ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

kefir tüketiminin BMD'ye ve kemik metabolizmasına etkisi

•Download as PPTX, PDF•
•
N
Nevin Borzan

kefirin yapısı ve sağlığa etkisi

1 of 62
Download to read offline
kefir tüketiminin BMD'ye ve kemik metabolizmasına etkisi
KEFİRİN TARİHÇESİ • Araştırmacılar, kefirin anavatanının Kafkas Dağları olduğunu bildirmiştir.Kefirin Kafkasya’da Elburus Dağları eteklerinde yapıldığı ve yapımının gizli tutulduğu; Rusya’da yayınlanan ‘’Kefyr’’kitabının 1984’te Moritz Schulz tarafından Almancaya çevrilmesi ile Avrupa’da tanındığı açıklanmıştır.
• Wiese , kefir kelimesinin Türkçe ‘’keyif veren, sarhoş eden, coşturan , mest eden ‘’,’’kef ‘’ söcüğünden türediğini bildirmiştir. • Kefirin önceleri Güneybatı Asya’da Türkler tarafından yapıldığı, alkol ve asit fermantasyonlarıyla meydana gelen hafif alkollü , ekşi ve köpüklü bir süt içkisi olduğu belirtilmektedir. • Ayrıca Kafkasya ‘da ‘’Kyppe’’ adı verilen , yağlı veya yağsız sütlerden (inek, koyun, keçi) peynir altı sularından yapıldığından söz edilmektedir.
Kefir Nedir? • Kefir tanelerinin süte eklenmesiyle elde edilen asidik ve alkolik fermantasyonların bir arada oluştuğu ve geçmişi olan kültüre edilmiş bir süt ürünüdür.
• Tipik bir kefirin duyusal özellikleri ; • Acılığa kaçmayan ekşimsi bir tat, • Hafif maya aroması ve tadı, • Yumuşak bir yapı ve içerdiği karbondioksitten dolayı hafif köpüklü, ferahlatıcı, serinletici niteliklerden oluştuğu belirtilmiştir.
• Süt ürünleri, kemik rezorpsiyonunu azaltabilecek ve kemik kaybını önlemeye yardımcı olabilecek , aynı zamanda kemiklere yeniden biçim vermeyi teşvik eden ve kemik oluşumunu arttıracak iyi bir kalsiyum kaynağıdır. • Kefir, kefir taneleri tarafından üretilen , süt proteinlerini antitromboz, antimikrobik, ve kalsiyum emilimini arttıran biyoaktiveleri olan sağlık açısından teşvik edici etkilere sahip çeşitli peptitlere indirgeyen bir üründür.
Kefir Tanesinin Yapısı ve Kefirin Mikroflorası • Kefir taneleri beyaz-sarımtırak bir renkte , çapı 1-2 mm’den 3- 6 mm’ye değişen karnabahara benzeyen yapıda, bezelye veya fındık büyüklüğündedir. Şekilleri düzgün olmayan kefir taneleri , suda erimez. Süte eklendiği zaman ise şişerler ve renkleri beyazlaşır.
• Kefir yapmak için kullanılan kefir taneleri, ″Kefiran″ adı verilen suda çözünmeyen bir polisakkaritten meydana gelen, karakteristik bir fibrillar maddeden oluşmuştur. Kefiran'ın glukoz ve galaktozdan eşit miktarda içerdiği ve antitümör aktivitesine sahip olduğu belirtilmiştir. • Kefirin bileşiminde %0,5-1,5 etilalkol, yaklaşık %0,7 kadar süt asili ve %3,2 yağ olduğu tespit edilmiştir.
• Kefirin hazırlık aşaması; • Kefir taneleri inoküle edildi ve sterilize edilmiş süt içinde 20 ° C'de 20 saat süreyle çoğaltıldı. Tahıllar bir elekten alınmış, sterilize edilmiş taze süte tekrar inoküle edilmiştir. Tahıllar süzüldükten sonra fermente edilen ürünlerle birlikte kurultu. • Kefirdeki peptidlerin gram örnek başına miligram cinsinden triglisin eşdeğeri olarak hesaplanan içeriği 21.39 mg / g’dır.
kefir tüketiminin BMD'ye ve kemik metabolizmasına etkisi
Kefirin Besin Bileşimi • Bir bardak kefir yaklaşık 150 kalori içerir. • 8 gram yağ ,30 gram kolestrol, 12 gram karbonhidrat içerir. • Protein bakımından oldukça zengin olan kefirin bir bardağı 8- 11 gram protein içerir.
• Kefirde Bulunan Vitaminler; • B1 vitamini • B12 vitamin • Folik asit • Pantotenik asit • K vitamini • Biotin bulunur. Kefir mikroorganizmalarının ürettiği biotin diğer B kompleksi vitaminlerin emilimini arttırır.
• Aminoasitler; • Triptofan • Fenilalanin temel • Lösin aminoasitlerdir. • İzolösin • Treonin • Metionin bulunur.
• Mineraller; • Kalsiyum • Magnezyum • Fosfor • Potasyum • Sodyum bulunur.
• Su Kefiri Su kefiri taneleri, simbiyotik bir ilişki içinde bulunan bakteri ve mayadan oluşur. Kefir denmesinin sebebi ise görüntüsünün süt kefirine benzemesidir. Ayrıca süt ürünlerini tüketemeyenler için su kefiri ideal bir alternatiftir.
• Ekşi Süt Kefiri; • Yağlı, ekşi süte kefir mayalarının katılmasıyla elde edilir.
• Glikoz Kefiri; • Üzüm şekeri ilavesiyle yapılan hafif tatlı bir kefirdir. • Peynir Suyu Kefiri; • Peynir suyuna glikoz veya galaktoz ve kefir taneleri ilave edilip fermantasyona bırakılmasıyla elde edilir.
• Meyveli Kefir; • Bu ürünün üretiminde çeşitli meyve sosları kullanılmaktadır. • Meyveli kefirin tadı, aroma katılan meyve çeşidine göre değişmektedir. Homojenizasyon işlemi 120-140kg/𝑐𝑚2 basınçta 65⁰C yapılmaktadır.
Kefirin Beslenme Değeri ve Sağlık Üzerine Etkileri • Sütteki tüm besin maddelerini içerdiği için kefirin beslenme değeri yüksektir. • Çeşitli araştırıcılar kefirdeki CO2' in sindirimi kolaylaştırdığını, başta B12 olmak üzere bazı B grubu vitaminleri sentezlediklerini ve kefirde oluşan süt asidinin %90' dan fazlasının L(+) süt asidi olduğunu, L(+) süt asidinin kolayca hazmedilebilme özelliğinin bulunduğunu bildirmişlerdir.
