狠狠撸

Prof.Dr. Kür at ?a ltay,? ??
?nsan Bilgisayar Etkile?imi ve Kullan?labilirlik Mühendisli?i: Teoriden Prati?e, Kitap Notlar?
Kullan?labilirlik TestleriKullan?labilirlik Testleri

Kullan?labilirli?i belirleyenKullan?labilirli?i belirleyen
fakt?rlerfakt?rler
Etkililik
Etkinlik
Memnuniyet
Kullan?labilirlik
Kriteri/seviyesi
Tasar?m
Süreci

Kullan?labilirlik testininKullan?labilirlik testinin
planlanmas?planlanmas?
? Tan?mla:
Hangi verileri toplayacaks?n?
Bu veriler sana ne s?yleyecek?
Hangi veri toplama metotlar?na
ba?vuracaks?n?
Test sonu?lar?n? elde etmek ne kadar zaman
alacak?
Tasar?mc?lara ne tür bir gerid?nüt vereceksin?
? Bu plan?n avantaj/dezavantajlar?n? s?rala

Bir etkinlikBir etkinlik
? VESTEL Türkiye pazar?na sunmak i?in yeni elektronik
ürünlerine (uzaktan kumanda da dahil) bir arayüz
tasarl?yor ve pazarda ‘en kullan??l?’ olmay? hedefliyor –
bu iddiay? nas?l test edersiniz?
? Kurumunuz yeni web sitesini kullan?labilirlik a??s?ndan
test etmek istiyor. Bu testi haz?rlamakla sorumlusun,
neler yapars?n?
? Ankara Belediyesi ziyaret?i merkezleri, A?T?, vb.
yerlerde kullanmak i?in ziyaret?ilere bilgi ve tavsiye
sunan bir bilgi kabini üretiyor. Kullan?labilirlik testi i?in
ba?vurdular. (S?f?r ??renme zaman?)
?

Kullan?labilirlik kriterleri koymakKullan?labilirlik kriterleri koymak
? “?rün X, kullan?c?lar?n %70’i
taraf?ndan, ek bir e?itim
gerektirmeksizin, bütün g?revleri %95
do?rulukla, var olan di?er
uygulaman?n kullan?m?ndan %25
daha h?zl? ve en az?ndan e?it
seviyede memnuniyet g?stererek
kullan?lmaktad?r.”

VeyaVeya..........
? “?rün X, kullan?c?lar?n %80’i
taraf?ndan, 2 günlük bir e?itimle,
g?revlerin %90’dan fazla bir
do?rulukla, var olan bir uygulama ile
ayn? yeterlilikle ve memnuniyette bir
art??la kullan?lmaktad?r.”

Bunun yerineBunun yerine........
? “?rün X kullan??l?d?r.”
(?BE i?in anlams?z bir ifade)
? “Bu yeni uygulama bir ?ncekinden daha
kullan??l?d?r.”
(”Hangi anlamda daha kullan??l?? Kimin
i?in? Ve nerede? sorular? cevap bekler...”

Kriterler nas?l elde edilirKriterler nas?l elde edilir??
? Kullan?c? analizi
? G?rev analizi
? Durum analizi

Ama?Kullan?c?
?zmir’de bir dü?üne kat?lmak
G?revler
Büt?eyi g?zden ge?ir
??ten izin iste
?zmir’e u?u? rezervasyonu
yapt?r
Bavulunu haz?rla
U?u? saatlerini kontrol et
Araba kirala
Kalacak yer ayarla
B a ? l a m

??kt???kt?
? Kullan?m senaryolar?
– Kullan?c?lar?n, g?revlerin ve ba?lam?n tan?mland???
etkile?im “hikayeleridir”.
? Senaryolar
– Etkililik
– Etkinlik
– Memnuniyet
kararlar?n?n temel unsurunu olu?turur.

