ºÝºÝߣ

ºÝºÝߣShare a Scribd company logo
1
ေမ ၂၀၁၅ / အတဌဲ(၁) အမလတ္ (၂)
အစိုသရမပိုင္ေသာ အစိုသရမီဒီယာ ႏလင့္ လူထုအလႊာျခံဳ အစိုသရမီဒီယာ
မင္သေသ့
ကေဆာင္သပါသသည္ Journal of Democracy ၌ ပါရိလသည့္ ေဆာင္သပါသကို ကိုသကာသ၍ ျမန္မာလို ဆီေလ်ာ္သလို
ဘာသာျပန္ထာသျခင္သျဖစ္ပါသည္။ စာေရသသူအေနျဖင့္ ႏိုင္ငံတကာ ႏိုင္ငံေရသဆိုင္ရာ အေရသအသာသကို ျမန္မာလို
အပ္စပ္စဌာ ေရသသာသထာသသည္ကို ေတဌ႕ရသည္။ ကေဆာင္သပါသသည္ သတင္သမီဒီမ်ာသ၏ သေဘာကို ျပဆိုထာသျခင္သ
ျဖစ္သည္။ အထူသသျဖင့္ အသဌင္ကူသေျပာင္သေရသႏိုင္ငံအဆင့္တဌင္ ရိလေနသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအဖို႔ မိမိႏိုင္ငံအတဌင္သရိလ
မီဒီယာမ်ာသကို ကေဆာင္သပါသပါ အခ်က္အလက္မ်ာသျဖင့္ ခ်ိန္ဆၟကည့္လလ်င္ ပကတိအေနအထာသကို ေတဌ႕ရမည္
ျဖစ္ေၟကာင္သ တင္ျပပါသည္။
အယ္ဒီတာ
1
ေမ ၂၀၁၅ / အတဌဲ(၁) အမလတ္ (၂)
အစိုသရမပိုင္ေသာ အစိုသရမီဒီယာ ႏလင့္ လူထုအလႊာျခံဳ အစိုသရမီဒီယာ
မင္သေသ့
ကေဆာင္သပါသသည္ Journal of Democracy ၌ ပါရိလသည့္ ေဆာင္သပါသကို ကိုသကာသ၍ ျမန္မာလို ဆီေလ်ာ္သလို
ဘာသာျပန္ထာသျခင္သျဖစ္ပါသည္။ စာေရသသူအေနျဖင့္ ႏိုင္ငံတကာ ႏိုင္ငံေရသဆိုင္ရာ အေရသအသာသကို ျမန္မာလို
အပ္စပ္စဌာ ေရသသာသထာသသည္ကို ေတဌ႕ရသည္။ ကေဆာင္သပါသသည္ သတင္သမီဒီမ်ာသ၏ သေဘာကို ျပဆိုထာသျခင္သ
ျဖစ္သည္။ အထူသသျဖင့္ အသဌင္ကူသေျပာင္သေရသႏိုင္ငံအဆင့္တဌင္ ရိလေနသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအဖို႔ မိမိႏိုင္ငံအတဌင္သရိလ
မီဒီယာမ်ာသကို ကေဆာင္သပါသပါ အခ်က္အလက္မ်ာသျဖင့္ ခ်ိန္ဆၟကည့္လလ်င္ ပကတိအေနအထာသကို ေတဌ႕ရမည္
ျဖစ္ေၟကာင္သ တင္ျပပါသည္။
အယ္ဒီတာ
1
ေမ ၂၀၁၅ / အတဌဲ(၁) အမလတ္ (၂)
အစိုသရမပိုင္ေသာ အစိုသရမီဒီယာ ႏလင့္ လူထုအလႊာျခံဳ အစိုသရမီဒီယာ
မင္သေသ့
ကေဆာင္သပါသသည္ Journal of Democracy ၌ ပါရိလသည့္ ေဆာင္သပါသကို ကိုသကာသ၍ ျမန္မာလို ဆီေလ်ာ္သလို
ဘာသာျပန္ထာသျခင္သျဖစ္ပါသည္။ စာေရသသူအေနျဖင့္ ႏိုင္ငံတကာ ႏိုင္ငံေရသဆိုင္ရာ အေရသအသာသကို ျမန္မာလို
အပ္စပ္စဌာ ေရသသာသထာသသည္ကို ေတဌ႕ရသည္။ ကေဆာင္သပါသသည္ သတင္သမီဒီမ်ာသ၏ သေဘာကို ျပဆိုထာသျခင္သ
ျဖစ္သည္။ အထူသသျဖင့္ အသဌင္ကူသေျပာင္သေရသႏိုင္ငံအဆင့္တဌင္ ရိလေနသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအဖို႔ မိမိႏိုင္ငံအတဌင္သရိလ
မီဒီယာမ်ာသကို ကေဆာင္သပါသပါ အခ်က္အလက္မ်ာသျဖင့္ ခ်ိန္ဆၟကည့္လလ်င္ ပကတိအေနအထာသကို ေတဌ႕ရမည္
ျဖစ္ေၟကာင္သ တင္ျပပါသည္။
အယ္ဒီတာ
2
အစိုသရမပိုင္ေသာ အစိုသရမီဒီယာ ႏလင့္ လူထုအလႊာျခံဳ အစိုသရမီဒီယာ
မီဒီယာတို႔ ဂေရသ (gray) ဇံုထဲေရာက္လာျခင္သ
ကေနရာတဌင္ အစိုသရမပိုင္ေသာ အစိုသရမီဒီယာႏလင့္ အစိုသရပိုင္သည့္ အစိုသရမဟုတ္ေသာ မီဒီယာကို ခဌဲျခာသနာသလည္ရန္
လိုအပ္သည္။ အစိုသရမပိုင္ေသာ အစိုသရမီဒီယာသည္ ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္မီဒီယာကို ဆိုလိုသည္။ အစိုသရပိုင္မဟုတ္ျခင္သဟု
ဆိုလုိျခင္သမလာ အစိုသရသည္ ႏိုင္ငံေတာ္မဟုတ္၊ သို႔ေသာ္ ႏိုင္ငံေတာ္ဟု သံုသလလ်င္ အစိုသရက ကိုယ္စာသျပဳသည္သာျဖစ္
ေသာေၟကာင့္ အစိုသပိုင္မဟုတ္သည့္ အစိုသရမီဒီယာဟု ဆိုျခင္သျဖစ္သည္။
ထို႔ေနာက္ အစိုသရပိုင္သည့္ အစိုသရမဟုတ္ေသာ မီဒီယာကို နာသလည္ရန္လိုအပ္သည္။ ထိုျပဆိုခ်က္မလာ အစိုသရဘက္
ေတာ္သာသ အီလစ္တစ္စုပိုင္ဆိုသည့္ လူထုမီဒီယာပင္ျဖစ္သည္။ လူထုအလႊာျခံဳအစိုသရ မီဒီယာဟုပင္ ဆိုႏိုင္သည္။
စာနယ္ဇင္သဆိုသည့္ စကာသလံုသထက္ မီဒီယာဟူသည့္ ေဝါဟာရက ပို၍ ျခံဳမိငံုမိေသာ သေဘာရိလသည္။ အာဏာရလင္
ႏိုင္ငံမ်ာသတဌင္ကာသ မီဒီယာ၏ တည္ရိလမႈသည္ ထင္သာျမင္သာရိလသည္။ ႏိုင္ငံပိုင္မီဒီယာႏလင့္ လူထုမီဒီယာဟူ၍ သဲသဲကဌဲ
ကဌဲရိလသည္။ သို႔ေသာ္ စပ္ၟကာသအစိုသရ (Hybrid Regime) မ်ာသ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရသစနစ္အတဌင္သတဌင္ မီဒီယာ
သည္ မီသခိုသေရာင္ဇံု (Gray Zone) ထဲေရာက္ေနသည္။ အေၟကာင္သမလာ အစိုသရပိုင္ေသာ အစိုသရမဟုတ္သည့္
မီဒီယာမ်ာသေၟကာင့္ျဖစ္သည္။
လူထုဝတ္ရံုလႊမ္သျခံဳကာ လံုျခံဳသပ
အသဌင္ကူသေျပာင္သေရသနယ္ထဲတဌင္ ဒီမိုကေရစီသို႔ မေရာက္ေသသဘဲ တစ္ဝဲလည္လည္တန္႔ေနေသာ ႏိုင္ငံမ်ာသတဌင္
အစိုသရမီဒီယာမ်ာသသည္ လူထုမီဒီယာဝတ္ရံုကို ျခံဳထာသသည္။ ထိုသို႔ျခံဳထာသျခင္သသည္လည္သ ေသသပ္လလသည္။
သိမ္ေမဌ႕လလသည္။ ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇသရလင္သ ျဖစ္စဥ္တဌင္ ျဖတ္သန္သေနေသာ တတိယႏိုင္ငံမ်ာသတဌင္ ထိုအေတဌ႕အၟကံဳ
သည္ ထင္ရလာသသည္။ မ်ာသေသာအာသျဖင့္ အၟကဌင္သမဲ့အာဏာရလင္လံုသလံုသမဟုတ္ေတာ့သည့္ ကဌန္ျမဎနစ္ႏိုင္ငံမ်ာသသည္
လည္သ လူထုအေရျခံဳမီဒီယာမ်ာသ အာသေကာင္သလာသည္ကို ေတဌ႕ရသည္။ အထူသသျဖင့္ ရုရလာသႏလင့္ တရုတ္တို႔ျဖစ္သည္။
ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇသရလင္သကာလအတဌင္သ အစိုသရမီဒီယာႏလင့္ လူထုမီဒီယာသည္ ေရာယလက္လာသည္။ အစိုသရလာသ၊ လူထု
လာသဆိုသည္ကို သဲသဲကဌဲကဌဲျမင္ႏိုင္ရန္လိုသည္။ သို႔ေသာ္ လူထုအၟကာသ မီဒီယာကို ပံုစံတစ္မ်ဳိသတည္သသာ ျမင္သည္။
အစိုသရမီဒီယာႏလင့္ လူထုမီဒီယာဟူ၍သာ။ လက္ေတဌ႕တဌင္ကာသ ကသို႔မဟုတ္။ လူထုမီဒီယာသည္ အစိုသရမီဒီယာျဖစ္
ႏိုင္သည္။ အစိုသရမီဒီယာသည္လည္သ အစိုသရပိုင္ဟုတ္ခ်င္မလ ဟုတ္လိမ့္မည္။
အဓိကကေတာ့ State–owned media ႏလင့္ State-controlled Media ဟူ၍ အၟကမ္သဖ်င္သခဌဲႏိုင္သည္။ State-owned
Media မလာ ရလင္သသည္။ အစိုသရပိုင္မီဒီယာျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ State-controlled Media ဟူသည္ကာသ အစိုသရမပိုင္
ေသာ အစိုသရမီဒီယာပင္ ျဖစ္သည္။ တနည္သ လူထုအလႊာျခံဳ အစိုသရမီဒီယာတစ္ခုပင္ျဖစ္သည္။ မ်ာသေသာအာသျဖင့္ ထုိ
လူထုအလႊာျခံဳမီဒီယာမ်ာသသည္ ႏိုင္ငံ၏ အီလစ္တစ္စုပိုင္ဆုိင္ေသာ မီဒီယာမ်ာသျဖစ္တတ္သည္။ အသဌင္ေျပာင္သႏိုင္ငံ
ဟူသည္ အသဌင္ကူသေျပာင္သေရသႏိုင္ငံမဟုတ္သည္ကို သတိခ်ပ္ရမည္။ အထူသသျဖင့္ အသဌင္ကူသေျပာင္သေရသကို အမလန္
3
တကယ္မလုပ္ေဆာင္ပဲ အသဌင္ေျပာင္သႏိုင္ငံကို အသဌင္ကူသေျပာင္သသည္ဟု ပညတ္တပ္ထာသေသာ ႏိုင္ငံမ်ာသတဌင္
အထူသသတိထာသဖဌယ္ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ အသဌင္ေျပာင္သႏိုင္ငံမ်ာသတဌင္ လူထုအလႊာျခံဳမီဒီယာမ်ာသ ၟကီသစိုသတတ္သည္။
မီဒီယာဟု ျခံဳေျပာလလ်င္ ပံုႏလိပ္ႏလင့္ ဒီဂ်စ္တယ္ႏလစ္မ်ဳိသစလံုသပါဝင္သည္။ ကေနရာတဌင္ ပံုႏလိပ္မီဒီယာကို လံုသဝနီသပါသလဌတ္
လပ္ခဌင့္ေပသထာသျပီသ ဒီဂ်စ္တယ္မီဒီယာကို အလႊာျခံဳဗ်ဎဟာမ်ဳိသသံုသေလ့ရိလသည္သာျဖစ္သည္။ အမ်ာသအာသျဖင့္ တီဗီဌႏလင့္
ေရဒီယို မီဒီယာကို အသံုသမ်ာသသည္။ အင္တာနက္၊ ဝက္ဆိုဒ္မ်ာသကို ထိန္သခ်ဳပ္ျခင္သကာသ မ်ာသစဌာ စိုသရိမ္ဖဌယ္ရာ မရိလေခ်။
အေၟကာင္သမလာ အသဌင္ေျပာင္သႏိုင္ငံမ်ာသတဌင္ နည္သပညာအရလည္သေကာင္သ၊ ေငဌေၟကသေတာင့္တင္သမႈအရလည္သေကာင္သ
ခ်ဳိ႕တဲ့ႏိုင္ေသသသည္ျဖစ္ရာ အင္တာနက္မီဒီယာကို အမ်ာသအျပာသ ထိန္သခ်ဳပ္ရန္ မလိုအပ္။ သို႔ေသာ္ တစ္ဦသခ်င္သစီကို
ေစာင့္ၟကည့္ အကဲခတ္ေရသနည္သနာမ်ာသ၊ သို႔မဟုတ္ အစိုသရဆန္႔က်င္ေရသ ဘေလာ့ဂါမ်ာသ၊ ဝက္ဆိုဒ္မ်ာသကိုကာသ အထူသ
ဂရုတစိုက္ ေစာင့္ၟကည့္ေလ့ရိလသည္သာျဖစ္သည္။
မ်ာသေသာအာသျဖင့္ အင္တာနက္ထက္ တီဗီဌ Channal မ်ာသကို လူထုအလႊာျခံဳ အစိုသရမဟုတ္ေသာ အစိုသရမီဒီယာမ်ာသ
ၟကီသစိုသေနေအာင္ ဖန္တီသထာသေလ့ရိလသည္။ အသဌင္ကူသေျပာင္သေရသ မူဝါဒခ်မလတ္ရာတဌင္လည္သ ထိုသို႔ေသာ မီဒီယာမ်ာသ
အင္အာသေတာင့္တင္သစဌာ ရပ္တည္ႏိုင္ေအာင္ ေရခံေျမခံမ်ာသ ဖန္တီသေပသထာသေလ့ရိလသည္။
အစိုသရမ်ာသမီဒီယာလဌတ္လပ္ခဌင့္ကို အျပည့္အဝေပသသည္ဟု ျမင္ေအာင္ ဖန္တီသထာသေလ့ရိလသည္။ လဌတ္လပ္ေသာ
မီဒီယာဟူသည့္ ပညတ္ေအာက္တဌင္ မျမင္ရေသာလက္ (invisible hand) မ်ာသျဖင့္ အစိုသရ၏ ဝါဒကို သဌတ္သဌင္သႏိုင္
မည္ဟု ယူဆ၍ လုပ္ေဆာင္ျခင္သသေဘာပင္ျဖစ္သည္။ ကေနရာတဌင္ State-controlled Media ျဖစ္ေစရန္လည္သ
ၟကိဳသပမ္သမႈမ်ာသရိလသည္။ ထိန္သခ်ဳပ္မႈမ်ာသ ထိထိေရာက္ေရာက္ျဖစ္ေစရန္လည္သ ေရလသရႈရသည္။ မ်ာသေသာအာသျဖင့္
Effective controlled Media ျဖစ္ေအာင္ ဖန္တီသျခင္သပင္ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ဖန္တီသရာတဌင္ ေရလသရႈရာ ပံုသ႑ာန္ (၄) ပါသ
ရိလသည္။ ထိုပံုသ႑ာန္ (၄) ပါသမလာ -
- (၁) အစိုသရႏလင့္ အီလစ္ပိုမိုပူသကပ္ေရသပံုသ႑ာန္
- (၂) ေအာက္ေျခလူထုပစ္မလတ္ထာသေရသ ပံုသ႑ာန္
- (၃) အင္တာနက္ အပါအဝင္ ဒီဂ်စ္တယ္မီဒီယာကန္႔သတ္မႈႏလင့္
- (၄) အတိုက္အခံႏလင့္လူမႈအဖဌဲ႕မ်ာသ ပစ္မလတ္ထာသေရသ ပံုသ႑ာန္ဟူ၍ ေလသမ်ဳိသ၊ ေလသသဌယ္ ခ်ည္သကပ္
ၟကသည္။
ပိုမိုပူသကပ္ေရသပံုသ႑ာန္
မ်ာသေသာအာသျဖင့္ မီဒီယာဟူ၍ တစ္သာသတည္သ ျမင္ၟကသည္သာျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ မီဒီယာသည္ တစ္သာသတည္သ
မဟုတ္။ အစိုသရဘက္ႏလင့္ အတိုက္အခံဘက္ဟူ၍လည္သ ပံုေသမရိလ။ ကအခ်က္ကိုပင္ အာဏာရလင္တပိုင္သအစိုသရမ်ာသက
စိုသရိမ္ၟကသည္သာျဖစ္သည္။ အီလစ္မ်ာသဟူသည္ ျပဳလဌယ္ေျပာင္သလဌယ္သမာသမ်ာသျဖစ္သည္။ အထူသသျဖင့္ ဒီဂ်စ္တယ္
မီဒီယာမ်ာသကို ခ်ဳပ္ကိုင္ထာသေသာ အီလစ္တစ္စုသည္ ျပဳလဌယ္ျခင္သထက္ ေျပာင္သလဌယ္ျခင္သစရိုက္က ပိုသည္။
အေၟကာင္သမလာ ထိုသူတို႔သည္ မိမိအက်ဳိသစီသပဌာသကိုသာ ဦသတည္ ေရလသရႈျခင္သေၟကာင့္ပင္ျဖစ္သည္။
4
ကိုယ္က်ဳိသစီသပဌာသရလလ်င္ မည္သူႏလင့္မဆိုပူသေပါင္သမည္ဆိုသည့္ သေဘာထာသရိလသည္။ ပူသေပါင္သရာတဌင္လည္သ အစိုသရဟူ၍၊
အတိုက္အခံဟူ၍ ေရဌသေနသည္မဟုတ္။ မိမိအက်ဳိသရိလမည္ဆိုလလ်င္ မည္သူကိုမဆို လက္ဆန္႔တန္သဖို႔ ဝန္မေလသ။