• Kefir yüksek oranda orotik asit içerir. Bu organik asit; kolesterolün biyosentezini engellemede, karaciğeri korumada, nükleik asitlerin sentezinde ve proteinlerden yararlanmada büyük öneme sahiptir. Kefirin içilmesiyle kanda yüksek oranda orotik asit saptanması kefirin bağırsaklardan çok iyi emildiğine bir kanıttır. • Kefirin iştahsızlık, uykusuzluk, verem ve böbrek hastalıklarında, safra bozukluklarında, sarılık, çeşitli enfeksiyon ve ekzemada iyi sonuçlar verdiği belirtilmektedir.
• Kefirin gençlik içkisi olarak tanındığı ve su yerine içildiği Kafkasya' da tüberküloz, kanser ve hazım bozukluğu gibi hastalıklara rastlanmaması ve ortalama insan ömrünün 110- 130 seneye ulaşması dikkatleri çekmiştir.. • Hayvanlarda ve insanlarda yapılan araştırmalarda Lactobacillus acidophilus ve L. bulgaricus içeren fermente süt ürünlerinin tüketilmesi ile, mide' deki koliform grubu organizmaların sayısında düşme, laktobasillerde de artma görüldüğü rapor edilmektedir. • Bu raporlar fermente süt ürünleri tüketimiyle, barsak florasının yenilendiğini ve barsak şikayetlerinin kaybolduğunu vurgulamaktadır.
GENEL BİLGİLER • Osteoporoz bir “sessiz hastalık” veya yaşlı kişilerde ortaya çıkan, kolay kemik kırıklarına yol açan “sessiz salgın” olarak adlandırılan kronik bir hastalıktır. • Osteoporotik kırıklar morbilitenin önemli nedenidir ve kansere göre daha fazla sakatlık ortaya çıkartır ve mortalitenin artması ile ilişkilidir.
• Ayrıca, dünya genelindeki sağlık giderlerine büyük oranda neden olurlar. Bu nedenle, kırık riskini azaltmak için etkili yöntemlerin nüfus sağlığından fayda görmesi muhtemeldir. • Osteoporozun önlenmesi, bu kemik hastalığının artan küresel önemi nedeniyle etkindir.
• Kalsiyumun yetersiz alınması; özellikle menapoz sonrası kadınlarda osteoporotik kırık riskini yükseltir, kemik kütlesi kaybını hızlandırır. • Postmenapozal östrojen yetersizliği nedeniyle bağırsağın kalsiyum emilim kapasitesinde azalma, yaş arttıkça böbrek fonksiyonlarında azalma nedeni ile kadınlarda kemik kütlesi kaybı, kemik döngüsü arttığında diyette kalsiyum gereksinimi arttırır. • Araştırmalar Lactobacillus helveticus ile fermente edilen sütün postmenapozal kadınlarda kalsiyum metabolizmasını veya yavaş kalsiyum kaybını artırabildiğini bulmuştur.
• E ve C vitaminleri, protein ve amino asit gibi besin takviyeleri, osteoporozu önler ve kemiği yeniden oluşumunu sağlar. Kalsiyum emilimini de arttırdığı bilinmektedir.
• Süt ve süt ürünleri kalsiyum bakımından zengindir ve biyoyararlılığı yüksektir. Bu nedenle, süt ürünleri, büyüme sırasında kemik dokusunu oluşturmak ve yaşam boyunca kemik mineral kaybını hafifletmek için en uygun besin olarak kabul edilir . • CPP’nin, seçici çökelme yöntemi kullanarak kazeinin tripsin enzimi ile parçalanması sonucunda elde edildiği bildirilmiştir. Kazein fosfopeptidler (CPP'ler) için sonuçlar çelişkilidir. CPP'ler, bir fosfosil tortusu olan geniş bir grup peptittir. Fosfor peptidleri, fermentasyon esnasında veya gastrointestinal sistemde kazeinden ve proteolitik enzimlerden oluşur.
• CPP'ler, kalsiyum ile hidrofobik bir kompleks oluşturarak kalsiyum emilimini arttırırlar, böylece çözünmez kalsiyum fosfatların oluşumunu engellerler. • Fazla CPP'ler ise Ca iyonunu saklayan daha büyük kompleksler oluşturmuş olabilir ve dolayısıyla bozulmuş mineral alma ve kullanılabilirliğini azaltmıştır.
Çalışmaya Katılanlar  Bu çalışmaya osteoporozlu 40 hasta dahil edildi. 40 osteoporoz hastasından 16'sı kontrol grubunda, 24'ünde tedavi grubu 6 aylık çalışmayı tamamladı.  Hastalar kontrol grubunda 67.94 ± 8.37 yaşında, tedavi grubunda 64.08 ± 14.51 yaşındadır.  Kontrol grubunda 157.48 ± 8.68 cm, tedavi grubunda 154.88 ± 7.92 cm’dir.  Kontrol grubunda denekler ortalama 60.50 ± 11.85 kg ve tedavi grubunda 57.51 ± 8.51 kg ağırlığındaydı.
Hasta istihdamı akış 徱ⲹı
Beslenme Takviyeleri ve İlaç Dağıtımı • Bu kontrollü, paralel çift kör müdahale çalışmasında, osteoporoz tanısı konulan hastalar iki gruba ayrıldı. Kefir fermante süt tedavisi grubundaki hastalara günde 1,600 mg kefir fermente süt ve buna eşlik eden 1,500 mg 𝑪𝒂𝑪𝑶 𝟑 takviyesi uygulanmıştır . Kontrol grubundaki hastalara günde 1,600 mg plasebo ( çürük çiğ süt) ve 1,500 mg 𝑪𝒂𝑪𝑶 𝟑 ilave edildi. 1.500 mg CaCO 3 ekiyle karşılaştırıldığında, ilave kalsiyum alımı / diyet kalsiyumu % 5.36'dır. Böylece ek kalsiyum dikkate alınmaz
kefir tüketiminin BMD'ye ve kemik metabolizmasına etkisi
kefir tüketiminin BMD'ye ve kemik metabolizmasına etkisi
kefir tüketiminin BMD'ye ve kemik metabolizmasına etkisi
kefir tüketiminin BMD'ye ve kemik metabolizmasına etkisi
Klinik Değerlendirme • Venöz kan, başlangıçtan başlayarak ve tedavilerin birinci, üçüncü ve altıncı aylarında hastalardan (her biri 10 ml) alındı. • Kalsiyum ve fosfor, paratiroid hormonu (PTH), glutamat okzaloasetat transaminaz (GOT), glutamat piruvat transaminaz (GPT), alkalin fosfataz (ALP), albümin, kreatinin konsantrasyonları da dahil olmak üzere kalsiyum metabolizmasını etkileyen maddelerin seviyelerini belirlemek için biyokimyasal testler yapıldı .
