ºÝºÝߣ

ºÝºÝߣShare a Scribd company logo

Ijsdwerg

•Download as PPT, PDF•
•
Kees De Jager
Kees De Jager
1 of 47
Downloaded 45 times
VAN IJSDWERG TOT DWERGPLANEET De overgang van een ijsdwerg via het komeetstadium naar een ±è±ô²¹²Ô±ð³Ù´Çï»å±ð C. de Jager
De tranen van St. Laurentius Op 11-13 augustus, enkele dagen na de naamdag van deze heilige, zien we zijn tranen
Twee Perseïden en een ‘sporadische meteoor’
Radiant Perseiden (schematisch)
Radiant: uitstralingspunt: Evenwijdige lijnen lijken uit één punt te komen – het verdwijnpunt of uitstralingspunt
Dat wist Perugino al in de 15e eeuw
De radiant van een stroom vallende sterren Evenwijdig lopende lijnen lijken uit één punt te komen; het verdwijnpunt – de radiant Meteoren (vallende sterren) van een meteorenzwerm hebben een radiant Dus: ze lopen in evenwijdige banen Als we hun snelheid kennen dan kunnen we hun baan in de ruimte berekenen
De radiant der Perseiden in 1947. Zichtbaar van 15 juli – 25 aug. Splitste zich na 12 aug!
Een voorbeeld: waarnemingen van 23 aug.
Meteoor – vallende ster Hoe ontstaat het meteoor- verschijnsel?
Stukje stof vliegt door dampkring De Perseïden hebben snelheden van 60 km per seconde Lichtverschijnsel: wolk gas uit onze atmosfeer; door de meteoroïde tot lichten gebracht De wolk heeft een doorsnee van enkele 100-en meters Dit gebeurt op hoogten van 60 – 100 km Steentje van 1 cm doorsnee: zeer heldere meteoor Ook licht van stukje van 1 mm is nog te zien
De komeet van Swift-Tuttle Baan van de meteorenzwerm is te berekenen uit snelheid en richting (= radiant) Baan blijkt precies samen te vallen met die van de komeet Swift-Tuttle Komeet werd ontdekt in 1862 Loopt in elliptische baan om zon in 130 jaar Was in december 1992 weer het dichtst bij de zon; toen waren er vrij veel Perseïden te zien Dus: Perseïden zijn resten van deze komeet
Komeet met zijn 3 bestanddelen: kern, coma en staart. (kern is niet te zien in de coma)
Diameter coma is ca. miljoen km; die van de kern 5 tot 50 km
Kern is ijsklomp (‘vuil ijs’) Bij nadering tot zon verdampt deel van het ijs Dit wordt door de zonnewind van de zon weggeblazen Dus: de staart wijst altijd van de zon af Ook gruis komt los van de kern en dit vult langzamerhand de baan Perseïden al bekend sinds ca. 800 na Chr.
De komeetbaan snijdt die van aarde op 11 augustus; gruis dat in dampkring dringt: meteoor!
Gas en fijn stof weggeblazen door zonnewind De komeet Hale-Bopp Het gas (blauw) vliegt in bijna rechte lijn van de zon weg Maar ook heel fijn stof verlaat de kern; wordt ook door zonnewind weggeblazen, maar langzamer Dat is de witte gebogen staart
Het zonnestelsel; waar komen de kometen vandaan? Binnenplaneten; ±è±ô²¹²Ô±ð³Ù´Çï»å±ðn (= dwergplaneten=asteroïden), buitenplaneten, Kuipergordel, Oortwolk
Binnendeel van zonnestelsel met de gordel van de ±è±ô²¹²Ô±ð³Ù´Çï»å±ðn
Wolk van ca. 10 12 ijsbrokken om zon op ca. 100.000 astronomische eenheden: Oortwolk
Kuipergordel op ca. 40-100 AE bevat dwergplaneten (ijsdwergen)
Oortwolk en Kuipergordel: wolken van ijsklompen Wanneer wordt ijsklomp komeet? Wat is samenhang tussen Ortwolk en Kuipergordel
