1. Ig G4 ilişkili hastalık
Nöro-oftalmolojik Perspektif
Stj.Dr.Oğuzhan Fatih AY
2. Özet
Ig G4 ilişkili hastalık; storiform patern fibrozis ve
Ig G4 plazma hücrelerinden zengin dens
lenfoplazmotik infiltratlar ile tümeaktif lezyon
kaynaklı multifokal inflamatuar bozukluktur.
Klinik semptomlar göreceli hafif ve hastalığın durumu
organ şişmesi ve hasarıyla tanınır.
IgG4 ilişkili hastalığın(IgG4-RD) göz bulguları
referans alındığında :IgG4 ilişkili oftalmik hastalık
adını kullanılır.(IgG4-ROD)
3. Özet
IgG4 ilişkili oftalmik hastalık; belirgin 3 özelliğin
eşlik ettiği bilateral lakrimal gland genişlemesiyle
karakterizedir;
İnfraorbital siinir genişlemesi ,
Ekstraokuler myozit,
Kompresif optik nöropati.
Ig G4;diğer sistemik tutulumları tespit için
değerlendirmeyi gerektiren altta yatan sistemik
hastalık gelişimini ima eder.
Bu;hipofizit ve hipertrofik
pakimenenjit,nörooftalmolojik ilgi alanına giren
antiteleri içerir.
4. Özet
Ig G4 ilişkili oftalmik hastalık ;genellikle sistemik
steroide iyi yanıt verir fakat steroid tedavi
sonrasında nüks ile komplike olabilir.
Ritüksimab’ın steroid-refrakter IgG4 oftalmik
hastalığın kontrolü için etkili olduğu
gösterilmiştir.
IgG4 ilişkili hastalığa zıt olarak;Ig G4 oftalmik
hastalık ilişkili ekstranodal marjinal B hücreli
lenfoma vakalarının sayısında artış bildirildi.
Ig G4; geç dönemde düşük grade B-hücreli
lenfomanın ortaya çıkışı için risk faktörü olabilir.
6. IgG4 ilişkili oftalmik hastalık
2011 yılında; IgG4 RD üzerine Uluslar arası
Sempozyum’un organizasyon komitesi;IgG4 ilişkili
hastalık teriminin;storiform patern fibrozis ve IgG4
plazma hücrelerinden zengin lenfoplazmotik infiltrat
ile tumeaktif lezyona neden olan multifokal
inflamatuar bozukluğu tanımlamak için benimsediler.
Sistemik hastalık neredeyse tüm organları etkiler.
IgG4-RD’e sekonder membranoz glomerulonefrit veya
IgG+ ilişkili lenfadenopati gibi istisnalar olmasına rağmen
etkilenen organlarda histopatolojik özellikler
benzerlik göstermektedir.
IgG4 ilişkili oftalmik hastalığın teşhisi ;lakrimal
gland,ekstraokuler kas ve diğer orbital yapıların tutulumu
ile daha spesifik durumların geliştiği IgG4-RD oftalmik
tezehürlerinden söz ederken önerilir.
7. IgG4 ilişkili oftalmik hastalık
Diagnostik kriterler ne IgG4-Rd ne IgG4-ROD için
henüz kesin olarak ortaya konmuş değil.
Birleştirici özellikler; organ dokularında IgG4 plazma
hücrelerinin sayısının artışı ve karakteristik
histopatolojik görünümü içeren IgG4’ün tamamen
farklı tezehürleriyle(kliniğiyle) bağlantılıdır.
Tutulan organlarda IgG4+ içeren plazma hücrelerinin
sayısının artışı tanı için olmazsa olmazdır.
Dokuda IgG4/IgG pozitif plazma hücre oranının %40
ve üzerinde olması genellikle kabul edilebilir olmasına
rağmen;IgG4 + plazma hücrelerinin cut-off değerlerinde
bazı uyumsuzluklar vardır.
8. IgG4 ilişkili oftalmik hastalık
IgG4-RD için kapsamlı kriterlerin;Japon IgG+-RD
çalışma grubu tarafından;etkilenen dokularda
IgG4/IgG oranı >%40 ile birlikte IgG4+ plazma
hücre değeri >10 hücre/yüksek güç alanı(HPF)
olacak şekilde ayarlanması önerildi.