Kullan?labilirlik De?erlendirmesiKullan?labilirlik De?erlendirmesi
?er?evesi?er?evesi
? Yakla??m ve Tür
– Yakla??m, verinin kayna??na de?inir
? Kullan?c?, Uzman veya Model
– Tür, de?erlendirmenin amac?na de?inir
? Süre?sel (Formatif) veya Sonu?sal
? Herhangi bir de?erlendirme metodu
yakla??m ve türün birle?imidir.

De?erlendirme Yakla??m?De?erlendirme Yakla??m?
? Yakla??m verinin kayna??n? tan?mlar. Ba?ka
bir de?i?le, de?erlendirmeci kullan?labilirlik
hakk?ndaki verilere nereden ula??r?
– ger?ek kullan?c?lardan m?? (kullan?c?
tabanl?)
– kullan?labilirlik uzmanlar? veya kendi
de?erlendirmesinden mi? (uzman tabanl?)
– Bir teori ya da modelin uygulamas?ndan
m?? (model tabanl?)

Kullan?c? tabanl? yakla??mlar?nKullan?c? tabanl? yakla??mlar?n
dezavantajlar?dezavantajlar?
? Maliyeti yüksek olabilir:
– zaman
– kaynaklar
? Sab?r gerektirir
? (Kullan??l? olmas? i?in) planlanmal?d?r
– g?revler ve olas? durumlar ?er?evesinde.
? Yeniden tasar?m? mant?kl? bi?imde
belirlemez

Tipik Uzman Tabanl?Tipik Uzman Tabanl?
De?erlendirmeDe?erlendirme (1)(1)
? Sezgisel (Heuristik) de?erlendirme (Nielsen
1993)
– Nielsen’?n y?nergelerini temel al ve arayüzü
bunlara g?re kontrol et
? Basit ve do?al diyalog
? Gerid?nüt
? ?yi hata mesajlar? veren.....
– ?lki prensiplerin ekran ekran, di?eri de ekranlar
aras? ak??lar?n? kontrol etmek i?in 2 iterasyon yap
– En iyi sonu? i?in birden ?ok kullan?labilirlik
uzman?n? ?al??maya dahil et.
http://www.useit.com/papers/heuristic/

Nielsen’?n Sezgisel (Heuristik)Nielsen’?n Sezgisel (Heuristik)
De?erlendirme Y?nergeleriDe?erlendirme Y?nergeleri
? Basit ve do?al diyalog
? Kullan?c?n?n dilini konu?
? Haf?za yükünü azalt
? Tutarl?l?k
? Gerid?nüt
? A??k bir bi?imde i?aretlenmi? ??k??lar
? K?sayollar sunumu
? ?yi hata mesajlar?
? Hatalar?n engellenmesi
? Yard?m ve belgeleme sunumu
http://www.useit.com/papers/heuristic/

Tipik Uzman Tabanl?Tipik Uzman Tabanl?
De?erlendirmeDe?erlendirme (2)(2)
? Bili?sel prova
– “kullan?c?n?n bili?sel etkinliklerinin bir el
simülasyonu” Polson (1992)
– G?rev analizi yap ve tutarl?l?k, anla??labilirlik, vb.
a??s?ndan kontrol ederek kullan?c?n?n
ger?ekle?tirece?i tüm etkinliklerin ‘provas?n? yap’
? Kullan?c? ne yapmaya ?al???yor?
? Arayüz hangi hareketleri destekliyor?
? vb.
– Süre? de?erlendirmesi i?in idealdir
http://www.acm.org/sigchi/chi95/proceedings/tutors/jr_bdy.htm

Uzman Tabanl?Uzman Tabanl?
De?erlendirmelerin Avantajlar?De?erlendirmelerin Avantajlar?
? Genellikle h?zl? sonu? al?n?r
? Kullan?c? testinden daha ucuzdur
? Te?his yap?labilir
? Tasar?m?n tüm basamaklar?nda kullan?labilir
? ?zel ortamlar gerektirmez