ထို႔အတူ အက်ဳိသပ်က္ရာပ်က္ေၟကာင္သျဖစ္လာမည္ဆိ္ုလလ်င္လည္သ တဌဲထာသေသာလက္ကို ဆဌဲခါပစ္ဖို႔ အတန္ၟကာေအာင္
စဥ္သစာသေနမည္မဟုတ္။ ထိုအျခင္သအရာကို ေထာက္ရႈျခင္သအာသျဖင့္ အာဏာရလင္တပိုင္သအစိုသရမ်ာသက အဆိုပါအီလစ္
မ်ာသကို အတိုက္အခံဘက္ေျပာင္သသဌာသသည္ကို မလိုလာသ။ မိမိတို႔ အာဏာတည္ျမဲေရသအတဌက္ အလုပ္လုပ္ေပသေစ
ခ်င္သည္။ ထိုသို႔ အလုပ္လုပ္ေပသခ်င္ေအာင္လည္သ မက္လံုသမ်ာသေပသေလ့ရိလသည္။ ထိုမက္လံုသမ်ာသကာသ သိမ္ေမဌ႕၏။
မက္လံုသသာမက ေျခာက္လံုသ၊ ေျမလာက္လံုသမ်ာသျဖင့္ လုပ္ေလ့ရိလသည္။ အာဏာယူထာသဆဲ ယူနီေဖာင္သခၜဌတ္ အစိုသရမ်ာသ
လုပ္ေလ့လုပ္ထရိလသည့္ သေဘာမလာ မိမိတို႔သည္ အာသၟကီသဆဲျဖစ္သည္ဆိုတာကို ျပသေလ့ရိလသည္။ အထူသသျဖင့္
မီသခိုသေရာင္နယ္ေျမတဌင္ က်င္လည္ရမည့္ နည္သနာမ်ာသကို သကာဖံုသ၍ အစီအစဥ္ခ်၏။
အက်ဳိသဆက္ကာသ၊ လူထုအလႊာျခံဳအစိုသရမီဒီယာမ်ာသ ၟကီသထဌာသလာျခင္သ ျဖစ္လာသည္။ ကေနရာတဌင္ လူထုအလႊာျခံဳ
အစိုသရမီဒီယာမ်ာသ၏ သရုပ္သကန္ကို ေဖာ္ထုတ္ရန္လိုသည္။ ထိုသရုပ္မလာ ယခင္ကကဲ့သို႔ အစိုသရက အၟကဌင္သမဲ့ ထိန္သ
ခ်ဳပ္ထာသေသာ မီဒီယာမဟုတ္ျခင္သ၊ ထုိ႔ေနာက္ မူဝါဒသက္သက္ (တနည္သ) ဝါဒျဖန္႔ခ်ိေရသသက္သက္ မီဒီယာမ်ာသ
မဟုတ္ေတာ့ျခင္သ စသည့္ ပံုစံမ်ာသျဖစ္သည္။ စီသပဌာသေရသ အက်ဳိသအျမတ္ပိုင္သတဌင္လည္သ၊ လုပ္ငန္သရလင္အက်ဳိသအျမတ္
အဓိကျဖင့္ အစိုသရမူဝါဒကို ပံ့ပိုသေပသသည့္ ပံုစံမ်ဳိသျဖစ္လာသည္။ ထိုအရာကို Quasi-commercial ဟုအမည္တပ္သည္။
ေအာက္ေျခပစ္မလတ္
ေအာက္ေျခပစ္မလတ္တဌင္ သံုသေသာဗ်ဎဟာ (၃) သဌယ္ရိလသည္။ သာမန္ လက္လုပ္လက္စာသ လူထုကို ေတာ္လလန္ေရသ
ဘက္သဌယ္ဖီမသဌာသေအာင္ မီဒီယာပစ္မလတ္ျဖင့္ ခ်ိန္သည္။ ထိုတဌင္ ဗ်ဎဟာ သံုသသဌယ္ကို သံုသသည္။
- ႏိုင္ငံေရသသည္ မိမိႏလင့္ ဘာမလမဆိုင္ဟု ထင္ျမင္လာေအာင္ လုပ္သည့္နည္သ
- လူထုကိုယ္တိုင္က အေျပာင္သအလဲကို ခါသခါသသီသသီသ ျငင္သဆန္ေအာင္ လုပ္သည့္နည္သႏလင့္
- လူထုကို အာရံုလႊဲနည္သ
ဟူ၍ ဗ်ဎဟာသံုသသဌယ္ျဖင့္ သံုသသည္။
ပထမနည္သကို သံုသရာတဌင္ ေၟကာက္စိတ္ကို သံုသသည္။ ထို႔ေနာက္ မဆိုင္သလိုေနတတ္သည့္ အေလ့အထကို
သဌတ္သဌင္သေပသသည္။ လူထုၟကာသတဌင္ ထုိသို႔ျဖစ္ေအာင္ နည္သေပါင္သစံုုျဖင့္ လုပ္သည္။
ဒုတိယနည္သကိုကာသ မက္လံုသျဖင့္လည္သ ဆဌဲေဆာင္တာရိလသည္။ ထို႔အျပင္ လက္ရိလအေနအထာသကို သာယာမိန္သေမာေစ
ျပီသ အေျပာင္သအလဲကို အလိုမရိလသည့္ ပံုစံျဖစ္ေအာင္ ဖန္တီသေလ့ရိလသည္။ ကသို႔ျဖင့္ လူထုသည္ အေျပာင္သအလဲကို
ေၟကာက္လာသည္။ ထို႔အျပင္ အက်ပ္အတည္သမလ ရုန္သထဌက္ျခင္သမျဖစ္ေအာင္လုပ္ေဆာင္သည္။ လက္ရိလအေနအထာသ
ထက္ေျဖေလ်ာ့မႈအေတာ္အတန္လုပ္ေပသ၍ အဆံုသစဌန္ေျဖေလ်ာ့မႈကို မေပသပဲ။ လတ္တေလာအေျပာင္သအလဲအေပၚ
ေက်နပ္တင္သတိမ္ေနေအာင္ ေရာင့္ရဲသည့္ စိတ္ကို ေမဌသျမဎေပသသည္။ ထိုနည္သကို မီဒီယာျဖင့္ လုပ္သည္။ အဓိက
အာသျဖင့္ တီဗီဌ Channel ျဖင့္ အာသျပဳတည္ေဆာက္သည္။
5
ေနာက္ဆံုသ လူထုအာရံုလႊဲနည္သကို သံုသသည္။ အာရံုလႊဲနည္သတဌင္ အသဌင္အမ်ဳိသမ်ဳိသဖန္တီသ၍ လုပ္သည္။ အဓိကအာသ
ျဖင့္ အတိုက္အခံဘက္မလ လႈပ္ရလာသမႈမ်ာသ၊ အထူသသျဖင့္ Revolutional Change ကိုျဖစ္ေစမည့္ လႈပ္ရလာသမႈမ်ာသကို လူထု
အာသ အာရံုမစိုက္ႏိုင္ေအာင္ ေဖ်ာ္ေျဖေရသ အစီအစဥ္မ်ာသကို အရလိန္အဟုန္ျဖင့္ လုပ္ေဆာင္သည္။ ထို႔ေနာက္
အေပ်ာ္အပါသဘက္တဌင္ လူအမ်ာသအာရံုစိုက္လာေအာင္ လုပ္သည္။ ေဖ်ာ္ေျဖေရသ ပရိဂရမ္မ်ာသသည္လည္သ လူထုအာရံု
အစိုက္ဆံုသ အစီအစဥ္မ်ာသျဖစ္ေအာင္ ထုတ္လႊင့္ စီစဥ္ေလ့ရိလသည္။ ကနည္သျဖင့္ လူထုကို အာရံုလႊဲသည့္ နည္သနာမ်ာသ
ကို သံုသေလ့သံုသထရိလသည္သာျဖစ္သည္။
ကဌန္ယက္မီဒီယာ ကန္႔သတ္မႈ
အင္တာနက္မီဒီယာသည္ ဖဌံ႕ျဖိဳသမႈအတဌက္ အခရာက်သည္။ ဂလိုဘယ္ေခတ္သို႔ ေရလသရႈ႕လာေလေလ အင္တာနက္ကို
အသံုသျပဳရေလေလျဖစ္သည္။ အထူသသျဖင့္ နက္ကဌန္ယက္မီဒီယာသည္ လူထုဒီမိုကေရစီအတဌက္ႏလင့္ ဖဌံ႕ျဖိဳသမႈအတဌက္
ပါ အေရသပါ အရာေရာက္လာသည္။ အသဌင္ေျပာင္သႏိုင္ငံမ်ာသသည္ ေစ်သကဌက္ကို ဦသတည္ထာသသည္ျဖစ္ရာ ကဌန္ယက္
မီဒီယာ၏ အသံုသခ်မႈကို လူထုထံထိ အပ်ံ႕က်ယ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပသရေလ့ရိလသည္။ ကေနရာတဌင္ ဖဌံ႕ျဖိဳသမႈကို
ရည္ရဌယ္ေသာ္လည္သ မိမိတို႔၏ အာဏာေဘာင္မ်ဥ္သ က်ဥ္သသထက္ က်ဥ္သလာမည္ကိုကာသ အစိုသရတို႔က မလိုလာသ။
ထို႔ေၟကာင့္ပင္ ကဌန္ယက္မီဒီယာ ထိန္သခ်ဳပ္မႈကို လုပ္ေဆာင္လာသည္။ ကတဌင္ ကဌန္ယက္မီဒီယာသံုသစဌဲမႈ ျမင့္တက္လာ
ေစရန္ ခဌင့္ျပဳေသာ္လည္သ ကဌန္ယက္မီဒီယာ လဌတ္လပ္ခဌင့္ကိုကာသ အျပည့္အဝမေပသေခ်။ ကကာသကဌဲျပာသခ်က္ျဖစ္
ေကာင္သျဖစ္ႏိုင္မည္။
ထိုကဌဲျပာသခ်က္တဌင္ အဌန္လိုင္သဝန္ေဆာင္မႈကုမၞဏီၟကီသမ်ာသကို ခ်ဳပ္ကိုင္ထာသျခင္သမ်ာသပါဝင္သည္။ အဌန္လိုင္သမလာလည္သ
ပိတ္ဆို႔မႈမ်ာသလုပ္သည္။ အထူသသျဖင့္ မိမိတို႔မလိုလာသေသာ ဝက္ဆိုဒ္၊ ကဌန္ယက္မ်ာသကို ျဖတ္ေတာက္ျခင္သမ်ာသ
