際際滷

際際滷Share a Scribd company logo

IWO bijeenkomst - 15 november - Dr. N. van der Velde

Download as PPTX, PDF
S
Stichting Interdisciplinaire Werkgroep Osteoporose

Update richtlijn valpreventie

1 of 39
Download to read offline
Update richtlijn valpreventie Dr. Nathalie van der Velde Internist-Geriater Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Toekomstig letsel voorkomen Wat werkt in valpreventie?
(potenti谷le) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Bedrijfsnamen Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financi谷le) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk ZonMW, AUF sprekersvergoeding symposia nvt nvt Disclosure belangen spreker
Presentatie opzet Prevalentie & gevolgen Valrisico-inschatting Mw Jansen & de richtlijn THM
Adaptatie: traditioneel ziektegericht pati谷nt & functiegericht De samenleving vergrijst
65+ 1/3 valt jaarlijks, helft vaker RF: leeftijd, kwetsbaarheid, ziektes, aandoeningen
20% letsel, 10% ernstig Belangrijkste reden letsel gerelateerd SEH bezoek
IWO bijeenkomst - 15 november - Dr. N. van der Velde
Valrisicoschatting SEH
80% vooraf aan val al verhoogd valrisico Eerdere risicoschatting kan letsel voorkomen
Valrisicoschatting thuiswonend ouderen Vraag (of observeer) bij contact met ouderen, bij voorkeur jaarlijks, of zij: 1. zijn gevallen in het afgelopen jaar; 2. moeite hebben met bewegen, lopen of balans houden.
IWO bijeenkomst - 15 november - Dr. N. van der Velde
Mw Jansen, 72 jaar Polsfractuur bij struikelen over stoeptegel VG hypertensie, artrose, rec. UWIs Geen loophulpmiddel, maar wel pijn bij langer lopen DEXA-scan: osteopenie
Mw Jansen, 72 jaar Polsfractuur bij struikelen over stoeptegel VG hypertensie, artrose, rec. UWIs Geen loophulpmiddel, maar wel pijn bij langer lopen
Wat zegt de richtlijn valpreventie Verricht een uitgebreide multifactori谷le valrisicobeoordeling bij ouderen bij: - presentatie met een acute val - twee of meer vallen in het afgelopen jaar - een val in het afgelopen jaar in combinatie met een hoog fractuurrisico - een val in het afgelopen jaar met wegraking als oorzaak - een val in het afgelopen jaar met een mobiliteitsprobleem
Mw Jansen, 72 jaar Multifactori谷le valrisicobeoordeling
Valrisicobeoordeling thuiswonenden
Valrisicofactoren Vertigo, Valangst Alcohol Loop- of balansstoornis Omgevingsfactoren, Orthostase Medicatie Zintuigen Incontinentie (urine) Comorbiditeit, Cognitie & stemming Hart- en vaataandoeningen
Angst Vraag naar angst, gebruik bij voorkeur de HADS ADL en IADL Breng gestructureerd in kaart, bij voorkeur met de gemodificeerde Katz (thuiswonenden) of Barthel (verpleeghuisbewoners) Balans Berg Balans Schaal, POMA (subschaal balans) Cardiovasculaire aandoeningen - Anamnese van cardiovasculaire symptomatologie - Anamnese van cardiovasculaire voorgeschiedenis - Lichamelijk onderzoek van hart- en bloedvaten - Meting van de bloeddruk en polsfrequentie in liggende en staande positie - 12-afleiding ECG - Laboratoriumonderzoek: hemoglobine, nierfunctie, elektrolyten Cognitie MMSE en kloktekentest. Overweeg MOCA bij hoogopgeleiden indien naar verwachting het screenend vermogen van de MMSE onvoldoende is Combinatie, lopen, spierkracht en balans Short Physical Performance Battery (SPPB), Timed Up and Go (TUG) , Get up and go (kwalitatief) Delier Beoordeel de aanwezigheid van een delier, maak bij voorkeur gebruik van de DOS naast de klinische diagnose Duizeligheid/ vestibulaire aandoeningen