Uzman Tabanl? De?erlendirmelerinUzman Tabanl? De?erlendirmelerin
Dezavantajlar?Dezavantajlar?
? ‘Uzmanl???’ kim belirler?
? G?rev konusunda uzmanl?k da ?nemlidir.
(Nielsen 1993 ?al??mas?)
? Uzmanlar anla?amaz!
? Kullan?c? davran???n? kestirmek zordur

ModelModel Tabanl? De?erlendirmelerTabanl? De?erlendirmeler
? G?rev analizi sonu?lar? ve kullan?c?
arayüzü tasar?m? aras?ndaki e?le?meyi
i?erir.
? Genellikle teoriler üzerine kuruludur.
? ?nsan Bilgisayar Etkile?iminde (?BE) az
kullan?l?r.

Tipik Model Tabanl? SenaryoTipik Model Tabanl? Senaryo
? De?erlendirmeci sistemin karma??kl???n?
(kullan?c?n?n ??renmesi gereken üretim
kurallar? ?er?evesinde) ?l?er.
? De?erlendirmeci g?rev analizi tabanl?
metotlar? kullanarak uzman kullan?c? i?in
tamamlama süresini tahmin eder. (?rne?in
GOMS, Card ve di?erleri 1983)
(bkz. Preece ve di?erleri (1995) ?nsan Bilgisayar Etkile?imi)

Alg sal lemci? ??
Motor
lemci??
Bili sel lemci? ??
G?rsel ?mge Haznesi
Uzun Süreli Haf?za
??itsel ?mge Haznesi
K sa süreli Haf za? ?

Ibe kitap kullan?labilirlik 2-testler

Bili?sel parametrelerBili?sel parametreler
Olson ve Olson’dan, 1990
sim? Hareket Zaman
(mili sn)
Tu a bas?
Fare ile g?ster
Elini fareye g?tür
Alg la?
Haf zadan eri? ?
Zihinsel bir basamak ger?ekle tir?
Metotlar aras ndan se??

MS WordMS Word’ de’ de <<DOSYAMDOSYAM>> adl? biradl? bir
dosyay? kaydetmekdosyay? kaydetmek
Elin hedefe ilk var??? (Hm=0.36 sn)
?mleci dosya menüsüne g?türmek, (M =1.5)
+ Haf?zadan eri?mek (R=1.2)
Dosya menüsünü t?klamak (K =0.23)
menüde a?a?? do?ru ilerlemek (M=1.5)
+ Haf?zadan eri?mek (R=1.2)
“Farkl? kaydet” i t?klamak (K=0.23)
Sistemin cevap vermesi (Sys=1.2),
kullan?c?n?n bir isim girmesi (R =1.2 + (nk= 6(0.23))
ve giri? tu?una basmas? (K=0.23)
toplam: 10.23 sn

ModelModel Tabanl?Tabanl?
De?erlendirmelerin Avantajlar?De?erlendirmelerin Avantajlar?
? Sistem spesifikasyonlar?n?n belirlenmesi
a?amas?nda ger?ekle?tirilebilir
? Ucuz
? De?i?iklikler i?in en yüksek imkan verir

ModelModel Tabanl? De?erlendirmelerinTabanl? De?erlendirmelerin
Dezavantajlar?Dezavantajlar?
? Model hakk?nda e?itimli olmadan
uygulamas? zordur
? Metodu kullanmay? bilen de?erlendirmeci
say?s? azd?r
? Her ortam i?in ?ok uygun de?ildir
– GOMS uzman ve hatas?z uygulama
tamamlaman?n yaln?zca iste?e ba?l? olmayan
g?revlere uyaca??n? ?ng?rür.