Klinik Değerlendirme • Kemik döngüsünün belirteçleri, tip I kollajen (β-CTX) ve osteokalsin (OC) β C-terminal telopeptidi, başlangıçta 1., 3. ve 6. ayda ölçüldü. • Kan gece boyunca hızlı bir şekilde toplandı ve analiz edilene kadar serum -70 ° C'de saklandı. Ölçümler, Roche Elecsys 2010 platformunu (Roche Diagnostics, Indianapolis, IN) kullanarak uluslararası olarak akredite edilmiş bir yerel laboratuarda gerçekleştirildi. • Bu belirteçlerin değişim katsayısı (CV) β-CTX,% 5.1'dir. OC (OCN-Mid) serum konsantrasyonu, yakın zamanda geliştirilmiş bir ELISA tarafından ölçülmüştür .
Sonuçlar • Hasta özellikleri ve uyumu; • Araştırmaya katılan 69 hastanın 40’ı çalışmayı tamamladı.Katılımcıların temel özellikleri orijinal protokole girildi. • Ortalama yaş, cinsiyet, boy, kilo, kemik döngüsü belirteçleri (βCTX ve OC) veya BMD açısından 2 grup arasında anlamlı bir fark bulunamadı. • Kemik döngüsü belirteçleri (βCTX ve OC) başlangıç değerlerine göre azaldı ;ancak medyan 2 grup arasında farklı değildi.
kefir tüketiminin BMD'ye ve kemik metabolizmasına etkisi
SONUÇLAR • Hastanın serum kalsiyum ve PTH'sinin zaman içindeki değişimi; • Serum kalsiyum, kefir tedavisi alan hastalarda altı ayda biraz • arttı. ( P =0.251) • Kefir tedavisi almayan grupta, serum kalsiyumu 6. ayda azaldı.
• Kefir tedavisinin 6 ay sonrasındaki serum PTH’sindeki değişim şekil 2B’ de gösterilmiştir. • Serum PTH her 2 grupta da birinci aydan sonra arttı.Altı ay serum PTH ,deney grubunda kontrol grubuna göre daha yüksekti. ( P <0.05) • Kefir tedavisinde artan serum kalsiyum ve PTH konsantras- yonlarının daha yüksek olmasına yardımcı olduğunu gösterir.
TABLO 2
Ortalama Hasta Serumundaki β-CTX Düzeylerinin Zaman İçindeki Değişimi • Serum β-CTX, altı aylık tedaviden sonra her iki grupta da başlangıç değerlerine kıyasla azaldı. Muameleden sonra, tedaviden sonraki ilk ayda ve tedavi sonrası üçüncü ayda hem deney hem de kontrol gruplarında bir düşüş göstermektedir. Bununla birlikte, kefir tedavisinin altıncı ayından sonra β-CTX düzeyleri artmıştır. Dört zaman noktasının tümünde, β-CTX seviyeleri deney grubunda kontrol grubuna göre anlamlı derecede yükseldi .( P <0.05) (şekil 2C)
 Kontrol β-CTX (bazal değer) ve β-CTX üzerinde belirgin bir etkiye sahip diğer değişkenler kullanılarak lineer regresyon analizi, kefir tedavisi alan ve T skoru> 1 olanlarda üç ay sonra anlamlı derecede β-CTX azalmış bulundu. ( P = 0. 01) ( Tablo 3)  Yani, kefir tedavisinin kemik kaybını inhibe etme kabiliyeti, yüksek kemik yoğunluğu olan ve üç aylık tedavi alan hastalar için belirgin şekilde daha yüksekti.
TABLO 3
kefir tüketiminin BMD'ye ve kemik metabolizmasına etkisi
• Kemik oluşumu işaretleyicisi OC'nin ortalama serum seviyeleri, 6 ay boyunca zamanla azaldı. OC'nin Grup Ortalama Plazmasının analizi Şekil 2D'de gösterilmektedir . OC, deney grubunda bir ayda kontrol grubuna göre anlamlı olarak azaldı; daha sonra yavaş yavaş üç ve altı ayda kontrol grubuna göre daha yüksek seviyelere çıktı ( P <0.05). • OC deneyin başlangıcından tedaviden altı ay sonrasına kadar kontrol grubunda azalmıştır
 Altı aylık tedaviden sonra değer negatiften pozitife döndü (katsayısı 2.4943, P = 0.0747)  Kemik döngüsü belirteçleri β-CTX ve OC, tedaviden sonra azaldı. Özellikle kefir tedavisi alan yüksek kemik yoğunluğu (DXA -1> T skoru> -2.5) olan hastalarda kemik metabolik göstergeleri bir aylık tedaviden sonra etkili bir şekilde engellenmiştir.  Kefir katkılı kişiler için kan kalsiyum konsantrasyonları arttırılmış ve serum seviyeleri yüksek kalmıştır.
KMY Zamanla Değişimi  Altı ay boyunca kefir tedavisinden sonra, omurga ve kalçanın DXA ile ölçülen KMY'si artma eğilimindeydi.  Lumbar omurga (L1-L4) KMY değeri 0.843 ± 0.193 g / 𝑐𝑚2'den 0.849 ± 0.201 g / 𝑐𝑚2'ye, femur boynu KMY değeri ise % 5.5 artarak 0.560 ± 0.139 g / 𝑐𝑚2 'den 0.591 ± 0.1478 g / 𝑐𝑚2 ’ ye yükseldi ve Toplam kalça KMY değeri 0.677 ± 0.173 g / 𝑐𝑚2’den 0.689 ± 0.182 g / 𝑐𝑚2 ‘ye yükseldi.
