Inzet van psychofarmaca - drs. Liesbeth Hoekstra
- 1. Inzet van psychofarmaca tijdens de behandeling van het jonge kind Mw. L. Hoekstra Kinder- en jeugdpsychiater L. Hoekstra@karakter.com
- 2. 7/4/2016www.karakter.com 2 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Bedrijfsnamen  Sponsoring of onderzoeksgeld  Honorarium of andere (financiële) vergoeding  Aandeelhouder  Andere relatie, namelijk …    
- 5. Medicatie bij jonge kinderen is soms noodzakelijk Psychofarmaca bij jonge kinderen worden bij voorkeur ingesteld binnen een geïntegreerde behandeling van de 2e of 3e lijns GGZ Gestandaardiseerde oudervoorlichting over ADHD medicatie bij infants heeft veel voordelen Het is belangrijk dat ouders, (para) medici en andere netwerkpartners weten waar ze op (mee) kunnen letten tijdens de behandeling van methylfenidaat en risperidon Take home message 7/4/2016www.karakter.com 5
- 8. Casus 1 Jorrit vs casus 2 Timo • Doel: voorwaardenscheppend • Discontinuïteit in de behandeling • Prikkelbaarheid • Doel: schoolse/didactische ontwikkeling en sociaal-emotionele ontwikkeling stimuleren • Continuïteit in de behandeling • Slaapproblemen 7/4/2016www.karakter.com 8
- 9. Infant-psychiatrie Snel verlopende ontwikkeling Ontwikkelingsgebieden interfereren 7/4/2016www.karakter.com 9
- 13. 7/4/2016www.karakter.com 13 Doel van medicatie Verminderen ADHD-symptomen • Verbeteren aandacht en concentratie • Vermindering hyperactiviteit • Vermindering impulsiviteit Daarmee • Ontwikkeling bevorderen • Sociaal – emotioneel • Cognitieve ontwikkeling (en schoolse vaardigheden) • (Motorische ontwikkeling) • (Spraak/taal ontwikkeling)
- 14. 7/4/2016www.karakter.com 14 stepped care en matched care
- 15. Medicatie bij jonge kinderen = anders Farmacokinetiek • Opname • Verdeling • Omzetting • uitscheiding Farmacodynamiek • Gevoeligheid van de eindorganen voor de geneesmiddelen 7/4/2016www.karakter.com 15 o.a. van den Brande, 2004
- 16. EMA: EU paediatric regulation; verplicht paediatric investigation plan (PIP) Registratie, waivers (vrijstellingen) en deferrals (uitstelmogelijkheden) www.ema.europa.eu >human medicine > paediatrics PERS; atomoxetine (Eli Lilly); aripiprazol Meer bijwerkingen, ernstiger, anders Frequentie en soort psychotrope medicatie-gerelateerde AEs (3-7)E 0 sertraline, melatonine - - 27.7% MF - - 41.2% fluoxetine stemmings impulsiviteit verminderde eetlust slechte concentratie Medicatie bij jonge kinderen = off-label 7/4/2016www.karakter.com 16 Lee, Williamson, 2015
- 17. Controlled clinical trial: methylfenidaat is werkzaam in het verminderen van ADHD symptomen bij kinderen van 3 – 5.5 jaar bij ernstige ADHD (Greenhill, 2006) Adhd bij pre-schoolers blijft tijdens de schooljaren bestaan en vereist een langere termijn van behandeling (Riddle, 2013) Naturalistische follow-up studie van de kinderen die 3 jaar waren naar 6 jaar Preschool ADHD Treatment Study 7/4/2016www.karakter.com 17
- 18. 3 jaar 6 jaar 65% ADHD medicatie 69% ADHD medicatie 2/3 monotherapie ¼ geen medicatie ¼ gecombineerde behandeling 13% AP (vaak met MF) (10% ook PDD) PDD: minder werkzaam, meer bijwerkingen Follow-up 3 jaar ïƒ 6 jaar 7/4/2016www.karakter.com 18 (Vitiello, 2015)
- 19. Off-label afspraken: zie bijv. www.kenniscentrum-kjp.nl Zie ook bijvoorbeeld: Practice parameter on the use of psychotropic medication in children and adolescents (JAACAP 2009) Practice parameter for the use of stimulant medication in the treatment of children, adolescents and adults (JAACAP; Greenhill 2002) Regels en voorschriften 7/4/2016www.karakter.com 19
