W nowoczesnym świecie unikanie kontaktu z technologiami wydaje się niemożliwe. Smartfony, ipady, notebooki towarzyszą nam na każdym kroku. Często nie wiemy nawet jakich aplikacji używają nasze dzieci, a sposób w jaki działają ma ogromny wpływ na umysł młodego człowieka. Liczba znajomych i obserwujących, mierzenie jakości przyjaźni poprzez wysyłanie sobie codziennych snapów, polubienia i ikonki - to dla naszego dziecka realne cele, a dla nas ulotne i niezrozumiałe motywacje. Warto spędzać z dzieckiem czas przed ekranem, uczyć i tłumaczyć, jakie zachowania są bezpieczne.
2. KIM JESTEM?
DR ILONA KOTLEWSKA-WAŚ
Neurobiolog
Neuropsycholog
Uniwersytet Jagielloński
Dr Polskiej Akademii Nauk
Dartmouth College/Universidad de
Barcelona/Leibniz Institute of Neurobiology
Rzecznicy Nauki
dr Ilona Kotlewska-Waś | Czarodzieje Kodu 2019
3. BUDOWA MÓZGU
86 miliardów neuronów
prawie 10x więcej komórek glejowych
neurotransmitery i hormony
tętnice i naczynia włosowate
płyn mózgowo-rdzeniowy
dr Ilona Kotlewska-Waś | Czarodzieje Kodu 2019
Fot. QuantaMagazine
Courtesy of the Cajal Institute and the Spanish National
Research Council
4. KORA MÓZGOWA
KORA MÓZGOWA
Składa się z ciał neuronów (szare komórki!)
Odpowiada za nasze myśli, plany i odbieranie
bodźców z otoczenia.
dr Ilona Kotlewska-Waś | Czarodzieje Kodu 2019
Fot. Wikipedia
5. dr Ilona Kotlewska-Waś | Czarodzieje Kodu 2019
PŁATY
CZOŁOWE -
KONTROLA
POZNAWCZA
Fot. Making Headway Center
6. MÓŻDŻEK
KOORDYNACJA WZROKOWO-RUCHOWA
10% objętości - 50% neuronów!
Upakowana struktura komórek Purkinjego.
dr Ilona Kotlewska-Waś | Czarodzieje Kodu 2019
STEVE GSCHMEISSNER/Science Photo Library/Getty Images
7. ETAPY
ROZWOJU
DZIECKA
START
Pierwszy rok: triathlon
poszerzony o partię
szachów rozgrywaną po
mandaryńsku
GAME
2-3 rok najbardziej
intensywny rozwój połączeń
nerwowych
SET
Wczesne lata przedszkolne i
szkolne to okres
poznawania interakcji
społecznych.
MATCH
Adolescencja - czas
największej potrzeby
akceptacji rówieśników.
dr Ilona Kotlewska-Waś | Czarodzieje Kodu 2019
8. PIERWSZY
ROK
CO ROBI MÓZG?
Dziecko przychodzi na świat z nieukształtowanym
układem nerwowym (mózg byłby zbyt duży, żeby
przejść przez kanał rodny).
Mózg powiększa się trzykrotnie.
Stanowi 3/4 wielkości mózgu dorosłego człowieka.
dr Ilona Kotlewska-Waś | Czarodzieje Kodu 2019
NIEMOWLAKI
podnoszą główkę (około 2 miesiąca),
uśmiechają się (około 3 miesiąca),
sięgają po zabawkę (około 4 miesiąca),
podążają wzrokiem za spadającą piłeczką (około 6 miesiąca),
podciągają się na rączkach i zaczynają raczkować (około 10 miesiąca),
uśmiech! selektywny i społeczny (około 10 miesiąca),
zaczynają wydawać pierwsze dźwięki nazywane mową (około 18
miesiąca).
9. DRUGI-
TRZECI ROK
CO ROBI MÓZG?
Najintensywniejszy rozwój.
Liczba neuronów pozostanie stała do końca życia,
ale...
Zmieni się liczba i rodzaj połączeń pomiędzy
neuronami.
To liczba połączeń decyduje o sprawności mózgu.
Synapsy pozbawione stymulacji zanikają w mózgu
dziecka.
Dlatego wiele zależy od właściwej stymulacji.
Dziecko uczy się poprzez działanie i
naśladownictwo.
dr Ilona Kotlewska-Waś | Czarodzieje Kodu 2019
10. OD
CZTERECH
DO
DZIEWIĘCIU
LAT
CO ROBI MÓZG?
Teoria umysłu: wiem, o czym myśli ktoś inny.
Ciekawość do przyswajania nowych informacji (o ile nie są wtłaczane na
siłę).
Dzieci uczą się pewności siebie.
Ok. 8 roku życia dzieci uczą się wyrażać emocje i potrafią rozwiązywać
konflikty dialogiem.