 Şekil 2G , deney grubunun ve kontrol grubunun toplam kalça KMY'sindeki değişimi göstermektedir. Toplam kalça KMY değerleri her iki grupta da yükseldi, ancak deney grubunda kontrol grubuna göre daha düşüktü .( Şekil 2G )
kefir tüketiminin BMD'ye ve kemik metabolizmasına etkisi
 Şekil 2F ‘de gösterildiği gibi , ortalama kalça femur boynu KMY'si, deney grubunda hem tedavi öncesi hem de tedavi sonrası kontrol grubuna göre altı ay daha düşükken, deney grubunda yükseldi. Doğrusal regresyon modeli kullanan analizler, kefirin başlangıçtaki OC seviyeleri ile anlamlı etkileşimlere sahip olduğunu bulmuştur. (katsayısı 0.001, P = 0.028).
• Bu sonuç, tedavinin kalça femur boynu KMY'si üzerindeki etkisinin başlangıçtaki OC seviyesiyle ilişkili olduğu anlamına gelir.
kefir tüketiminin BMD'ye ve kemik metabolizmasına etkisi
Tartışma  Osteoporotik kırıklı veya osteoporotik kırık bulunmayan osteoporoz hastalarında günlük kefir desteğinin , kontrollü olarak araştırılmasında, kemik yıkımında kısa süreli tedaviyle ilişkili daha büyük artışların KMY'de 6 aylık artış ile ilişkili olduğu bulundu.  DXA ile ölçüldüğünde, başlangıçtaki serum OC seviyeleri daha yüksek ve total kalça veya femur boynu kemik mineral yoğunluğu yüksek olan hastalarda bu etki açıkça görülmektedir.
• Bu sonuçlar sık süt tüketiminin KMY ile pozitif bir bağıntı olduğunu gösteren çalışmalara ve yaklaşık 700 ml süt ile günlük takviyenin kalsiyum emilimini ve gelişmiş kalsiyum dengesini azalttığını gösteren çalışmalara uygundur. • Çalışmalar art arda sütten türetilen kalsiyum takviyelerinin diğer kaynaklardan daha etkili olduğunu göstermiştir. Bu avantajın nedeni;  kalsiyumun yüksek bulunması, optimal Ca: P oranı 1.3,  magnezyum ve çinko gibi diğer kemikle ilgili minerallerin varlığı ,  biyoaktif peptitlerin veya kalsiyum emilimini ve kemik mineral yoğunluğunu arttırma potansiyeline sahip proteinler, CPPler ve sütün temel proteinleri gibi .
• Sütün bu avantajı süt tüketim anı ile birlikte, fermente süt ve dolayısıyla ek kalsiyumun neden kısa süreli tedavide kemik döngüsünü önemli ölçüde azalttığını açıklar. • Daha önce bildirildiği gibi, günlük olarak iki haftadır kalsiyum, inulin tipi fruktanlar ve CPP'lerle desteklenmiş fermente süt tüketen menopoz-sonrası kadınlar, hem gece oksijen püridinolin atılımında, hem de kemik rezorpsiyon belirtecinde ve kemik alkalin fosfatazda belirgin azalmalar olmuştur.
• Sonuçlarımız ayrıca günlük olarak 1.500 mg CaCO 3 ile takviye edildiğinde kefir fermante sütün, fermente sütün kendisinin üzerinde kalsiyum emilimi ve kemik dönüşümü üzerinde başka yararlı bir etkisinin olmadığını ortaya koymuştur. Bunun nedeni, 1,500 mg CaCO 3'ün günlük dozlarının kontrol grubundaki kemik kaybını yenmek için yeterli olabilmesidir. • Böylece, takviyeli kalsiyum, luminal kalsiyumun çözünürlük sınırı ve daha fazla absorpsiyon oluşmayacak şekilde, toplam kalsiyum alımını bir eşik seviyesinin üzerine çıkarmıştır.
• Farelerdeki önceki deneylerimiz aynı zamanda CaCO 3 ile beslenirken kefir tedavisinin kefirin artan kemik yoğunluğunun etkisini zayıflatabileceğini doğrulamıştır. • Alkali (pozitif yüklü) kalsiyum bikarbonat, kefirdeki asit (negatif yüklü) biyoaktif peptidlerin etkisini nötralize ederek kalsiyum emilimini ve KMY'yi geliştirme potansiyelini düşürebilir.
• Minipigs (beslenme fizyolojisinde, özellikle insanlara çok yakın bir hayvan modelinde) önceki bir çalışmada, CPP'ler için farklı potansiyelleri olan iki süt proteini salınmış ve bunların kalsiyum ve kemik metabolizması üzerindeki etkisi araştırılmıştır. • Fermente süt gibi bir kazein içeren diyet ile beslendikten sonra PTH'nin daha yüksek plazma konsantrasyon eğilimi gösterdi.
• PTH, kefir ile 6 ay süreyle tedavi edildikten sonra kemiğin yeniden biçimlenmesini teşvik edebilir. Başka bir deyişle, kefir alarak, deneklerin yüksek serum PTH konsantrasyonlarını korumalarına yardımcı olurlar ve bu da yüksek bir kalsiyum konsantrasyonunu korumalarını sağlarlar. • Bununla birlikte, verilerimiz kefir tedavisinin kemik iletimini arttırıp azaltmamasına bakılmaksızın kemik iletimini artırdığını göstermektedir.
• Bu çalışmada, β-CTX değişiklikleri istatistiksel olarak anlamlı olmasına rağmen, benzer eğilimler omurga kantitatif bilgisayarlı tomografisinde (QCT) trabeküler KMY'de 1 yıllık değişikliklerle gözlenmiştir. • Çalışmamızdaki en güçlü ve tutarlı dernekler, kemik oluşum belirteçlerindeki (özellikle OC) 1 ve 6 aylık değişiklikler ile toplam kalça ve femur boynu KMY'sinde 6 aylık değişiklikler arasında gözlenmiştir.
Sonuçlar • Özetle, kefir-fermente süt ile tedavi edilen osteoporoz hastalarında kemik döngüsü belirteçleri ve KMY değişiklikleri üzerine yapılan bu çalışmada, başlangıçtaki kemik döngüsünün KMY'de sonraki değişikliklerle ilişkili olduğunu bulduk. • Kemik döngüsü belirteçlerinde, özellikle kemik oluşumunda, tedaviyle ilgili kısa süreli değişiklikler, KMY'de sonraki değişikliklerle kuvvetli bir şekilde ilişkiliydi. • Sonuçlarımız kefir tedavisinin başlangıcından kısa bir süre sonra kemik döngüsünün seri ölçümünün, kefir fermente süt için nihai terapötik cevabı değerlendirmede yardımcı olabileceğini düşündürmektedir.

