ºÝºÝߣ

ºÝºÝߣShare a Scribd company logo
?L?EM?Z?N TAR?H?
?l?emizin tarihi ?ok eski y?llara dayanmaktad?r. Antik kaynaklar Bal?kesir ve ?evresini Misya
(Mysia) olarak kaydetmektedir. S?nd?rg? tarihte Carsea ve Koruk?y adlar?n? alan eski bir
yerle?im alan?d?r. S?nd?rg?¡¯ya tarih s?ras?yla Lidyal?lar, Persler, Bergamal?lar, ?.?. 129 y?l?nda
Romal?lar, Bizansl?lar 11. Y¨¹zy?lda da Sel?uklular egemen oldular. Beylikler D?neminde
Karesi Beyli?i s?n?rlar? i?erisinde kalan S?nd?rg?, 1323 y?l?nda Osmal?lar?n eline ge?ti.Bu
b?lgeye : ?avdar, Av?ar, Ya?c?bedir, Cepni, Karake?ili¡­ y?r¨¹kleri yerle?tiler.
S?nd?rg?¡¯n?n ?ehir olarak kurulu?u 18.Y¨¹zy?l?n sonlar?nda olmu?tur. M.?. VI.nc? y¨¹zy?lda
Persler, Lidya ve b¨¹t¨¹n Anadolu ile beraber (Misya) denilen bu ?evreyi de ?ran
?mparatorlu?una katm??lard?r. 200 y?l kadar ?ran egemenli?i alt?nda kalan b?lge Bergama
Krall??? ile birlikte Romal?lar?n y?netimine ge?mi? daha sonra, ?nce Bizans sonra Sel?uklular
taraf?ndan ele ge?irilerek idare edilmi?tir. Karesi Beyli?inden sonra Osmanl? Egemenli?i alt?na
giren b?lgeye gelen ?avdarl?lar, Av?arl?lar adlar?n? ta??yan T¨¹rkmen topluluklar?, S?nd?rg?
y?resine yerle?mi?ler ve ?avdarl? a?iretinden Halil A?a¡¯n?n mezar? halen ?l?emiz Karag¨¹r
K?y¨¹ mezarl???ndad?r.
Halil a?an?n torunlar? aralar?nda anla?amayarak karde?lerden ?erif ?stanbul¡¯a gitmi?, saraya girmi?
bir zaman sonra PA?A ¨¹nvan?n? alarak S?nd?rg?¡¯ya d?nm¨¹?t¨¹r. Kocakonak K?y¨¹ne yerle?erek
S?nd?rg? ¡¯n?n bulundu?u yeri kendisine koruluk ve ?iftlik yapm??t?r. Daha sonra bu yeri cazip g?r¨¹p
Midilli adas?ndan getirtti?i Rum ustalar?na Koca Camii (?erif Pa?a Camii )¡¯nin, yan?ndaki hamam?,
(Kocahan) yapt?rm??t?r. B?ylece ?imdiki S?nd?rg? Koruk?y ad?n? alarak 1845 y?l?nda k?y haline
gelmi?tir. 1884 y?l?nda Belediye kurulmu?, 1913 y?l?nda Bigadi?¡¯ten ayr?larak il?e olmu?tur.
29 Haziran 1920 tarihinde Yunan i?galine u?rayan il?enin halk?, canla ba?la m¨¹cadele ederek Rum
Birliklerini (sindirmi?) (y?ld?rm??), sonu?ta bir yerde bar?namayacaklar?n? anlayan i?galciler bir ?ok
yang?n ??kard?ktan sonra ?l?eyi terk etmi?lerdir.
3 Eyl¨¹l 1922¡¯de i?galcilerden temizlenen SINDIRGI bu g¨¹n¨¹ resmi kurtulu? g¨¹n¨¹ kabul edip,her y?l
co?ku ile kutlamaktad?r.
Do?al g¨¹zellikleri ve yeralt? kaynaklar?yla Bat? Anadolu¡¯nun ke?fedilmeyi bekleyen g¨¹zide
il?esi S?nd?rg?, Bal?kesir iline ba?l? olup, il merkezine 63 km, izmir¡¯e 150 km,
Akhisar¡¯a 57 km, Simav¡¯a 87 km.
SINDIRGI
Yunanl?lar?n ?zmir i i?gal ermesi ve istikl?l Harbinin ba?lamas? ¨¹zerine, S?nd?rg?lar da bu
kutsal m¨¹cadelede yer alm??lar, vatan u?runda mallar? ve canlar? ile seve seve g?n¨¹ll¨¹
olarak hizmet etmi?lerdir. ikinci Bal?kesir Kongresinde S?nd?rg? ¡®y?, E?raftan ?at?r-z?de Emin
bey ile yine E?raftan Z¨¹ht¨¹ Bey-z?de Mustafa Bey temsil etmi?lerdir. Bal?kesir ve
cephelerdeki Kuv?-yi Mill?ye masraflar?n?n %4 ¨¹ S?nd?rg? ¡®n?n vatansever evlatlar? taraf?ndan
kar??lanm??t?r. D?rd¨¹nc¨¹ Bal?kesir Kongresinde ise S?nd?rg? kazas?n? ?brahim Efendi ile Azmi
Bey; ?orum nahiyesini Ali Bey; G?lc¨¹k nahiyesini ise ?mer Efendi temsil etmi?lerdir. Soma
Cephesine bir milli taburla kat?lan S?nd?rg?, ayr?ca Karakaya Milli m¨¹frezesini de cepheye
g?ndermi?tir. S?nd?rg?l? Ahmet S¨¹reyya (?rgeevren) Bey ise Ayval?k¡¯ta cephe Kumandanl???
g?revinde bulunmu?tur. Akhisar ?n ilk i?gali sonras?nda, Akhisar ¡®dan gelen muhacirlere de
kucak a??larak, ia?eleri ve bar?nmalar? sa?lanm??t?r. S?nd?rg?l? ??retmen Kadir Balkan ise
Varnal? ?smail Hakk? Bey¡¯in kumandas?nda olmak ¨¹zere Ayval?k Cephesinde tak?m
kumandan? olarak g?rev yapm?? ve b¨¹y¨¹k Kahramanl?klar g?stermi?tir.
SINDIRGI KUV?-Y? M?LL?YES?
S?nd?rg? Kuv?-yi Milliye harekelinde yer alan di?er isimler ise ?unlard?r; Fak? hac? Sad?k
Efendi, Sabri Bey-z?de Azmi Bey, Hasan A?a-z?de Emin A?a, Fak?-z?de Emin Efendi,
?at?r-z?de Azmi Bey, Mehmet Efendi-z?de Ali Re?ad Bey, ?smail A?a-z?de, Ali Bey,
Kocakonakl? ?¨¹kr¨¹ Bey, Mehmet bey o?lu, ?¨¹kr¨¹ Bey, Arif Bey-z?de Sad?k Bey, Ahmet bey
o?lu ?mer Bey, H¨¹seyin o?lu emin bey, K?rka?a?l? Mehmet Efendi-z?de Ali Bey, Mehmet
o?lu Saffet Bey, Bahaeddin S¨¹leyman Efendi, Pehlivan-z?de Hac? Ethem Bey ve N?ki-
z?de ?brahim- Bey Akhisar ve Soma cephelerinin ??kmesi ve S?nd?rg?¡¯n?n 30 Haziran 1920
de i?gal edilmesinden sonra pek ?ok S?nd?rg? l? Kuv?-yi Milliyeci ak?nc? m¨¹frezelerine
kat?larak yunanl?larla m¨¹cadelelerine devam etmi?lerdir. Kas?m Karaca ve Kasap Ziya bu
m¨¹frezelerde g?rev yapanlar aras?ndad?rlar. Kuv?-yi Mill?ye mensuplar?ndan Hasan A?a-
z?de Emin A?a ile Hac? Musa-z?de Fevzi Efendi, yunanl?lar taraf?ndan esir edilerek Eyne
adas? hapishanesine g?nderilmi?lerdir. iki y?ll?k, i?gal ac?lar?, ?brahim Ethem Beyin
kumandas?ndaki Kuv?-yi Milliye m¨¹frezelerinin 3 Eyl¨¹l 1922 Pazar g¨¹n¨¹ sabah saatlerinde
?ehre girmesiyle son bulacakt?r.
28 ?ubat 1922 tarihinde Bigadi?¡¯ in Alan K?y¨¹ne gelen ?brahim Ethem (Ak?nc?) Bey ve
ak?nc? m¨¹frezeleri, onikibin ki?ilik bir d¨¹?man kolu taraf?ndan Akda? ve Ala?am da?lar?nda
muhasaraya al?nd?klar?n? ??renir. Bunun ¨¹zerine m¨¹frezeler piyadeye ?evrilerek, bir k?sm?
ba?ka b?lgelere g?nderilirler. ?brahim Ethem Bey, yan?nda Parti Mehmet Pehlivan Halil efe
m¨¹frezeleri oldu?u halde ulus da??na ?ekilir. D¨¹?man, muhasaras?n?n burada daha da
s?k?la?mas? ¨¹zerine, 10 Mart g¨¹n¨¹ d¨¹?man muhasaras?n?n yar?lmas?na ve S?nd?rg?
istikametine ge?ilmesine karar verilir. Ortacaalan, Geleme? (Armutlu) Adal? ?al? ve
Karakaya istikametini takip ederek 12 Mart g¨¹n¨¹ E?ridere k?y¨¹ne gelirler. Burada daha
fazla kalmayan m¨¹frezeler, 16 Mart 1922 Per?embe g¨¹n¨¹ yan?k burun (E?ridere¡¯ye ba?l?
?orlu mahallesi) mevkiindeki Ya?c?bedir a?iretinden ?orlu ?smail¡¯ in evine misafir olurlar.
KOCA YAYLA MUHAREBES?