- 21. Het doel van de bijeenkomst is • het verstrekken van informatie over de soorten medicatie, de werking en bijwerkingen • ouders informeren over het vinden van goede aanvullende informatie • ouders informeren over bijzonderheden bij medicatie aan jonge kinderen (zoals off-label verstrekking) • het geven van aanwijzingen aan ouders met betrekking tot het gebruik van medicatie die onder de opiumwet valt (zoals Schengenverklaring) • uitleg aan ouders over de werkwijze van de Zorglijn Infants met betrekking tot het snel en veilig instellen van jonge kinderen en bespreken wat de gebruikelijke voortgang van de medicamenteuze behandeling is na het instellen op medicatie. Nevenwerking: ouders komen op vragen door vragen van anderen, gedeelde beleving, angsten benoemen, beide ouders kunnen komen evenals relevante anderen(avonduur). De mondelinge informatie (presentatie) gaat gepaard met schriftelijke informatie ter ondersteuning. Gestandaardiseerde voorlichting over ADHD medicatie bij infants 7/4/2016www.karakter.com 21
- 22. 6 bijeenkomsten, ouders van 35 kinderen Evaluatie van ouderbijeenkomst gemiddeld: 7.8 (1-10) Verder werden de gemiddelde waardering op de volgende vragen gegeven (1-5) De doelstelling van de bijeenkomst 4.5 De wijze van presenteren van de spreker 4.6 De spreker was inhoudelijk deskundig 4.6 De behandelde stof was relevant 4.5 Mijn kennis is toegenomen door deelname aan deze informatiebijeenkomst 4.3 Kortom: goede waardering, daarnaast efficiënt Evaluatie van ouderbijeenkomst 7/4/2016www.karakter.com 22
- 23. ADHD-medicatie 1. Methylfenidaat Kortwerkende vorm Ritalin®, Medikinet® (4 uur) Langwerkende vormen Equasym®, Medikinet CR® (8 uur) Concerta® (12 uur) 2. Dexamfetamine 3. Atomoxetine (Strattera®) 7/4/2016www.karakter.com 23 Psycho- stimulantia
- 24. Belangrijkste bijwerkingen methylfenidaat - Eetlust vermindering - Slaapproblemen - Verhoging van bloeddruk - Buikpijn - Hoofdpijn - Ontstaan of toename van tics - Snel huilen - Prikkelbaarheid 7/4/2016www.karakter.com 24 Eventueel hartfilmpje
- 25. De praktische kant - Startgesprek, ouder met kind. - Telefonische controles en controles op locatie - Als goed ingesteld en behandeling bij Karakter stopt: huisarts neemt de controles over (in principe >6 jaar, anders in overleg) 7/4/2016www.karakter.com 25
- 26. Risperdal • Autisme met gedragsproblemen >= 5 jaar • In het bijzonder: disruptief gedrag • Doel: prikkelbaarheid verminderen, aantal of ernst van de disruptieve episode verminderen; daarmee ontwikkeling bevorderen www.kenniscentrum-kjp.nl Bijwerkingen (o.m.) • Toename van eetlust (veranderingen in samenstelling in het bloed) • Motorische bijwerkingen (akathisie, dystonie) • Prolactineverhoging Specifieke opmerkingen www.farmacotherapeutischkompas.nl 7/4/2016www.karakter.com 26
- 27. De praktische kant - Startgesprek, ouder met kind (bij risperdal individueel) - Telefonische controles en controles op locatie - Protocol: bloedonderzoek - Als goed ingesteld: punt ter discussie/ afweging 7/4/2016www.karakter.com 27
- 28. Medicatie bij jonge kinderen is soms noodzakelijk Psychofarmaca bij jonge kinderen worden bij voorkeur ingesteld binnen een geïntegreerde behandeling van de 2e of 3e lijns GGZ Gestandaardiseerde oudervoorlichting over ADHD medicatie bij infants heeft veel voordelen Het is belangrijk dat ouders, (para) medici en andere netwerkpartners weten waar ze op (mee) kunnen letten tijdens de behandeling van methylfenidaat en risperidon Take home message 7/4/2016www.karakter.com 28