More Related Content

kefir tüketiminin BMD'ye ve kemik metabolizmasına etkisi

  • 2. KEFİRİN TARİHÇESİ • Araştırmacılar, kefirin anavatanının Kafkas Dağları olduğunu bildirmiştir.Kefirin Kafkasya’da Elburus Dağları eteklerinde yapıldığı ve yapımının gizli tutulduğu; Rusya’da yayınlanan ‘’Kefyr’’kitabının 1984’te Moritz Schulz tarafından Almancaya çevrilmesi ile Avrupa’da tanındığı açıklanmıştır.
  • 3. • Wiese , kefir kelimesinin Türkçe ‘’keyif veren, sarhoş eden, coşturan , mest eden ‘’,’’kef ‘’ söcüğünden türediğini bildirmiştir. • Kefirin önceleri Güneybatı Asya’da Türkler tarafından yapıldığı, alkol ve asit fermantasyonlarıyla meydana gelen hafif alkollü , ekşi ve köpüklü bir süt içkisi olduğu belirtilmektedir. • Ayrıca Kafkasya ‘da ‘’Kyppe’’ adı verilen , yağlı veya yağsız sütlerden (inek, koyun, keçi) peynir altı sularından yapıldığından söz edilmektedir.
  • 4. Kefir Nedir? • Kefir tanelerinin süte eklenmesiyle elde edilen asidik ve alkolik fermantasyonların bir arada oluştuğu ve geçmişi olan kültüre edilmiş bir süt ürünüdür.
  • 5. • Tipik bir kefirin duyusal özellikleri ; • Acılığa kaçmayan ekşimsi bir tat, • Hafif maya aroması ve tadı, • Yumuşak bir yapı ve içerdiği karbondioksitten dolayı hafif köpüklü, ferahlatıcı, serinletici niteliklerden oluştuğu belirtilmiştir.
  • 6. • Süt ürünleri, kemik rezorpsiyonunu azaltabilecek ve kemik kaybını önlemeye yardımcı olabilecek , aynı zamanda kemiklere yeniden biçim vermeyi teşvik eden ve kemik oluşumunu arttıracak iyi bir kalsiyum kaynağıdır. • Kefir, kefir taneleri tarafından üretilen , süt proteinlerini antitromboz, antimikrobik, ve kalsiyum emilimini arttıran biyoaktiveleri olan sağlık açısından teşvik edici etkilere sahip çeşitli peptitlere indirgeyen bir üründür.
  • 7. Kefir Tanesinin Yapısı ve Kefirin Mikroflorası • Kefir taneleri beyaz-sarımtırak bir renkte , çapı 1-2 mm’den 3- 6 mm’ye değişen karnabahara benzeyen yapıda, bezelye veya fındık büyüklüğündedir. Şekilleri düzgün olmayan kefir taneleri , suda erimez. Süte eklendiği zaman ise şişerler ve renkleri beyazlaşır.
  • 8. • Kefir yapmak için kullanılan kefir taneleri, ″Kefiran″ adı verilen suda çözünmeyen bir polisakkaritten meydana gelen, karakteristik bir fibrillar maddeden oluşmuştur. Kefiran'ın glukoz ve galaktozdan eşit miktarda içerdiği ve antitümör aktivitesine sahip olduğu belirtilmiştir. • Kefirin bileşiminde %0,5-1,5 etilalkol, yaklaşık %0,7 kadar süt asili ve %3,2 yağ olduğu tespit edilmiştir.
  • 9. • Kefirin hazırlık aşaması; • Kefir taneleri inoküle edildi ve sterilize edilmiş süt içinde 20 ° C'de 20 saat süreyle çoğaltıldı. Tahıllar bir elekten alınmış, sterilize edilmiş taze süte tekrar inoküle edilmiştir. Tahıllar süzüldükten sonra fermente edilen ürünlerle birlikte kurultu. • Kefirdeki peptidlerin gram örnek başına miligram cinsinden triglisin eşdeğeri olarak hesaplanan içeriği 21.39 mg / g’dır.
  • 11. Kefirin Besin Bileşimi • Bir bardak kefir yaklaşık 150 kalori içerir. • 8 gram yağ ,30 gram kolestrol, 12 gram karbonhidrat içerir. • Protein bakımından oldukça zengin olan kefirin bir bardağı 8- 11 gram protein içerir.
  • 12. • Kefirde Bulunan Vitaminler; • B1 vitamini • B12 vitamin • Folik asit • Pantotenik asit • K vitamini • Biotin bulunur. Kefir mikroorganizmalarının ürettiği biotin diğer B kompleksi vitaminlerin emilimini arttırır.
  • 13. • Aminoasitler; • Triptofan • Fenilalanin temel • Lösin aminoasitlerdir. • İzolösin • Treonin • Metionin bulunur.
  • 14. • Mineraller; • Kalsiyum • Magnezyum • Fosfor • Potasyum • Sodyum bulunur.
  • 15. • Su Kefiri Su kefiri taneleri, simbiyotik bir ilişki içinde bulunan bakteri ve mayadan oluşur. Kefir denmesinin sebebi ise görüntüsünün süt kefirine benzemesidir. Ayrıca süt ürünlerini tüketemeyenler için su kefiri ideal bir alternatiftir.
  • 16. • Ekşi Süt Kefiri; • Yağlı, ekşi süte kefir mayalarının katılmasıyla elde edilir.
  • 17. • Glikoz Kefiri; • Üzüm şekeri ilavesiyle yapılan hafif tatlı bir kefirdir. • Peynir Suyu Kefiri; • Peynir suyuna glikoz veya galaktoz ve kefir taneleri ilave edilip fermantasyona bırakılmasıyla elde edilir.
  • 18. • Meyveli Kefir; • Bu ürünün üretiminde çeşitli meyve sosları kullanılmaktadır. • Meyveli kefirin tadı, aroma katılan meyve çeşidine göre değişmektedir. Homojenizasyon işlemi 120-140kg/𝑐𝑚2 basınçta 65⁰C yapılmaktadır.