Ancak buraya geldikleri s?rada, ¨¹z¨¹mc¨¹ (?ahinkaya k?y¨¹ muhacir k?y¨¹nde pusu kuran
Yunan kuvvetleri ile Anzavur d?k¨¹nt¨¹s¨¹ S¨¹nd¨¹kl¨¹ Davut ?etesinin bask?n?na u?rarlar. 17
Mart¡¯? 18 Marta ba?layan gecenin sabah?nda ger?ekle?en bask?n sonucunda. Kuva-yi
Milliye m¨¹frezelerin den G?rdesli Mustafa ?avu?, Tekirda?l?, H¨¹seyin ?avu?, Gedizli Ziya,
K?rka?a? l? Kadir Efe¡¯nin e?i Fehime Han?m ve ?ocu?u ile ya?c?bedirler den Tullar?n H¨¹seyin
?ehit olmu?lard?r. Tullar?n-?n H¨¹seyin in o?lu Mehmet (?oban) baca??ndan yaralanm??; Emet
Kaymakam? Besim Bey, S?nd?rg? l? K?mil ve parti pehlivan?n kay?n biraderi Kamil de esir
d¨¹?m¨¹?lerdir. D¨¹?manda ¨¹?¨¹ aznavurcu ?erkez olmak ¨¹zere yedi ?l¨¹ ve on¨¹? yaral?
vermi?tir. Bu muharebeden sonra Halil Efe, e?i Makbule han?m ?n aziz na??n? bilinmeyen bir
yere (Yunanl?lar?n eline ge?memesi amac?yla) gizlice defnetmi? ve kabir yeri bir s?r gibi
saklanm??t?r.
?ehit Makbule han?m?n mezar yerinin nerede oldu?u konusu tam yetmi? sekiz y?l bir s?r
olarak kald?ktan sonra Haziran 2000 de zaman?n Bal?kesir Ordu Donat?m Okulu Komutan?
Say?n T¨¹m General K?mil Erdal Sipahinin ve merhum ?brahim Ethem AKINCI n?n o?lu Say?n
Burhan Cahit AKINCI n?n gayret ve te?vikleri ve Bal?kesir ?niversitesi ´¡³Ù²¹³Ù¨¹°ù°ì ?lkeleri ve
?nk?l?p Tarihi okutman? Zekeriya ?ZDEM?R in ?al??malar? sonucunda, harlak deresinde
Derecat? mevkiinde bulunmu?tur. Mezar yerinin tespitin de, Kocayayla m¨¹sademesinde
baca??ndan yaralanm?? olan ve halen sa? olan ?orlulu Mehmet ?oban ile ayn? yerden
Mahmut Alt?nda? ?n ve ?ahinkaya k?y¨¹ Muhtar? Kemal A????n b¨¹y¨¹k yard?mlar? olmu?tur.
S?nd?rg? Kaymakaml??? tarar?ndan basta M¨¹cahit Makbule Han?m ve K?rka?a? ?n ?lyaslar
k?y¨¹nden Fehime Han?m?n mezarlar? olmak ¨¹zere b¨¹t¨¹n ?ehitlerimizin mezarlar? yeniden
yap?lm??t?r. Yine S?nd?rg? Kaymakaml??? taraf?ndan, t¨¹m Kuv?-yi Milliyecilerimizin aziz
hat?ralar?na atfen Kuv?-yi Milliye An?t park? yap?lm??t?r.
?brahim Ethem Bey 1889 y?l?nda Selanik¡¯in Menlik kasabas?nda do?mu?tur. Babas? Ali Efendi,
annesi Naile Han?m¡¯d?r. Dedesi, Kola?as? S¨¹leyman A?a¡¯d?r. ilk??renimini Alasonya¡¯ da,
R¨¹?diye tahsilini Serez¡¯ de tamamlam??t?r. Bir ara vekil ??retmen olarak Selanik ??retmen
Mektebi¡¯nde tarih ??retmenli?i yapm??t?r. Daha sonra ?stanbul¡¯a gelerek Hukuk Mektebi¡¯ni
bitiren (Hukuk mektebinde okurken gazetecilik yapm?? ve g?n¨¹ll¨¹ olarak Hareket Ordusu¡¯nda
g?rev alm??t?r) ?brahim Ethem Bey, Balkan Harbi dolay?s?yla ailesi ile birlikte Selanik¡¯ten
Bal?kesir¡¯e ge?ip Kocap?nar k?y¨¹ne isk?n edilmi?, Bal?kesir¡¯in ?aml? ve S?nd?rg?¡¯n?n ?orum
(D¨¹vertepe) nahiyelerinde nahiye m¨¹d¨¹r¨¹ olarak g?rev yapm??t?r.
Memuriyetten istifa ederek Bal?kesir¡¯de avukatl?k yapmaya ba?layan ?brahim Ethem Bey,
?zmir¡¯in i?gali ¨¹zerine Bal?kesir Kuv?-yi Mill?yesinde hizmet etmeye ba?lam??t?r. Soma
cephesinin ??kmesi ve Giresun (Sava?tepe) muharebesinin kaybedilmesi
¨¹zerine Susurluk, Kirmast? (Mustafa Kemalpa?a) yoluyla Bursa¡¯ya gelir.
?BRAH?M ETHEM AKINCI
Burada Kavalal? ?evki Bey¡¯in yard?m?yla Felemenk Valtakan Kumpanyas? memuru diye bir
vesika alarak, t¨¹ccar k?l???nda ?stanbul¡¯a ge?er. Burada k?sa s?re amcas? Y¨¹zba?? M¨¹nir
Bey¡¯in yan?nda kald?ktan sonra Re?it Pa?a vapuru ile ?nebolu¡¯ya ve oradan da Ankara¡¯ya
ge?er. Ankara¡¯da k?sa bir s¨¹re i?in Dahiliye Vek?leti Kalem-i Mahsus¡¯unda ?ifre kaleminde
hizmet eder, Dahiliye Vek?leti¡¯nin 25 Kas?m 1920 tarihli yaz?s?yla, ¨¹?¨¹nc¨¹ s?n?f maa?la
Demirci Kaymakaml???na tayin edilir. ?zellikle o b?lgeyi iyi tan?mas?ndan dolay? bu g?reve
getirilen ?brahim Ethem Bey, Ankara¡¯ daki g?revinden ayr?larak, Eski?ehir, K¨¹tahya, G?rdes
ve Simav yoluyla Demirci¡¯ye gelir.
23 Ekim 1920¡¯de Demirci¡¯ye gelip kaymakaml?k vazifesine ba?layan ?brahim Ethem Bey,
derhal idareyi ele al?r Bu s?rada ?erkez Ethem¡¯ den ayr?larak mill? kuvvetlere kat?lan Parti
Pehlivan ve Usturumcal? Halil Efe kuvvetleri ak?nc? m¨¹frezelerine d?n¨¹?t¨¹r¨¹lerek ?brahim
Ethem Bey¡¯in emrine verilirler.
Yunanl?lar?n baz? ileri harek?tlar? ¨¹zerine, 25 Mart 1921 ¡®de Parti Pehlivan ve Halil Efe
kumandalar?nda 30 ki?iden meydana gelen ak?nc? m¨¹frezelerine d¨¹?man i?ine ak?n emri
verilir. ?lk hedef d¨¹?man?n harita kollar?d?r. Al?nan emir ¨¹zerine 7 Nisan 1921 ¡®de G?rdes¡¯in
K?z?llar k?y¨¹nde bulunan d¨¹?man harita kolu bas?l?r.
Yunanl?lar b¨¹y¨¹k bir kuvvetle K?z?llar k?y¨¹n¨¹ yak?nca, S?nd?rg?, Bigadi? istikametine
bask?nlar yap?lmas? i?in ak?nc? m¨¹frezelerine emir verilir, ?brahim Ethem Bey kumandas?nda
20 Nisan 1921 ?ar?amba g¨¹n¨¹ 120 s¨¹vari ve 150 piyadeden meydana gelen Kuv?-yi Mill?ye
m¨¹frezeleri, Bigadi?¡¯teki Yunan birliklerini bask?na u?rat?rlar.
21 Nisan sabah?na kadar s¨¹ren ?arp??ma sonunda be? d¨¹?man ?ld¨¹r¨¹l¨¹r, ?ok miktarda
erzak ve cephane ile bir de esir al?n?r.
Ak?nc? m¨¹frezelerinin faaliyetlerini artt?rmas? ¨¹zerine, yunanl?lar 21 May?s 1921 Cumartesi
g¨¹n¨¹, ¨¹? koldan iki top ve ikibin ki?ilik bir kuvvetle G?rdes¡¯e taarruz eder. Pek ?ok katliam
yapt?ktan sonra, kasabay? yakarak geri ?ekilir. Ka?an d¨¹?man? takip eden Ak?nc? m¨¹frezeleri
S?nd?rg?¡¯ya iki saat mesafede bulunan Kapanca k?y¨¹ civar?nda d¨¹?man? k?st?r?r. Yedi saat
s¨¹ren muharebe sonunda, ikisi subay 37 ?l¨¹ ve elliye a?k?n yaral? veren yunanl?lar peri?an
bir halde S?nd?rg?¡¯ ya s???n?r. Bigadi? ve G?rdes¡¯teki bask?nlarda elde edilen ba?ar? ¨¹zerine,
Demirci Kaymakam? ?brahim Ethem Bey, 11 Temmuz 1921¡¯de M¨¹dafaa-i Milliye Vekili Fevzi
Pa?a taraf?ndan ¡°bir k?ta harp madalyas?yla¡± taltif edilir.