Vraag uit en verricht op indicatie een Dix-Hallpike (zie richtlijn duizeligheid bij ouderen). Verwijs indien ge誰ndiceerd naar KNO-arts Gedrag Beoordeel het gedrag, bij voorkeur met de CMAI Gehoorproblemen Vraag uit en zo nodig aanvullende analyse middels een audioloog of KNO-arts Incontinentie Gebruik 2 screenende vragen en zo nodig aanvullende analyse en onderzoek (voor meer informatie zie de CGA-richtlijn) Lopen 10 meter looptest (comfortabel/snel), POMA (subschaal lopen0 , Functional Gait Assessment NL (FGA)-NL Medicatie Breng minimaal het gebruik van psychofarmaca en cardiovasculaire medicijnen in kaart en bij voorkeur alle medicijnen met directe en/of indirecte valrisico verhogende effecten (zie ook tabel Potentiele valrisicoverhogende medicijnen in overwegingen van hoofdstuk Valrisicobeoordeling, vraag 5). Voor advies ten aanzien van optimaal uitvoeren van een medicatiebeoordeling wordt verwezen naar module uitvoering medicatiebeoordeling in de richtlijn polyfarmacie bij ouderen Omgeving Laat een pati谷nt (en/of zijn naasten) altijd zijn omgeving zelf controleren op omgevingsvalrisicofactoren en laat een ergotherapeutisch valrisicobeoordeling thuis verrichten bij hoog risicopati谷nten in relatie tot de mogelijkheden en wensen van de pati谷nt in het uitvoeren van diens dagelijkse activiteiten Onderliggende aandoeningen Verricht een CGA Spierkracht Specifieke spiergroepen (MRC-schaal; Hand held dynamometer. Deze laatste is objectiever, maar minder gebruiksvriendelijk), Handknijpkracht, Stoeltest: 5 times sit to stand test Stemming Gebruik minimaal 2 screenende vragen en bij voorkeur de Geriatric Depression Scale (GDS) Ondervoeding De een risicoschatting op ondervoeding Valangst Vraag naar valangst. Neem bij voorkeur FES-I af Visusklachten Vraag naar visusklachten en voer een Snellentest uit met zo nodig aanvullende analyse door een oogarts of opticien Vitamine D 25-OH meting met afkapwaarde 60 nmol/l Voet en schoeisel Verricht onderzoek en verwijs zo nodig naar een podotherapeut voor verder onderzoek
Mw Jansen, 72 jaar Polsfractuur na val VG hypertensie, artrose, rec. UWIs DEXA-scan: T-score -2.1 heup, -1.3 LWK
20 Fractuurpreventie na een initile fractuur, (laagste) T-score tussen -1 en -2,5, en GEEN wervelfractuur of zonder beeldvorming van de wervelkolom: therapie kan zinvol zijn bij een T-score -2.0: na een recente heupfractuur, na recent herhaald vallen vooraf bekende secundaire osteoporose bij de overige pati谷nten kan, om het fractuurrisico beter in te schatten, het gebruik van het FRAX-algoritme zinvol zijn. Wat zegt de CBO richtlijn?
Uit: Frax-rapport, IOF 2009 Fractuurrisico voor 80 jaar met BMD -1 is hoger dan 50 jaar met BMD - 2.5
Uit: Frax-rapport, IOF 2009
Waarom neemt fractuurrisico toe bij veroudering? Val gerelateerd 1/3 van de 65+ valt jaarlijks 90% fracturen veroorzaakt door vallen Botfactoren Spierfactoren/sarcopenie
Risicofactoren geven beter beeld van fractuurrisico 587 pati谷nten Verder onderzoek na eerste fractuur 75% valgerelateerde risicofactoren 53% botgerelateerde risicofactoren 35% osteoporose conform DEXA Van Helden 2008
Vallen als fractuurrisico RF heupfractuur: zijwaartse val 5.7 (95%- BI: 1.7-18) osteoporose 1.9 (95%-BI: 0.97-3.7) >60 jr val: predictor pols&humerus fractuur > 60 jr val: predictor voor heupfractuur Samen met BMD, Balansstoornis, spierzwakte, eerdere fractuur Greenspan 1998, Nguyen 2001, 2005
BEWERKSTELLIGT VALPREVENTIE OOK FRACTUUR PREVENTIE?