  • 19. Kefirin Beslenme Değeri ve Sağlık Üzerine Etkileri • Sütteki tüm besin maddelerini içerdiği için kefirin beslenme değeri yüksektir. • Çeşitli araştırıcılar kefirdeki CO2' in sindirimi kolaylaştırdığını, başta B12 olmak üzere bazı B grubu vitaminleri sentezlediklerini ve kefirde oluşan süt asidinin %90' dan fazlasının L(+) süt asidi olduğunu, L(+) süt asidinin kolayca hazmedilebilme özelliğinin bulunduğunu bildirmişlerdir.
  • 20. • Kefir yüksek oranda orotik asit içerir. Bu organik asit; kolesterolün biyosentezini engellemede, karaciğeri korumada, nükleik asitlerin sentezinde ve proteinlerden yararlanmada büyük öneme sahiptir. Kefirin içilmesiyle kanda yüksek oranda orotik asit saptanması kefirin bağırsaklardan çok iyi emildiğine bir kanıttır. • Kefirin iştahsızlık, uykusuzluk, verem ve böbrek hastalıklarında, safra bozukluklarında, sarılık, çeşitli enfeksiyon ve ekzemada iyi sonuçlar verdiği belirtilmektedir.
  • 21. • Kefirin gençlik içkisi olarak tanındığı ve su yerine içildiği Kafkasya' da tüberküloz, kanser ve hazım bozukluğu gibi hastalıklara rastlanmaması ve ortalama insan ömrünün 110- 130 seneye ulaşması dikkatleri çekmiştir.. • Hayvanlarda ve insanlarda yapılan araştırmalarda Lactobacillus acidophilus ve L. bulgaricus içeren fermente süt ürünlerinin tüketilmesi ile, mide' deki koliform grubu organizmaların sayısında düşme, laktobasillerde de artma görüldüğü rapor edilmektedir. • Bu raporlar fermente süt ürünleri tüketimiyle, barsak florasının yenilendiğini ve barsak şikayetlerinin kaybolduğunu vurgulamaktadır.
  • 22. GENEL BİLGİLER • Osteoporoz bir “sessiz hastalık” veya yaşlı kişilerde ortaya çıkan, kolay kemik kırıklarına yol açan “sessiz salgın” olarak adlandırılan kronik bir hastalıktır. • Osteoporotik kırıklar morbilitenin önemli nedenidir ve kansere göre daha fazla sakatlık ortaya çıkartır ve mortalitenin artması ile ilişkilidir.
  • 23. • Ayrıca, dünya genelindeki sağlık giderlerine büyük oranda neden olurlar. Bu nedenle, kırık riskini azaltmak için etkili yöntemlerin nüfus sağlığından fayda görmesi muhtemeldir. • Osteoporozun önlenmesi, bu kemik hastalığının artan küresel önemi nedeniyle etkindir.
  • 24. • Kalsiyumun yetersiz alınması; özellikle menapoz sonrası kadınlarda osteoporotik kırık riskini yükseltir, kemik kütlesi kaybını hızlandırır. • Postmenapozal östrojen yetersizliği nedeniyle bağırsağın kalsiyum emilim kapasitesinde azalma, yaş arttıkça böbrek fonksiyonlarında azalma nedeni ile kadınlarda kemik kütlesi kaybı, kemik döngüsü arttığında diyette kalsiyum gereksinimi arttırır. • Araştırmalar Lactobacillus helveticus ile fermente edilen sütün postmenapozal kadınlarda kalsiyum metabolizmasını veya yavaş kalsiyum kaybını artırabildiğini bulmuştur.
  • 25. • E ve C vitaminleri, protein ve amino asit gibi besin takviyeleri, osteoporozu önler ve kemiği yeniden oluşumunu sağlar. Kalsiyum emilimini de arttırdığı bilinmektedir.
  • 26. • Süt ve süt ürünleri kalsiyum bakımından zengindir ve biyoyararlılığı yüksektir. Bu nedenle, süt ürünleri, büyüme sırasında kemik dokusunu oluşturmak ve yaşam boyunca kemik mineral kaybını hafifletmek için en uygun besin olarak kabul edilir . • CPP’nin, seçici çökelme yöntemi kullanarak kazeinin tripsin enzimi ile parçalanması sonucunda elde edildiği bildirilmiştir. Kazein fosfopeptidler (CPP'ler) için sonuçlar çelişkilidir. CPP'ler, bir fosfosil tortusu olan geniş bir grup peptittir. Fosfor peptidleri, fermentasyon esnasında veya gastrointestinal sistemde kazeinden ve proteolitik enzimlerden oluşur.
  • 27. • CPP'ler, kalsiyum ile hidrofobik bir kompleks oluşturarak kalsiyum emilimini arttırırlar, böylece çözünmez kalsiyum fosfatların oluşumunu engellerler. • Fazla CPP'ler ise Ca iyonunu saklayan daha büyük kompleksler oluşturmuş olabilir ve dolayısıyla bozulmuş mineral alma ve kullanılabilirliğini azaltmıştır.
  • 28. Çalışmaya Katılanlar  Bu çalışmaya osteoporozlu 40 hasta dahil edildi. 40 osteoporoz hastasından 16'sı kontrol grubunda, 24'ünde tedavi grubu 6 aylık çalışmayı tamamladı.  Hastalar kontrol grubunda 67.94 ± 8.37 yaşında, tedavi grubunda 64.08 ± 14.51 yaşındadır.  Kontrol grubunda 157.48 ± 8.68 cm, tedavi grubunda 154.88 ± 7.92 cm’dir.  Kontrol grubunda denekler ortalama 60.50 ± 11.85 kg ve tedavi grubunda 57.51 ± 8.51 kg ağırlığındaydı.
  • 30. Beslenme Takviyeleri ve İlaç Dağıtımı • Bu kontrollü, paralel çift kör müdahale çalışmasında, osteoporoz tanısı konulan hastalar iki gruba ayrıldı. Kefir fermante süt tedavisi grubundaki hastalara günde 1,600 mg kefir fermente süt ve buna eşlik eden 1,500 mg 𝑪𝒂𝑪𝑶 𝟑 takviyesi uygulanmıştır . Kontrol grubundaki hastalara günde 1,600 mg plasebo ( çürük çiğ süt) ve 1,500 mg 𝑪𝒂𝑪𝑶 𝟑 ilave edildi. 1.500 mg CaCO 3 ekiyle karşılaştırıldığında, ilave kalsiyum alımı / diyet kalsiyumu % 5.36'dır. Böylece ek kalsiyum dikkate alınmaz
  • 35. Klinik Değerlendirme • Venöz kan, başlangıçtan başlayarak ve tedavilerin birinci, üçüncü ve altıncı aylarında hastalardan (her biri 10 ml) alındı. • Kalsiyum ve fosfor, paratiroid hormonu (PTH), glutamat okzaloasetat transaminaz (GOT), glutamat piruvat transaminaz (GPT), alkalin fosfataz (ALP), albümin, kreatinin konsantrasyonları da dahil olmak üzere kalsiyum metabolizmasını etkileyen maddelerin seviyelerini belirlemek için biyokimyasal testler yapıldı .