6 A?ustos 1921¡¯de Demirci¡¯nin i?gali ¨¹zerine da?lara ?ekilen ak?nc? m¨¹frezeleri, 13 A?ustos
1921 Cumartesi g¨¹n¨¹ Ya?c? da??nda kati m¨¹cahede karar? al?p, yemin ederler.
Sakarya zaferinin etkisiyle ?brahim Ethem Bey, cephe gerisinde bulunan G?rdes, Simav ve
Demirci¡¯de T.B.M.M¡¯ nin tek resmi temsilcisi olarak Demirci merkezli m¨¹stakil bir ¡°T¨¹rk Livas?¡±
kurar. Burada derhal Milli H¨¹k¨¹met nam?na idareyi ele alan ?brahim Ethem Bey, 5 Eyl¨¹l-11
Ekim 1921 tarihleri aras?nda Demirci, G?rdes ve Simav¡¯da m¨¹frezeler ve ia?eleri i?in M¨¹dafaa-
i Hukuk idareleri olu?turur. Telgraf hatlar?n? tamir ederek Mir Mustafa ile orduya ilk raporunu
g?nderir. D¨¹?man?n b¨¹y¨¹k kuvvetler sevk etmesi ¨¹zerine 11 Ekim¡¯den itibaren Demirci ve
Simav yeniden tahliye edilerek Akda?¡¯ a ge?ilir. Burada m¨¹cadele m?nt?kalar? belirlenir ve
yeniden ak?nc? m¨¹frezeleri meydana getirilerek a?a??da isimleri verilen Kuv?-yi Mill?yeciler,
m¨¹freze komutanl?klar?na tayin edilirler. ?brahim Ethem Bey-Demirci Kaymakam?, Ak?nc?
M¨¹frezeleri Resisi; Mehmet Pehlivan -11. Ak?nc? M¨¹frezeleri Kumandan?; Usturumcal? Halil
Efe -12. Ak?nc? M¨¹frezeleri Kumandan?; Arap Ali Osman Efe -6. Ak?nc? M¨¹frezeleri Kumandan?;
Arslan Efe -10. Ak?nc? M¨¹frezeleri Kumandan?; Balatl?l? H¨¹seyin ?avu? -1. G?n¨¹ll¨¹ M¨¹frezeleri
Kumandan? K¨¹lah Mehmet Efe -2. G?n¨¹ll¨¹ M¨¹frezeleri Kumandan? Hac? Veli -3. G?n¨¹ll¨¹
M¨¹frezeleri Kumandan?: Bak?rl? Sa?l? Mustafa Efe -4. G?n¨¹ll¨¹ M¨¹frezeleri Kumandan?.
Bu m¨¹frezeler Bal?kesir, Bigadi?, S?nd?rg?, Balat (Dursunbeyj Kirmast? (Mustafa Kemalpa?a),
Yenice, Kepsut, Simav, Demirci, G?rdes, Salihli, Akhisar, Konakp?nar, Kula, E?me, K?rka?a?
Soma ve Gelenbe b?lgelerinde g?rev yapacaklard?.
Cephe gerisinde kalan Ak?nc? m¨¹frezeleri birbu?uk y?l i?inde d¨¹?manla defalarca ?arp??t?lar.
D¨¹?manla defalarca ?arp??t?lar. D¨¹?mana 787 ?l¨¹, 151 yaral? insan, 137 hayvan, 2 hafif
makineli t¨¹fek, 190 esir b?rakt?rd?lar. Bir?ok telefon, telgraf ve posta irtibatlar?n? kestiler. Bir?ok
k?yleri ve kasabalar? ya?madan ve yak?lmaktan kurtard?lar. Bulunduklar? ?evrede T¨¹rkiye
B¨¹y¨¹k Millet Meclisi H¨¹k¨¹meti nam?na kurduklar? idare mekanizmas?yla ve Ak?nc?lar T?resiyle,
halk ¨¹zerinde yunanl?lara hakim bir T¨¹rk varl??? g?sterdiler. Asayi?i korudular, e?k?yal???
?nlediler. Bu m¨¹cadelede kendileri ise 21 ?ehit, 2 esir ve 22 yaral? verdiler. Ba?kumandan
Gazi Mustafa Kem?l Pa?a ¡®n?n Ba?kumandanl?k Meydan Muharebesi¡¯nde yenip bilahare
kumandanlar?n? esir etti?i d¨¹?man, bozgun halinde ?ekilmeye ba?lar. Ka?an d¨¹?man? takip
eden ve pek ?ok yerde ricat yollar?m kesen ?brahim Ethem Bey kumandas?ndaki Ak?nc?
m¨¹frezeleri 3 Eyl¨¹l¡¯de S?nd?rg?¡¯ y?, 4 Eyl¨¹l¡¯de Bigadi?¡¯ i kurtararak s¨¹ratle Bal?kesir¡¯e do?ru
ilerlemeye ba?larlar. 6 Eyl¨¹l g¨¹n¨¹ m¨¹frezelerle beraber Bal?kesir¡¯e giren ?brahim Ethem Bey
hat?rat?nda bu an? ?u ibretli sat?rlarla anlatmaktad?r:
¡°Alaturka saat dokuzda Tepecik¡¯ ten hareket ettik, A??r a??r gidiyorduk, ?ay?rhisar yan?ndaki
?e?meye geldi?imizde k?y ahalisi ?n¨¹m¨¹ze ??kt?. Ve bizi bir par?a durdurdu. Zavall? ahali!¡­ Ne
yapaca??n? ve efrad? ne ile memnun edece?ini bilemiyordu. Kad?n, erkek, ?oluk ?ocuk efrad
karmakar???k olmu?, birbirinin boynuna sar?lm??, m¨¹temadi bir a?lay?? devam ediyordu. Hareket
i?in d¨¹d¨¹k ?alma?a mecbur oldum.?ay?rhisar¡¯ dan hareket edince Bal?kesir istikametinden pek
b¨¹y¨¹k bir kalabal???n geldi?ini g?rd¨¹m.
B¨¹t¨¹n Bal?kesir halk? istikbale ??km??t?; kalabal?k o derecede idi ki, geni? olan ?ose istiab
edemiyor, ahali yol taraf?ndaki tarlalardan geliyor ve b¨¹y¨¹k bir toz, duman s¨¹tunu semaya
y¨¹kseliyordu. Art?k kalabal??a kar??m?? ve yola koyulmu?tuk. Hi? bir ?eyler anla??lam?yor, yaln?z
herkeste g?zya?lar? g?r¨¹l¨¹yordu. Y¨¹r¨¹mek m¨¹mk¨¹n de?ildi. ?¨¹nk¨¹ hayvanlar?n ?n¨¹ne yatan ve
hayvanlar?n g?zlerini ?pen, s¨¹varileri ?pmek i?in ?ekip hayvandan indiren, hayvanatla
karmakar???k bir hale vaziyete kar?? bir ?ey yapmak m¨¹mk¨¹n de?ildi¡­ Evet, yaln?z a?lan?yordu.
Bu cereyandan kimse kurtulam?yordu.
G¨¹? h?l ile y¨¹r¨¹me?e ba?lad?k.
Fakat ne m¨¹mk¨¹n! Gittik?e kalabal?k kesafet peyda ediyordu. Tekbir sedalar?yla ?ehre girdik.
Ve Belediye ?n¨¹nde kurbanlar kesildikten, ahaliye nesayih yollu birka? s?z s?yleyerek dua
yap?ld?ktan sonra Belediye dairesine ??kt?k. Alelusul baz? merasimden sonra derhal i?e
ba?lad?k. ?¨¹nk¨¹ duracak ne vaktimiz, ne zaman?m?z vard?. En m¨¹sait mahal Belediye
oldu?undan buras?n? kararg?h ittihaz ederek m¨¹frezeler hanlara taksim ve asayi? Arslan A?a
m¨¹frezesine tevdi olundu.
Bundan sonra Bat? Cephesi Kumandanl???¡¯na ve D?hiliye Vek?leti¡¯ne rapor yazarak asayi?i
temin eden ?brahim Ethem Bey, faaliyetini s¨¹rd¨¹rerek, Susurluk, G?nen, Balya, ?vrindi,
Havran ve Edremit¡¯i de d¨¹?man i?galinden kurtarm??t?r. Yakup ?evki Pa?a kumandas?ndaki
ikinci Ordu birliklerinin Bal?kesir¡¯e gelmesiyle birlikte ?brahim Ethem Bey vazifesini
tamamlayarak 30 Eyl¨¹l 1922¡¯den itibaren m¨¹frezeleri terhis eder.
Daha sonra Dahiliye Vek?leti¡¯nin yaz?lar?yla ?nce Ayval?k¡¯a, Demircililer¡¯ in istek ve ?srarlar?
¨¹zerine ise yeniden Demirci Kaymakaml???¡¯na tayin edilerek vazifesine ba?lar.
Cumhuriyet d?neminde Yozgat, Siirt, Bal?kesir, Samsun, Malatya ve Mu?la valiliklerinde
bulunmu?, 15.07.1949 tarihinde emekli olmu?tur. Emeklili?ini m¨¹teakip S?nd?rg?¡¯ya
yerle?mi?tir. Bal?kesir Valili?i s?ras?nda Bigadi?¡¯ i S?nd?rg?¡¯ y? ve K?z?l?ukur, Kayal?dere,
Ortacaalan, K?seler ve A?a?? Devrek¡¯i ziyaret ederek eski m¨¹cadele arkada?lar?yla
g?r¨¹?¨¹rd¨¹.
K?rm?z? ?eritli istikl?l Madalyas? olan ?brahim Ethem Bey 11 May?s 1950¡¯de vefat etmi?tir.
Mezar? S?nd?rg?¡¯dad?r.
