ºÝºÝߣ

ºÝºÝߣShare a Scribd company logo

Kenesunumu

?Download as PPS, PDF?
?
A
anttab

k?r?m kongo kanamal? ate?i hastal???

1 of 18
Downloaded 22 times
Keneler ve Halk Sa?l??? Vet.Hek.Kemal AKTU?
Sistemati?i Eklem bacakl?lar(Artropoda) ?r¨¹mceksiler(arachnida) s?n?f?na dahildir Argasidae(Yumu?ak) ve ?xodidae(Sert) ailelerine ait keneler halksa?l? a??s?ndan ?nemli t¨¹rleri i?erir. Memeli,s¨¹r¨¹ngen,kanatl? hayvan ve insanlardan kan emerek beslenirler. G¨¹n¨¹m¨¹zde y akla??k 850 kene t¨¹r¨¹ oldu?u bilinmektedir.
Geli?im evreleri -Yumurta (7-21 g¨¹n i?inde larva) -Larva 3 ?ift bacak -Nymph (4 nymp evresi) 4 ?ift bacak -Ergin 4 ?ift bacak Olmak ¨¹zere d?rt ana evreden olu?ur. Hayat siklusu s?cak rutubetli iklimlerde 2-4 haftada tamamlana bilir, so?uk ve step iklimlerde 3-5 y?l s¨¹rebilir. ?remek ve bir evreden di?erine ge?mek i?in mutlaka kan emmesi gereklidir. Genelde konak sipesifitesi g?stermezler.
Argasid Keneler (Yumu?ak,mesken ) Argas,Ornithadorus,Otobios cinsleri bulunur V¨¹cut y¨¹zeyleri yumu?ak bir deri ile ?rt¨¹lm¨¹?t¨¹r. S?rt ¨¹zerinde kitinden olu?an scutum bulunmaz. Genelde bar?nak i?indeki ?atlak ve yar?klarda bulunurlar. Erkek ve Di?i bir birine ?ok benzer d?? bak?yla ayr?m? zor. S?rttan bak?ld???nda a??z yap?lar? g?r¨¹lebilir. Yeti?kin kene her kan emmeden sonra 200-500 yumurta b?rak?r.
?xodid Keneler (Sert ,Mera ) ?xodes, Hyalomma, Amblyyomma,Dermacentor,Boophilus, Rihipicephalus¡­ Sert kenelerin v¨¹cutlar? scutum ad? verilen kitin tabakas?yla ?rt¨¹l¨¹. Erkekte b¨¹t¨¹n dorsal b?lgeyi kaplayan kitin di?ide sadece ba? b?lgesi ¨¹zerinde bulunur. Bu nedenle di?i keneler kendi a??rl?klar?n?n 100 kat? kan eme bilirler. Di?i keneler erkek kenelerden ?ok daha b¨¹y¨¹k yap?dad?r.
Sert(?sodid) keneler daha ?ok mera ve otluk alanlarda bulunur. Kan emmeden y?llarca canl? kal?p konak bekleyebilirler. Geli?im evrelerinin hepsi bir(tek konakl?) konakta veya hepsi farkl? (¨¹? konakl?) konakta olabilir. Di?i ve erkek konak ¨¹zerinde ?iftle?irler ve yumurtlamak ¨¹zere meraya inerler. Yumurtalar?n? ot, tahta aralar?na ve ah?r duvarlar?na b?rak?rlar. Yumu?ak kenelerden farkl? olarak bir defada 3000-8000 yumurta b?rakabilirler.
Nisan'dan Ekime' kadar ?al?l?klarda,otlar ¨¹zerinde serbest?e ya?ar,kan emebilecekleri bir noktada kanca benzeri ?s?rma organalleri ile deriyi delerek g?m¨¹l¨¹rler. Di?i kene,salyas?ndaki ?zel bir yap??kan madde sayesinde kan emdi?i noktaya kendini g¨¹?l¨¹ bir bi?imde kilitler. Bu sayede ortalama bir hafta s¨¹ren kan emme ??¨¹n¨¹ boyunca konak??n?n kendisini uzakla?t?rmas?na meydan vermez. Ayr?ca beslenirken kan emme b?lgesini duyars?z hale getirerek uzun s¨¹re fark edilmeden kan emebilirler.