Dzieci przestają myśleć egocentrycznie.
dr Ilona Kotlewska-Waś | Czarodzieje Kodu 2019
5-6 LAT
Rozszerzenie słownictwa do ok. 2000 słów.
Budowanie zdań złożonych z 5 i więcej słów.
Policzenie 10 obiektów za jednym razem.
Rozróżnianie prawej i lewej strony.
Początki rozumowania i argumentowania: używanie słów "dlaczego" i
"dlatego".
Kategoryzowanie obiektów (np. książki, zabawki).
Rozumienie pojęć wczoraj, dzisiaj, jutro.
Kopiowanie złożonych kształtów, np. rombu.
Siedzenie w ławce, podążanie za instrukcjami nauczyciela.
11. OD
CZTERECH
DO
DZIEWIĘCIU
LAT
dr Ilona Kotlewska-Waś | Czarodzieje Kodu 2019
7-8 LAT
Wydłuża się okres utrzymywania uwagi.
Chęć do podejmowania większej odpowiedzialności (np. rozpoczęcie
aktywności dodatkowej jak nauka gry na instrumencie lub chór).
Rozumienie przestrzeni (piłka jest blisko, a Ameryka leży bardzo
daleko).
Rozumienie pieniędzy i czasu.
Rozumienie miesięcy i dni tygodnia w kolejności.
Czytanie książki dla własnej przyjemności.
12. OD
CZTERECH
DO
DZIEWIĘCIU
LAT
dr Ilona Kotlewska-Waś | Czarodzieje Kodu 2019
9 LAT
Chłopiec: zaczyna rozumieć, że fajnie jest być "lubianym" i zacznie
szukać akceptacji rówieśników.
Dziewczynka: zaczyna mówić o swoich emocjach i uczuciach. Może
zaskoczyć Cię powtarzaniem slangu zaszłyszanego w szkole.
Większa koordynacja wzrokowo-ruchowa - dzieci stają się lepsze w
różnych sportach, często zaczynają je uprawiać w grupie.
Grupy zaczynają rozdzielać się płciami.
Zdolności poznawcze: dziewięciolatki potrafią już pisać litery tej samej
wielkości i w prostej linii nawet bez kratek w zeszycie.
Potrafią przenieść swoje pomysły na papier: napisać kilka akapitów
historii z początkiem i zakończeniem.
Potrafią czytać złożone, dłuższe książki oraz zapamiętać ich treść.
Szukają informacji na temat, który ich zainteresował.
13. ADOLESCENCJA
dr Ilona Kotlewska-Waś | Czarodzieje Kodu 2019
BURZA HORMONÓW TO NIE WSZYSTKO!
W tym wieku stabilizują się poziomy neuroprzekaźników.
Szczególny wpływ na nastrój Twojego dziecka ma serotonina.
Dopamina wprawia w stan euforii i sprawia, że dziecko
uzależnia się od technologii - like'ów, snapów itp.
Mózg nastolatka przechodzi proces prunningu!
14. JAK NATURALNIE WYKORZYSTAĆ
POTENCJAŁ MÓZGU DZIECKA?
ZABAWA!
Uczenie jest
nierozerwalnie
związane z
przyjemnością.
RÓWIEŚNICY
Różnorodne i
swobodne zabawy:
wystarczą piasek,
patyki, woda...
PEŁNA UWAGA
Nie oduczymy dzieci
zachowań, które
sami prezentujemy.
ROZWÓJ DAJE
RADOŚĆ
Punkty, levele,
awanse, nagrody -
nowa zbroja, broń,
więcej exp...
DOPAMINA!
SENS
Nauka sprawia
radość kiedy uczeń
widzi sens w
przyswajaniu nowej
wiedzy.
dr Ilona Kotlewska-Waś | Czarodzieje Kodu 2019
15. Wskazówki
dla
rodziców
WYRÓB SWOJEMU DZIECKU KARTĘ
BIBLIOTECZNĄ
Regularne wizyty w bibliotece poszerzą
słownictwo, wyobraźnię oraz rozwiną chęć uczenia
się.
Karta biblioteczna to świetny sposób, żeby
wprowadzić koncepcję pożyczania i
odpowiedzialności za nie swoje przedmioty.
dr Ilona Kotlewska-Waś | Czarodzieje Kodu 2019
DROBNE ZADANIA DOMOWE
Twoje dziecko jest już wystarczająco
odpowiedzialne, by otrzymać zadania w domu
takie jak sprzątanie swoich ubrań i wrzucanie do
prania, słanie łóżka, wynoszenie śmieci lub
zmywanie naczyń.