Hem IgG4 hücre sayısı ve hem IgG4/IgG + hücre
oranı artışı teşhis için gereklidir.
Biyopsiyle kanıtlanmış IgG4-RD’li hastalarda %40
oranda IgG4 düzeyi normal iken; artmış serum
IgG4 titreleri diagnostik gereklilik değildir.
9. IgG4 ilişkili oftalmik hastalık
IgG4-ROD üzerine Japon çalışma grubu; IgG4-ROD
prevelansını;hem IgG4 + plazma hücrelerinin >30 /HPF veya
IgG4/IgG oranının >%40 olması üzerine temellendirdi.
Buna zıt olarak IgG4-RD için Massachusetts General
Hospital Center;lakrimal bezin IgG4-ROD için >100 IgG4
plazma hücresi/HPF cutt-off değeri uyguladı.Bu,kronik sklerozan
dakriyoadenitli 6 vakanın tek çalışmasına dayanmış gibi
görünüyor.
Deschamp ve arkadaşları HPF başına 100 eşik değerinin
geçerliliğini sorgulamış;daha önce bildirilen orbital
inflamasyon vakaların önemli bir kısmı için bu eşik
değerinin yetersiz kaldığını;bu değişken cutt-off değerinin
HPF’nin boyutları ve sayımı için seçilme alanlarının
çeşitliliğine,IgG4 immun boyamanın heterojenitesine
yansıdığını bildirmiştir.
Japon IgG4-ROD çalışma grubu;IgG4/IgG oranının>%40 ve
IgG4 hücre sayısının >50 hücre/HPF olarak benimsemiştir.
10. IgG4 ilişkili oftalmik hastalık
Storiform fibrozis ve obliteratif flebit gibi tipik
histolojik bulgular lakrimal gland tutulumunda
olmayabilir. Hâlen;IgG4-RD için önerilen 3 katmanlı
diagnostik terminoloji kullanılarak IgG4-ROD
teşhisinin yapılması yüzde yüz kesinlik
sağlamamaktadır.
Tablo2’de IgG4 ROD’lı hastaların 6 geniş vaka
serisinin demografik verileri özetlenmektedir.
IgG4-RD için erkek predominansı karakteristik
olmasına rağmen ;IgG4 –ROD’da cinsiyete
yatkınlık yoktur.
12. Lakrimal Gland Tutulumu
Lakrimal bez;IgG4-ROD ‘un en sık alanı ve genellikle
bilateral tutulmaktadır.Yamamoto ve arkdaşları;ilk
defa artmış serum IgG4 düzeylerini, lakrimal
ve/veya major salivatör glandların simetrik şişmesiyle
karakterize Mikulicz hastalarında rapor etmiştir.
Japon Sjogren Sendromu Topluluğu tarafından
yapılan çalışmalardan; SjS ve Mikulicz hastalığının
ayrı klinik antiteler olduğu net hâle gelmiştir.
13. Lakrimal Gland Tutulumu
En ayırt edici özellik Mikulicz hastalığının IgG4 oranının
>%40 olduğu,IgG4 plazma hücreli infiltarasyon
bulgularıyla karakterize patolojik görünümünde
yatmaktadır.Bu SjS’li hastalarda çok nadir görülür.
SjS’ye zıt olarak;Mickulicz hastalığı ANA veya Anti-
Ro,Anti-La ile ilişkili değildir.
Mickulicz hastalığı;hastalığın ekstraglandüler bozukluk-
alerjik rinit,intertisyel pnömoni,otoimmun pankreatit ve
intertisyel nefrit ile ilgisi dökümente edilene kadar
sistemik hastalık olduğu kabul edilmemiştir.
Mickulicz’li 44 hastanın raporunda;yaklaşık olarak
tamamı-yarısında IgG4-RD ile uyumlu uzak lezyonlar
vardı.
15. Ekstraokuler Kas Tutulumu
Ekstraokuler kas tutulumu izole olarak değil,daha
ziyade lakrimal gland,infraorbital sinir ve/veya
çevreleyen orbital doku tutulumuyla beraber rapor
edilmiştir.
Sogobe ve arkadaşları;IgG4 ilişkili orbital hastalıklı
16 hastada herhangi özel kas için yatkınlık
bulmamıştır.16 hastanın sadece 3’ünde göz
hareketleri kısıtlanmıştır.