M?CAH?T MAKBULE HANIM
G?rdes k?z? M¨¹cahid Makbule Han?m 1902 y?l?nda G?rdes¡¯te d¨¹nyaya gelmi?tir. Babas? Ali
ustalar s¨¹lalesinden Abdullah Efendi¡¯dir. Kalabal?k olan ailenin k¨¹?¨¹k bir ?iftli?i ve arazileri
vard?r. O zamanki her G?rdesli kad?n gibi Makbule Han?m da ata binmesini ve silah
kullanmas?n? daha k¨¹?¨¹k ya?larda ??renmi?tir. oniki ya?lar?nda iken babas?n?, kaybetti?i i?in
a?abeylerinin himayesinde b¨¹y¨¹m¨¹?t¨¹r.
1921 y?l?nda Usturumcal? Halil Efe ile evlenmi? iki ay sonra da kocas?yla beraber ak?nc? olarak
da?lara ??km??t?r. M¨¹frezelerle beraber, Demirci, G?rdes, Simav, Bigadi? ve S?nd?rg? da?lar?nda
s¨¹rekli dola?an ve ?ok cesur olan Makbule Han?m, m¨¹frezeleri en ¨¹mitsiz zamanlarda
cesaretlendirmi?, her yerde her m¨¹sademede kahramanca sava?m??t?r.
D¨¹?manla birka? b¨¹y¨¹k muharebede bulunmu?, iki defa kocas?yla beraber pusuya d¨¹?m¨¹?,
fakat hi? bir zaman metanetini kaybetmemi?, tela? g?stermemi?tir.
G¨¹vemdere Muharebesinin kazan?lmas?nda cesaret ve kahramanl??? ile b¨¹y¨¹k rol
oynayan, geri ?ekilen m¨¹frezelerimizi cesaretlendirerek d¨¹?mana yeniden taarruz etmelerini
sa?layan Makbule Han?m¡¯ hat?ralar?nda ?brahim Ethem Bey ?u ?ekilde tarif etmektedir.
Kendisi siyah pantolon ve ceket ve uzun bir manto giyer, aya??nda daima ?izme ve ba??nda da
siyah ba?l?k ve daima ?rt¨¹l¨¹ olup, yaln?z g?zleri meydanda bulunur. K?sa bir Japon filintas?
ta??r ve d¨¹?mandan itinam olunmu? g¨¹zel bir doru ata biner ve daima m¨¹frezenin d¨¹mdar?
olarak kal?rd?.
Efrad?n ?o?undan iyi ata biner, tehlike an?nda en evvel silah? eline alm?? g?r¨¹l¨¹rd¨¹.
Da? hayat?n?n s?k?nt?, zorluk ve tehlikelerine ve b¨¹t¨¹n ?srarlar?na ra?men asla kocas?ndan
ayr?lmayan Makbule Han?m, 17 Mart ¡®1922¡¯de Akhisar-S?nd?rg? aras?nda Koca Yayla¡¯da
d¨¹?manla giri?ilen bir ?arp??ma sonucu ?ehit olmu?tur.
Mezar? Koca Yayla ¡®da bulunan M¨¹cahid Makbule Han?m¡¯?n defin merasimini ?brahim Ethem
Bey a?a??daki sat?rlarla anlat?r.
¡°Defnederken b¨¹t¨¹n efrat ?ocuk gibi a?l?yordu. Nas?l a?lanmas?n ki, sekiz ay da?larda,
karda, ?amurda bizimle beraber gezmi?, yatm?? ve d¨¹?manla harp etmi?, kad?n olmakla
beraber mili istikl?l m¨¹cadelesinin muvaffakiyetle neticelenece?ine kanaat getirerek az?m ve
sebat ile erkeklere b¨¹y¨¹k bir numune ve medar-? te?vik olmu? bir arkada?? kara topra?a,
kanl? elbiseleri, kanl? ?izmeleriyle g?m¨¹yor ve zevci de mezar?n ba??nda kendinden ge?mi?
oldu?u halde avaz? ??kt??? kadar feryad ederek, a?l?yordu.
Nas?l a?lanmaz ki 22 ya??nda dan gen? G?rdes k?z?m?n g¨¹r ve kumral sa?lar? ba??ndan ileri
yere uzanm??, zalimi d¨¹?man kur?ununun ak?tt??? beyni bu uzun. sa?lar ¨¹zerine bir nur gibi
akm??, hayata doymak de?il, hayatin zevkini hen¨¹z tatma?a ba?lam?? ve g?rm¨¹?, g?zleri yar?
a??k, s¨¹zg¨¹n ve a?lar bir vaziyette.
Bu ilahi manzara, bu levha-i hazin ve matem kar??s?nda a?lamamak m¨¹mk¨¹n m¨¹?
Evvela T¨¹rkl¨¹k T¨¹rk kad?nl???, saniyen, G?rdes salisen ailesi, Makbule Han?m¡¯la ne kadar
iftihar etse sezad?r.
Bu as?rlar?n, bat?nlar?n nadir yeti?tirdi?i m¨¹cadele-i mill?yenin do?urdu?u bir z?de-i f?trat idi.
?yle ¨¹mit ederim ki ?u kad?n?n nam? hat?ra-i millette unutulmaz¡­¡±
Ad

Recommended

I?l?emi?zi?n tari?hi?
I?l?emi?zi?n tari?hi?
Ismail Ayan
?
Cumhuriyete nasil kavu?tuk
Cumhuriyete nasil kavu?tuk
efe sat?ro?lu
?
Izmir'in faytonlari
Izmir'in faytonlari
Vural Yigit
?
Mani?sa tarzani
Mani?sa tarzani
betulkaya
?
Cumhuriyet¡¯e nasil kavu?tuk
Cumhuriyet¡¯e nasil kavu?tuk
emirhanerdogan
?
Ataturkun hayati ve_kurtulus_savasi_2
Ataturkun hayati ve_kurtulus_savasi_2
Mustafa ?n?
?
G?rmedi?imiz t¨¹rkiye (1)
G?rmedi?imiz t¨¹rkiye (1)
Holistik Dan??manl?k Hiz. Ltd.?ti.
?
G?rmedi?imiz T¨¹rkiye (1)
G?rmedi?imiz T¨¹rkiye (1)
Holistik Dan??manl?k Hiz. Ltd.?ti.
?
Cumhuriyet¡¯e nasil kavu?tuk
Cumhuriyet¡¯e nasil kavu?tuk
sedabahadirlar
?
Kar?iyaka Eski Evleri
Kar?iyaka Eski Evleri
Vural Yigit
?
Buca ve Bornova Evleri
Buca ve Bornova Evleri
Vural Yigit
?
Kayseri?
Kayseri?
AWFiS Gda¨½sk
?
Cumhuriyete nas?l kavu?tuk
Cumhuriyete nas?l kavu?tuk
gorkemkilincenka
?
Kahramanmara? Anadolu lisesi Okul Tarihi
Kahramanmara? Anadolu lisesi Okul Tarihi
isk42
?
ESK??EH?R EVLER?-1 1
ESK??EH?R EVLER?-1 1
Vural Yigit
?
´¡³Ù²¹³Ù¨¹°ù°ì
´¡³Ù²¹³Ù¨¹°ù°ì
umutcansisman
?
Atat¨¹Rk¨¹N Hayat?
Atat¨¹Rk¨¹N Hayat?
guest70b2202
?
Cumhuriyet¡¯e nasil kavu?tuk
Cumhuriyet¡¯e nasil kavu?tuk
yagmurtezsay
?
drgdrgdrg
drgdrgdrg
tugaypat
?
§á§â§Ö§Ù§Ö§ß§ä§Ñ§è§Ú§ñ §Õ§Ö§ß§î §Þ§Ñ§ä§Ö§â§Ú
§á§â§Ö§Ù§Ö§ß§ä§Ñ§è§Ú§ñ §Õ§Ö§ß§î §Þ§Ñ§ä§Ö§â§Ú
xdi2x
?
COMPANY_PRESENTATION20150424
COMPANY_PRESENTATION20150424
GE LONG
?
Rayane hazimeh building trust in the digital age teenagers and students
Rayane hazimeh building trust in the digital age teenagers and students
Rayane Hazimeh
?
Simple business plus profile
Simple business plus profile
Ayeni Ekundayo ?
?
2 kb2 modul 2
2 kb2 modul 2
Uwes Chaeruman
?
Cystic lesions of the jaws / dental implant courses
Cystic lesions of the jaws / dental implant courses
Indian dental academy
?
Instru??es para ser Feliz em 2014
Daniel de Carvalho Luz
?
First AutoCAD Project
First AutoCAD Project
Megan Hanrahan
?
§ß§à§Ó§í§Û §Ô§à§Õ1)
§ß§à§Ó§í§Û §Ô§à§Õ1)
msikanov
?
Turvallinen ja helppo p??sy
Turvallinen ja helppo p??sy
Finceptum Oy
?

More Related Content

What's hot (12)

Cumhuriyet¡¯e nasil kavu?tuk
Cumhuriyet¡¯e nasil kavu?tuk
sedabahadirlar
?
Kar?iyaka Eski Evleri
Kar?iyaka Eski Evleri
Vural Yigit
?
Buca ve Bornova Evleri
Buca ve Bornova Evleri
Vural Yigit
?
Kayseri?
Kayseri?
AWFiS Gda¨½sk
?
Cumhuriyete nas?l kavu?tuk
Cumhuriyete nas?l kavu?tuk
gorkemkilincenka
?
Kahramanmara? Anadolu lisesi Okul Tarihi
Kahramanmara? Anadolu lisesi Okul Tarihi
isk42
?
ESK??EH?R EVLER?-1 1
ESK??EH?R EVLER?-1 1
Vural Yigit
?
´¡³Ù²¹³Ù¨¹°ù°ì
´¡³Ù²¹³Ù¨¹°ù°ì
umutcansisman
?
Atat¨¹Rk¨¹N Hayat?
Atat¨¹Rk¨¹N Hayat?
guest70b2202
?
Cumhuriyet¡¯e nasil kavu?tuk
Cumhuriyet¡¯e nasil kavu?tuk
yagmurtezsay
?
drgdrgdrg
drgdrgdrg
tugaypat
?