  • 36. Klinik Değerlendirme • Kemik döngüsünün belirteçleri, tip I kollajen (β-CTX) ve osteokalsin (OC) β C-terminal telopeptidi, başlangıçta 1., 3. ve 6. ayda ölçüldü. • Kan gece boyunca hızlı bir şekilde toplandı ve analiz edilene kadar serum -70 ° C'de saklandı. Ölçümler, Roche Elecsys 2010 platformunu (Roche Diagnostics, Indianapolis, IN) kullanarak uluslararası olarak akredite edilmiş bir yerel laboratuarda gerçekleştirildi. • Bu belirteçlerin değişim katsayısı (CV) β-CTX,% 5.1'dir. OC (OCN-Mid) serum konsantrasyonu, yakın zamanda geliştirilmiş bir ELISA tarafından ölçülmüştür .
  • 37. Sonuçlar • Hasta özellikleri ve uyumu; • Araştırmaya katılan 69 hastanın 40’ı çalışmayı tamamladı.Katılımcıların temel özellikleri orijinal protokole girildi. • Ortalama yaş, cinsiyet, boy, kilo, kemik döngüsü belirteçleri (βCTX ve OC) veya BMD açısından 2 grup arasında anlamlı bir fark bulunamadı. • Kemik döngüsü belirteçleri (βCTX ve OC) başlangıç değerlerine göre azaldı ;ancak medyan 2 grup arasında farklı değildi.
  • 39. SONUÇLAR • Hastanın serum kalsiyum ve PTH'sinin zaman içindeki değişimi; • Serum kalsiyum, kefir tedavisi alan hastalarda altı ayda biraz • arttı. ( P =0.251) • Kefir tedavisi almayan grupta, serum kalsiyumu 6. ayda azaldı.
  • 40. • Kefir tedavisinin 6 ay sonrasındaki serum PTH’sindeki değişim şekil 2B’ de gösterilmiştir. • Serum PTH her 2 grupta da birinci aydan sonra arttı.Altı ay serum PTH ,deney grubunda kontrol grubuna göre daha yüksekti. ( P <0.05) • Kefir tedavisinde artan serum kalsiyum ve PTH konsantras- yonlarının daha yüksek olmasına yardımcı olduğunu gösterir.
  • 42. Ortalama Hasta Serumundaki β-CTX Düzeylerinin Zaman İçindeki Değişimi • Serum β-CTX, altı aylık tedaviden sonra her iki grupta da başlangıç değerlerine kıyasla azaldı. Muameleden sonra, tedaviden sonraki ilk ayda ve tedavi sonrası üçüncü ayda hem deney hem de kontrol gruplarında bir düşüş göstermektedir. Bununla birlikte, kefir tedavisinin altıncı ayından sonra β-CTX düzeyleri artmıştır. Dört zaman noktasının tümünde, β-CTX seviyeleri deney grubunda kontrol grubuna göre anlamlı derecede yükseldi .( P <0.05) (şekil 2C)
  • 43.  Kontrol β-CTX (bazal değer) ve β-CTX üzerinde belirgin bir etkiye sahip diğer değişkenler kullanılarak lineer regresyon analizi, kefir tedavisi alan ve T skoru> 1 olanlarda üç ay sonra anlamlı derecede β-CTX azalmış bulundu. ( P = 0. 01) ( Tablo 3)  Yani, kefir tedavisinin kemik kaybını inhibe etme kabiliyeti, yüksek kemik yoğunluğu olan ve üç aylık tedavi alan hastalar için belirgin şekilde daha yüksekti.
  • 46. • Kemik oluşumu işaretleyicisi OC'nin ortalama serum seviyeleri, 6 ay boyunca zamanla azaldı. OC'nin Grup Ortalama Plazmasının analizi Şekil 2D'de gösterilmektedir . OC, deney grubunda bir ayda kontrol grubuna göre anlamlı olarak azaldı; daha sonra yavaş yavaş üç ve altı ayda kontrol grubuna göre daha yüksek seviyelere çıktı ( P <0.05). • OC deneyin başlangıcından tedaviden altı ay sonrasına kadar kontrol grubunda azalmıştır
  • 47.  Altı aylık tedaviden sonra değer negatiften pozitife döndü (katsayısı 2.4943, P = 0.0747)  Kemik döngüsü belirteçleri β-CTX ve OC, tedaviden sonra azaldı. Özellikle kefir tedavisi alan yüksek kemik yoğunluğu (DXA -1> T skoru> -2.5) olan hastalarda kemik metabolik göstergeleri bir aylık tedaviden sonra etkili bir şekilde engellenmiştir.  Kefir katkılı kişiler için kan kalsiyum konsantrasyonları arttırılmış ve serum seviyeleri yüksek kalmıştır.
  • 48. KMY Zamanla Değişimi  Altı ay boyunca kefir tedavisinden sonra, omurga ve kalçanın DXA ile ölçülen KMY'si artma eğilimindeydi.  Lumbar omurga (L1-L4) KMY değeri 0.843 ± 0.193 g / 𝑐𝑚2'den 0.849 ± 0.201 g / 𝑐𝑚2'ye, femur boynu KMY değeri ise % 5.5 artarak 0.560 ± 0.139 g / 𝑐𝑚2 'den 0.591 ± 0.1478 g / 𝑐𝑚2 ’ ye yükseldi ve Toplam kalça KMY değeri 0.677 ± 0.173 g / 𝑐𝑚2’den 0.689 ± 0.182 g / 𝑐𝑚2 ‘ye yükseldi.