Soms wordt een ijsklomp een komeet Door aantrekkende storing van passerende ster kan de baan van een ijsklomp uit de Oortwolk gewijzigd worden Sommigen vliegen uit het zonnestelsel Andere vliegen richting zon Op kleine afstand tot de zon kan de ijsklomp in een komeet overgaan – gevolg van verhitting door de zon
Oortwolk ontstond uit Kuipergordel door verstoring van hun banen
De werelden uit de Kuipergordel Pluto was de eerst-ontdekte ‘ijsdwerg’; nu reeds een duizendtal gevonden
Pluto: eerst-ontdekte ijsdwerg, met zijn satelliet Charon
De ontdekking van Sedna
Enkele werelden uit de Kuipergordel
Nogmaals: omvang van ijsdwergen in vergelijk met andere objecten
Waarom noemen we Pluto geen planeet? De 8 planeten (Mercurius t/m Neptunus) hebben stabiele banen; dat is een van de criteria waaraan een planeet moet voldoen De baan van Pluto kruist die van Neptunus Vroeg of laat zullen die twee (bijna) tegelijk op hetzelfde punt zijn Dan zal Pluto door de zwaardere Neptunus uit zijn baan worden geworpen
De Centaurs Tussen de ±è±ô²¹²Ô±ð³Ù´Çï»å±ðn een andere groep van dwergplaneten– wereldjes met een gaswolkje of zelfs staartje
944 Hidalgo en 2060 Chiron Hidalgo: ±è±ô²¹²Ô±ð³Ù´Çï»å±ð, ontdekt in 1920 Elliptische baan door zonnestelsel En .. een klein gaswolkje er om heen (pas veen later ontdekt) Chiron: ontdekt 1977 – zelfde eigenschappen Mogelijk is Phoebe (maan van Saturnus) ook van deze soort. Ingevangen object?
Dwergplaneet of komeet? 2060 Chiron 60558 Echeclus 166P/NEAT Drie lichamen die als dwergplaneet maar ook als komeet zijn geregistreerd
Groen: Kuipergordel; oranje: Centaurs
De Centaurs: ijsplaneten die uit hun baan zijn geworpen; ±è±ô²¹²Ô±ð³Ù´Çï»å±ðn met gasomhulling; resten van kometen?
Centaurs: planeetjes met omhulling van gas – verdampt ijs Dit zijn werelden die nog niet erg lang (vanuit de Kuipergordel?) dieper in het planetenstelsel zijn doorgedrongen en door zonnewarmte gas verliezen
Verwant object: P2010/A2 Komeetachtig; ontdekt 6 januari 2010; staart excentrisch van coma
Baan als van ±è±ô²¹²Ô±ð³Ù´Çï»å±ð
Nu: terug naar de vallende sterren De meteorenzwerm van 14 ( 7 – 17) december
Geminiden: meteorenzwerm van 14 december
Waar is de komeet? Baan Geminiden zelfde als van ±è±ô²¹²Ô±ð³Ù´Çï»å±ð Phaeton Phaeton is dus geen ±è±ô²¹²Ô±ð³Ù´Çï»å±ð maar een komeet die zijn gas en gruis heeft verloren en nu een klein planeetje is
Phaethon: Een korte komeetbaan
Een mogelijke levensloop (1) IJsklompen in Kuipergordel ontstonden tegelijk met zon en planeten, 4.57 miljard jaar geleden Door storingen van planeten werden vele naar buiten geworpen Zo ontstond de Oortwolk; daar bevinden zich nog 10 12 (!) ijsdwergen
Een mogelijke levensloop (2) Een ster passeert langs de Oortwolk Objecten worden uit hun banen getrokken Sommige krijgen een baan die ze vlak bij de zon brengt IJs verdampt, coma en staart ontstaan: een komeet! Een komeet is dus een zeldzaam verschijnsel; toch zien we jaarlijks wel een dozijn ‘nieuwe’ kometen; daaruit blijkt hoe rijk de Oortwolk is
Een mogelijke levensloop (3) Sommige werelden, meest met niet te langgerekte banen, hebben nog een beetje gas over: de Centaurs Maar als alle ijs verdampt is blijft een gruisachtige kern over Een voorbeeld: Phaethon: uitverdampte komeetkern Een mogelijk ander voorbeeld: Phobos een maantje van Mars
Phobos: ingevangen komeetkern?
