Kalele 'Ākena & Kālele Kūlana
- 1. Ke Kälele ʻÄkena & Ke Kälele Külana Actor emphatic Situation emphatic
- 2. Ke Kälele ʻÄkena ■ Kälele ʻia ka mea näna e hana ana i ka hana ANALULA: Na + ka ʻäkena + mäka painu + painu + (mäka painu) + i + ʻawe (object) ■ ʻäkena: kaʻi memeʻa, iʻoa, papani – Naʻu, näu, näna
- 3. Ke Kälele ʻÄkena: Nä Mäka Painu ■ Loli nä mäka painu: – Ua painu = i painu – Ke painu nei = e painu nei – E painu ana = e painu ana – E painu = e painu – Ua painu hunekuhi nei = i painu hunekuhi nei – Ke painu ala = e painu ala – Ke painu hunekuhi-la = e painu hunekuhi-la
- 4. He mau laʻana: ■ Naʻu i ʻaihue i nä kuki! ■ Na Kaleinani e kui ana i nä pua. ■ Na koʻu hoa hänau e kalaiwa nei iaʻu. ■ Na läua e haʻalele i ka hola ʻelima. ■ Na Päpä e holo ala. ■ Näna i hänai aku nei i ka pëpë.
- 5. Ke Kälele Külana ■ Kälele ʻia ka ʻawe o ka pepeke painu (wahi, manawa, kanaka) ANALULA: ʻAwe + papani + mäka painu + painu + (mäka painu) ʻAwe + mäka painu + painu + (mäka painu) + kaʻi memeʻa/iʻoa
- 6. Ke Kälele Kūlana: Nä Mäka Painu ■ Loli nä mäka painu: – Ua painu = i painu ai – Ke painu nei = e painu nei – E painu ana = ana e painu ai – E painu = e painu ai – Ua painu hunekuhi nei = i painu hunekuhi nei – Ke painu ala = e painu ala – Ke painu hunekuhi-la = e painu hunekuhi-la
- 7. He mau laʻana: ■ I nehinei au i küʻai ai i këia mau kämaʻa. ■ Me Keola e kalaiwa nei ke keiki i ke kula. ■ Ma Oʻahu ana e noho ai ʻo Lei i këia manawa. ■ Iä läua i häʻawi aku nei ka mämä i ke kälä. ■ Ma ʻö e holo ala nä kaikamähine.
- 8. Haÿawina Heluhelu ■ Ua heluhelu käkou i ka moÿolelo no Liliÿuokalani ■ E ÿimi ÿia nä hua ÿölelo hou ■ E pane käkou i nä nïnau ma ka hoÿohana ÿana i ke kälele ÿäkena & ke kälele külana