Ideolohiya
- 1. IbatibangIdeolohiya at angmgaMalawakangKilusangNasyonalistasaTimog at KanlurangAsya Bakitibatibangideolohiyaangsinusunod ng mgabansa?Paanoangmgaideolohiyangito ay nakatulong o nakaapektosapagkakaroon ng mgaKilusangNasyonalista? Paanoangmgaito ay nagsilbinginstrumentosapaglaya ng mgabansa? Angmataasnauri ng pagpapahalaga at mgakasagutansamgasuliranin at pangangailangan ng mgamamamayan ay ipinahahayag ng mgaideolohiya. Naaayon din angmgaitosakultura at kasaysayan ng bansa. Angideolohiya ay nahahatisadalawangpangunahingkategorya angideolohiyang pang-ekonomiya at ideolohiyangpampolitika. Angideolohiyang pang-ekonomiya ay nakatuonsamgapatakarangpangkabuhayan ng bansa at paraan ng paghahati ng kayamanannitosamgamamamayan. Samantala, angideolohiyangpampolitika ay nakapokussaparaan ng pamumuno at saparaan ng pagpapatupad ng mgamamamayan. Nauugnayangpolitikalnaideolohiyasamgakilusan para sapanlipunangpagbabago. Hinihikayatnitoangmgataonakumilosayonsaninanaisnilangmgapagbabagongkaayusan. SapangkalahatanibatibangideolohiyaangnabuosaAsya. Ito ay angDemokrasya, Sosyalismo, Komunismo at Pasismo, Pag-aralannatinang piling kaso ng mgabansasaTimog at KanlurangAsya. India at Pakistan Sa Timog at KanlurangAsya, higitnanagingmalakiangimpluwensiya ng demokrasyasamgakilusangnasyonalista. Sa India, sailalim ng pananakop ng mga British, maraming Indian angnagingaktibosamulingpagbuhay ng kaisipan at tradisyong Hindu. Hindi matanggap ng mga Indian angpagbalewala at pag-alissakanilangmganakagisnangkultura. HinimokniSwarmiDayanandSaraswati, isangnasyonalista, angmulingpagbasa ng mga Veda upangmagingbatayan ng pang-araw-arawnapamumuhay ng mga Indian. Hinangad din ng mga Indian angpagkakaroon ng konstitusyonnamagbibigaysakanila ng mas malaki at malawaknapagkakataongmakalahoksapamamahalasabansa. Nagingmabagalangpagkakaloob ng mga British samgahinihingingpagbabagoangnagtulaksamga Indian upangmaglunsad at magpalaganap ng isangkilusangrebolusyonaryo. Pinangunahanni Bal GangadharTilakangtinawagnamilitantengnasyonalismo. Nagsagawasila ng marahasnapagkiloslabansamga British mula 1905 hanggang 1914. Samantala, may mga Indian namannanagpamalas ng moderatongnasyonalismosapamumunoni Mohandas Gandhi. Siya ay nagingpangulo ng All India National Congress nanaitatagnoong 1885. Noong 1935, nagbigayang Great Britain sa India ng isangbagongkonstitusyonnanagkaloob ng isanglehislatibongbikameral at pederal, sanggunian
- 2. ng mgaestado at ng kapulungan. Tinanggihanito ng mga Indian at Muslim. Para samga Muslim, kung mga Hindu ang mas magkakaroon ng control sa India, mapipinsalaangkanilangkultura at relihiyon. Upangmabigyang - proteksiyonangkanilangmgakarapatan at kapakanan, itinatagang Muslim League noong 1906. Ito ay sapangungunani Muhammad Ali Jinnah. Nagingmasiglaitosakanilangmgagawain. Hinilingniyanoong 1947 angisanghiwalaynabansang Muslim. Ito ay nagbigay- daansapagbuo ng bansang Pakistan nanaihayagangkasarinlankasabay ng India noong Agosto 14, 1947. SRI LANKA at MALILIIT na ESTADO sa TIMOG ASYA Pinamunuan ng Great Britain ang Sri-Lanka at buong sub-kontinente ng India saloob ng isatkalahatingdantaon(1796-1947). Noong 1915, itinatagnilaang Ceylon National Congress naunangpartidongpulitikal.Namunoitoupangipaglabanangkasarinlan ng bansa. Pagkaraan ng IkalawangDigmaangPandaigdig, pinamunuanni Don Stephen Senanayake, angitinuturingna Ama ng Kasarinlang Sri-Lanka, angpakikipaglaban para sakasarinlan. Sila ay sinuportahan ng lahatng pangkat- etniko. NoongPebrero 4, 1948, ipinahayagangkasarinlan ng bansa. Samantala, sa Nepal, noong 1990, naganapangmapayapangRebolusyong People Power. Nagsilbinginspirasyonnilaangkatuladna EDSA RebolusyonsaPilipinasnoong 1986.Noong Disyembre 24, 2007, ipinahayag ng Nepalese Constituent Assembly nalalansaginangmonarkiyasa 2008 pagkatapos ng eleksyonsaAsemblea. Noong Mayo 28, 2008, idineklaraang Nepal bilangisang Federal Democratic Republic. B. KANLURANG ASYA ISRAEL Natagpuan ng mgaHudyoangkalayaan at oportunidadsapamamagitan ng United States. Naging