Cumhuriyet¡¯e nasil kavu?tuk
Cumhuriyet¡¯e nasil kavu?tuk
sedabahadirlar
?
Kar?iyaka Eski Evleri
Kar?iyaka Eski Evleri
Vural Yigit
?
Buca ve Bornova Evleri
Buca ve Bornova Evleri
Vural Yigit
?
Kahramanmara? Anadolu lisesi Okul Tarihi
Kahramanmara? Anadolu lisesi Okul Tarihi
isk42
?
ESK??EH?R EVLER?-1 1
ESK??EH?R EVLER?-1 1
Vural Yigit
?
´¡³Ù²¹³Ù¨¹°ù°ì
´¡³Ù²¹³Ù¨¹°ù°ì
umutcansisman
?
Atat¨¹Rk¨¹N Hayat?
Atat¨¹Rk¨¹N Hayat?
guest70b2202
?
Cumhuriyet¡¯e nasil kavu?tuk
Cumhuriyet¡¯e nasil kavu?tuk
yagmurtezsay
?

Viewers also liked (16)

§á§â§Ö§Ù§Ö§ß§ä§Ñ§è§Ú§ñ §Õ§Ö§ß§î §Þ§Ñ§ä§Ö§â§Ú
§á§â§Ö§Ù§Ö§ß§ä§Ñ§è§Ú§ñ §Õ§Ö§ß§î §Þ§Ñ§ä§Ö§â§Ú
xdi2x
?
COMPANY_PRESENTATION20150424
COMPANY_PRESENTATION20150424
GE LONG
?
Rayane hazimeh building trust in the digital age teenagers and students
Rayane hazimeh building trust in the digital age teenagers and students
Rayane Hazimeh
?
Simple business plus profile
Simple business plus profile
Ayeni Ekundayo ?
?
2 kb2 modul 2
2 kb2 modul 2
Uwes Chaeruman
?
Cystic lesions of the jaws / dental implant courses
Cystic lesions of the jaws / dental implant courses
Indian dental academy
?
Instru??es para ser Feliz em 2014
Daniel de Carvalho Luz
?
First AutoCAD Project
First AutoCAD Project
Megan Hanrahan
?
§ß§à§Ó§í§Û §Ô§à§Õ1)
§ß§à§Ó§í§Û §Ô§à§Õ1)
msikanov
?
Turvallinen ja helppo p??sy
Turvallinen ja helppo p??sy
Finceptum Oy
?
ES142 10 - Especial Zapatos - Mocasines + Marca - 6 meses despu¨¦s
Bint
?
Apa pula itu cabe cabean dan terong-terongan
Apa pula itu cabe cabean dan terong-terongan
Rizky Faisal
?
Pr¨¦sentation C0R3T3C
Quentin Lambert
?
Pr¨¦sentation E5P9
Quentin Lambert
?
Moataz abdelrahman CV last Update
Moataz abdelrahman CV last Update
Moataz A.Rahman
?
§á§â§Ö§Ù§Ö§ß§ä§Ñ§è§Ú§ñ §Õ§Ö§ß§î §Þ§Ñ§ä§Ö§â§Ú
§á§â§Ö§Ù§Ö§ß§ä§Ñ§è§Ú§ñ §Õ§Ö§ß§î §Þ§Ñ§ä§Ö§â§Ú
xdi2x
?
COMPANY_PRESENTATION20150424
COMPANY_PRESENTATION20150424
GE LONG
?
Rayane hazimeh building trust in the digital age teenagers and students
Rayane hazimeh building trust in the digital age teenagers and students
Rayane Hazimeh
?
Cystic lesions of the jaws / dental implant courses
Cystic lesions of the jaws / dental implant courses
Indian dental academy
?
Instru??es para ser Feliz em 2014
Daniel de Carvalho Luz
?
§ß§à§Ó§í§Û §Ô§à§Õ1)
§ß§à§Ó§í§Û §Ô§à§Õ1)
msikanov
?
Turvallinen ja helppo p??sy
Turvallinen ja helppo p??sy
Finceptum Oy
?
ES142 10 - Especial Zapatos - Mocasines + Marca - 6 meses despu¨¦s
Bint
?
Apa pula itu cabe cabean dan terong-terongan
Apa pula itu cabe cabean dan terong-terongan
Rizky Faisal
?
Pr¨¦sentation C0R3T3C
Quentin Lambert
?
Pr¨¦sentation E5P9
Quentin Lambert
?
Moataz abdelrahman CV last Update
Moataz abdelrahman CV last Update
Moataz A.Rahman
?
Ad

Similar to I?l?emi?zi?n tari?hi? (6)

2010 calisma raporu
2010 calisma raporu
Nilgun Ergun
?
Bal?kesir tan?t?m?
Bal?kesir tan?t?m?
enes97
?
K?r?khan Sunumu 01.05.2010
K?r?khan Sunumu 01.05.2010
Faful Enti
?
Oltu Can Akin
Oltu Can Akin
Can Akin
?
Bal?kesir tan?t?m?
Bal?kesir tan?t?m?
enes97
?
K?r?khan Sunumu 01.05.2010
K?r?khan Sunumu 01.05.2010
Faful Enti
?
Oltu Can Akin
Oltu Can Akin
Can Akin
?
Ad

I?l?emi?zi?n tari?hi?

  • 1. ?L?EM?Z?N TAR?H? ?l?emizin tarihi ?ok eski y?llara dayanmaktad?r. Antik kaynaklar Bal?kesir ve ?evresini Misya (Mysia) olarak kaydetmektedir. S?nd?rg? tarihte Carsea ve Koruk?y adlar?n? alan eski bir yerle?im alan?d?r. S?nd?rg?¡¯ya tarih s?ras?yla Lidyal?lar, Persler, Bergamal?lar, ?.?. 129 y?l?nda Romal?lar, Bizansl?lar 11. Y¨¹zy?lda da Sel?uklular egemen oldular. Beylikler D?neminde Karesi Beyli?i s?n?rlar? i?erisinde kalan S?nd?rg?, 1323 y?l?nda Osmal?lar?n eline ge?ti.Bu b?lgeye : ?avdar, Av?ar, Ya?c?bedir, Cepni, Karake?ili¡­ y?r¨¹kleri yerle?tiler. S?nd?rg?¡¯n?n ?ehir olarak kurulu?u 18.Y¨¹zy?l?n sonlar?nda olmu?tur. M.?. VI.nc? y¨¹zy?lda Persler, Lidya ve b¨¹t¨¹n Anadolu ile beraber (Misya) denilen bu ?evreyi de ?ran ?mparatorlu?una katm??lard?r. 200 y?l kadar ?ran egemenli?i alt?nda kalan b?lge Bergama Krall??? ile birlikte Romal?lar?n y?netimine ge?mi? daha sonra, ?nce Bizans sonra Sel?uklular taraf?ndan ele ge?irilerek idare edilmi?tir. Karesi Beyli?inden sonra Osmanl? Egemenli?i alt?na giren b?lgeye gelen ?avdarl?lar, Av?arl?lar adlar?n? ta??yan T¨¹rkmen topluluklar?, S?nd?rg? y?resine yerle?mi?ler ve ?avdarl? a?iretinden Halil A?a¡¯n?n mezar? halen ?l?emiz Karag¨¹r K?y¨¹ mezarl???ndad?r.
  • 2. Halil a?an?n torunlar? aralar?nda anla?amayarak karde?lerden ?erif ?stanbul¡¯a gitmi?, saraya girmi? bir zaman sonra PA?A ¨¹nvan?n? alarak S?nd?rg?¡¯ya d?nm¨¹?t¨¹r. Kocakonak K?y¨¹ne yerle?erek S?nd?rg? ¡¯n?n bulundu?u yeri kendisine koruluk ve ?iftlik yapm??t?r. Daha sonra bu yeri cazip g?r¨¹p Midilli adas?ndan getirtti?i Rum ustalar?na Koca Camii (?erif Pa?a Camii )¡¯nin, yan?ndaki hamam?, (Kocahan) yapt?rm??t?r. B?ylece ?imdiki S?nd?rg? Koruk?y ad?n? alarak 1845 y?l?nda k?y haline gelmi?tir. 1884 y?l?nda Belediye kurulmu?, 1913 y?l?nda Bigadi?¡¯ten ayr?larak il?e olmu?tur. 29 Haziran 1920 tarihinde Yunan i?galine u?rayan il?enin halk?, canla ba?la m¨¹cadele ederek Rum Birliklerini (sindirmi?) (y?ld?rm??), sonu?ta bir yerde bar?namayacaklar?n? anlayan i?galciler bir ?ok yang?n ??kard?ktan sonra ?l?eyi terk etmi?lerdir. 3 Eyl¨¹l 1922¡¯de i?galcilerden temizlenen SINDIRGI bu g¨¹n¨¹ resmi kurtulu? g¨¹n¨¹ kabul edip,her y?l co?ku ile kutlamaktad?r.
