�ݺ�ߣ

Somatische screening in de
Kinder- en Jeugdpsychiatrie:
een pilotstudie
NVVP Voorjaarscongres 2 april 2015
J.B.Muskens

(potentiële)
belangenverstrengeling
Geen
Voor bijeenkomst mogelijk
relevante relaties met bedrijven
Geen
 Sponsoring of
onderzoeksgeld
 Honorarium of andere
(financiële) vergoeding
 Aandeelhouder
 Andere relatie, namelijk …
Geen
Disclosure belangen spreker

Inhoud
• Introductie
• Achtergrond:
- Onderzoek in de volwassen psychiatrie
- Onderzoek in de KJP
• Pilotstudie
• Onderzoeksvraag
• Methode
• Resultaten
• Discussie
3/17/2015www.karakter.com 3

Introductie: Verwijzing
psychiatrie, somatiek, allebei?

Verwonderen en afvragen
Geen lichamelijk onderzoek bij poli intake Karakter?
Medisch contact mei 2013: uitspraak tuchtzaak

Transitie Jeugdzorg:
Wordt de kinderen jeugdpsychiater nog als medisch specialist gezien?

Achtergrond
Onderzoek in de volwassen psychiatrie 2011:
De meerwaarde van een somatische screening op een polikliniek
psychiatrie.
Swolfs, Boerkoel, Rijnders
tijdschrift voor psychiatrie 53 (2011)4, 201-210

Achtergrond: Onderzoek bij volwassenen
Methode:
Patiënten (N=97) 18-65 jr somatisch gescreend:
Lichamelijk onderzoek en standaard bloedonderzoek.
Meerwaarde:
Wanneer de uitkomst het beleid op somatisch en/of psychiatrisch
gebied beïnvloedde.

Achtergrond:Onderzoek bij volwassenen
Resultaten:
Bij 62% van de onderzochte patiënten werden lichamelijke
aandoeningen gevonden.
Hoe zit dit bij kinderen en adolescenten?

Achtergrond:
Onderzoek in de kinderen jeugdpsychiatrie 1993
Somatische screening bij klinisch opgenomen adolescenten.
Westerman, Hartman-Faber
tijdschrift voor psychiatrie 15-3-1993

Achtergrond: Onderzoek in de KJP
Methode:
N=60
Anamnese, lichamelijk onderzoek en neurologisch onderzoek.
Bloedonderzoek, urine onderzoek, ECG, X-thorax.
op indicatie EEG.

Resultaten:
Nieuwe somatische aandoening: 20%
Anamnese 68% bijdragend voor diagnose
Anamnese+LO 92%
Lab onderzoek 5%
X-thorax 3%
ECG en EEG zonder klinische betekenis

Aanbeveling voor opgenomen adolescenten:
Anamnese, LO en NO
Bloed alleen Hb, urine
ECG, EEG, X-thorax op indicatie
Bij starten psychofarmaca: uitgebreid bloedonderzoek

Antipsychotica en metabole afwijkingen bij kinderen en
adolescenten: een overzichtsartikel.
Overbeek et al. 2010
Tijdschrift voor psychiatrie 52(2010)5, 311-320

Literatuur onderzoek (2000-2009) naar de relatie tussen psychiatrische
stoornissen op kinderleeftijd en metabole afwijkingen en het gebruik van
antipsychotica.
Metabole screening:
• Lengte en gewicht (BMI)
• buik omtrek
• Bloeddruk
• Bloed: glucose, cholesterol en lipidenspectrum

Conclusie:
Geen adequaat onderzoek gedaan naar de relatie tussen psychiatrische
stoornissen en metabole afwijkingen bij kinderen.
Significant verhoogd risico op gewichtstoename bij gebruik van atypische
antipsychotica, risico is groter naarmate de kinderen jonger zijn.
Overbeek et al. 2010

Pilotstudie
Onderzoeksvraag:
In welk percentage van de aangemelde kinderen en adolescenten
worden klinische afwijkingen gevonden?
Subvragen:
• Is er verschil tussen de diagnoses voor de uitkomsten?
• Is er verschil tussen klinische en poliklinische patiënten?
• In welk percentage komt gewichtstoename voor bij antipsychotica
gebruik?

Pilotstudie
Doelen:
1) Screenen op bijkomende en verklarende somatiek
2) Aanbeveling ten aanzien van screenen en monitoren bij instellen
medicatie
3) Zorg van patiënten in de KJP optimaliseren

Pilotstudie
Periode: 01-10-2013 en 01-03-2014
Duur: 5 maanden
Locatie: Poli en kliniek Nijmegen en Zetten
Leeftijd: 6 - 18 jaar
Minimale inclusie: N=40
Uitvoer: Alle intakes door KJP, A(N)IOS, HAIO, VS
Lichamelijk, neurologisch en bloedonderzoek
Informed consent ouders; vanaf 12 jr ook jongere zelf.