16. Ekstraokuler Kas Tutulumu
BT’de ekstraokuler kasların genişlemeleri ve görece
korunmuş göz hareketleri arasındaki uyumsuzluk
IgG4 ilişkili orbital myoziti düşündürüyor gibi
görünmektedir.
Biyopsiyle doğrulanmış IgG4 ilişkili orbital myozit
vakasında;lateral rektus kası >%90 üzerinde
IgG4+ olan bol plazma hücreleri ve lenfoid
folliküllerden oluşan inflamatuar infiltrat ile diffuz
genişlemişti.
Bazen;IgG4 ilişkili orbital hastalığı tiroid göz
hastalığından ayırmak zor olabilir.
17. Optik Sinir Tutulumu
Litaratürde;optik sinir tutulumlu 16 hasta rapor
edilmiştir.(yaş aralığı 28-73,erkek/bayan 13 /3)
Optik nöropatinin tahmin edilen nedenleri;
5 hastada infraorbital sinir genişlemesinin orbital
apekste optik siniri komprese etmesini
3 hastada orbital apekste ekstraokuler kasların
genişlemesini
2 hastada orbital yağ lezyonunun optik siniri
çevrelemesini
1 hastada lokalize orbital kitlenin optik siniri
komprese etmesini içerir.
18. Optik Sinir Tutulumu
4 hastada Inoue ve arkadaşları IgG4 ilişkili
kompresiv optik nöropatinin steroid duyarlı; 1
hastada steroid tedavisi sırasında artmış steroid
dozuna hızlı yanıt olarak rekürrensi içerdiğini
bildirmiştir.
MR’da lezyon boyutlarında küçülme vardı fakat hâla
mevcuttu.
Optik nöropatinin;trigeminal sinir boyunca IgG4
plazma hücrelerinin perinöral yayılımı izlenimi
vereb;infiltratif veya enflamatuar süreç nedenli
oluşabilmesi mümkündür.
19. Nörooftalmolojinin alanına giren diğer IgG4-
RD
IgG4-RD MSS tutulumu hipofizit veya hipertrofik
kranial pachymenenjit formları olarak bildirilmiştir.
İlk patolojik olarak kanıtlanmış IgG4 ilişkili hipofizit
vakası;otoimmun panreatit ve sklerozan kolanjiti
olan ve son birkaç aydır görsel kayıp rapor eden 72
yaşında bir adamdı.Suprasellar kitleye bağlı optik
atrofiye sahip olduğu bulundu.Transsfenoidal
rezeksiyon IgG4-RD ile uyumlu histopatolojik
değişiklikler saptadı.
Pankreatik biyopsi ve kolesistektomi
örneği;immunohistokimyasal çalışmalarda IgG4
plazma hücre infiltrasyonu gösterdi.
20. Nörooftalmolojinin alanına giren diğer IgG4-
RD
35 IgG4 ilişkili hipofizit pituiter biyopsinin histopatolojik
bulgularıyla ve/veya yüksek serum IgG4 ile ilişkili pituiter
ve sap lezyonları varlığı temelinde rapor edildi.
12 biyopsi Ig G4 plazma hücre infiltrasyonu gösterdi.
29 vaka erkek ve yaş aralığı 3. dekaddan 9.dekada idi.
Primer olarak bayanları etkileyen lenfositik hipofizite zıt
olarak IgG4 ilişkili hipofizit yaşlı erkekleri etkiliyor gibi
görünmektedir.
Nörogörüntülemede vakaların 2/3’ünde hem pituiter hem
sap genişlemesi görüldü.
25 hasta ;hipoptiuitarizm ve 31 hasta DI ile prezente
idi.5 hasta herhangi diğer lezyon olmadan izole hipofizite
sahipti. (5/35)
21. Nörooftalmolojinin alanına giren diğer IgG4-
RD
Hipertrofik pachymenenjit cranial ve spinal dura
materin lokalize veya diffuz kalınlaşmasına neden
olan kronik inflamatuar fibrozi yapan bir bozukluktur.
Japonya ‘da(n=159) son ülke çapında hipertrofik
pachymenenjit surveyine göre; baş ağrısı en genel
başlangıç semptomu (56/159, 35%), olup; vizüel
kayıp(21/159, 14%), veya diplopi (20/159, 13%).gibi
oftalmojik semtomlar ikinci sıradadır.