  • 3. Do?al g¨¹zellikleri ve yeralt? kaynaklar?yla Bat? Anadolu¡¯nun ke?fedilmeyi bekleyen g¨¹zide il?esi S?nd?rg?, Bal?kesir iline ba?l? olup, il merkezine 63 km, izmir¡¯e 150 km, Akhisar¡¯a 57 km, Simav¡¯a 87 km. SINDIRGI
  • 4. Yunanl?lar?n ?zmir i i?gal ermesi ve istikl?l Harbinin ba?lamas? ¨¹zerine, S?nd?rg?lar da bu kutsal m¨¹cadelede yer alm??lar, vatan u?runda mallar? ve canlar? ile seve seve g?n¨¹ll¨¹ olarak hizmet etmi?lerdir. ikinci Bal?kesir Kongresinde S?nd?rg? ¡®y?, E?raftan ?at?r-z?de Emin bey ile yine E?raftan Z¨¹ht¨¹ Bey-z?de Mustafa Bey temsil etmi?lerdir. Bal?kesir ve cephelerdeki Kuv?-yi Mill?ye masraflar?n?n %4 ¨¹ S?nd?rg? ¡®n?n vatansever evlatlar? taraf?ndan kar??lanm??t?r. D?rd¨¹nc¨¹ Bal?kesir Kongresinde ise S?nd?rg? kazas?n? ?brahim Efendi ile Azmi Bey; ?orum nahiyesini Ali Bey; G?lc¨¹k nahiyesini ise ?mer Efendi temsil etmi?lerdir. Soma Cephesine bir milli taburla kat?lan S?nd?rg?, ayr?ca Karakaya Milli m¨¹frezesini de cepheye g?ndermi?tir. S?nd?rg?l? Ahmet S¨¹reyya (?rgeevren) Bey ise Ayval?k¡¯ta cephe Kumandanl??? g?revinde bulunmu?tur. Akhisar ?n ilk i?gali sonras?nda, Akhisar ¡®dan gelen muhacirlere de kucak a??larak, ia?eleri ve bar?nmalar? sa?lanm??t?r. S?nd?rg?l? ??retmen Kadir Balkan ise Varnal? ?smail Hakk? Bey¡¯in kumandas?nda olmak ¨¹zere Ayval?k Cephesinde tak?m kumandan? olarak g?rev yapm?? ve b¨¹y¨¹k Kahramanl?klar g?stermi?tir. SINDIRGI KUV?-Y? M?LL?YES?
  • 5. S?nd?rg? Kuv?-yi Milliye harekelinde yer alan di?er isimler ise ?unlard?r; Fak? hac? Sad?k Efendi, Sabri Bey-z?de Azmi Bey, Hasan A?a-z?de Emin A?a, Fak?-z?de Emin Efendi, ?at?r-z?de Azmi Bey, Mehmet Efendi-z?de Ali Re?ad Bey, ?smail A?a-z?de, Ali Bey, Kocakonakl? ?¨¹kr¨¹ Bey, Mehmet bey o?lu, ?¨¹kr¨¹ Bey, Arif Bey-z?de Sad?k Bey, Ahmet bey o?lu ?mer Bey, H¨¹seyin o?lu emin bey, K?rka?a?l? Mehmet Efendi-z?de Ali Bey, Mehmet o?lu Saffet Bey, Bahaeddin S¨¹leyman Efendi, Pehlivan-z?de Hac? Ethem Bey ve N?ki- z?de ?brahim- Bey Akhisar ve Soma cephelerinin ??kmesi ve S?nd?rg?¡¯n?n 30 Haziran 1920 de i?gal edilmesinden sonra pek ?ok S?nd?rg? l? Kuv?-yi Milliyeci ak?nc? m¨¹frezelerine kat?larak yunanl?larla m¨¹cadelelerine devam etmi?lerdir. Kas?m Karaca ve Kasap Ziya bu m¨¹frezelerde g?rev yapanlar aras?ndad?rlar. Kuv?-yi Mill?ye mensuplar?ndan Hasan A?a- z?de Emin A?a ile Hac? Musa-z?de Fevzi Efendi, yunanl?lar taraf?ndan esir edilerek Eyne adas? hapishanesine g?nderilmi?lerdir. iki y?ll?k, i?gal ac?lar?, ?brahim Ethem Beyin kumandas?ndaki Kuv?-yi Milliye m¨¹frezelerinin 3 Eyl¨¹l 1922 Pazar g¨¹n¨¹ sabah saatlerinde ?ehre girmesiyle son bulacakt?r.
  • 6. 28 ?ubat 1922 tarihinde Bigadi?¡¯ in Alan K?y¨¹ne gelen ?brahim Ethem (Ak?nc?) Bey ve ak?nc? m¨¹frezeleri, onikibin ki?ilik bir d¨¹?man kolu taraf?ndan Akda? ve Ala?am da?lar?nda muhasaraya al?nd?klar?n? ??renir. Bunun ¨¹zerine m¨¹frezeler piyadeye ?evrilerek, bir k?sm? ba?ka b?lgelere g?nderilirler. ?brahim Ethem Bey, yan?nda Parti Mehmet Pehlivan Halil efe m¨¹frezeleri oldu?u halde ulus da??na ?ekilir. D¨¹?man, muhasaras?n?n burada daha da s?k?la?mas? ¨¹zerine, 10 Mart g¨¹n¨¹ d¨¹?man muhasaras?n?n yar?lmas?na ve S?nd?rg? istikametine ge?ilmesine karar verilir. Ortacaalan, Geleme? (Armutlu) Adal? ?al? ve Karakaya istikametini takip ederek 12 Mart g¨¹n¨¹ E?ridere k?y¨¹ne gelirler. Burada daha fazla kalmayan m¨¹frezeler, 16 Mart 1922 Per?embe g¨¹n¨¹ yan?k burun (E?ridere¡¯ye ba?l? ?orlu mahallesi) mevkiindeki Ya?c?bedir a?iretinden ?orlu ?smail¡¯ in evine misafir olurlar. KOCA YAYLA MUHAREBES?
  • 7. Ancak buraya geldikleri s?rada, ¨¹z¨¹mc¨¹ (?ahinkaya k?y¨¹ muhacir k?y¨¹nde pusu kuran Yunan kuvvetleri ile Anzavur d?k¨¹nt¨¹s¨¹ S¨¹nd¨¹kl¨¹ Davut ?etesinin bask?n?na u?rarlar. 17 Mart¡¯? 18 Marta ba?layan gecenin sabah?nda ger?ekle?en bask?n sonucunda. Kuva-yi Milliye m¨¹frezelerin den G?rdesli Mustafa ?avu?, Tekirda?l?, H¨¹seyin ?avu?, Gedizli Ziya, K?rka?a? l? Kadir Efe¡¯nin e?i Fehime Han?m ve ?ocu?u ile ya?c?bedirler den Tullar?n H¨¹seyin ?ehit olmu?lard?r. Tullar?n-?n H¨¹seyin in o?lu Mehmet (?oban) baca??ndan yaralanm??; Emet Kaymakam? Besim Bey, S?nd?rg? l? K?mil ve parti pehlivan?n kay?n biraderi Kamil de esir d¨¹?m¨¹?lerdir. D¨¹?manda ¨¹?¨¹ aznavurcu ?erkez olmak ¨¹zere yedi ?l¨¹ ve on¨¹? yaral? vermi?tir. Bu muharebeden sonra Halil Efe, e?i Makbule han?m ?n aziz na??n? bilinmeyen bir yere (Yunanl?lar?n eline ge?memesi amac?yla) gizlice defnetmi? ve kabir yeri bir s?r gibi saklanm??t?r.
  • 8. ?ehit Makbule han?m?n mezar yerinin nerede oldu?u konusu tam yetmi? sekiz y?l bir s?r olarak kald?ktan sonra Haziran 2000 de zaman?n Bal?kesir Ordu Donat?m Okulu Komutan? Say?n T¨¹m General K?mil Erdal Sipahinin ve merhum ?brahim Ethem AKINCI n?n o?lu Say?n Burhan Cahit AKINCI n?n gayret ve te?vikleri ve Bal?kesir ?niversitesi ´¡³Ù²¹³Ù¨¹°ù°ì ?lkeleri ve ?nk?l?p Tarihi okutman? Zekeriya ?ZDEM?R in ?al??malar? sonucunda, harlak deresinde Derecat? mevkiinde bulunmu?tur. Mezar yerinin tespitin de, Kocayayla m¨¹sademesinde baca??ndan yaralanm?? olan ve halen sa? olan ?orlulu Mehmet ?oban ile ayn? yerden Mahmut Alt?nda? ?n ve ?ahinkaya k?y¨¹ Muhtar? Kemal A????n b¨¹y¨¹k yard?mlar? olmu?tur. S?nd?rg? Kaymakaml??? tarar?ndan basta M¨¹cahit Makbule Han?m ve K?rka?a? ?n ?lyaslar k?y¨¹nden Fehime Han?m?n mezarlar? olmak ¨¹zere b¨¹t¨¹n ?ehitlerimizin mezarlar? yeniden yap?lm??t?r. Yine S?nd?rg? Kaymakaml??? taraf?ndan, t¨¹m Kuv?-yi Milliyecilerimizin aziz hat?ralar?na atfen Kuv?-yi Milliye An?t park? yap?lm??t?r.