instrumental angpamahalaan ng US sapagtulongsamgaHudyo. Sapagtatapos ng ika-19 nadantaon, sumibolangmgapagkilosupangangmgaHudyo ay makabaliksakanilanglupain. ItinatagangKilusangZionismosa Basel, Switzerland noong 1897 ni Theodor Herzl (1860-1904), isang Austro-Hungarian. Nagsimulaangkilusansapagbabalik ng mgaHudyosakanilang lupaingpangako. Libo-libongmigrantengHudyoangpumuntasa Palestine at doon ay mulingnanirahan. Ikinagalitito ng mgaPalestiniang Arab. Kaya noong 1921, inayos ng mga British angusapintungkolditonanagdulot ng paghahatisaPalestine.Nagkaroonito ng dalawangestado isa para samgaHudyo at angisa ay para samga Arab. Ipinangakosabawatisaangkani-kanilangkasarinlan. Subalitangbawatisa ay
- 3. hindinasiyahan.Angpanahon ng partisyongito (1920-1948) ay nagging bpuno ng madudugonglabanansapagitan ng mgaHudyo at Arab. Angkasukdulan ng mapaitnanakaraan ng mgaHudyo ay angginawangpagpataysamilyonmilyongmgaHudyonanasa Europa noongpanahon ng IkalawangDigmaangPandaigdig(19391944). Isinagawaito ng Nazi Germany sapamumunoni Adolf Hitler. Angpangyayaringito ay tinawagna Holocaust, nanaging rallying point ng mgaHudyo at ng kanilangmgatagasuporta. Inihayagangmalayangnasyon ng Israel sa Tel-Aviv noong Mayo 14,1948. TinawagitongRepublika ng Israel at angnagingunangPunongMinistro ay si David Ben-Gurion. IRAQ Pagkaraan ng IkalawangDigmaangPandaigdig, Ang Iraq at Palestine ay napailalimsapamamahala ng Great Britain. Dahilsa di-maayosnapamumuno at kapabayaan ng mga Ottoman, sumibolangmgakilusangmakabayannoonghulingbahagi ng ika-19 nadantaon.Sumiklabangnasyonalistangpag-aalsasa Baghdad at nahirapangangmgahukbong British sapaggapisamgaito. Upangmahikayatnapumanigsakanila, pumayagangmga British sahiling ng mganasyonalistang Iraqi. Ipagkakaloobsakanilaangkasarinlan at itatatagnilaangKaharian ng Iraq at ilulukloksi Faisal bilanghari. Noong Agosto 23,1921, siya ay naluklokbilanghari. Ipinagkaloob ng Great Britain angkasarinlan ng Iraq noong 1932.Gayunman, kontrolado ng mgaKanluraningKompanyaangindustriya ng langispagkaraangmatuklasanitonoong 1927. Nagpatuloyangkaguluhansa Iraq. Mulanangmamataysi Haring Faisal I noong 1933 hanggangdekada 1960, tagpo ng magkakasunod at madudugongkudetaang Iraq.Samahabangpanahon, nakilalaang Iraq na Republika ng Takot dahilangmgapagbabago ng pamahalaan ay madalasnahumahantongsakarahasan. Ilangulitnanagpalit ng mgaadministrasyonsabansa at nangyariitogamitangkarahasan, pananakot o pakikipagdigmaan. Hindi nilakinilalaangdemokrasya, kalayaan, mgakarapatangpantao, malayangeleksyon at malayangpananalitasakanilangbansa. Nagingmalakasnapuwersaang military sabansa. Bagaman, umaasa pa rinangmga Iraqi at angsandaigdigannamaghahariangkapayapaan at demokrasya at paggalangsamgakarapatangpantao. SAUDI ARABIA Dahilsakalupitan at labisnapaniningilng buwis, naghangad ng kasarinlanangmga Arab mulasamga Turk. Noong 1744, nagsanibangpuwersanina Muhammad ibn Saud, isangpinunong
- 4. Arab at Muhammad ibn Abd-al-Wahhab, isangklerikoupangmakapagtatag ng alyansangpolitikal. Ito ang nagging pundasyon ng dinastiyangnamumunongayonsa Saudi Arabia. NoongUnangDigmaangPandaigdig, tumulongsi Haring Abdul Aziz at angmganasyonalistang Arab samga British sapakikipaglabansamga Ottoman Turk.Nangakoang Britain naipagkakaloobangkanilangkasarinlan. Pinag-isani Kor. Thomas Edward Lawrence angnagdidigmaangmgatribung Arab. Pinamunuanniyaangmgaitosapaggapisamgapuwersang Turk-German. AngmodernongKaharian ng Saudi Arabia ay likhani Haring Abdul Aziz Ibn Saud. Sinakopniyaang Riyadh noong 1902 at ginawaniyangliderangsarili ng kilusangmakabayan ng mga Arab.Noong 1932, inihayagniyaangsarilibilangHari ng Saudi Arabia. Walangdemokrasyasabansa at hinditinatanggap ng absolutongmonarkiya ng Saudi angmgapagtutol. Kontroladoangpamahalaan ng isangpamilya- angmga Saud.Angharianggumagawa ng mgabatas at kasunduan.Walangeleksyon, walangpartidongpolitikaldito, walanglehislatura. Sapamamagitan ng langis, lakas at sandatahan, at ugnayanginternasyunal, nagagawa ng mgataga Saudi angmakipagpowerplaysapulitika