ျပဳလုပ္သည္။ ကတဌင္မက အဖဌဲ႕အစည္သဆိုင္ရာ ဝက္ဆိုဒ္မ်ာသကို အကန္႔အသတ္ျဖင့္သာ ဖဌင့္ေပသသည္။ မသက၀ာသည့္
သူမ်ာသကိုလည္သ အဌန္လိုင္သေစာင့္ၟကည့္မႈမ်ာသလုပ္သည္။ ကဌန္ယက္ျဖင့္ပင္ ေနာက္ေၟကာင္သလိုုက္မႈမ်ာသရိလသည္။
မ်ာသေသာအာသျဖင့္ ဆိုက္ဘာဥပေဒမ်ာသထုတ္ျပန္၍ ကန္႔သတ္သည္လည္သရိလသည္။ ဘေလာ့ဂါမ်ာသကို တရာသစဌဲဆို
တာသျမစ္သည္လည္သရိလသည္။ ကသို႔ျဖင့္ ကဌန္ယက္မီဒီယာအေပၚ ကန္႔သတ္မႈမ်ာသကို အသဌင္ကဌဲျပာသမႈ အစံုစံုျဖင့္ ကန္႔
သတ္ကာ ေဘာင္က်ဥ္သသထက္က်ဥ္သေအာင္ လုပ္ေပသလိုက္သည္။
ေနာက္တနည္သကာသ ရိလေသသသည္။ အဌန္လိုင္သတဌင္ ေရဌသခ်ယ္မႈမ်ာသ ေထဌျပာသေအာင္ လုပ္ေဆာင္ျခင္သျဖစ္သည္။ ဥပမာမလာ
အမလန္အကန္သတင္သမ်ာသကို၊ အတုအေယာက္သတင္သမ်ာသျဖင့္ ထိပ္တိုက္ ေခ်မႈန္သျခင္သျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ အမလန္ႏလင့္
အမလာသကို အဌန္လိုင္သမလာပင္ ထပ္မံ၍ ေရာေထဌသေအာင္ ဖန္တီသလိုက္သည္။ ထိုအခါ ကဌန္ယက္အသံုသျပဳသည့္ လူထု
သည္ ေရဌသခ်ယ္ရခက္သဌာသသည္။ အမလန္ကိုအမလာသလုပ္ နည္သနာႏလင့္ အမလန္ႏလင့္အမလာသေရာေထဌသပစ္ျခင္သကို
အဓိကသံုသသည္။ ထို႔အျပင္ အဌန္လိုင္သဆိုင္ရာ အတိုက္အခံအတုအေယာက္မ်ာသကိုပါ ဖန္တီသေပသလိုက္ျခင္သျဖင့္
ကဌန္ယက္မီဒီယာကို ကန္႔သတ္ပစ္လိုက္ျခင္သျဖစ္သည္။
6
အတိုက္အခံႏလင့္ လူမႈအဖဌဲ႕အစည္သပစ္မလတ္
Hybrid Regime မ်ာသတဌင္ အတိုက္အခံကို ျပင္သျပင္သထန္ထန္ေခ်မႈန္သေလ့မရိလ။ State Media ကတစ္ဆင့္ လူထုအာရံု
ေျပာင္သျခင္သကိုသာ က်င့္သံုသသည္။ အတိုက္အခံႏလင့္ အစိုသရအၟကာသ အေရသတၟကီသ ဆံုသျဖတ္ခ်က္မ်ာသ ခ်မလတ္ရန္ လိုအပ္
ခ်ိန္မ်ာသတဌင္ အသံလႊင့္ဌာနမ်ာသ၊ တီဗီဌ Channel မ်ာသမလ ပရိတ္သတ္အာရံုအဖမ္သစာသႏိုင္ဆံုသအစီအစဥ္မ်ာသကို စနစ္တက်
ေရဌသခ်ယ္၍ ထုတ္လႊင့္တတ္သည္လည္သရိလသည္။ ျပည္ပသတင္သဌာနမ်ာသကိုလည္သ ေျပာင္ေျပာင္တင္သတင္သ ေဝဖန္
အပုတ္ခ်တာေတဌလည္သရိလသည္။
လူမႈအဖဌဲ႕အစည္သမ်ာသကိုလည္သ လိမ္စာသေနသည့္ အဖဌဲ႕အစည္သမ်ာသျဖစ္ေအာင္ ဖန္တီသေလ့ရိလသည္။ တဖန္
ျပည္ပေထာက္ပံ့ေငဌျဖင့္ ျဖတ္စာသလလီသစာသအဖဌဲ႕အစည္သမ်ာသျဖစ္ေအာင္ ဝါဒျဖန္႔ေလ့ရိလသည္။ အထူသသျဖင့္ အသဌင္ကူသ
ေျပာင္သေရသကာလမလာ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ စပ္ၟကာသအစိုသရမ်ာသသည္ ႏိုင္ငံပိုင္မီဒီယာမ်ာသတဌင္ လုပ္ကိုင္ျခင္သထက္ လူထုမီဒီယာ
အလႊာျခံဳ အီလစ္တစ္စုပိုင္ဆိုင္ေသာ မီဒီယာမ်ာသက လုပ္ေဆာင္ေလ့ရိလသည္။ မ်ာသေသာအာသျဖင့္ လဌတ္လပ္မႈတပိုင္သ၊
မူဝါဒျဖန႔္ခ်ိမႈတစ္ပိုင္သ တာဝန္ကို ခဌဲေဝထမ္သေဆာင္သည့္ အီလစ္ပိုင္မီဒီယာက႑သည္ ဒီမိုကေရစီစနစ္ က်စ္လစ္ခိုင္
မာမႈကို အဟန္႔အတာသျဖစ္ေစသည္။
ဒီမိုကေရစီကို ယုတ္ေလ်ာ့ေစသည့္ State Media
State Media မ်ာသသည္ ဒီမိုကေရစီကို အလံုသစံုမေရာက္ရိလေအာင္ႏလင့္ ေနာက္ေၟကာင္သျပန္လလည့္မႈကို ျဖစ္ေစေသာ
အဓိကအေၟကာင္သအခ်က္ထဲတဌင္ပါဝင္သည္။ အစိုသရႏလင့္ သူ႔ပါတနာတစ္စုတည္ေထာင္ထာသသည့္ ဒီဂ်စ္တယ္မီဒီယာ
မ်ာသသည္လည္သ ၟကီသစဌာေသာ အႏ ၱရာယ္ကို ယူေဆာင္လာႏိုင္သည္။ အသဌင္ကူသေျပာင္သေရသကာလတဌင္ ထိုအခ်က္ကို
အေလသထာသ စဥ္သစာသရန္လိုသည္။
အစိုသရက တစ္ကူသတက ဆင္ဆာျဖတ္ေတာက္မႈမလုပ္ရဘဲ မိမိတို႔ဘာသာ ဆင္ဆာမူဝါဒႏလင့္ယဥ္ပါသေနသည့္
အလႊာျခံဳ မီဒီယာမ်ာသကာသ အစိုသရေနာက္ကဌယ္မလ မျမင္ရေသာလက္တံမ်ာသျဖစ္ေနႏိုင္သည္။
ဆင္ျခင္စရာ ေတဌသလံုသမ်ာသ
မီဒီယာလဌတ္လပ္ခဌင့္ျဖင့္ ေျဖေလ်ာ့ေရသေပတံကို အသံုသျပဳေနသည့္ ႏိုင္ငံမ်ာသ သတိထာသသင့္သည္။ မီဒီယာလဌတ္လပ္
ခဌင့္သည္ ပံုႏလိပ္မီဒီယာတဌင္သာမက ကဌန္ယက္မီဒီယာပါ လဌတ္လပ္ခဌင့္ရိလရမည္။ ထို႔အျပင္ ကဌန္ယက္မီဒီယာႏလင့္
ဒီဂ်စ္တယ္မီဒီယာမ်ာသလဌတ္လပ္ခဌင့္သာမက ဖဌံ႕ျဖိဳသမႈကိုပါ ျဖစ္ေစေအာင္ ေဆာင္ရဌက္ရန္ ဒီမိုကရက္တစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရသ
သို႔ သဌာသမည့္ အစိုသရမ်ာသတဌင္ တာဝန္ရိလသည္။ လဌတ္လပ္ခဌင့္ကိုသာမက ဖဌံ႕ျဖိဳသမႈအတဌက္ အပံ့အပိုသျပဳရမည္။
ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇသရလင္သကို ျဖတ္သန္သၟကေသာ ႏိုင္ငံမ်ာသတိုင္သလိုလိုပင္ ေျဖေလ်ာ့မႈပံုစံမ်ာသ စတင္လုပ္ေဆာင္ရာတဌင္
တူညီၟကသည္မဟုတ္။ ထိုသို႔ မတူညီျခင္သသည္ပင္ ကိုယ့္နည္သကိုယ့္ဟန္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရသစနစ္သစ္မ်ာသ ေပၚထဌက္လာ
ျခင္သ၏ အေၟကာင္သအရင္သမ်ာသျဖစ္ေနႏိုင္သည္။ ကကာသ Hybrid Regime ပံုသ႑ာန္မ်ဳိသပင္ျဖစ္သည္။ ဒီမိုကေရစီ
အသဌင္ကူသေျပာင္သေရသကာလအတဌင္သ ျဖတ္သန္သေနၟကေသာ ႏိုင္ငံမ်ာသ သတိထာသၟကကုန္။
7
စာကိုသ - Journal of Democracy (Volume 25, Number 1/ January 2014)
Breaking the News, The Role of State-Run Media (Christopher Walker, Robert W. Orttung)

More Related Content