Intake met onderzoek
anamnese en hetero-anamnese
met Gz-psycholoog en kinderen jeugdpsychiater (KJP)
Uitleg onderzoek, informed consent
Ouders: ontwikkelingsanamnese met gz-psycholoog
Kind: kinderpsychiatrisch onderzoek door KJP
Kind: lichamelijk en neurologisch onderzoek door KJP
Overleg gz-psycholoog en KJP
Advies aan kind en ouders
Lab formulier mee

Methode
Algemene indruk, bloeddruk,
pols, lengte, gewicht, hart,
longen, buik.
Motoriek, coördinatie,
oogvolgbeweging, reflexen
Hb,Ht, mcv, bloedbeeld, glucose, vit
B12, vit D, cholesterol, lipiden,
thyreoïdstimulerendhormone (tsh),
kalium, natrium

Methode: Dysmorfieёn
Neusbrug
Ruimte tussen oogleden
Oorstand
Binnenhoek oog: interne canthus
Plooitjes tussen mond en neus: philtrum
Vorm bovenlip

Resultaten:
Flow-chart
Intakes: 196
poli 148 kliniek 41
Gevraagd voor deelname: 51
Proefpersonen: N=43
poli 31 kliniek 12
LO en NO: N=43
Bloed onderzoek: N=39
3 angst; 1 wilde niet

Resultaten:
demografische gegevens
Proefpersonen N=43
Gemiddelde leeftijd 11.7 (sd3.1)
Geslacht j 31 : m 12
Familie anamnese + 48.8% (21/43)
Psychofarmaca 55.8% (24/43)
Geen diagnose 2
Autisme 11
ADHD 9
Stemmingsstoornis 4
Psychose 3
Autisme en ADHD 10
Autisme en psychose 3
Autisme en depressie 1

Resultaten
1. Zijn er klinische afwijkingen gevonden?
A. Geen
B. Wel

Resultaten
Antwoord
1. B. Wel
Vraag
2. Waar tussen ligt het percentage klinische afwijkingen?
A. 0-25%
B. 25-50%
C. 50-75%
D. 74-100%

Resultaten
Antwoord
2. C. 50-75%
In 55.8% werden een of meer nieuwe afwijkingen gevonden.

Resultaten
Vraag
3. Zijn er afwijkingen bij zowel lichamelijk onderzoek als bloed
onderzoek gevonden?
A. Alleen bij lichamelijk onderzoek
B. Alleen bij bloed onderzoek
C. Bij allebei

Resultaten
Antwoord
3. C.
Er zijn zowel bij lichamelijk onderzoek als bloedonderzoek klinische
afwijkingen gevonden.

Resultaten
Tabel afwijkingen
22-4-2014www.karakter.com 30
% afwijkingen N=43 55.8% (24/43)
% afwijkingen LO N=43 46.5% (20/43)
Dysmorfieёn 18.6% (8/43)
G>2SD
G>2SD zonder AP
25.6% (11/43)
20.6% (9/43)
G<2SD 4.7% (2/43)
L>2SD 4.7% (2/43)
% afwijkingen lab N=39 33.3% (13/39)
TSH>4 10.3% (4/39)
Hb i.c.m. vit B12 ↓ 5.1% (2/39)
vit D↓ 12.8% (4/39)
Dyslipidemie 5.1% (2/39)
infectie 2.3% (1/39)

Resultaten
Subvragen
Bij welke diagnose is het percentage klinische afwijkingen het grootst?
A. Bij autisme
B. Bij ADHD
C. Er is geen verschil

Resultaten
4. Antwoord A.
% klinische afwijkingen:
Autisme: 63.6%
ADHD: 44.4%
Autisme en ADHD: 60.0%
Bij autisme komt het hoogste % klinische afwijkingen, echter dit verschil
is niet significant vanwege de kleine patiënten groep.

Resultaten
Subvraag
2. Waar komen de meeste de klinische afwijkingen voor?
A. Poli
B. Kliniek

Resultaten
2. Antwoord A.
% klinische afwijkingen
Poli: 58.1%
Kliniek: 50%
Het percentage klinische afwijkingen is het grootste op de poli, echter
ook hierbij is er geen significant verschil vanwege de kleine groepen (poli
31 kliniek 12).

Resultaten
Gewichtstoename bij antipsychotica gebruik
Psychofarma: n=24
Antipsychotica gebruik: n=21
Gewichtstoename na 3m 10/ 21
2-10kg (BMI 0.5 tot 2 kg/m2)
Meest bij kinderen ≤12 jr

Resultaten
Bij 23/ 24 kinderen vervolgbeleid o.b.v. somatische screening:
• Aanscherpen leefstijladviezen: 44.2%
• Medicatie switch: 25%
• Vervolg via huisarts: 16.3%
• Verwijzing kinderarts: 18.6%

Bevindingen lichamelijk onderzoek
Overgewicht: totaal groep 25.6%
14.0% zonder AP
Kinderen in NL: 14% m 13%j
Ondergewicht: 1 kind
schizofrenie en slechte voedingstoestand met verlaagd Hb, vit D en vit
B12 tekort.