Presentatie nog eens zien? www.cdejager.com Ga naar ‘presentaties’ Onderwerp ‘ijsdwerg’

More Related Content

Ijsdwerg

  • 1. VAN IJSDWERG TOT DWERGPLANEET De overgang van een ijsdwerg via het komeetstadium naar een ±è±ô²¹²Ô±ð³Ù´Çï»å±ð C. de Jager
  • 2. De tranen van St. Laurentius Op 11-13 augustus, enkele dagen na de naamdag van deze heilige, zien we zijn tranen
  • 3. Twee Perseïden en een ‘sporadische meteoor’
  • 5. Radiant: uitstralingspunt: Evenwijdige lijnen lijken uit één punt te komen – het verdwijnpunt of uitstralingspunt
  • 6. Dat wist Perugino al in de 15e eeuw
  • 7. De radiant van een stroom vallende sterren Evenwijdig lopende lijnen lijken uit één punt te komen; het verdwijnpunt – de radiant Meteoren (vallende sterren) van een meteorenzwerm hebben een radiant Dus: ze lopen in evenwijdige banen Als we hun snelheid kennen dan kunnen we hun baan in de ruimte berekenen
  • 8. De radiant der Perseiden in 1947. Zichtbaar van 15 juli – 25 aug. Splitste zich na 12 aug!
  • 10. Meteoor – vallende ster Hoe ontstaat het meteoor- verschijnsel?
  • 11. Stukje stof vliegt door dampkring De Perseïden hebben snelheden van 60 km per seconde Lichtverschijnsel: wolk gas uit onze atmosfeer; door de meteoroïde tot lichten gebracht De wolk heeft een doorsnee van enkele 100-en meters Dit gebeurt op hoogten van 60 – 100 km Steentje van 1 cm doorsnee: zeer heldere meteoor Ook licht van stukje van 1 mm is nog te zien
  • 12. De komeet van Swift-Tuttle Baan van de meteorenzwerm is te berekenen uit snelheid en richting (= radiant) Baan blijkt precies samen te vallen met die van de komeet Swift-Tuttle Komeet werd ontdekt in 1862 Loopt in elliptische baan om zon in 130 jaar Was in december 1992 weer het dichtst bij de zon; toen waren er vrij veel Perseïden te zien Dus: Perseïden zijn resten van deze komeet
  • 13. Komeet met zijn 3 bestanddelen: kern, coma en staart. (kern is niet te zien in de coma)
  • 14. Diameter coma is ca. miljoen km; die van de kern 5 tot 50 km
  • 15. Kern is ijsklomp (‘vuil ijs’) Bij nadering tot zon verdampt deel van het ijs Dit wordt door de zonnewind van de zon weggeblazen Dus: de staart wijst altijd van de zon af Ook gruis komt los van de kern en dit vult langzamerhand de baan Perseïden al bekend sinds ca. 800 na Chr.
  • 16. De komeetbaan snijdt die van aarde op 11 augustus; gruis dat in dampkring dringt: meteoor!
  • 17. Gas en fijn stof weggeblazen door zonnewind De komeet Hale-Bopp Het gas (blauw) vliegt in bijna rechte lijn van de zon weg Maar ook heel fijn stof verlaat de kern; wordt ook door zonnewind weggeblazen, maar langzamer Dat is de witte gebogen staart
  • 18. Het zonnestelsel; waar komen de kometen vandaan? Binnenplaneten; ±è±ô²¹²Ô±ð³Ù´Çï»å±ðn (= dwergplaneten=asteroïden), buitenplaneten, Kuipergordel, Oortwolk
  • 19. Binnendeel van zonnestelsel met de gordel van de ±è±ô²¹²Ô±ð³Ù´Çï»å±ðn
  • 20. Wolk van ca. 10 12 ijsbrokken om zon op ca. 100.000 astronomische eenheden: Oortwolk
  • 21. Kuipergordel op ca. 40-100 AE bevat dwergplaneten (ijsdwergen)
  • 22. Oortwolk en Kuipergordel: wolken van ijsklompen Wanneer wordt ijsklomp komeet? Wat is samenhang tussen Ortwolk en Kuipergordel