Jss (letter 13) - copy

  • 1. 1 ေမ ၂၀၁၅ / အတဌဲ(၁) အမလတ္ (၂) အစိုသရမပိုင္ေသာ အစိုသရမီဒီယာ ႏလင့္ လူထုအလႊာျခံဳ အစိုသရမီဒီယာ မင္သေသ့ ကေဆာင္သပါသသည္ Journal of Democracy ၌ ပါရိလသည့္ ေဆာင္သပါသကို ကိုသကာသ၍ ျမန္မာလို ဆီေလ်ာ္သလို ဘာသာျပန္ထာသျခင္သျဖစ္ပါသည္။ စာေရသသူအေနျဖင့္ ႏိုင္ငံတကာ ႏိုင္ငံေရသဆိုင္ရာ အေရသအသာသကို ျမန္မာလို အပ္စပ္စဌာ ေရသသာသထာသသည္ကို ေတဌ႕ရသည္။ ကေဆာင္သပါသသည္ သတင္သမီဒီမ်ာသ၏ သေဘာကို ျပဆိုထာသျခင္သ ျဖစ္သည္။ အထူသသျဖင့္ အသဌင္ကူသေျပာင္သေရသႏိုင္ငံအဆင့္တဌင္ ရိလေနသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအဖို႔ မိမိႏိုင္ငံအတဌင္သရိလ မီဒီယာမ်ာသကို ကေဆာင္သပါသပါ အခ်က္အလက္မ်ာသျဖင့္ ခ်ိန္ဆၟကည့္လလ်င္ ပကတိအေနအထာသကို ေတဌ႕ရမည္ ျဖစ္ေၟကာင္သ တင္ျပပါသည္။ အယ္ဒီတာ 1 ေမ ၂၀၁၅ / အတဌဲ(၁) အမလတ္ (၂) အစိုသရမပိုင္ေသာ အစိုသရမီဒီယာ ႏလင့္ လူထုအလႊာျခံဳ အစိုသရမီဒီယာ မင္သေသ့ ကေဆာင္သပါသသည္ Journal of Democracy ၌ ပါရိလသည့္ ေဆာင္သပါသကို ကိုသကာသ၍ ျမန္မာလို ဆီေလ်ာ္သလို ဘာသာျပန္ထာသျခင္သျဖစ္ပါသည္။ စာေရသသူအေနျဖင့္ ႏိုင္ငံတကာ ႏိုင္ငံေရသဆိုင္ရာ အေရသအသာသကို ျမန္မာလို အပ္စပ္စဌာ ေရသသာသထာသသည္ကို ေတဌ႕ရသည္။ ကေဆာင္သပါသသည္ သတင္သမီဒီမ်ာသ၏ သေဘာကို ျပဆိုထာသျခင္သ ျဖစ္သည္။ အထူသသျဖင့္ အသဌင္ကူသေျပာင္သေရသႏိုင္ငံအဆင့္တဌင္ ရိလေနသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအဖို႔ မိမိႏိုင္ငံအတဌင္သရိလ မီဒီယာမ်ာသကို ကေဆာင္သပါသပါ အခ်က္အလက္မ်ာသျဖင့္ ခ်ိန္ဆၟကည့္လလ်င္ ပကတိအေနအထာသကို ေတဌ႕ရမည္ ျဖစ္ေၟကာင္သ တင္ျပပါသည္။ အယ္ဒီတာ 1 ေမ ၂၀၁၅ / အတဌဲ(၁) အမလတ္ (၂) အစိုသရမပိုင္ေသာ အစိုသရမီဒီယာ ႏလင့္ လူထုအလႊာျခံဳ အစိုသရမီဒီယာ မင္သေသ့ ကေဆာင္သပါသသည္ Journal of Democracy ၌ ပါရိလသည့္ ေဆာင္သပါသကို ကိုသကာသ၍ ျမန္မာလို ဆီေလ်ာ္သလို ဘာသာျပန္ထာသျခင္သျဖစ္ပါသည္။ စာေရသသူအေနျဖင့္ ႏိုင္ငံတကာ ႏိုင္ငံေရသဆိုင္ရာ အေရသအသာသကို ျမန္မာလို အပ္စပ္စဌာ ေရသသာသထာသသည္ကို ေတဌ႕ရသည္။ ကေဆာင္သပါသသည္ သတင္သမီဒီမ်ာသ၏ သေဘာကို ျပဆိုထာသျခင္သ ျဖစ္သည္။ အထူသသျဖင့္ အသဌင္ကူသေျပာင္သေရသႏိုင္ငံအဆင့္တဌင္ ရိလေနသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအဖို႔ မိမိႏိုင္ငံအတဌင္သရိလ မီဒီယာမ်ာသကို ကေဆာင္သပါသပါ အခ်က္အလက္မ်ာသျဖင့္ ခ်ိန္ဆၟကည့္လလ်င္ ပကတိအေနအထာသကို ေတဌ႕ရမည္ ျဖစ္ေၟကာင္သ တင္ျပပါသည္။ အယ္ဒီတာ
  • 2. 2 အစိုသရမပိုင္ေသာ အစိုသရမီဒီယာ ႏလင့္ လူထုအလႊာျခံဳ အစိုသရမီဒီယာ မီဒီယာတို႔ ဂေရသ (gray) ဇံုထဲေရာက္လာျခင္သ ကေနရာတဌင္ အစိုသရမပိုင္ေသာ အစိုသရမီဒီယာႏလင့္ အစိုသရပိုင္သည့္ အစိုသရမဟုတ္ေသာ မီဒီယာကို ခဌဲျခာသနာသလည္ရန္ လိုအပ္သည္။ အစိုသရမပိုင္ေသာ အစိုသရမီဒီယာသည္ ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္မီဒီယာကို ဆိုလိုသည္။ အစိုသရပိုင္မဟုတ္ျခင္သဟု ဆိုလုိျခင္သမလာ အစိုသရသည္ ႏိုင္ငံေတာ္မဟုတ္၊ သို႔ေသာ္ ႏိုင္ငံေတာ္ဟု သံုသလလ်င္ အစိုသရက ကိုယ္စာသျပဳသည္သာျဖစ္ ေသာေၟကာင့္ အစိုသပိုင္မဟုတ္သည့္ အစိုသရမီဒီယာဟု ဆိုျခင္သျဖစ္သည္။ ထို႔ေနာက္ အစိုသရပိုင္သည့္ အစိုသရမဟုတ္ေသာ မီဒီယာကို နာသလည္ရန္လိုအပ္သည္။ ထိုျပဆိုခ်က္မလာ အစိုသရဘက္ ေတာ္သာသ အီလစ္တစ္စုပိုင္ဆိုသည့္ လူထုမီဒီယာပင္ျဖစ္သည္။ လူထုအလႊာျခံဳအစိုသရ မီဒီယာဟုပင္ ဆိုႏိုင္သည္။ စာနယ္ဇင္သဆိုသည့္ စကာသလံုသထက္ မီဒီယာဟူသည့္ ေဝါဟာရက ပို၍ ျခံဳမိငံုမိေသာ သေဘာရိလသည္။ အာဏာရလင္ ႏိုင္ငံမ်ာသတဌင္ကာသ မီဒီယာ၏ တည္ရိလမႈသည္ ထင္သာျမင္သာရိလသည္။ ႏိုင္ငံပိုင္မီဒီယာႏလင့္ လူထုမီဒီယာဟူ၍ သဲသဲကဌဲ ကဌဲရိလသည္။ သို႔ေသာ္ စပ္ၟကာသအစိုသရ (Hybrid Regime) မ်ာသ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရသစနစ္အတဌင္သတဌင္ မီဒီယာ သည္ မီသခိုသေရာင္ဇံု (Gray Zone) ထဲေရာက္ေနသည္။ အေၟကာင္သမလာ အစိုသရပိုင္ေသာ အစိုသရမဟုတ္သည့္ မီဒီယာမ်ာသေၟကာင့္ျဖစ္သည္။ လူထုဝတ္ရံုလႊမ္သျခံဳကာ လံုျခံဳသပ အသဌင္ကူသေျပာင္သေရသနယ္ထဲတဌင္ ဒီမိုကေရစီသို႔ မေရာက္ေသသဘဲ တစ္ဝဲလည္လည္တန္႔ေနေသာ ႏိုင္ငံမ်ာသတဌင္ အစိုသရမီဒီယာမ်ာသသည္ လူထုမီဒီယာဝတ္ရံုကို ျခံဳထာသသည္။ ထိုသို႔ျခံဳထာသျခင္သသည္လည္သ ေသသပ္လလသည္။ သိမ္ေမဌ႕လလသည္။ ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇသရလင္သ ျဖစ္စဥ္တဌင္ ျဖတ္သန္သေနေသာ တတိယႏိုင္ငံမ်ာသတဌင္ ထိုအေတဌ႕အၟကံဳ သည္ ထင္ရလာသသည္။ မ်ာသေသာအာသျဖင့္ အၟကဌင္သမဲ့အာဏာရလင္လံုသလံုသမဟုတ္ေတာ့သည့္ ကဌန္ျမဎနစ္ႏိုင္ငံမ်ာသသည္ လည္သ လူထုအေရျခံဳမီဒီယာမ်ာသ အာသေကာင္သလာသည္ကို ေတဌ႕ရသည္။ အထူသသျဖင့္ ရုရလာသႏလင့္ တရုတ္တို႔ျဖစ္သည္။ ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇသရလင္သကာလအတဌင္သ အစိုသရမီဒီယာႏလင့္ လူထုမီဒီယာသည္ ေရာယလက္လာသည္။ အစိုသရလာသ၊ လူထု လာသဆိုသည္ကို သဲသဲကဌဲကဌဲျမင္ႏိုင္ရန္လိုသည္။ သို႔ေသာ္ လူထုအၟကာသ မီဒီယာကို ပံုစံတစ္မ်ဳိသတည္သသာ ျမင္သည္။ အစိုသရမီဒီယာႏလင့္ လူထုမီဒီယာဟူ၍သာ။ လက္ေတဌ႕တဌင္ကာသ ကသို႔မဟုတ္။ လူထုမီဒီယာသည္ အစိုသရမီဒီယာျဖစ္ ႏိုင္သည္။ အစိုသရမီဒီယာသည္လည္သ အစိုသရပိုင္ဟုတ္ခ်င္မလ ဟုတ္လိမ့္မည္။ အဓိကကေတာ့ State–owned media ႏလင့္ State-controlled Media ဟူ၍ အၟကမ္သဖ်င္သခဌဲႏိုင္သည္။ State-owned Media မလာ ရလင္သသည္။ အစိုသရပိုင္မီဒီယာျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ State-controlled Media ဟူသည္ကာသ အစိုသရမပိုင္ ေသာ အစိုသရမီဒီယာပင္ ျဖစ္သည္။ တနည္သ လူထုအလႊာျခံဳ အစိုသရမီဒီယာတစ္ခုပင္ျဖစ္သည္။ မ်ာသေသာအာသျဖင့္ ထုိ လူထုအလႊာျခံဳမီဒီယာမ်ာသသည္ ႏိုင္ငံ၏ အီလစ္တစ္စုပိုင္ဆုိင္ေသာ မီဒီယာမ်ာသျဖစ္တတ္သည္။ အသဌင္ေျပာင္သႏိုင္ငံ ဟူသည္ အသဌင္ကူသေျပာင္သေရသႏိုင္ငံမဟုတ္သည္ကို သတိခ်ပ္ရမည္။ အထူသသျဖင့္ အသဌင္ကူသေျပာင္သေရသကို အမလန္
  • 3. 3 တကယ္မလုပ္ေဆာင္ပဲ အသဌင္ေျပာင္သႏိုင္ငံကို အသဌင္ကူသေျပာင္သသည္ဟု ပညတ္တပ္ထာသေသာ ႏိုင္ငံမ်ာသတဌင္ အထူသသတိထာသဖဌယ္ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ အသဌင္ေျပာင္သႏိုင္ငံမ်ာသတဌင္ လူထုအလႊာျခံဳမီဒီယာမ်ာသ ၟကီသစိုသတတ္သည္။ မီဒီယာဟု ျခံဳေျပာလလ်င္ ပံုႏလိပ္ႏလင့္ ဒီဂ်စ္တယ္ႏလစ္မ်ဳိသစလံုသပါဝင္သည္။ ကေနရာတဌင္ ပံုႏလိပ္မီဒီယာကို လံုသဝနီသပါသလဌတ္ လပ္ခဌင့္ေပသထာသျပီသ ဒီဂ်စ္တယ္မီဒီယာကို အလႊာျခံဳဗ်ဎဟာမ်ဳိသသံုသေလ့ရိလသည္သာျဖစ္သည္။ အမ်ာသအာသျဖင့္ တီဗီဌႏလင့္ ေရဒီယို မီဒီယာကို အသံုသမ်ာသသည္။ အင္တာနက္၊ ဝက္ဆိုဒ္မ်ာသကို ထိန္သခ်ဳပ္ျခင္သကာသ မ်ာသစဌာ စိုသရိမ္ဖဌယ္ရာ မရိလေခ်။ အေၟကာင္သမလာ အသဌင္ေျပာင္သႏိုင္ငံမ်ာသတဌင္ နည္သပညာအရလည္သေကာင္သ၊ ေငဌေၟကသေတာင့္တင္သမႈအရလည္သေကာင္သ ခ်ဳိ႕တဲ့ႏိုင္ေသသသည္ျဖစ္ရာ အင္တာနက္မီဒီယာကို အမ်ာသအျပာသ ထိန္သခ်ဳပ္ရန္ မလိုအပ္။ သို႔ေသာ္ တစ္ဦသခ်င္သစီကို ေစာင့္ၟကည့္ အကဲခတ္ေရသနည္သနာမ်ာသ၊ သို႔မဟုတ္ အစိုသရဆန္႔က်င္ေရသ ဘေလာ့ဂါမ်ာသ၊ ဝက္ဆိုဒ္မ်ာသကိုကာသ အထူသ ဂရုတစိုက္ ေစာင့္ၟကည့္ေလ့ရိလသည္သာျဖစ္သည္။ မ်ာသေသာအာသျဖင့္ အင္တာနက္ထက္ တီဗီဌ Channal မ်ာသကို လူထုအလႊာျခံဳ အစိုသရမဟုတ္ေသာ အစိုသရမီဒီယာမ်ာသ ၟကီသစိုသေနေအာင္ ဖန္တီသထာသေလ့ရိလသည္။ အသဌင္ကူသေျပာင္သေရသ မူဝါဒခ်မလတ္ရာတဌင္လည္သ ထိုသို႔ေသာ မီဒီယာမ်ာသ အင္အာသေတာင့္တင္သစဌာ ရပ္တည္ႏိုင္ေအာင္ ေရခံေျမခံမ်ာသ ဖန္တီသေပသထာသေလ့ရိလသည္။ အစိုသရမ်ာသမီဒီယာလဌတ္လပ္ခဌင့္ကို အျပည့္အဝေပသသည္ဟု ျမင္ေအာင္ ဖန္တီသထာသေလ့ရိလသည္။ လဌတ္လပ္ေသာ မီဒီယာဟူသည့္ ပညတ္ေအာက္တဌင္ မျမင္ရေသာလက္ (invisible hand) မ်ာသျဖင့္ အစိုသရ၏ ဝါဒကို သဌတ္သဌင္သႏိုင္ မည္ဟု ယူဆ၍ လုပ္ေဆာင္ျခင္သသေဘာပင္ျဖစ္သည္။ ကေနရာတဌင္ State-controlled Media ျဖစ္ေစရန္လည္သ ၟကိဳသပမ္သမႈမ်ာသရိလသည္။ ထိန္သခ်ဳပ္မႈမ်ာသ ထိထိေရာက္ေရာက္ျဖစ္ေစရန္လည္သ ေရလသရႈရသည္။ မ်ာသေသာအာသျဖင့္ Effective controlled Media ျဖစ္ေအာင္ ဖန္တီသျခင္သပင္ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ဖန္တီသရာတဌင္ ေရလသရႈရာ ပံုသ႑ာန္ (၄) ပါသ ရိလသည္။ ထိုပံုသ႑ာန္ (၄) ပါသမလာ - - (၁) အစိုသရႏလင့္ အီလစ္ပိုမိုပူသကပ္ေရသပံုသ႑ာန္ - (၂) ေအာက္ေျခလူထုပစ္မလတ္ထာသေရသ ပံုသ႑ာန္ - (၃) အင္တာနက္ အပါအဝင္ ဒီဂ်စ္တယ္မီဒီယာကန္႔သတ္မႈႏလင့္ - (၄) အတိုက္အခံႏလင့္လူမႈအဖဌဲ႕မ်ာသ ပစ္မလတ္ထာသေရသ ပံုသ႑ာန္ဟူ၍ ေလသမ်ဳိသ၊ ေလသသဌယ္ ခ်ည္သကပ္ ၟကသည္။ ပိုမိုပူသကပ္ေရသပံုသ႑ာန္ မ်ာသေသာအာသျဖင့္ မီဒီယာဟူ၍ တစ္သာသတည္သ ျမင္ၟကသည္သာျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ မီဒီယာသည္ တစ္သာသတည္သ မဟုတ္။ အစိုသရဘက္ႏလင့္ အတိုက္အခံဘက္ဟူ၍လည္သ ပံုေသမရိလ။ ကအခ်က္ကိုပင္ အာဏာရလင္တပိုင္သအစိုသရမ်ာသက စိုသရိမ္ၟကသည္သာျဖစ္သည္။ အီလစ္မ်ာသဟူသည္ ျပဳလဌယ္ေျပာင္သလဌယ္သမာသမ်ာသျဖစ္သည္။ အထူသသျဖင့္ ဒီဂ်စ္တယ္ မီဒီယာမ်ာသကို ခ်ဳပ္ကိုင္ထာသေသာ အီလစ္တစ္စုသည္ ျပဳလဌယ္ျခင္သထက္ ေျပာင္သလဌယ္ျခင္သစရိုက္က ပိုသည္။ အေၟကာင္သမလာ ထိုသူတို႔သည္ မိမိအက်ဳိသစီသပဌာသကိုသာ ဦသတည္ ေရလသရႈျခင္သေၟကာင့္ပင္ျဖစ္သည္။
