Iraiz aparatua fisiologia
- 1. IRAIZ APARATUA II Oinarri Biologikoak Tafyd 1. Maila Juan Arbulu @jarbulu jarbulu@arizmendi.ikastola.net 1
- 2. Iraizketaren fisiologia Gernu Aparatua Anatomia Makroskopikoa Mikroskopikoa Fisiologia Giltzurruna Hondakin-produktuak kentzen ditu Gorputzeko likidoen konposizioa erregulatzen du. Ureterra Organo endokrinoa Nefrona Honako hauekin elkarlanean ari-tzen da: •Digestio--aparatuarekin Maskuria •Arnas aparatuarekin •Larruazalarekin, etab.ekin Uretra 2
- 3. Iraizketaren fisiologia Gernu-aparatuak hiru eginkizun ditu: • Metabolismotik datozen hondakin-produktuak kanporatzen edo iraizten ditu. • Gorputzeko likidoen konposizioa erregulatzen du: ura, elektrolitoak,... • Organo endokrino txiki gisa aritzen da. 3
- 4. Iraizketaren fisiologia Iragazketa glomerularraren % 99 gutxi gorabehera, tubuluetatik at metatzen da eta sistema baskularrera itzultzen da; gainerako % 1a gernu modura kanporatzen da 4
- 5. Iraizketaren fisiologia Gernu-aparatuak beste zenbait iraitz-sistemekin batera lan egiten du, liseri aparatuarekin (egarria, ...), arnasketa-sistemarekin (CO2 ekoizpenagatik) eta larruazalarekin (izerdiketa). Ondoko taulan iragazketaren, eskrezioaren eta ura, glukosa, sodioa eta urea metatzea-ren batez besteko zifrak adierazten dira IRAGAZITAKOA IRAITZITAKOA METATUTAKOAREN SUBSTANTZIA KG/EGUN KG/EGUN EHUNEKOA Ura 180 1,8 % 99 Glukosa 0,180 0,180 % 100 Sodioa 0,630 0,0032 % 99,5 Urea 0,056 0,028 % 50 5
- 6. Iraizketaren fisiologia Nefrona giltzurrunaren unitate funtzionala da eta hauek ditu: • Giltzurrun-korpuskulua Giltzurrun--korpuskulua. Giltzurrun-korpuskulua edo Malpighi-ren korpuskulua, honako zati hauek osatzen dute: Giltzurrun-glomerulua, kapilarrez osatutako multzoa da Browman-en kapsula, ehun epitelialez osatutako bilgarria da • Tubuluak Bowman-en kapsulatik hasita honako tubulu-sorta dugu. Tubulu bihurgunetsu proximala Henle-ren lakioa Tubulu distala Tubulu biltzailea 6
- 8. Iraizketaren fisiologia Giltzurrunaren unitate funtzionala: NEFRONA Bowman-en kapsula Arteriola eferentea Tubulu proximala Arteriola eferentea Arteriola aferentea Glomerulua Arteriola aferentea Bowman-en Hodi kapsula biltzailea Tubulu distala Glomeruluko kapilarrak (1) Kapilar peritubularra (2) Kapilar peritubularra Tubulu (3) Henle-ren bihurgunetsu lakioa proximala 8
- 9. Iraizketaren fisiologia Nefrona baten zatiak GILTZURRUNAREN ITXURA MIKROSKOPIKOAREN ESKEMA •– Unitate funtzionala: nefrona •– Glomerulua • – Korpuskulua •– Bowman--en kapsula •– Tubulu bihurgunetsu proximala •– Nefrona • Beherazko p. •– Henle--ren lokia • Goranzko p. • – Tubuluak •– Hodixka distala •– Hodixka biltzailea • (Malpighi--ren piramidea) 9
- 10. Iraizketaren fisiologia • Iragazketa Lehenengo gertaera da. Aorta Arteriola eferentea Arteriola aferentea abdominaletik datorren odola giltzurrun-arteriara igarotzen da eta hortik glomerulu-kapilarretara. Bertan iragazi Bowman-en kapsula egingo da. Tamaina txikiko substantziak (glukosa, bitaminak, azido urikoa, urea, ura, gatzak, ioiak, hormonak, aminoazidoak…) Glomeruluko (1) kapilarrak (2) Bowman-en kapsulara sartzen dira, ez (3) Kapilar peritubularra ordea pisu molekular handiko proteinak ezta odol zelulak re. Iragazketa pasiboa da gernu primarioa sortzen da (plasmaren Tubulu bihurgunetsu antzerakoa proteinarik gabe) proximala 10
- 11. Iraizketaren fisiologia • Berriz xurgatzea eta jariatzea Iragazi ondoren, geratzen den likidoa Bowman-en Bowman-en kapsula kapsulatik tubuluetara igarotzen da, ondoko Arteriola eferentea Tubulu proximala ordena jarraituz: Tubulu bihurgunetsu proximala • Gernu primarioaren 2/3a birxurgatzen Glomerulua da: glukosa, aminoazidoak eta ioi asko (Na, K, Cl…) odolera igarotzen dira Arteriola Hodi biltzailea berriro garraio aktiboaren bidez aferentea Henle-ren lakioa Tubulu distala • Gehien bat ura birzurgatzen da Tubulu bihurgunetsu distala • Ioi batzuk eta ura birzurgatzen da Henle-ren lakioa Kapilar Tubulu biltzailea peritubularra Prozesu honen bidez glukosa, aminoazidoak eta uraren %99 zirkulazio aparatura bueltako dira 11
- 12. Iraizketaren fisiologia Nefronan ematen den iragazketa berxurgapenaren eskema 12
- 13. Iraizketaren fisiologia Iragazketa, berxurgapena eta gernu eraketa 13
- 14. Iraizketaren fisiologia Egunero, gutxi gorabehera 180 litro iragazten dira eta 1,5 litro inguru gernu kanporatzen dugu. Beraz, likidoaren berxurgapen bat egonda. IRAGAZPEN GLOMERULARRAREN KONPOSIZIOA Ura Aminoazidoak Urea Gatz mineralak Azido urikoa Glukosa Sodio kloruroa Kreatinina Bikarbonatoa Pisu molekular baxuko proteinak Orokorrean, eritrozitoak, leukozitoak eta plasmako proteinak ez dira iragazten. 14
- 15. Iraizketaren fisiologia • Gernuaren %95 ura da, eta gainerako %5a, berriz, solutoak dira. • Hondakin produkturik nagusiena urea da. • Gernuaren batazbesteko konposizioa (g/l) 15
- 16. Iraizketaren fisiologia • Gernua eta izerdiaren konparaketa. 16
- 17. BUKAERA 17