainazalean dagoen ura. Kontsumoa sekoistu da, 1900 urtetik hona, bidez gaur egungo populazioaren %40 arazoak dituzte. Uraren aprobetxamendua giza kontsumirako energ鱈a sortzeko eliktrizitatea nekasaritza, soroak eta baratzak urestatzen. Garraiatzeko, ibai haundietan itsasontziak ibiltzen dira.
- 3. Turismoa. Ozeanoen mugimendua a) Olatuak: mareak ozeanoko gainazalean sortutako uhinak dira b) Mareak: ilargiaren eraginez sortutako uraren mugimendua (itsas bera eta itsas behhera) c) Itsas-korrenteak:ozeanoetan mugitzen diren ibai haundiak bezalakoak dira. Batzuk hotzak dira veste batzuk beroak, Kliman eragten dute. Itsasoen eta ozeanoen aberastasuna Arrantza Komunikazio bidea garraiatzeko eta bidaiatzeko Turismoa eta kirola Gatzagak: gatza lortzeko Gatzgabetzeko instalazioak: ur edangarria lortzeko Gasa eta petrolioa