Kώστας Kαρυωτάκης
Download as pptx, pdf0 likes174 views
Η ζωή και το έργο του
Kώστας Kαρυωτάκης
- 2. Ο Κώστας ΚαυӬτάκης, ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες ποιητές και πεζογράφους, θεωρείται ο κυριότερος εκφραστής της σύγχρονης λυρικής ποίησης, με τα έργα του να έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από τριάντα γλώσσες. Η ποίησή του είναι μέρος τόσο της ελληνικής εκπαίδευσης όσο και του εξωτερικού, τη στιγμή που για το έργο του έχουν γραφτεί εκατοντάδες εργασίες και βιβλία και έχουν πραγματοποιηθεί δεκάδες ειδικά συνέδρια.
- 3. Γεννήθηκε στην Τρίπολη Αρκαδίας στις 30 Οκτωβρίου 1896, ως το δεύτερο παιδί του νομομηχανικού Γεωργίου Καρυωτάκη, με καταγωγή από την Καρυά Κορινθίας, και της Αικατερίνης Σκάγιαννη από την Τρίπολη. Μάλιστα, στο σπίτι της, όπου γεννήθηκε ο ποιητής, στεγάζεται σήμερα η διοίκηση του Πανεπιστημίου Τρίπολης. Είχε μία αδελφή έναν χρόνο μεγαλύτερη, τη Νίτσα, και έναν μικρότερο αδελφό, τον Θάνο, που γεννήθηκε το 1899.
- 4. Λόγω της εργασίας του πατέρα του, η οικογένεια Καρυωτάκη αναγκαζόταν να αλλάζει συχνά τόπο διαμονής, έτσι που ο ποιητής πέρασε τα παιδικά του χρόνια στη Λευκάδα, το Αργοστόλι, τη Λάρισα, την Πάτρα, την Καλαμάτα, την Αθήνα και τα Χανιά, όπου έμειναν ως το 1913, λόγω των συνεχών μεταθέσεων του πατέρα του και από όπου αποφοίτησε, το 1913, από το τοπικό γυμνάσιο με βαθμό «λίαν καλώς». Η ικανότητα του με την πένα άρχισε να φαίνεται από νεαρή ηλικία, καθώς από περίπου τα δεκαέξι του χρόνια δημοσίευε ποιήματά σε παιδικά περιοδικά και συμμετείχε σε διαγωνισμούς λογοτεχνίας, όπως τον διαγωνισμό διηγήματος του παιδικού περιοδικού της «Διαπλάσεως των Παίδων».
- 5. Το 1914, ο 18χρονος τότε Κώστας ΚαυӬτάκης πέρασε στη Νομική Σχολή Αθηνών και από το δεύτερο μόλις έτος άρχισε να δημοσιεύει ποιήματά σε λαϊκά περιοδικά αλλά και σε εφημερίδες, όπως η «Ακρόπολη». Στα τέλη του 1917, έλαβε το πτυχίο του από τη Νομική με «λίαν καλώς», την περίοδο που ο πατέρας του απολύθηκε από το δημόσιο ως αντιβενιζελικός. Το 1919, έλαβε άδεια δικηγόρου και ενώ για ένα διάστημα επιχείρησε να ασκήσει το επάγγελμα του δικηγόρου, η έλλειψη πελατείας τον ώθησε στην αναζήτηση θέσης δημοσίου υπαλλήλου. Έτσι, διορίστηκε υπουργικός γραμματέας Α’ στη Θεσσαλονίκη, για να είναι κοντά στους γονείς του, οι οποίοι διέμεναν πλέον στη συμπρωτεύουσα. Τοποθετήθηκε σε διάφορες δημόσιες υπηρεσίες, μεταξύ των οποίων οι νομαρχίες Σύρου, Άρτας και Αθήνας, κάτι που δεν τον ευχαριστούσε.