  • 23. Soms wordt een ijsklomp een komeet Door aantrekkende storing van passerende ster kan de baan van een ijsklomp uit de Oortwolk gewijzigd worden Sommigen vliegen uit het zonnestelsel Andere vliegen richting zon Op kleine afstand tot de zon kan de ijsklomp in een komeet overgaan – gevolg van verhitting door de zon
  • 24. Oortwolk ontstond uit Kuipergordel door verstoring van hun banen
  • 25. De werelden uit de Kuipergordel Pluto was de eerst-ontdekte ‘ijsdwerg’; nu reeds een duizendtal gevonden
  • 26. Pluto: eerst-ontdekte ijsdwerg, met zijn satelliet Charon
  • 28. Enkele werelden uit de Kuipergordel
  • 29. Nogmaals: omvang van ijsdwergen in vergelijk met andere objecten
  • 30. Waarom noemen we Pluto geen planeet? De 8 planeten (Mercurius t/m Neptunus) hebben stabiele banen; dat is een van de criteria waaraan een planeet moet voldoen De baan van Pluto kruist die van Neptunus Vroeg of laat zullen die twee (bijna) tegelijk op hetzelfde punt zijn Dan zal Pluto door de zwaardere Neptunus uit zijn baan worden geworpen
  • 31. De Centaurs Tussen de ±è±ô²¹²Ô±ð³Ù´Çï»å±ðn een andere groep van dwergplaneten– wereldjes met een gaswolkje of zelfs staartje
  • 32. 944 Hidalgo en 2060 Chiron Hidalgo: ±è±ô²¹²Ô±ð³Ù´Çï»å±ð, ontdekt in 1920 Elliptische baan door zonnestelsel En .. een klein gaswolkje er om heen (pas veen later ontdekt) Chiron: ontdekt 1977 – zelfde eigenschappen Mogelijk is Phoebe (maan van Saturnus) ook van deze soort. Ingevangen object?
  • 33. Dwergplaneet of komeet? 2060 Chiron 60558 Echeclus 166P/NEAT Drie lichamen die als dwergplaneet maar ook als komeet zijn geregistreerd
  • 35. De Centaurs: ijsplaneten die uit hun baan zijn geworpen; ±è±ô²¹²Ô±ð³Ù´Çï»å±ðn met gasomhulling; resten van kometen?
  • 36. Centaurs: planeetjes met omhulling van gas – verdampt ijs Dit zijn werelden die nog niet erg lang (vanuit de Kuipergordel?) dieper in het planetenstelsel zijn doorgedrongen en door zonnewarmte gas verliezen
  • 37. Verwant object: P2010/A2 Komeetachtig; ontdekt 6 januari 2010; staart excentrisch van coma
  • 38. Baan als van ±è±ô²¹²Ô±ð³Ù´Çï»å±ð
  • 39. Nu: terug naar de vallende sterren De meteorenzwerm van 14 ( 7 – 17) december
  • 41. Waar is de komeet? Baan Geminiden zelfde als van ±è±ô²¹²Ô±ð³Ù´Çï»å±ð Phaeton Phaeton is dus geen ±è±ô²¹²Ô±ð³Ù´Çï»å±ð maar een komeet die zijn gas en gruis heeft verloren en nu een klein planeetje is
  • 42. Phaethon: Een korte komeetbaan
  • 43. Een mogelijke levensloop (1) IJsklompen in Kuipergordel ontstonden tegelijk met zon en planeten, 4.57 miljard jaar geleden Door storingen van planeten werden vele naar buiten geworpen Zo ontstond de Oortwolk; daar bevinden zich nog 10 12 (!) ijsdwergen
  • 44. Een mogelijke levensloop (2) Een ster passeert langs de Oortwolk Objecten worden uit hun banen getrokken Sommige krijgen een baan die ze vlak bij de zon brengt IJs verdampt, coma en staart ontstaan: een komeet! Een komeet is dus een zeldzaam verschijnsel; toch zien we jaarlijks wel een dozijn ‘nieuwe’ kometen; daaruit blijkt hoe rijk de Oortwolk is
  • 45. Een mogelijke levensloop (3) Sommige werelden, meest met niet te langgerekte banen, hebben nog een beetje gas over: de Centaurs Maar als alle ijs verdampt is blijft een gruisachtige kern over Een voorbeeld: Phaethon: uitverdampte komeetkern Een mogelijk ander voorbeeld: Phobos een maantje van Mars
  • 47. Presentatie nog eens zien? www.cdejager.com Ga naar ‘presentaties’ Onderwerp ‘ijsdwerg’