KKKA Viral,Bakteriyal,Riketsiyal,Protozoer ¡­ bir?ok hastal???n ta??nmas?nda rol oynarlar ?zelikle ¨¹lkemizde g?r¨¹len KKKA hastal??? nedeniyle meydana gelen ?l¨¹mlerin ba?l?ca sorumlusu Hyalomma marginatum cinsi keneler dir. Virus kenelerin yan?s?ra s???r, koyun, ke?i, yabani tav ? an, tilki gibi hayvanlardan da izole edil mi?tir. Hastal?k etkeni Bunyaviridae ailesine ait Nairo virus tur. KKKA hastal??? hayvanlarda hafif seyirli infeksiyonlara nede olurken, insanlarda ate? ve kanamayla seyreden ?l¨¹mc¨¹l bir sendrom ?eklinde kendini g?sterir.
K?r?m- Kongo Hemorajik Ate?i ?lk kez 1944 y?l?nda K?r?mda tan?mlanm??; K?r?m Kanamal? Ate?i olarak adland?r?lm??. 1956 Y?l?nda Kongo¡¯da tan?mlanm??;Kongo Hastal??? olarak isimlendirilmi?tir. 1969 Y?l?nda iki hastal?k etkeninin de ayn? oldu?u tespit edilmi? ve hastal?k K?r?m Kongo Hemorajik Ate?i olarak isimlendirilmi?tir.
Virusun ?nsana Nakli Kene hayvana yap??t???nda kanla beraber KKKA hastal???n?n etkeni olan virusuda al?r. Kenenin t¨¹kr¨¹k salg?s?nda bulunan virus insanlara kan emme esnas?nda nakledilir. Ayr?ca kene Transovariyal ve Veneral yolla gelecek ku?aklara virusu nakleder. Bu durum kene m¨¹cadelesinin s¨¹rekli ve bilin?li bir ?ekilde yap?lmas?n?n gereklili?ini ortaya koyar .
?
Vir¨¹s, ?imdiye kadar 31 kene t¨¹r¨¹nden ( 29 Ixodidae, 2 Argasidae ) izole edilmi?tir . Hylomma t¨¹r¨¹ keneler hastal???n temel vekt?rleri olup ?u ana kadar 7 kene t¨¹r¨¹n¨¹n ( Hyalomma marginatum marginatum, H.m. rufipes, H.m. turanicum, Hyalomma anatolicum anatolicum, Dermacentor marginatus, Rhipicephalus rossicus, Amblyomma variegatum ) vir¨¹s¨¹n vekt?r¨¹ oldu?u g?sterilmi?tir. KKKA hastal??? ¨¹lkemizin de i?inde bulundu?u geni? bir co?rafyada g?r¨¹lmektedir. Afrika, Asya, g¨¹neydo?u Avrupa ve Ortado?u¡¯da bulunan 30 ¨¹lkenin ¨¹zerinde hastal???n ortaya ??kt??? rapor edilmi?tir.
?lkemizdeki vakalar ilk olarak Tokat ve ?evresinde 2002 y?l?nda tespit edilmi?tir. (virus izalasyonu) Hastal?k belirtileri kene ?s?rmas?ndan sonra 1-3 g¨¹n en fazla 9 g¨¹n i?in ortaya ??kar. ?l¨¹mler genelde hastal???n 5-14.g¨¹n¨¹nde ger?ekle?iyor. Ate?,ani ba?layan ba? a?r?s?,?e?itli v¨¹cut b?l¨¹mlerinde deri alt?nda kanamalar,bulant?-kusma, ishal,burun kanamas?,hematemez melana.
Lyme Artriti Keneler taraf?ndan bula?t?r?lan di?er bir hastal?k Lyme artriti avrupa¡¯n?n b¨¹t¨¹n b?lgelerinde g?r¨¹l¨¹r.(?zellikle orta Avrupa) Hastal?k etkeni Borrelio burgdorferi adl? bakteridir. ?xodes ricinus keneleri ile ta??n?p insanlara bula?t?r?l?r. ?lkemizde ilk kez 1990 y?l?nda iki kad?nda tespit edilmi?tir.