22. Lenfoma Komplikasyonlu IgG4-ROD
Japon çok merkezli çalışma grubunun prevelans
çalışmasına göre;Japonya’da,IgG4-ROD, orbital
lenfoproliferatif bozukluğu olanların yaklaşık
çeyreğini oluşturmaktadır.Bu raporda MALT’ın
ekstranodal marjinal B hücre lenfomanın 448 vakanın
48’inde IgG4 plazma hücreli infiltratlara sahip olduğu
tespit edildi.
Diğer organlardaki IgG4-RD zıt olarak; reaktif lezyonlar
ile kapsamlı morfolojik benzerlik düşük grade B
hücre lenfoma IgG4 ilişkili orbital hastalıkta rapor
edildi.
İlk defa Cheuk ve arkadaşları IgG4 ilişkili kronik
dakrioadenit ile ilişkili okuler adneksiyel lenfomalı 6
hastayı rapor etti.
23. Lenfoma Komplikasyonlu IgG4-ROD
Monoklonal B hücre proliferasyonu – Monklonal
immunglobulin ağır zincir gen düzenlemesi ya da
hafif zincir sınırlama varlığıyla gösterildiği gibi -IgG4
ilişkili orbital hastalığı olan 14 hastanın 2’sinde
ve 17 hastanın 2’sinde gösterilmiştir.
MALT lenfomanın IgG4 ilişkili orbital inflamasyondan
veya IgG4 üreten hücreler de novo IgG4 orbital
MALT lenfoma dönüşme yeteneğinden mi geliştiği
konusunda vaka serileri sayısı artmaktadır.
24. IgG4-ROD’un Ayırıcı Tanısı
ANCA ilişkili vaskülitler okuler adneksi etkileyebilir
ve IgG4+ plazma hücre sayısı artışı ve hiper IgG4
gamaglobulinemi tarafında idiopatik orbital
inflamasyon klinik görünümü oluşmasına eşlik
edebilir.ANCA vaskülitler;mikroskopik
polianjisitis,polianjitis ile granulomotoz(eskiden
Wegener olarak bilinen) ve polianjitis ile eozinofilik
granulomotozisi(eskiden Chaug-Stauss olarak
bilinen) içerir.
Bu lezyonlar ;nekroz ve vaskülit ile granulomotoz
lezyonun varlığıyla karakterizedir.
25. IgG4-ROD’un Ayırıcı Tanısı
Periokuler ağrı; bu hastaları ağrı şikayeti olmayan
IgG4 ilişkili orbital hastalığı olanlardan ayırıcı
olabilir.
Multisentrik Castleman hastalığı; dokunun
fibrosklerozu ile IgG+ plazma hücre infiltrasyonu ve
IgG4 gamaglobulinemi sergilenmesi ile
tanımlanmaktadır.
Bu gibi vakalarda ;Serum IL-6 ölçümü;Castleman
hastalığını, IgG4-ROD’dan ayırmak için ve
kortikosteroidlere başlanıp başlanmayacağını tespit
için önerilmektedir.
26. IgG4-ROD’un Tedavisi
Şu an için;hem IgG4-ROD hem IgG4-RD için kanıta dayalı tedavi
guideline’ı yoktur.Daha doğrusu tedavi bireysel olmalıdır.IgG4-
ROD’un bazı vakalarında spontan remisyon görülebilir.
Genel olarak ,IgG4-ROD;hastalık seyrinde erken dönemde
kortikosteroidlere belirgin yanıt ile karakterizedir.Ancak genellikle
IgG4 hastalığı steroid tedavisi sırasında tekrarlayabilen ve genellikle
uzun süreli tedavi gerektiren olarak bilinir.
Ritüksimab kullanarak-anti CD20 monoklonal antikor-Khosroshahi ve
arkadaşları steroid refrakter IgG4-RD’li 10 ardışık hastada nüks
olmadan sistemik steroid durdurulmasını başardı.
IgG4 –ROD kesin ve olası vakalarının bir metaanalizinde (n=59)
;erkek ve kadınlar bir veya daha fazla tedavi modalitelerine eşit
rezistans gösterdiler.
IgG4-ROD tedavisinde daha fazla veri;devam eden klinik çalışmların
yayımlanması ile mevcut olacak.