  • 4. 4 ကိုယ္က်ဳိသစီသပဌာသရလလ်င္ မည္သူႏလင့္မဆိုပူသေပါင္သမည္ဆိုသည့္ သေဘာထာသရိလသည္။ ပူသေပါင္သရာတဌင္လည္သ အစိုသရဟူ၍၊ အတိုက္အခံဟူ၍ ေရဌသေနသည္မဟုတ္။ မိမိအက်ဳိသရိလမည္ဆိုလလ်င္ မည္သူကိုမဆို လက္ဆန္႔တန္သဖို႔ ဝန္မေလသ။ ထို႔အတူ အက်ဳိသပ်က္ရာပ်က္ေၟကာင္သျဖစ္လာမည္ဆိ္ုလလ်င္လည္သ တဌဲထာသေသာလက္ကို ဆဌဲခါပစ္ဖို႔ အတန္ၟကာေအာင္ စဥ္သစာသေနမည္မဟုတ္။ ထိုအျခင္သအရာကို ေထာက္ရႈျခင္သအာသျဖင့္ အာဏာရလင္တပိုင္သအစိုသရမ်ာသက အဆိုပါအီလစ္ မ်ာသကို အတိုက္အခံဘက္ေျပာင္သသဌာသသည္ကို မလိုလာသ။ မိမိတို႔ အာဏာတည္ျမဲေရသအတဌက္ အလုပ္လုပ္ေပသေစ ခ်င္သည္။ ထိုသို႔ အလုပ္လုပ္ေပသခ်င္ေအာင္လည္သ မက္လံုသမ်ာသေပသေလ့ရိလသည္။ ထိုမက္လံုသမ်ာသကာသ သိမ္ေမဌ႕၏။ မက္လံုသသာမက ေျခာက္လံုသ၊ ေျမလာက္လံုသမ်ာသျဖင့္ လုပ္ေလ့ရိလသည္။ အာဏာယူထာသဆဲ ယူနီေဖာင္သခၜဌတ္ အစိုသရမ်ာသ လုပ္ေလ့လုပ္ထရိလသည့္ သေဘာမလာ မိမိတို႔သည္ အာသၟကီသဆဲျဖစ္သည္ဆိုတာကို ျပသေလ့ရိလသည္။ အထူသသျဖင့္ မီသခိုသေရာင္နယ္ေျမတဌင္ က်င္လည္ရမည့္ နည္သနာမ်ာသကို သကာဖံုသ၍ အစီအစဥ္ခ်၏။ အက်ဳိသဆက္ကာသ၊ လူထုအလႊာျခံဳအစိုသရမီဒီယာမ်ာသ ၟကီသထဌာသလာျခင္သ ျဖစ္လာသည္။ ကေနရာတဌင္ လူထုအလႊာျခံဳ အစိုသရမီဒီယာမ်ာသ၏ သရုပ္သကန္ကို ေဖာ္ထုတ္ရန္လိုသည္။ ထိုသရုပ္မလာ ယခင္ကကဲ့သို႔ အစိုသရက အၟကဌင္သမဲ့ ထိန္သ ခ်ဳပ္ထာသေသာ မီဒီယာမဟုတ္ျခင္သ၊ ထုိ႔ေနာက္ မူဝါဒသက္သက္ (တနည္သ) ဝါဒျဖန္႔ခ်ိေရသသက္သက္ မီဒီယာမ်ာသ မဟုတ္ေတာ့ျခင္သ စသည့္ ပံုစံမ်ာသျဖစ္သည္။ စီသပဌာသေရသ အက်ဳိသအျမတ္ပိုင္သတဌင္လည္သ၊ လုပ္ငန္သရလင္အက်ဳိသအျမတ္ အဓိကျဖင့္ အစိုသရမူဝါဒကို ပံ့ပိုသေပသသည့္ ပံုစံမ်ဳိသျဖစ္လာသည္။ ထိုအရာကို Quasi-commercial ဟုအမည္တပ္သည္။ ေအာက္ေျခပစ္မလတ္ ေအာက္ေျခပစ္မလတ္တဌင္ သံုသေသာဗ်ဎဟာ (၃) သဌယ္ရိလသည္။ သာမန္ လက္လုပ္လက္စာသ လူထုကို ေတာ္လလန္ေရသ ဘက္သဌယ္ဖီမသဌာသေအာင္ မီဒီယာပစ္မလတ္ျဖင့္ ခ်ိန္သည္။ ထိုတဌင္ ဗ်ဎဟာ သံုသသဌယ္ကို သံုသသည္။ - ႏိုင္ငံေရသသည္ မိမိႏလင့္ ဘာမလမဆိုင္ဟု ထင္ျမင္လာေအာင္ လုပ္သည့္နည္သ - လူထုကိုယ္တိုင္က အေျပာင္သအလဲကို ခါသခါသသီသသီသ ျငင္သဆန္ေအာင္ လုပ္သည့္နည္သႏလင့္ - လူထုကို အာရံုလႊဲနည္သ ဟူ၍ ဗ်ဎဟာသံုသသဌယ္ျဖင့္ သံုသသည္။ ပထမနည္သကို သံုသရာတဌင္ ေၟကာက္စိတ္ကို သံုသသည္။ ထို႔ေနာက္ မဆိုင္သလိုေနတတ္သည့္ အေလ့အထကို သဌတ္သဌင္သေပသသည္။ လူထုၟကာသတဌင္ ထုိသို႔ျဖစ္ေအာင္ နည္သေပါင္သစံုုျဖင့္ လုပ္သည္။ ဒုတိယနည္သကိုကာသ မက္လံုသျဖင့္လည္သ ဆဌဲေဆာင္တာရိလသည္။ ထို႔အျပင္ လက္ရိလအေနအထာသကို သာယာမိန္သေမာေစ ျပီသ အေျပာင္သအလဲကို အလိုမရိလသည့္ ပံုစံျဖစ္ေအာင္ ဖန္တီသေလ့ရိလသည္။ ကသို႔ျဖင့္ လူထုသည္ အေျပာင္သအလဲကို ေၟကာက္လာသည္။ ထို႔အျပင္ အက်ပ္အတည္သမလ ရုန္သထဌက္ျခင္သမျဖစ္ေအာင္လုပ္ေဆာင္သည္။ လက္ရိလအေနအထာသ ထက္ေျဖေလ်ာ့မႈအေတာ္အတန္လုပ္ေပသ၍ အဆံုသစဌန္ေျဖေလ်ာ့မႈကို မေပသပဲ။ လတ္တေလာအေျပာင္သအလဲအေပၚ ေက်နပ္တင္သတိမ္ေနေအာင္ ေရာင့္ရဲသည့္ စိတ္ကို ေမဌသျမဎေပသသည္။ ထိုနည္သကို မီဒီယာျဖင့္ လုပ္သည္။ အဓိက အာသျဖင့္ တီဗီဌ Channel ျဖင့္ အာသျပဳတည္ေဆာက္သည္။
  • 5. 5 ေနာက္ဆံုသ လူထုအာရံုလႊဲနည္သကို သံုသသည္။ အာရံုလႊဲနည္သတဌင္ အသဌင္အမ်ဳိသမ်ဳိသဖန္တီသ၍ လုပ္သည္။ အဓိကအာသ ျဖင့္ အတိုက္အခံဘက္မလ လႈပ္ရလာသမႈမ်ာသ၊ အထူသသျဖင့္ Revolutional Change ကိုျဖစ္ေစမည့္ လႈပ္ရလာသမႈမ်ာသကို လူထု အာသ အာရံုမစိုက္ႏိုင္ေအာင္ ေဖ်ာ္ေျဖေရသ အစီအစဥ္မ်ာသကို အရလိန္အဟုန္ျဖင့္ လုပ္ေဆာင္သည္။ ထို႔ေနာက္ အေပ်ာ္အပါသဘက္တဌင္ လူအမ်ာသအာရံုစိုက္လာေအာင္ လုပ္သည္။ ေဖ်ာ္ေျဖေရသ ပရိဂရမ္မ်ာသသည္လည္သ လူထုအာရံု အစိုက္ဆံုသ အစီအစဥ္မ်ာသျဖစ္ေအာင္ ထုတ္လႊင့္ စီစဥ္ေလ့ရိလသည္။ ကနည္သျဖင့္ လူထုကို အာရံုလႊဲသည့္ နည္သနာမ်ာသ ကို သံုသေလ့သံုသထရိလသည္သာျဖစ္သည္။ ကဌန္ယက္မီဒီယာ ကန္႔သတ္မႈ အင္တာနက္မီဒီယာသည္ ဖဌံ႕ျဖိဳသမႈအတဌက္ အခရာက်သည္။ ဂလိုဘယ္ေခတ္သို႔ ေရလသရႈ႕လာေလေလ အင္တာနက္ကို အသံုသျပဳရေလေလျဖစ္သည္။ အထူသသျဖင့္ နက္ကဌန္ယက္မီဒီယာသည္ လူထုဒီမိုကေရစီအတဌက္ႏလင့္ ဖဌံ႕ျဖိဳသမႈအတဌက္ ပါ အေရသပါ အရာေရာက္လာသည္။ အသဌင္ေျပာင္သႏိုင္ငံမ်ာသသည္ ေစ်သကဌက္ကို ဦသတည္ထာသသည္ျဖစ္ရာ ကဌန္ယက္ မီဒီယာ၏ အသံုသခ်မႈကို လူထုထံထိ အပ်ံ႕က်ယ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပသရေလ့ရိလသည္။ ကေနရာတဌင္ ဖဌံ႕ျဖိဳသမႈကို ရည္ရဌယ္ေသာ္လည္သ မိမိတို႔၏ အာဏာေဘာင္မ်ဥ္သ က်ဥ္သသထက္ က်ဥ္သလာမည္ကိုကာသ အစိုသရတို႔က မလိုလာသ။ ထို႔ေၟကာင့္ပင္ ကဌန္ယက္မီဒီယာ ထိန္သခ်ဳပ္မႈကို လုပ္ေဆာင္လာသည္။ ကတဌင္ ကဌန္ယက္မီဒီယာသံုသစဌဲမႈ ျမင့္တက္လာ ေစရန္ ခဌင့္ျပဳေသာ္လည္သ ကဌန္ယက္မီဒီယာ လဌတ္လပ္ခဌင့္ကိုကာသ အျပည့္အဝမေပသေခ်။ ကကာသကဌဲျပာသခ်က္ျဖစ္ ေကာင္သျဖစ္ႏိုင္မည္။ ထိုကဌဲျပာသခ်က္တဌင္ အဌန္လိုင္သဝန္ေဆာင္မႈကုမၞဏီၟကီသမ်ာသကို ခ်ဳပ္ကိုင္ထာသျခင္သမ်ာသပါဝင္သည္။ အဌန္လိုင္သမလာလည္သ ပိတ္ဆို႔မႈမ်ာသလုပ္သည္။ အထူသသျဖင့္ မိမိတို႔မလိုလာသေသာ ဝက္ဆိုဒ္၊ ကဌန္ယက္မ်ာသကို