  • 9. ?brahim Ethem Bey 1889 y?l?nda Selanik¡¯in Menlik kasabas?nda do?mu?tur. Babas? Ali Efendi, annesi Naile Han?m¡¯d?r. Dedesi, Kola?as? S¨¹leyman A?a¡¯d?r. ilk??renimini Alasonya¡¯ da, R¨¹?diye tahsilini Serez¡¯ de tamamlam??t?r. Bir ara vekil ??retmen olarak Selanik ??retmen Mektebi¡¯nde tarih ??retmenli?i yapm??t?r. Daha sonra ?stanbul¡¯a gelerek Hukuk Mektebi¡¯ni bitiren (Hukuk mektebinde okurken gazetecilik yapm?? ve g?n¨¹ll¨¹ olarak Hareket Ordusu¡¯nda g?rev alm??t?r) ?brahim Ethem Bey, Balkan Harbi dolay?s?yla ailesi ile birlikte Selanik¡¯ten Bal?kesir¡¯e ge?ip Kocap?nar k?y¨¹ne isk?n edilmi?, Bal?kesir¡¯in ?aml? ve S?nd?rg?¡¯n?n ?orum (D¨¹vertepe) nahiyelerinde nahiye m¨¹d¨¹r¨¹ olarak g?rev yapm??t?r. Memuriyetten istifa ederek Bal?kesir¡¯de avukatl?k yapmaya ba?layan ?brahim Ethem Bey, ?zmir¡¯in i?gali ¨¹zerine Bal?kesir Kuv?-yi Mill?yesinde hizmet etmeye ba?lam??t?r. Soma cephesinin ??kmesi ve Giresun (Sava?tepe) muharebesinin kaybedilmesi ¨¹zerine Susurluk, Kirmast? (Mustafa Kemalpa?a) yoluyla Bursa¡¯ya gelir. ?BRAH?M ETHEM AKINCI
  • 10. Burada Kavalal? ?evki Bey¡¯in yard?m?yla Felemenk Valtakan Kumpanyas? memuru diye bir vesika alarak, t¨¹ccar k?l???nda ?stanbul¡¯a ge?er. Burada k?sa s?re amcas? Y¨¹zba?? M¨¹nir Bey¡¯in yan?nda kald?ktan sonra Re?it Pa?a vapuru ile ?nebolu¡¯ya ve oradan da Ankara¡¯ya ge?er. Ankara¡¯da k?sa bir s¨¹re i?in Dahiliye Vek?leti Kalem-i Mahsus¡¯unda ?ifre kaleminde hizmet eder, Dahiliye Vek?leti¡¯nin 25 Kas?m 1920 tarihli yaz?s?yla, ¨¹?¨¹nc¨¹ s?n?f maa?la Demirci Kaymakaml???na tayin edilir. ?zellikle o b?lgeyi iyi tan?mas?ndan dolay? bu g?reve getirilen ?brahim Ethem Bey, Ankara¡¯ daki g?revinden ayr?larak, Eski?ehir, K¨¹tahya, G?rdes ve Simav yoluyla Demirci¡¯ye gelir. 23 Ekim 1920¡¯de Demirci¡¯ye gelip kaymakaml?k vazifesine ba?layan ?brahim Ethem Bey, derhal idareyi ele al?r Bu s?rada ?erkez Ethem¡¯ den ayr?larak mill? kuvvetlere kat?lan Parti Pehlivan ve Usturumcal? Halil Efe kuvvetleri ak?nc? m¨¹frezelerine d?n¨¹?t¨¹r¨¹lerek ?brahim Ethem Bey¡¯in emrine verilirler. Yunanl?lar?n baz? ileri harek?tlar? ¨¹zerine, 25 Mart 1921 ¡®de Parti Pehlivan ve Halil Efe kumandalar?nda 30 ki?iden meydana gelen ak?nc? m¨¹frezelerine d¨¹?man i?ine ak?n emri verilir. ?lk hedef d¨¹?man?n harita kollar?d?r. Al?nan emir ¨¹zerine 7 Nisan 1921 ¡®de G?rdes¡¯in K?z?llar k?y¨¹nde bulunan d¨¹?man harita kolu bas?l?r.
  • 11. Yunanl?lar b¨¹y¨¹k bir kuvvetle K?z?llar k?y¨¹n¨¹ yak?nca, S?nd?rg?, Bigadi? istikametine bask?nlar yap?lmas? i?in ak?nc? m¨¹frezelerine emir verilir, ?brahim Ethem Bey kumandas?nda 20 Nisan 1921 ?ar?amba g¨¹n¨¹ 120 s¨¹vari ve 150 piyadeden meydana gelen Kuv?-yi Mill?ye m¨¹frezeleri, Bigadi?¡¯teki Yunan birliklerini bask?na u?rat?rlar. 21 Nisan sabah?na kadar s¨¹ren ?arp??ma sonunda be? d¨¹?man ?ld¨¹r¨¹l¨¹r, ?ok miktarda erzak ve cephane ile bir de esir al?n?r. Ak?nc? m¨¹frezelerinin faaliyetlerini artt?rmas? ¨¹zerine, yunanl?lar 21 May?s 1921 Cumartesi g¨¹n¨¹, ¨¹? koldan iki top ve ikibin ki?ilik bir kuvvetle G?rdes¡¯e taarruz eder. Pek ?ok katliam yapt?ktan sonra, kasabay? yakarak geri ?ekilir. Ka?an d¨¹?man? takip eden Ak?nc? m¨¹frezeleri S?nd?rg?¡¯ya iki saat mesafede bulunan Kapanca k?y¨¹ civar?nda d¨¹?man? k?st?r?r. Yedi saat s¨¹ren muharebe sonunda, ikisi subay 37 ?l¨¹ ve elliye a?k?n yaral? veren yunanl?lar peri?an bir halde S?nd?rg?¡¯ ya s???n?r. Bigadi? ve G?rdes¡¯teki bask?nlarda elde edilen ba?ar? ¨¹zerine, Demirci Kaymakam? ?brahim Ethem Bey, 11 Temmuz 1921¡¯de M¨¹dafaa-i Milliye Vekili Fevzi Pa?a taraf?ndan ¡°bir k?ta harp madalyas?yla¡± taltif edilir.
  • 12. 6 A?ustos 1921¡¯de Demirci¡¯nin i?gali ¨¹zerine da?lara ?ekilen ak?nc? m¨¹frezeleri, 13 A?ustos 1921 Cumartesi g¨¹n¨¹ Ya?c? da??nda kati m¨¹cahede karar? al?p, yemin ederler. Sakarya zaferinin etkisiyle ?brahim Ethem Bey, cephe gerisinde bulunan G?rdes, Simav ve Demirci¡¯de T.B.M.M¡¯ nin tek resmi temsilcisi olarak Demirci merkezli m¨¹stakil bir ¡°T¨¹rk Livas?¡± kurar. Burada derhal Milli H¨¹k¨¹met nam?na idareyi ele alan ?brahim Ethem Bey, 5 Eyl¨¹l-11 Ekim 1921 tarihleri aras?nda Demirci, G?rdes ve Simav¡¯da m¨¹frezeler ve ia?eleri i?in M¨¹dafaa- i Hukuk idareleri olu?turur. Telgraf hatlar?n? tamir ederek Mir Mustafa ile orduya ilk raporunu g?nderir. D¨¹?man?n b¨¹y¨¹k kuvvetler sevk etmesi ¨¹zerine 11 Ekim¡¯den itibaren Demirci ve Simav yeniden tahliye edilerek Akda?¡¯ a ge?ilir. Burada m¨¹cadele m?nt?kalar? belirlenir ve yeniden ak?nc? m¨¹frezeleri meydana getirilerek a?a??da isimleri verilen Kuv?-yi Mill?yeciler, m¨¹freze komutanl?klar?na tayin edilirler. ?brahim Ethem Bey-Demirci Kaymakam?, Ak?nc? M¨¹frezeleri Resisi; Mehmet Pehlivan -11. Ak?nc? M¨¹frezeleri Kumandan?; Usturumcal? Halil Efe -12. Ak?nc? M¨¹frezeleri Kumandan?; Arap Ali Osman Efe -6. Ak?nc? M¨¹frezeleri Kumandan?; Arslan Efe -10. Ak?nc? M¨¹frezeleri Kumandan?; Balatl?l? H¨¹seyin ?avu? -1. G?n¨¹ll¨¹ M¨¹frezeleri Kumandan? K¨¹lah Mehmet Efe -2. G?n¨¹ll¨¹ M¨¹frezeleri Kumandan? Hac? Veli -3. G?n¨¹ll¨¹ M¨¹frezeleri Kumandan?: Bak?rl? Sa?l? Mustafa Efe -4. G?n¨¹ll¨¹ M¨¹frezeleri Kumandan?.
  • 13. Bu m¨¹frezeler Bal?kesir, Bigadi?, S?nd?rg?, Balat (Dursunbeyj Kirmast? (Mustafa Kemalpa?a), Yenice, Kepsut, Simav, Demirci, G?rdes, Salihli, Akhisar, Konakp?nar, Kula, E?me, K?rka?a? Soma ve Gelenbe b?lgelerinde g?rev yapacaklard?. Cephe gerisinde kalan Ak?nc? m¨¹frezeleri birbu?uk y?l i?inde d¨¹?manla defalarca ?arp??t?lar. D¨¹?manla defalarca ?arp??t?lar. D¨¹?mana 787 ?l¨¹, 151 yaral? insan, 137 hayvan, 2 hafif makineli t¨¹fek, 190 esir b?rakt?rd?lar. Bir?ok telefon, telgraf ve posta irtibatlar?n? kestiler. Bir?ok k?yleri ve kasabalar? ya?madan ve yak?lmaktan kurtard?lar. Bulunduklar? ?evrede T¨¹rkiye B¨¹y¨¹k Millet Meclisi H¨¹k¨¹meti nam?na kurduklar? idare mekanizmas?yla ve Ak?nc?lar T?resiyle, halk ¨¹zerinde yunanl?lara hakim bir T¨¹rk varl??? g?sterdiler. Asayi?i korudular, e?k?yal??? ?nlediler. Bu m¨¹cadelede kendileri ise 21 ?ehit, 2 esir ve 22 yaral? verdiler. Ba?kumandan Gazi Mustafa Kem?l Pa?a ¡®n?n Ba?kumandanl?k Meydan Muharebesi¡¯nde yenip bilahare kumandanlar?n? esir etti?i d¨¹?man, bozgun halinde ?ekilmeye ba?lar. Ka?an d¨¹?man? takip eden ve pek ?ok yerde ricat yollar?m kesen ?brahim Ethem Bey kumandas?ndaki Ak?nc? m¨¹frezeleri 3 Eyl¨¹l¡¯de S?nd?rg?¡¯ y?, 4 Eyl¨¹l¡¯de Bigadi?¡¯ i kurtararak s¨¹ratle Bal?kesir¡¯e do?ru ilerlemeye ba?larlar. 6 Eyl¨¹l g¨¹n¨¹ m¨¹frezelerle beraber Bal?kesir¡¯e giren ?brahim Ethem Bey hat?rat?nda bu an? ?u ibretli sat?rlarla anlatmaktad?r:
  • 14. ¡°Alaturka saat dokuzda Tepecik¡¯ ten hareket ettik, A??r a??r gidiyorduk, ?ay?rhisar yan?ndaki ?e?meye geldi?imizde k?y ahalisi ?n¨¹m¨¹ze ??kt?. Ve bizi bir par?a durdurdu. Zavall? ahali!¡­ Ne yapaca??n? ve efrad? ne ile memnun edece?ini bilemiyordu. Kad?n, erkek, ?oluk ?ocuk efrad karmakar???k olmu?, birbirinin boynuna sar?lm??, m¨¹temadi bir a?lay?? devam ediyordu. Hareket i?in d¨¹d¨¹k ?alma?a mecbur oldum.?ay?rhisar¡¯ dan hareket edince Bal?kesir istikametinden pek b¨¹y¨¹k bir kalabal???n geldi?ini g?rd¨¹m. B¨¹t¨¹n Bal?kesir halk? istikbale ??km??t?; kalabal?k o derecede idi ki, geni? olan ?ose istiab edemiyor, ahali yol taraf?ndaki tarlalardan geliyor ve b¨¹y¨¹k bir toz, duman s¨¹tunu semaya y¨¹kseliyordu. Art?k kalabal??a kar??m?? ve yola koyulmu?tuk. Hi? bir ?eyler anla??lam?yor, yaln?z herkeste g?zya?lar? g?r¨¹l¨¹yordu. Y¨¹r¨¹mek m¨¹mk¨¹n de?ildi. ?¨¹nk¨¹ hayvanlar?n ?n¨¹ne yatan ve hayvanlar?n g?zlerini ?pen, s¨¹varileri ?pmek i?in ?ekip hayvandan indiren, hayvanatla karmakar???k bir hale vaziyete kar?? bir ?ey yapmak m¨¹mk¨¹n de?ildi¡­ Evet, yaln?z a?lan?yordu. Bu cereyandan kimse kurtulam?yordu. G¨¹? h?l ile y¨¹r¨¹me?e ba?lad?k.