Bir EtkinlikBir Etkinlik:: Kullan?labilirlik testiKullan?labilirlik testi
? Bir g?nüllüye ihtiyac?m var
– Protokol
– Sesli dü?ünmek
– Etkililik, Etkinlik ve memnuniyeti ?l?me
– Bulgular? Rapor etme

Testi ger?ekle?tirmekTesti ger?ekle?tirmek:: DikkatDikkat
edilecekleredilecekler……
? Ka? kullan?c??
? Test süresi?
? Test nerede yap?lacak?
? Testi yapan?n g?revi:
– Kat?l?mc?lar? rahat ettirmek: ?rün test ediliyor
– G?zlemle ve not al
– Müdahale ya da yard?m etme
? Di?er g?zlemcilerin g?revleri
? Sesli dü?ünme yakla??m?
? Kat?l?mc?lara verilecek ?dül

Veri toplamaVeri toplama
? Nicel veri
– Sistemi kullan?rken yap?lan hata say?s?
– Etkinlik(ler) i?in gereken zaman
? Nitel veri
– Kullan?m kolayl??? – Materyaller uygun, bulmas? ve
kullanmas? kolay m??
– ??renenlerin materyallere, etkinliklere ve
de?erlendirmeye tepkileri
– Sesli dü?ünme sonucu verilen geri bildirim

Kullan?labilirlik sonu?lar?n?Kullan?labilirlik sonu?lar?n?
analiz ve rapor etmeanaliz ve rapor etme
? Nicel veri
– Tan?mlay?c? veri (kullan?c? say?s?, harcanan zaman,
hatalar)
– Veri tablolar?n? tart?? (ne anlama geliyorlar?)
? Nitel veri
– g?zlemlerini peki?tir (eksiler ve art?lar!)
– ortak temalar? ??kar
– kritik temalar? belirle (?r, gereken zaman?n uzunlu?u)
– mümkünse bulgular?n? payla? kontrolü yap
– problemler i?in ??zümler tesbit et
– bulgu ve ??zümlerini ?zetleyip sun

Kullan?labilirlik sonu?lar?n?Kullan?labilirlik sonu?lar?n?
analiz ve rapor etmeanaliz ve rapor etme
G?zlemler Yorum Tavsiye

ProtoProtokkolol? Giri?
– Te?ekkürler... Bu oturuma kat?ld???n?z i?in.
– ?rün tarifi... ??retimsel ?oklu ortam (multimedya) i?in
g?rsel tasar?m konulu bir CD-ROM “kitab?“.
– Oturumun amac?... Bu ürünü daha iyi hale getirmek.
– Bu ürünün baz? problemleri var.
– ?rünü kullan?rken kar??la?t???n?z bir problem ürünün
problemidir, sizin de?il.
? Talimatlar...
– Sizden programla ilgili belli ?eyler yapman?z? isteyece?im ve
sizi izleyece?im. Siz onlar? yaparken notlar alaca??m. Bunlar
sadece sürecin nas?l gitti?ini daha sonra hat?rlamam ama?l?
– Bana yard?mc? olmak i?in, sizden program? kullan?rken “sesli
dü?ünmenizi” ve belli ?eyleri yapmak i?in karar vermenizi
istiyorum.
– Sizden verilen g?revleri olabildi?ince kendi ba??n?za deneyip
yapman?z? istiyorum. ?mitsiz ?ekilde bir yerde tak?l?rsan?z
yard?mc? olabilirim; ama bunu benim yard?m?m olmadan
denemenizi tercih ederim.
– ?stedi?iniz zaman belirli bir g?revden ??k?p devam edebilir
veya oturumu tamamen sonland?rmay? da se?ebilirsiniz.

G?zlem ka??d?G?zlem ka??d?
Ba lang ? zaman? ? ?: Biti zaman? ?:
Sayfa/link ad? Notlar +/-
Ba lang ? sayfas n n ad? ? ? ? ?
Etkinlik
EtkililikEtkinlik

Kendimizi deneyelim: G?revKendimizi deneyelim: G?rev ……
? Bir web sitesinin kullan?labilirlik testini
yap?n
? http://www.........tr
? G?rev: Bu sitede yer alan kritik bir
bilgiyi bulmak

Ba?ta ne dedik: ?yiler her zaman
kazanmaz

狠狠撸

Ibe kitap kullan?labilirlik 2-testler

More Related Content

Ibe kitap kullan?labilirlik 2-testler

Editor's Notes