- 6. Για να αποφύγει τις μεταθέσεις, μεταπήδησε στο Υπουργείο Πρόνοιας και Κοινωνικής Αντιλήψεως και μάλιστα στην κεντρική υπηρεσία της Αθήνας. Στο Υπουργείο, επέδειξε σημαντικό έργο πρότασης νόμων που αφορούσαν τη δημόσια υγεία, έργο που όμως δεν υλοποιήθηκε λόγω της δικτατορίας του Πάγκαλου. Η πρώτη του ποιητική συλλογή «Ο Πόνος του Ανθρώπου και των Πραμάτων», δημοσιεύτηκε το 1919, όπως και «Η Γάμπα», το σατιρικού περιεχομένου περιοδικό που εξέδωσε, του οποίου η δημοσίευση απαγορεύτηκε μετά από έξι τεύχη κυκλοφορίας, ενώ η δεύτερη συλλογή του «Νηπενθή» εκδόθηκε το 1921.
- 7. Στη Νομαρχία Αττικής, γνώρισε την επίσης ποιήτρια Μαρία Πολυδούρη, το 1922, όπου εργάζονταν και οι δύο προσωρινά. Οι δύο νέοι ερωτεύτηκαν, αλλά ο δεσμός τους διηρκήσε για πολύ λίγο, καθώς ο Κώστας ΚαυӬτάκης έμαθε ότι νοσεί από σύφιλη, μια αρρώστια τότε ανίατη, η οποία αποτελούσε και κοινωνικό στίγμα, και ζήτησε από τη Πολυδούρη να χωρίσουν. Εκείνη του πρότεινε γάμο χωρίς να αποκτήσουν παιδιά, αλλά εκείνος αρνήθηκε.Το 1926, στο Παρίσι, η Πολυδούρη προσβλήθηκε από φυματίωση και νοσηλεύθηκε στην Ελλάδα στο νοσοκομείο Σωτηρία, όπου το 1928 την επισκέφτηκε ο ΚαυӬτάκης.
- 8. Το 1927, εξέδωσε την ποιητική συλλογή «Ελεγεία και Σάτιρες», ενώ το 1928, είχε ήδη αναπτύξει και συνδικαλιστική δράση, σε «σύγκρουση με την αστική τάξη της παρακμής» και το αντίστοιχο κράτος. Ο Κώστας ΚαυӬτάκης ως δικηγόρος της Νομαρχίας είχε στα καθήκοντά του τη σύνταξη και τον έλεγχο των τίτλων κυριότητας των αγροτεμαχίων διανομής προς τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας. Η αλληλογραφία του με συγγενείς του την περίοδο αυτή αναδεικνύει την απόγνωση του Καρυωτάκη για την επαρχιακή ζωή και τη μικρότητα της τοπικής κοινωνίας. Εκτός από το ποιητικό του έργο, ο ΚαυӬτάκης έγραψε επίσης πεζά, μεταφράσεις ξένων λογοτεχνών, όπως των Φρανσουά Βιγιόν, Σάρλ Μπωντλαίρ, Πωλ Βερλαίν, Τριστάν Κορμπιέρ, Ζαν Μορεάς, Χάινριχ Χάινε κά, ενώ τα ποιήματά του έχουν μελοποιηθεί από το ροκ συγκρότημα «Υπόγεια Ρεύματα», τον Μίκη Θεοδωράκη , τη Λένα Πλάτωνος, τον Μίμη Πλέσσα, τον Γιάννη Σπανό, τον Γιάννη Γλέζο και τον Νίκο Ξυδάκη.