Beweegoefeningen & fracturen Matig GRADE Lichamelijke oefeningen verlagen het risico op een botbreuk bij thuiswonenden vergeleken met controle. Bronnen (Gillespie, 2012; Gianoudis, 2014; Gleeson, 2015; Kim, 2014; Patil, 2015)
Multifactori谷le interventie & fracturen Laag GRADE Het risico op een botbreuk is mogelijk verlaagd door multifactori谷le interventies bij thuiswonenden vergeleken met controle. Bronnen (Gillespie, 2012; Fairhall, 2014; Palvanen, 2014)
Multifactorieel & fracturen verpleeghuis Zeer laag GRADE Een multifactori谷le interventie verlaagt mogelijk het risico op een botbreuk bij verpleeghuisbewoners vergeleken met reguliere zorg. Cameron, 2012
Multifactorieel & fracturen ziekenhuis Laag GRADE Multifactori谷le interventies bij oudere pati谷nten in het ziekenhuis leidden mogelijk tot een afname in het risico op een fractuur vergeleken met reguliere zorg. Cumming, 2008; Haines, 2004; Stenvall, 2007
zonlicht & fracturen verpleeghuis
Mw Jansen, 72 jaar Polsfractuur bij struikelen over stoeptegel VG hypertensie, artrose, rec. UWIs Med hydrochloorthiazide, paracetamol, metoprolol
Welke medicijnen Hart- en vaatmedicatie Medicatie zenuwstelsel Staken medicatie effectief en veilig Praktijk lastig beliefs patienten & voorschrijvers
Valrisicobeoordeling medicatie Update richtlijn valpreventie 2017: www.richtlijnendatabase.nl
IWO bijeenkomst - 15 november - Dr. N. van der Velde
Take home messages Valrisico => fractuurrisico bij ouderen T-score -2 tot -2.5 overweeg medicamenteuze B/ Breng wervelinzakkingen in beeld DEXA-scan beperkte waarde fractuurpredictie bij ouderen Valpreventie verlaagt fractuurrisico waarschijnlijk Multifactori谷le interventies Beweeginterventies
Waarom multifactoriele aanpak? Vallen ziekte Vallen = symptoom Vallen = atypische ziektepresentatie Vele risicofactoren Meestal multifactorieel van origine
Vragen? Vertigo, Valangst Alcohol Loop- of balansstoornis Omgevingsfactoren, Orthostase Medicatie Zintuigen Incontinentie (urine) Comorbiditeit, Cognitie & stemming Hart- en vaataandoeningen
Met medewerking van Dr. Marielle Emmelot-Vonk NVKG Dr. Yvonne Schoon NVKG Drs. Harianne Hegge NIV Dr. Joost Rutten NIV Prof.dr. Gert van Dijk NVN Dr. Arnaed van Aerts NVvC Bernadine Stegeman Eva Volmeijer *Dr. Ellen Smulders KNGF *Myrthe Pruin EN *Miran van Eijk V&VN *Rinie Lammers NPCF *Charlotte Scherphof NPCF *Corrie Jongsma NHG *Prof.dr. Willem Lems NVR *Marion de Rooi NVSHA *Anneke van Strien-van Merkensteij Verenso *Dr. Geeske Peters

More Related Content

IWO bijeenkomst - 15 november - Dr. N. van der Velde

  • 1. Update richtlijn valpreventie Dr. Nathalie van der Velde Internist-Geriater Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Toekomstig letsel voorkomen Wat werkt in valpreventie?
  • 2. (potenti谷le) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Bedrijfsnamen Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financi谷le) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk ZonMW, AUF sprekersvergoeding symposia nvt nvt Disclosure belangen spreker
  • 3. Presentatie opzet Prevalentie & gevolgen Valrisico-inschatting Mw Jansen & de richtlijn THM
  • 4. Adaptatie: traditioneel ziektegericht pati谷nt & functiegericht De samenleving vergrijst
  • 5. 65+ 1/3 valt jaarlijks, helft vaker RF: leeftijd, kwetsbaarheid, ziektes, aandoeningen
  • 6. 20% letsel, 10% ernstig Belangrijkste reden letsel gerelateerd SEH bezoek
  • 9. 80% vooraf aan val al verhoogd valrisico Eerdere risicoschatting kan letsel voorkomen
  • 10. Valrisicoschatting thuiswonend ouderen Vraag (of observeer) bij contact met ouderen, bij voorkeur jaarlijks, of zij: 1. zijn gevallen in het afgelopen jaar; 2. moeite hebben met bewegen, lopen of balans houden.