  • 49.  Şekil 2G , deney grubunun ve kontrol grubunun toplam kalça KMY'sindeki değişimi göstermektedir. Toplam kalça KMY değerleri her iki grupta da yükseldi, ancak deney grubunda kontrol grubuna göre daha düşüktü .( Şekil 2G )
  • 51.  Şekil 2F ‘de gösterildiği gibi , ortalama kalça femur boynu KMY'si, deney grubunda hem tedavi öncesi hem de tedavi sonrası kontrol grubuna göre altı ay daha düşükken, deney grubunda yükseldi. Doğrusal regresyon modeli kullanan analizler, kefirin başlangıçtaki OC seviyeleri ile anlamlı etkileşimlere sahip olduğunu bulmuştur. (katsayısı 0.001, P = 0.028).
  • 52. • Bu sonuç, tedavinin kalça femur boynu KMY'si üzerindeki etkisinin başlangıçtaki OC seviyesiyle ilişkili olduğu anlamına gelir.
  • 54. Tartışma  Osteoporotik kırıklı veya osteoporotik kırık bulunmayan osteoporoz hastalarında günlük kefir desteğinin , kontrollü olarak araştırılmasında, kemik yıkımında kısa süreli tedaviyle ilişkili daha büyük artışların KMY'de 6 aylık artış ile ilişkili olduğu bulundu.  DXA ile ölçüldüğünde, başlangıçtaki serum OC seviyeleri daha yüksek ve total kalça veya femur boynu kemik mineral yoğunluğu yüksek olan hastalarda bu etki açıkça görülmektedir.
  • 55. • Bu sonuçlar sık süt tüketiminin KMY ile pozitif bir bağıntı olduğunu gösteren çalışmalara ve yaklaşık 700 ml süt ile günlük takviyenin kalsiyum emilimini ve gelişmiş kalsiyum dengesini azalttığını gösteren çalışmalara uygundur. • Çalışmalar art arda sütten türetilen kalsiyum takviyelerinin diğer kaynaklardan daha etkili olduğunu göstermiştir. Bu avantajın nedeni;  kalsiyumun yüksek bulunması, optimal Ca: P oranı 1.3,  magnezyum ve çinko gibi diğer kemikle ilgili minerallerin varlığı ,  biyoaktif peptitlerin veya kalsiyum emilimini ve kemik mineral yoğunluğunu arttırma potansiyeline sahip proteinler, CPPler ve sütün temel proteinleri gibi .
  • 56. • Sütün bu avantajı süt tüketim anı ile birlikte, fermente süt ve dolayısıyla ek kalsiyumun neden kısa süreli tedavide kemik döngüsünü önemli ölçüde azalttığını açıklar. • Daha önce bildirildiği gibi, günlük olarak iki haftadır kalsiyum, inulin tipi fruktanlar ve CPP'lerle desteklenmiş fermente süt tüketen menopoz-sonrası kadınlar, hem gece oksijen püridinolin atılımında, hem de kemik rezorpsiyon belirtecinde ve kemik alkalin fosfatazda belirgin azalmalar olmuştur.
  • 57. • Sonuçlarımız ayrıca günlük olarak 1.500 mg CaCO 3 ile takviye edildiğinde kefir fermante sütün, fermente sütün kendisinin üzerinde kalsiyum emilimi ve kemik dönüşümü üzerinde başka yararlı bir etkisinin olmadığını ortaya koymuştur. Bunun nedeni, 1,500 mg CaCO 3'ün günlük dozlarının kontrol grubundaki kemik kaybını yenmek için yeterli olabilmesidir. • Böylece, takviyeli kalsiyum, luminal kalsiyumun çözünürlük sınırı ve daha fazla absorpsiyon oluşmayacak şekilde, toplam kalsiyum alımını bir eşik seviyesinin üzerine çıkarmıştır.
  • 58. • Farelerdeki önceki deneylerimiz aynı zamanda CaCO 3 ile beslenirken kefir tedavisinin kefirin artan kemik yoğunluğunun etkisini zayıflatabileceğini doğrulamıştır. • Alkali (pozitif yüklü) kalsiyum bikarbonat, kefirdeki asit (negatif yüklü) biyoaktif peptidlerin etkisini nötralize ederek kalsiyum emilimini ve KMY'yi geliştirme potansiyelini düşürebilir.
  • 59. • Minipigs (beslenme fizyolojisinde, özellikle insanlara çok yakın bir hayvan modelinde) önceki bir çalışmada, CPP'ler için farklı potansiyelleri olan iki süt proteini salınmış ve bunların kalsiyum ve kemik metabolizması üzerindeki etkisi araştırılmıştır. • Fermente süt gibi bir kazein içeren diyet ile beslendikten sonra PTH'nin daha yüksek plazma konsantrasyon eğilimi gösterdi.
  • 60. • PTH, kefir ile 6 ay süreyle tedavi edildikten sonra kemiğin yeniden biçimlenmesini teşvik edebilir. Başka bir deyişle, kefir alarak, deneklerin yüksek serum PTH konsantrasyonlarını korumalarına yardımcı olurlar ve bu da yüksek bir kalsiyum konsantrasyonunu korumalarını sağlarlar. • Bununla birlikte, verilerimiz kefir tedavisinin kemik iletimini arttırıp azaltmamasına bakılmaksızın kemik iletimini artırdığını göstermektedir.
  • 61. • Bu çalışmada, β-CTX değişiklikleri istatistiksel olarak anlamlı olmasına rağmen, benzer eğilimler omurga kantitatif bilgisayarlı tomografisinde (QCT) trabeküler KMY'de 1 yıllık değişikliklerle gözlenmiştir. • Çalışmamızdaki en güçlü ve tutarlı dernekler, kemik oluşum belirteçlerindeki (özellikle OC) 1 ve 6 aylık değişiklikler ile toplam kalça ve femur boynu KMY'sinde 6 aylık değişiklikler arasında gözlenmiştir.
  • 62. Sonuçlar • Özetle, kefir-fermente süt ile tedavi edilen osteoporoz hastalarında kemik döngüsü belirteçleri ve KMY değişiklikleri üzerine yapılan bu çalışmada, başlangıçtaki kemik döngüsünün KMY'de sonraki değişikliklerle ilişkili olduğunu bulduk. • Kemik döngüsü belirteçlerinde, özellikle kemik oluşumunda, tedaviyle ilgili kısa süreli değişiklikler, KMY'de sonraki değişikliklerle kuvvetli bir şekilde ilişkiliydi. • Sonuçlarımız kefir tedavisinin başlangıcından kısa bir süre sonra kemik döngüsünün seri ölçümünün, kefir fermente süt için nihai terapötik cevabı değerlendirmede yardımcı olabileceğini düşündürmektedir.