ျဖတ္ေတာက္ျခင္သမ်ာသ ျပဳလုပ္သည္။ ကတဌင္မက အဖဌဲ႕အစည္သဆိုင္ရာ ဝက္ဆိုဒ္မ်ာသကို အကန္႔အသတ္ျဖင့္သာ ဖဌင့္ေပသသည္။ မသက၀ာသည့္ သူမ်ာသကိုလည္သ အဌန္လိုင္သေစာင့္ၟကည့္မႈမ်ာသလုပ္သည္။ ကဌန္ယက္ျဖင့္ပင္ ေနာက္ေၟကာင္သလိုုက္မႈမ်ာသရိလသည္။ မ်ာသေသာအာသျဖင့္ ဆိုက္ဘာဥပေဒမ်ာသထုတ္ျပန္၍ ကန္႔သတ္သည္လည္သရိလသည္။ ဘေလာ့ဂါမ်ာသကို တရာသစဌဲဆို တာသျမစ္သည္လည္သရိလသည္။ ကသို႔ျဖင့္ ကဌန္ယက္မီဒီယာအေပၚ ကန္႔သတ္မႈမ်ာသကို အသဌင္ကဌဲျပာသမႈ အစံုစံုျဖင့္ ကန္႔ သတ္ကာ ေဘာင္က်ဥ္သသထက္က်ဥ္သေအာင္ လုပ္ေပသလိုက္သည္။ ေနာက္တနည္သကာသ ရိလေသသသည္။ အဌန္လိုင္သတဌင္ ေရဌသခ်ယ္မႈမ်ာသ ေထဌျပာသေအာင္ လုပ္ေဆာင္ျခင္သျဖစ္သည္။ ဥပမာမလာ အမလန္အကန္သတင္သမ်ာသကို၊ အတုအေယာက္သတင္သမ်ာသျဖင့္ ထိပ္တိုက္ ေခ်မႈန္သျခင္သျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ အမလန္ႏလင့္ အမလာသကို အဌန္လိုင္သမလာပင္ ထပ္မံ၍ ေရာေထဌသေအာင္ ဖန္တီသလိုက္သည္။ ထိုအခါ ကဌန္ယက္အသံုသျပဳသည့္ လူထု သည္ ေရဌသခ်ယ္ရခက္သဌာသသည္။ အမလန္ကိုအမလာသလုပ္ နည္သနာႏလင့္ အမလန္ႏလင့္အမလာသေရာေထဌသပစ္ျခင္သကို အဓိကသံုသသည္။ ထို႔အျပင္ အဌန္လိုင္သဆိုင္ရာ အတိုက္အခံအတုအေယာက္မ်ာသကိုပါ ဖန္တီသေပသလိုက္ျခင္သျဖင့္ ကဌန္ယက္မီဒီယာကို ကန္႔သတ္ပစ္လိုက္ျခင္သျဖစ္သည္။
  • 6. 6 အတိုက္အခံႏလင့္ လူမႈအဖဌဲ႕အစည္သပစ္မလတ္ Hybrid Regime မ်ာသတဌင္ အတိုက္အခံကို ျပင္သျပင္သထန္ထန္ေခ်မႈန္သေလ့မရိလ။ State Media ကတစ္ဆင့္ လူထုအာရံု ေျပာင္သျခင္သကိုသာ က်င့္သံုသသည္။ အတိုက္အခံႏလင့္ အစိုသရအၟကာသ အေရသတၟကီသ ဆံုသျဖတ္ခ်က္မ်ာသ ခ်မလတ္ရန္ လိုအပ္ ခ်ိန္မ်ာသတဌင္ အသံလႊင့္ဌာနမ်ာသ၊ တီဗီဌ Channel မ်ာသမလ ပရိတ္သတ္အာရံုအဖမ္သစာသႏိုင္ဆံုသအစီအစဥ္မ်ာသကို စနစ္တက် ေရဌသခ်ယ္၍ ထုတ္လႊင့္တတ္သည္လည္သရိလသည္။ ျပည္ပသတင္သဌာနမ်ာသကိုလည္သ ေျပာင္ေျပာင္တင္သတင္သ ေဝဖန္ အပုတ္ခ်တာေတဌလည္သရိလသည္။ လူမႈအဖဌဲ႕အစည္သမ်ာသကိုလည္သ လိမ္စာသေနသည့္ အဖဌဲ႕အစည္သမ်ာသျဖစ္ေအာင္ ဖန္တီသေလ့ရိလသည္။ တဖန္ ျပည္ပေထာက္ပံ့ေငဌျဖင့္ ျဖတ္စာသလလီသစာသအဖဌဲ႕အစည္သမ်ာသျဖစ္ေအာင္ ဝါဒျဖန္႔ေလ့ရိလသည္။ အထူသသျဖင့္ အသဌင္ကူသ ေျပာင္သေရသကာလမလာ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ စပ္ၟကာသအစိုသရမ်ာသသည္ ႏိုင္ငံပိုင္မီဒီယာမ်ာသတဌင္ လုပ္ကိုင္ျခင္သထက္ လူထုမီဒီယာ အလႊာျခံဳ အီလစ္တစ္စုပိုင္ဆိုင္ေသာ မီဒီယာမ်ာသက လုပ္ေဆာင္ေလ့ရိလသည္။ မ်ာသေသာအာသျဖင့္ လဌတ္လပ္မႈတပိုင္သ၊ မူဝါဒျဖန႔္ခ်ိမႈတစ္ပိုင္သ တာဝန္ကို ခဌဲေဝထမ္သေဆာင္သည့္ အီလစ္ပိုင္မီဒီယာက႑သည္ ဒီမိုကေရစီစနစ္ က်စ္လစ္ခိုင္ မာမႈကို အဟန္႔အတာသျဖစ္ေစသည္။ ဒီမိုကေရစီကို ယုတ္ေလ်ာ့ေစသည့္ State Media State Media မ်ာသသည္ ဒီမိုကေရစီကို အလံုသစံုမေရာက္ရိလေအာင္ႏလင့္ ေနာက္ေၟကာင္သျပန္လလည့္မႈကို ျဖစ္ေစေသာ အဓိကအေၟကာင္သအခ်က္ထဲတဌင္ပါဝင္သည္။ အစိုသရႏလင့္ သူ႔ပါတနာတစ္စုတည္ေထာင္ထာသသည့္ ဒီဂ်စ္တယ္မီဒီယာ မ်ာသသည္လည္သ ၟကီသစဌာေသာ အႏ ၱရာယ္ကို ယူေဆာင္လာႏိုင္သည္။ အသဌင္ကူသေျပာင္သေရသကာလတဌင္ ထိုအခ်က္ကို အေလသထာသ စဥ္သစာသရန္လိုသည္။ အစိုသရက တစ္ကူသတက ဆင္ဆာျဖတ္ေတာက္မႈမလုပ္ရဘဲ မိမိတို႔ဘာသာ ဆင္ဆာမူဝါဒႏလင့္ယဥ္ပါသေနသည့္ အလႊာျခံဳ မီဒီယာမ်ာသကာသ အစိုသရေနာက္ကဌယ္မလ မျမင္ရေသာလက္တံမ်ာသျဖစ္ေနႏိုင္သည္။ ဆင္ျခင္စရာ ေတဌသလံုသမ်ာသ မီဒီယာလဌတ္လပ္ခဌင့္ျဖင့္ ေျဖေလ်ာ့ေရသေပတံကို အသံုသျပဳေနသည့္ ႏိုင္ငံမ်ာသ သတိထာသသင့္သည္။ မီဒီယာလဌတ္လပ္ ခဌင့္သည္ ပံုႏလိပ္မီဒီယာတဌင္သာမက ကဌန္ယက္မီဒီယာပါ လဌတ္လပ္ခဌင့္ရိလရမည္။ ထို႔အျပင္ ကဌန္ယက္မီဒီယာႏလင့္ ဒီဂ်စ္တယ္မီဒီယာမ်ာသလဌတ္လပ္ခဌင့္သာမက ဖဌံ႕ျဖိဳသမႈကိုပါ ျဖစ္ေစေအာင္ ေဆာင္ရဌက္ရန္ ဒီမိုကရက္တစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရသ သို႔ သဌာသမည့္ အစိုသရမ်ာသတဌင္ တာဝန္ရိလသည္။ လဌတ္လပ္ခဌင့္ကိုသာမက ဖဌံ႕ျဖိဳသမႈအတဌက္ အပံ့အပိုသျပဳရမည္။ ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇသရလင္သကို ျဖတ္သန္သၟကေသာ ႏိုင္ငံမ်ာသတိုင္သလိုလိုပင္ ေျဖေလ်ာ့မႈပံုစံမ်ာသ စတင္လုပ္ေဆာင္ရာတဌင္ တူညီၟကသည္မဟုတ္။ ထိုသို႔ မတူညီျခင္သသည္ပင္ ကိုယ့္နည္သကိုယ့္ဟန္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရသစနစ္သစ္မ်ာသ ေပၚထဌက္လာ ျခင္သ၏ အေၟကာင္သအရင္သမ်ာသျဖစ္ေနႏိုင္သည္။ ကကာသ Hybrid Regime ပံုသ႑ာန္မ်ဳိသပင္ျဖစ္သည္။ ဒီမိုကေရစီ အသဌင္ကူသေျပာင္သေရသကာလအတဌင္သ ျဖတ္သန္သေနၟကေသာ ႏိုင္ငံမ်ာသ သတိထာသၟကကုန္။
  • 7. 7 စာကိုသ - Journal of Democracy (Volume 25, Number 1/ January 2014) Breaking the News, The Role of State-Run Media (Christopher Walker, Robert W. Orttung)