  • 12. Mw Jansen, 72 jaar Polsfractuur bij struikelen over stoeptegel VG hypertensie, artrose, rec. UWIs Geen loophulpmiddel, maar wel pijn bij langer lopen DEXA-scan: osteopenie
  • 13. Mw Jansen, 72 jaar Polsfractuur bij struikelen over stoeptegel VG hypertensie, artrose, rec. UWIs Geen loophulpmiddel, maar wel pijn bij langer lopen
  • 14. Wat zegt de richtlijn valpreventie Verricht een uitgebreide multifactori谷le valrisicobeoordeling bij ouderen bij: - presentatie met een acute val - twee of meer vallen in het afgelopen jaar - een val in het afgelopen jaar in combinatie met een hoog fractuurrisico - een val in het afgelopen jaar met wegraking als oorzaak - een val in het afgelopen jaar met een mobiliteitsprobleem
  • 15. Mw Jansen, 72 jaar Multifactori谷le valrisicobeoordeling
  • 17. Valrisicofactoren Vertigo, Valangst Alcohol Loop- of balansstoornis Omgevingsfactoren, Orthostase Medicatie Zintuigen Incontinentie (urine) Comorbiditeit, Cognitie & stemming Hart- en vaataandoeningen
  • 18. Angst Vraag naar angst, gebruik bij voorkeur de HADS ADL en IADL Breng gestructureerd in kaart, bij voorkeur met de gemodificeerde Katz (thuiswonenden) of Barthel (verpleeghuisbewoners) Balans Berg Balans Schaal, POMA (subschaal balans) Cardiovasculaire aandoeningen - Anamnese van cardiovasculaire symptomatologie - Anamnese van cardiovasculaire voorgeschiedenis - Lichamelijk onderzoek van hart- en bloedvaten - Meting van de bloeddruk en polsfrequentie in liggende en staande positie - 12-afleiding ECG - Laboratoriumonderzoek: hemoglobine, nierfunctie, elektrolyten Cognitie MMSE en kloktekentest. Overweeg MOCA bij hoogopgeleiden indien naar verwachting het screenend vermogen van de MMSE onvoldoende is Combinatie, lopen, spierkracht en balans Short Physical Performance Battery (SPPB), Timed Up and Go (TUG) , Get up and go (kwalitatief) Delier Beoordeel de aanwezigheid van een delier, maak bij voorkeur gebruik van de DOS naast de klinische diagnose Duizeligheid/ vestibulaire aandoeningen Vraag uit en verricht op indicatie een Dix-Hallpike (zie richtlijn duizeligheid bij ouderen). Verwijs indien ge誰ndiceerd naar KNO-arts Gedrag Beoordeel het gedrag, bij voorkeur met de CMAI Gehoorproblemen Vraag uit en zo nodig aanvullende analyse middels een audioloog of KNO-arts Incontinentie Gebruik 2 screenende vragen en zo nodig aanvullende analyse en onderzoek (voor meer informatie zie de CGA-richtlijn) Lopen 10 meter looptest (comfortabel/snel), POMA (subschaal lopen0 , Functional Gait Assessment NL (FGA)-NL Medicatie Breng minimaal het gebruik van psychofarmaca en cardiovasculaire medicijnen in kaart en bij voorkeur alle medicijnen met directe en/of indirecte valrisico verhogende effecten (zie ook tabel Potentiele valrisicoverhogende medicijnen in overwegingen van hoofdstuk Valrisicobeoordeling, vraag 5). Voor advies ten aanzien van optimaal uitvoeren van een medicatiebeoordeling wordt verwezen naar module uitvoering medicatiebeoordeling in de richtlijn polyfarmacie bij ouderen Omgeving Laat een pati谷nt (en/of zijn naasten) altijd zijn omgeving zelf controleren op omgevingsvalrisicofactoren en laat een ergotherapeutisch valrisicobeoordeling thuis verrichten bij hoog risicopati谷nten in relatie tot de mogelijkheden en wensen van de pati谷nt in het uitvoeren van diens dagelijkse activiteiten Onderliggende aandoeningen Verricht een CGA Spierkracht Specifieke spiergroepen (MRC-schaal; Hand held dynamometer. Deze laatste is objectiever, maar minder gebruiksvriendelijk), Handknijpkracht, Stoeltest: 5 times sit to stand test Stemming Gebruik minimaal 2 screenende vragen en bij voorkeur de Geriatric Depression Scale (GDS) Ondervoeding De een risicoschatting op ondervoeding Valangst Vraag naar valangst. Neem bij voorkeur FES-I af Visusklachten Vraag naar visusklachten en voer een Snellentest uit met zo nodig aanvullende analyse door een oogarts of opticien Vitamine D 25-OH meting met afkapwaarde 60 nmol/l Voet en schoeisel Verricht onderzoek en verwijs zo nodig naar een podotherapeut voor verder onderzoek
  • 19. Mw Jansen, 72 jaar Polsfractuur na val VG hypertensie, artrose, rec. UWIs DEXA-scan: T-score -2.1 heup, -1.3 LWK
  • 20. 20 Fractuurpreventie na een initile fractuur, (laagste) T-score tussen -1 en -2,5, en GEEN wervelfractuur of zonder beeldvorming van de wervelkolom: therapie kan zinvol zijn bij een T-score -2.0: na een recente heupfractuur, na recent herhaald vallen vooraf bekende secundaire osteoporose bij de overige pati谷nten kan, om het fractuurrisico beter in te schatten, het gebruik van het FRAX-algoritme zinvol zijn. Wat zegt de CBO richtlijn?