  • 15. Fakat ne m¨¹mk¨¹n! Gittik?e kalabal?k kesafet peyda ediyordu. Tekbir sedalar?yla ?ehre girdik. Ve Belediye ?n¨¹nde kurbanlar kesildikten, ahaliye nesayih yollu birka? s?z s?yleyerek dua yap?ld?ktan sonra Belediye dairesine ??kt?k. Alelusul baz? merasimden sonra derhal i?e ba?lad?k. ?¨¹nk¨¹ duracak ne vaktimiz, ne zaman?m?z vard?. En m¨¹sait mahal Belediye oldu?undan buras?n? kararg?h ittihaz ederek m¨¹frezeler hanlara taksim ve asayi? Arslan A?a m¨¹frezesine tevdi olundu. Bundan sonra Bat? Cephesi Kumandanl???¡¯na ve D?hiliye Vek?leti¡¯ne rapor yazarak asayi?i temin eden ?brahim Ethem Bey, faaliyetini s¨¹rd¨¹rerek, Susurluk, G?nen, Balya, ?vrindi, Havran ve Edremit¡¯i de d¨¹?man i?galinden kurtarm??t?r. Yakup ?evki Pa?a kumandas?ndaki ikinci Ordu birliklerinin Bal?kesir¡¯e gelmesiyle birlikte ?brahim Ethem Bey vazifesini tamamlayarak 30 Eyl¨¹l 1922¡¯den itibaren m¨¹frezeleri terhis eder. Daha sonra Dahiliye Vek?leti¡¯nin yaz?lar?yla ?nce Ayval?k¡¯a, Demircililer¡¯ in istek ve ?srarlar? ¨¹zerine ise yeniden Demirci Kaymakaml???¡¯na tayin edilerek vazifesine ba?lar.
  • 16. Cumhuriyet d?neminde Yozgat, Siirt, Bal?kesir, Samsun, Malatya ve Mu?la valiliklerinde bulunmu?, 15.07.1949 tarihinde emekli olmu?tur. Emeklili?ini m¨¹teakip S?nd?rg?¡¯ya yerle?mi?tir. Bal?kesir Valili?i s?ras?nda Bigadi?¡¯ i S?nd?rg?¡¯ y? ve K?z?l?ukur, Kayal?dere, Ortacaalan, K?seler ve A?a?? Devrek¡¯i ziyaret ederek eski m¨¹cadele arkada?lar?yla g?r¨¹?¨¹rd¨¹. K?rm?z? ?eritli istikl?l Madalyas? olan ?brahim Ethem Bey 11 May?s 1950¡¯de vefat etmi?tir. Mezar? S?nd?rg?¡¯dad?r.
  • 17. M?CAH?T MAKBULE HANIM G?rdes k?z? M¨¹cahid Makbule Han?m 1902 y?l?nda G?rdes¡¯te d¨¹nyaya gelmi?tir. Babas? Ali ustalar s¨¹lalesinden Abdullah Efendi¡¯dir. Kalabal?k olan ailenin k¨¹?¨¹k bir ?iftli?i ve arazileri vard?r. O zamanki her G?rdesli kad?n gibi Makbule Han?m da ata binmesini ve silah kullanmas?n? daha k¨¹?¨¹k ya?larda ??renmi?tir. oniki ya?lar?nda iken babas?n?, kaybetti?i i?in a?abeylerinin himayesinde b¨¹y¨¹m¨¹?t¨¹r. 1921 y?l?nda Usturumcal? Halil Efe ile evlenmi? iki ay sonra da kocas?yla beraber ak?nc? olarak da?lara ??km??t?r. M¨¹frezelerle beraber, Demirci, G?rdes, Simav, Bigadi? ve S?nd?rg? da?lar?nda s¨¹rekli dola?an ve ?ok cesur olan Makbule Han?m, m¨¹frezeleri en ¨¹mitsiz zamanlarda cesaretlendirmi?, her yerde her m¨¹sademede kahramanca sava?m??t?r. D¨¹?manla birka? b¨¹y¨¹k muharebede bulunmu?, iki defa kocas?yla beraber pusuya d¨¹?m¨¹?, fakat hi? bir zaman metanetini kaybetmemi?, tela? g?stermemi?tir.
  • 18. G¨¹vemdere Muharebesinin kazan?lmas?nda cesaret ve kahramanl??? ile b¨¹y¨¹k rol oynayan, geri ?ekilen m¨¹frezelerimizi cesaretlendirerek d¨¹?mana yeniden taarruz etmelerini sa?layan Makbule Han?m¡¯ hat?ralar?nda ?brahim Ethem Bey ?u ?ekilde tarif etmektedir. Kendisi siyah pantolon ve ceket ve uzun bir manto giyer, aya??nda daima ?izme ve ba??nda da siyah ba?l?k ve daima ?rt¨¹l¨¹ olup, yaln?z g?zleri meydanda bulunur. K?sa bir Japon filintas? ta??r ve d¨¹?mandan itinam olunmu? g¨¹zel bir doru ata biner ve daima m¨¹frezenin d¨¹mdar? olarak kal?rd?. Efrad?n ?o?undan iyi ata biner, tehlike an?nda en evvel silah? eline alm?? g?r¨¹l¨¹rd¨¹. Da? hayat?n?n s?k?nt?, zorluk ve tehlikelerine ve b¨¹t¨¹n ?srarlar?na ra?men asla kocas?ndan ayr?lmayan Makbule Han?m, 17 Mart ¡®1922¡¯de Akhisar-S?nd?rg? aras?nda Koca Yayla¡¯da d¨¹?manla giri?ilen bir ?arp??ma sonucu ?ehit olmu?tur. Mezar? Koca Yayla ¡®da bulunan M¨¹cahid Makbule Han?m¡¯?n defin merasimini ?brahim Ethem Bey a?a??daki sat?rlarla anlat?r.
  • 19. ¡°Defnederken b¨¹t¨¹n efrat ?ocuk gibi a?l?yordu. Nas?l a?lanmas?n ki, sekiz ay da?larda, karda, ?amurda bizimle beraber gezmi?, yatm?? ve d¨¹?manla harp etmi?, kad?n olmakla beraber mili istikl?l m¨¹cadelesinin muvaffakiyetle neticelenece?ine kanaat getirerek az?m ve sebat ile erkeklere b¨¹y¨¹k bir numune ve medar-? te?vik olmu? bir arkada?? kara topra?a, kanl? elbiseleri, kanl? ?izmeleriyle g?m¨¹yor ve zevci de mezar?n ba??nda kendinden ge?mi? oldu?u halde avaz? ??kt??? kadar feryad ederek, a?l?yordu. Nas?l a?lanmaz ki 22 ya??nda dan gen? G?rdes k?z?m?n g¨¹r ve kumral sa?lar? ba??ndan ileri yere uzanm??, zalimi d¨¹?man kur?ununun ak?tt??? beyni bu uzun. sa?lar ¨¹zerine bir nur gibi akm??, hayata doymak de?il, hayatin zevkini hen¨¹z tatma?a ba?lam?? ve g?rm¨¹?, g?zleri yar? a??k, s¨¹zg¨¹n ve a?lar bir vaziyette. Bu ilahi manzara, bu levha-i hazin ve matem kar??s?nda a?lamamak m¨¹mk¨¹n m¨¹?
  • 20. Evvela T¨¹rkl¨¹k T¨¹rk kad?nl???, saniyen, G?rdes salisen ailesi, Makbule Han?m¡¯la ne kadar iftihar etse sezad?r. Bu as?rlar?n, bat?nlar?n nadir yeti?tirdi?i m¨¹cadele-i mill?yenin do?urdu?u bir z?de-i f?trat idi. ?yle ¨¹mit ederim ki ?u kad?n?n nam? hat?ra-i millette unutulmaz¡­¡±