16. Wskazówki
dla
rodziców
POKAZUJ DZIECKU DALSZĄ OKOLICĘ
Zabieraj dziecko do muzeów, na wystawy i w nowe
rejony. Nowe miejsca sprzyjają eksploracji i
pozwalają nabrać innej perspektywy poza
umysłem dziecka.
dr Ilona Kotlewska-Waś | Czarodzieje Kodu 2019
CZAS JEDEN NA JEDEN
Spędzaj z dzieckiem jak najwięcej czasu
indywidualnie, bez przerw - kiedy tak naprawdę
zajmujesz się czymś innym, a dziecko powinno
grzecznie czekać.
17. TEGO NIE WIECIE!
NIEOCZEKIWANE KONSEKWENCJE
Wpływ nauki wiązania sznurówek na umiejętność
pisania - mała motoryka. Gra w piłkę, czy w ping - ponga
- koordynacja oko-noga vs. oko-ręka.
ROZWÓJ MUZYCZNY
Nic tak dobrze nie wpływa na proces mielinizacji jak gra
na instrumentach.
dr Ilona Kotlewska-Waś | Czarodzieje Kodu 2019
18. Wskazówki
dla
rodziców
dr Ilona Kotlewska-Waś | Czarodzieje Kodu 2019
CZAS NA TELEWIZJĘ/GRY
Zaleca się, żeby w tym wieku dziecko spędzało przed
ekranem 1-2 godz. dziennie po odrobieniu lekcji lub
wypełnieniu domowych zadań. Można ustalić zasady
bycia on-line: aby dziecko nie podawało żadnych
prywatnych informacji w internecie takich jak hasła,
adres, nr telefonu, nie zamieszczało swoich zdjęć.
Spędźcie trochę czasu on-line razem. Uprzedź dziecko,
żeby powiadomiło Cię, jeśli ktoś obcy będzie chciał z nim
rozmawiać w internecie.
19. Wskazówki
dla
rodziców
JEŻELI OGRANICZASZ GRY WIDEO
Nie wystarczy podać powodu. Trzeba dać dziecku
coś w zamian. Co Ty ze sobą robisz, kiedy
zapomnisz telefonu? Nie wymagaj od dziecka
odpowiedzialności za siebie i wyobraźni do
wymyślenia nowej zabawy. Pomóż mu zająć się
czymś innym równie angażującym.
dr Ilona Kotlewska-Waś | Czarodzieje Kodu 2019
RUTYNA MOŻE POMÓC!
Wprowadź regularność - stwórz odpowiednie
miejsce i czas na odrabianie pracy domowej, a
potem na rozrywkę przy grze wideo.
20. KIEDY ZA DUŻO TO JUŻ
NAPRAWDĘ ZA DUŻO?
ZNUDZENIE I BRAK ZAINTERESOWANIA
OTOCZENIEM
Gdy dziecko pozbawione dostępu do technologii jest
znudzone i nieszczęśliwe, może to świadczyć o
uzależnieniu.
BUNT I SPRZECIW
Głośne protesty pojawiają się, gdy chcesz wprowadzić
limit na czas spędzany przed ekranem.
dr Ilona Kotlewska-Waś | Czarodzieje Kodu 2019
21. KIEDY ZA DUŻO TO JUŻ
NAPRAWDĘ ZA DUŻO?
CZAS SPĘDZANY PRZED EKRANEM WPŁYWA
NA INNE ASPEKTY ŻYCIA:
Sen
Naukę
Chodzenie do szkoły
Komunikację z innymi ludźmi (dziecko przestaje
nawiązywać kontakt z otoczeniem, odpowiada
mrukliwie)
dr Ilona Kotlewska-Waś | Czarodzieje Kodu 2019
22. JAK OCENIĆ JAKOŚĆ
CZASU SPĘDZANEGO W
INTERNECIE PRZEZ
TWOJE DZIECKO?
WSKAZÓWKI
CO SPRAWDZAĆ REGULARNIE?
dr Ilona Kotlewska-Waś | Czarodzieje Kodu 2019
23. APLIKACJE
Czy są dla odpowiedniego wieku?
Czy są interaktywne i prowokują do myślenia?
1 godz. oglądania YouTube to nie to samo co
godzina spędzona kreatywnie w programie
graficznym.
100 kcal z pączka to nie 100 kcal w sałatce!
USTAWIENIA PRYWATNOŚCI
Czy Twoje dziecko zdaje sobie sprawę z
niebezpieczeństwa udostępniania
danych publicznie? Czy zablokowane są
możliwości wysyłania do niego
wiadomości przez obcych i ograniczone
jest kto może zobaczyć ich wpisy?
24. NAPISZ DO MNIE!
FB/ILONAKOTLEWSKA.BRAIN
FULBRIGHT POLSKA
fulbright.edu.pl
RZECZNICY NAUKI
rzecznicynauki.pl
DR ILONA KOTLEWSKA-WAŚ
FB/ilonakotlewska.brain
dr Ilona Kotlewska-Waś | Czarodzieje Kodu 2019