Bevindingen lichamelijk onderzoek
Dysmorfieёn: 8 (18.6%)
Autisme spectrum: 6
ADHD: 2
Verwezen medisch specialist nader onderzoek.

Bevindingen bloeduitslagen
• TSH>4 normaal Ft4: 4 (10.3%) 3 ADHD en 1 ADHD + autisme
Onrustig, spanning, slaapproblemen
Subklinische hypothyreoïdie: overleg kinderendocrinoloog
B/ na 3 m herhalen
Indien na 3m TSH>4 verwijzen kinderendocrinoloog
• Dyslipidemie: 2 kinderen met autisme zonder medicatie wel
overgewicht
Bij kinderen en adolescenten geen onderzoek over bekend.

Bevindingen bloeduitslagen
• Vitamine tekort
Vit D tekort: 2 kinderen 1 schizofrenie en 1 autisme en depressie
Vit B12 tekort: 2 kinderen 1 schizofrenie en 1 stemmingsprobleem
Ook verlaagd Hb
B/ suppletie
• Infectie: 1 kind viraal infect

Conclusie
In 55.8% van de onderzochte patiënten (6-18 jaar) werden één of meer
klinische afwijkingen gevonden.
Afwijkingen bestonden uit:
• Bij LO: dysmorfieёn, gewicht en lengte.
• Bij algemeen bloedonderzoek: schildklier, Hb, vitamine en
dyslipidemie.
Dit leidde bij 23 / 24 kinderen tot vervolgbeleid.

Reacties op de studie
Kinderen en adolescenten:
“Het bloedprikken was helemaal niet eng.”
“Mag ik ook naar uw hart en longen luisteren?”
“Ik wist helemaal niet dat u arts was, iedere arts doet dit toch?”
Ouders:
“Goed dat dit meegenomen wordt.”
“Ik vind het belangrijk dat er goede controles zijn van de medicatie die
mijn kind krijgt’

Reactie van artsen:
“Het onderzoek van dysmorfieёn is moeilijk, kunnen we hier scholing in
krijgen?”
“Er zijn nergens meetlinten te vinden om de buikomtrek te meten.”
“15 minuten voor uitleg over het onderzoek, LO, NO en invullen lab
formulier is te weinig.”

Discussie
Beperkingen
- Kleine populatie; kleine groepen.
- Selectie van populatie 2e /3e lijns zorg.
- Moeilijk om blindering van diagnose toe te passen.

Discussie
Beperkingen
- Prolactine niet meegenomen (advies Overbeek alleen bij seksuele
functiestoornissen, menstruatieproblemen, tepelvloed of
gynaecomastie).
- Geen buikomtrek meegenomen omdat er te weinig meetlinten waren.
- Slaapstoornissen en melatonine gebruik niet meegenomen.

Discussie
Aanbeveling
1. Bij intake lengte, gewicht, buikomtrek, bloeddruk en pols
(uitgangswaarde)
2. Bloedonderzoek schildklier, Hb, vitamines, lipidenspectrum
3. Onderwijs dysmorfieёn voor KJP en KJP i.o.

Discussie
4. Richtlijn voor controle bij antipsychotica gebruik (werkgroep)
5. Opzetten module gezonde leefstijl en beweging (PMT) voor jongeren
met risicoprofiel voor metabole stoornissen: preventie
6. Meer onderzoek met meer patiënten over Karakter met blindering van
behandelaar.
7. Slaapstoornissen, buikomtrek en prolactine meenemen.

Uitvoer
• Intake en monitoring door verpleegkundig specialist en KJP
• Signaalfunctie in user wanneer pt voor monitoring opgeroepen moet
worden.
Medicatie voorschrijfsysteem (Farmex):
• Standaard lijst voor bloeddruk en buikomtrek waarden t.o.v. leeftijd en
geslacht opnemen

Discussie
Kinder- en jeugdpsychiater als medisch specialist!
Hoort deze somatische screening bij de kinderen jeugdpsychiater?
A. Ja
B. Nee

Vragen?

Met dank aan:
Dr. W. Staal
Dr. P. van Deurzen
Dr. Draaisma, kinderarts
Prof. dr. J.K. Buitelaar
Prof. dr. R-J van der Gaag
als mentor
COC
En alle artsen en
verpleegkundig
specialisten!

Hartelijk
Dank voor uw
aandacht

�ݺ�ߣ

Somatische screening in de kinder- en jeugdpsychiatrie - J.B Muskens

More Related Content

Somatische screening in de kinder- en jeugdpsychiatrie - J.B Muskens