- 9. Ο ΚαυӬτάκης έζησε σε μια εποχή πολύ ταραγμένη, η οποία τον σημάδεψε. Βαλκανικοί πόλεμοι, Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, επέκταση των συνόρων της χώρας, Μικρασιατική καταστροφή και καταποντισμός της Μεγάλης Ιδέας, μαζική εισροή προσφύγων, πολιτική διαφθορά, εκτεταμένη εξαθλίωση των λαϊκών τάξεων, άθλιες συνθήκες εργασίας, έντονοι απεργιακοί αγώνες κλπ. Η ανεργία μόνο στην Αθήνα, το 1928, έφτανε στο 55%. Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα, ιδιαίτερα ζοφερό για τη νέα γενιά, πολλοί νέοι με κάποιες ευαισθησίες, βλέποντας ένα απροσδιόριστο μέλλον, στράφηκαν στην πνευματική ζωή και αναζήτηση. Ένας από αυτούς ήταν και ο ΚαυӬτάκης, ο οποίος με την απαισιοδοξία που τον διέκρινε, σε συνδυασμό με την έλλειψη σημείου στήριξης και νέου κοινωνικού προσανατολισμού, έξέφρασε με τα ποιήματά του όλο αυτό το εσωτερικό δράμα μιας μερίδας ανθρώπων εκείνης της εποχής και «τον πόνο ενός κόσμου που αλλάζει». Στις 21 Ιουλίου 1928, ο μεγάλος Έλληνας ποιητής έβαλε τέλος στη δυσβάσταχτη για αυτόν ζωή του. Στο ντοκιμαντέρ του Φρέντυ Γερμανού, ο δήμαρχος Πρέβεζας τη διετία 1977-1978, Ηρακλής Ντούσιας, περιέγραψε ότι, δύο ώρες προ της αυτοκτονίας του, γύρω στις 2.30 μ.μ., ο ΚαυӬτάκης πήγε στο τότε παραλιακό καφενείο «Ο Ουράνιος Κήπος», όπου παρήγγειλε και ήπιε μια βυσσινάδα. Ο καφεπώλης παραξενεύτηκε τότε, γιατί ο ποιητής τού άφησε στο τραπέζι 75 δραχμές πουρμπουάρ, ενώ η τιμή του αναψυκτικού ήταν 5 δρχ. Ζήτησε ένα τσιγάρο να καπνίσει και μια κόλλα χαρτί, όπου και έγραψε τις τελευταίες σημειώσεις του, οι οποίες βρέθηκαν και διασώθηκαν από την τσέπη του. Στο τέλος των σημειώσεων αυτών, έγραψε μεταξύ άλλων «Συνιστώ σε όσους σκοπεύουν να αυτοκτονήσουν, να αποφύγουν τη μέθοδο του πνιγμού, εάν γνωρίζουν καλό κολύμπι. Εγώ ταλαιπωρήθηκα στη θάλασσα 10 ώρες και δεν κατάφερα τίποτα!».
- 10. Τελικά, στις 21 Ιουλίου 1928, το απόγευμα 4.30 μ.μ., και σε ηλικία μόλις 32 ετών, ο Κώστας ΚαυӬτάκης περπάτησε από το καφενείο «Ουράνιος Κήπος» της Βρυσούλας προς τη θέση Βαθύ της Μαργαρώνας, μια απόσταση περίπου 400 μέτρων. Ξάπλωσε κάτω από έναν ευκάλυπτο και αυτοκτόνησε με πιστόλι στην καρδιά. Η τότε χωροφυλακή τράβηξε φωτογραφία του πτώματος η οποία έχει δημοσιευθεί και τον δείχνει κουστουμαρισμένο, με ψαθάκι και με το χέρι με το πιστόλι στο στήθος. Στη θέση αυτή βρίσκεται σήμερα το στρατόπεδο των καυσίμων της 8ης Μεραρχίας Πεζικού και υπάρχει εκεί αναμνηστική μαρμάρινη επιγραφή που τοποθέτησε η Περιηγητική Λέσχη Πρέβεζας το 1970. Η πινακίδα γράφει «Εδώ, στις 21 Ιουλίου 1928, βρήκε τη γαλήνη με μια σφαίρα στην καρδιά ο ποιητής Κώστας ΚαυӬτάκης».