  • 21. Uit: Frax-rapport, IOF 2009 Fractuurrisico voor 80 jaar met BMD -1 is hoger dan 50 jaar met BMD - 2.5
  • 23. Waarom neemt fractuurrisico toe bij veroudering? Val gerelateerd 1/3 van de 65+ valt jaarlijks 90% fracturen veroorzaakt door vallen Botfactoren Spierfactoren/sarcopenie
  • 24. Risicofactoren geven beter beeld van fractuurrisico 587 pati谷nten Verder onderzoek na eerste fractuur 75% valgerelateerde risicofactoren 53% botgerelateerde risicofactoren 35% osteoporose conform DEXA Van Helden 2008
  • 25. Vallen als fractuurrisico RF heupfractuur: zijwaartse val 5.7 (95%- BI: 1.7-18) osteoporose 1.9 (95%-BI: 0.97-3.7) >60 jr val: predictor pols&humerus fractuur > 60 jr val: predictor voor heupfractuur Samen met BMD, Balansstoornis, spierzwakte, eerdere fractuur Greenspan 1998, Nguyen 2001, 2005
  • 27. Beweegoefeningen & fracturen Matig GRADE Lichamelijke oefeningen verlagen het risico op een botbreuk bij thuiswonenden vergeleken met controle. Bronnen (Gillespie, 2012; Gianoudis, 2014; Gleeson, 2015; Kim, 2014; Patil, 2015)
  • 28. Multifactori谷le interventie & fracturen Laag GRADE Het risico op een botbreuk is mogelijk verlaagd door multifactori谷le interventies bij thuiswonenden vergeleken met controle. Bronnen (Gillespie, 2012; Fairhall, 2014; Palvanen, 2014)
  • 29. Multifactorieel & fracturen verpleeghuis Zeer laag GRADE Een multifactori谷le interventie verlaagt mogelijk het risico op een botbreuk bij verpleeghuisbewoners vergeleken met reguliere zorg. Cameron, 2012
  • 30. Multifactorieel & fracturen ziekenhuis Laag GRADE Multifactori谷le interventies bij oudere pati谷nten in het ziekenhuis leidden mogelijk tot een afname in het risico op een fractuur vergeleken met reguliere zorg. Cumming, 2008; Haines, 2004; Stenvall, 2007
  • 32. Mw Jansen, 72 jaar Polsfractuur bij struikelen over stoeptegel VG hypertensie, artrose, rec. UWIs Med hydrochloorthiazide, paracetamol, metoprolol
  • 33. Welke medicijnen Hart- en vaatmedicatie Medicatie zenuwstelsel Staken medicatie effectief en veilig Praktijk lastig beliefs patienten & voorschrijvers
  • 34. Valrisicobeoordeling medicatie Update richtlijn valpreventie 2017: www.richtlijnendatabase.nl
  • 36. Take home messages Valrisico => fractuurrisico bij ouderen T-score -2 tot -2.5 overweeg medicamenteuze B/ Breng wervelinzakkingen in beeld DEXA-scan beperkte waarde fractuurpredictie bij ouderen Valpreventie verlaagt fractuurrisico waarschijnlijk Multifactori谷le interventies Beweeginterventies
  • 37. Waarom multifactoriele aanpak? Vallen ziekte Vallen = symptoom Vallen = atypische ziektepresentatie Vele risicofactoren Meestal multifactorieel van origine
  • 38. Vragen? Vertigo, Valangst Alcohol Loop- of balansstoornis Omgevingsfactoren, Orthostase Medicatie Zintuigen Incontinentie (urine) Comorbiditeit, Cognitie & stemming Hart- en vaataandoeningen
  • 39. Met medewerking van Dr. Marielle Emmelot-Vonk NVKG Dr. Yvonne Schoon NVKG Drs. Harianne Hegge NIV Dr. Joost Rutten NIV Prof.dr. Gert van Dijk NVN Dr. Arnaed van Aerts NVvC Bernadine Stegeman Eva Volmeijer *Dr. Ellen Smulders KNGF *Myrthe Pruin EN *Miran van Eijk V&VN *Rinie Lammers NPCF *Charlotte Scherphof NPCF *Corrie Jongsma NHG *Prof.dr. Willem Lems NVR *Marion de Rooi NVSHA *Anneke van Strien-van Merkensteij Verenso *Dr. Geeske Peters