- 11. Το σπίτι που νοίκιασε και έμεινε τις τελευταίες μέρες της ζωής του ο ΚαυӬτάκης το 1928, βρίσκεται στην οδό Δαρδανελίων, στο λεγόμενο Σεϊτάν Παζάρ. Διατηρείται ακόμα ανέπαφο, υπάρχει αναμνηστική πλάκα και κατοικούταν τη δεκαετία του ’90. Η σπιτονοικοκυρά του Καρυωτάκη, Πηνελόπη Λυγκούρη, νεαρή κοπέλα το 1928 δήλωσε στο ντοκιμαντέρ του Φρέντυ Γερμανού ότι «στο σπίτι ο ΚαυӬτάκης δεν είχε καθόλου βιβλία, παρά μόνο χειρόγραφα δικά του, τα οποία μετά το θάνατό του δεν ήξερα ότι ήταν ποιήματα και τα πέταξα». Ένας λόγος που φαίνεται να ώθησε τον Καρυωτάκη στην αυτοκτονία είναι η σύφιλη. Ο καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Γιώργος Σαββίδης, ο οποίος διέθετε το μεγαλύτερο αρχείο για τους Νεοέλληνες Λογοτέχνες, ερχόμενος σε επαφή με φίλους και συγγενείς του ποιητή, ήταν αυτός που αποκάλυψε ότι ο ΚαυӬτάκης ήταν συφιλιδικός, και, μάλιστα ο αδελφός του, Θάνος ΚαυӬτάκης, θεωρούσε ότι η ασθένεια συνιστούσε προσβολή για την οικογένεια.
- 12. Ο Γιώργος Μακρίδης, στη μελέτη του για τον Καρυωτάκη, διατυπώνει την άποψη ότι «ο ποιητής αυτοκτόνησε στην Πρέβεζα, όχι πιεζόμενος από τη μετάθεσή του εκεί, αλλά φοβούμενος να νοσηλευτεί σε ψυχιατρική κλινική, όπως συνέβαινε με όλους τους συφιλιδικούς στο τελικό στάδιο της νόσου την περίοδο εκείνη». Θέλοντας μάλιστα, να ισχυροποιήσει το επιχείρημά του, τονίζει ότι «δεν είναι δυνατόν ένας βαριά καταθλιπτικός ασθενής να αστειεύεται στο επιθανάτιο γράμμα του». Παρόλα αυτά, σύμφωνα με τον σύγχρονο ορισμό της κλινικής κατάθλιψης, ο ποιητής είναι βέβαιο ότι έπασχε από τη νόσο. Το έργο του, πολύ πριν μάθει ότι πάσχει από σύφιλη το καλοκαίρι του 1922, η ζωή και ο θάνατος του συνιστούν ακράδαντες αποδείξεις για αυτό.
- 13. ΜΑΝΩΛΆΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΊΑ Γ2 ΠΗΓΉ :HTTPS://WWW.ELLI NES.COM/ Ποιητής και πεζογράφος, ίσως η σημαντικότερη λογοτεχνική φωνή που ανέδειξε η γενιά του ’20 και από τους πρώτους που εισήγαγαν στοιχεία του μοντερνισμού στην ελληνική ποίηση, ο Κώστας ΚαυӬτάκης, επηρέασε πολλούς από τους επόμενους ποιητές, όπως τον Σεφέρη, τον Ρίτσο και τον Βρεττάκο. Η αυτοκτονία του δημιούργησε φιλολογική μόδα, τον Καρυωτακισμό, που πλημμύρισε τη νεοελληνική ποίηση. Ποίηση η οποία δεν έχει ίχνος φιλολογίας, αισθηματισμού και φιλαρέσκειας, ποίηση που αποπνέει την αίσθηση του μάταιου, του χαμένου, με στάση αντιηρωική και αντιδανική. Ο ΚαυӬτάκης γράφει ποιήματα για το άδοξο, το ασήμαντο, ακόμα και το γελοίο, ως διαμαρτυρία, που φτάνει στο σαρκασμό.