Marsilya Hummas? Rickettsia conorii taraf?ndan olu?turulan, Akdeniz b?lgesinde endemik olarak g?r¨¹len, ?nsana kene ?s?r??? ile bula?an bir hastal?kt?r. Kene felci Baz? kene t¨¹rlerinin di?ileri,kan emme s?ras?nda belli d?nemlerde bir n?rotoksin ¨¹reterek sinirsel impuls ge?i?ini bozar.Hastal?k bula?an insanlarda ilerleyen bir fel? ve nadir vakalarda solunum felcine ba?l? ?l¨¹m meydana gelir.
Tularemi Hastal?k etkeni Francisella tularensis Bakterinin, vah?i hayvanlardan evcil hayvanlara ve insanlara transmisyonu esas olarak keneler arac?l???yla ger?ekle?ir Dermacentor reticulatus ve Ixodes ricinus t¨¹r¨¹ keneler ?nemli vekt?rlerdir. D¨¹nya Sa?l?k ?rg¨¹t¨¹'n¨¹n yapt??? tahmini hesaplara g?re; F. Tularensis i?eren 50 kg'l?k aerosolun 5 milyon n¨¹fuslu bir kente biyolojik silah olarak at?lmas?, 250 bin ki?inin hastalanmas?na ve 19 bin ki?inin ?l¨¹m¨¹ne sebep olacakt?r.
T¨¹rkiyede bakteriyolojik ve serolojik olarak kan?tlanm?? ve yay?nlanm?? ilk tularemi epidemisi 1936 y?l?nda L¨¹leburgaz askeri garnizonunda ortaya ??km??t?r. Bu salg?nda 133'¨¹ asker, 17'si civar k?y halk?ndan toplam 150 ki?i etkilenmi?tir. Marmara ve Karadeniz b?lgesi a??rl?kl? olmak ¨¹zere kenelerin yo?un olarak bulundu?u b?lgelerde endemik olarak ortaya ??kt??? ve d?nem d?nem sporadik veya epidemik hastal??a sebep oldu?u g?r¨¹lmektedir.? Mart 1998 Bilecik 21 olgu, Aral?k 1999 Samsun-Havza 34 olgu, Nisan 2000 Yalova 22 olgu, May?s 2000 D¨¹zce 21 olgu, Ekim 200 Sinop Ye?ilyurt 27 olgu)
Keneler,daha bir ?ok bakteriyel,viral, protozoer,riketsiyal hastal???n ta??y?c?l???n? yaparlar. Profosyonel ve etkili m¨¹cadele i?in Kenelerin biyolojilerinin ?ok iyi bilinmesi gereklidir.

More Related Content

Kenesunumu

  • 1. Keneler ve Halk Sa?l??? Vet.Hek.Kemal AKTU?
  • 2. Sistemati?i Eklem bacakl?lar(Artropoda) ?r¨¹mceksiler(arachnida) s?n?f?na dahildir Argasidae(Yumu?ak) ve ?xodidae(Sert) ailelerine ait keneler halksa?l? a??s?ndan ?nemli t¨¹rleri i?erir. Memeli,s¨¹r¨¹ngen,kanatl? hayvan ve insanlardan kan emerek beslenirler. G¨¹n¨¹m¨¹zde y akla??k 850 kene t¨¹r¨¹ oldu?u bilinmektedir.
  • 3. Geli?im evreleri -Yumurta (7-21 g¨¹n i?inde larva) -Larva 3 ?ift bacak -Nymph (4 nymp evresi) 4 ?ift bacak -Ergin 4 ?ift bacak Olmak ¨¹zere d?rt ana evreden olu?ur. Hayat siklusu s?cak rutubetli iklimlerde 2-4 haftada tamamlana bilir, so?uk ve step iklimlerde 3-5 y?l s¨¹rebilir. ?remek ve bir evreden di?erine ge?mek i?in mutlaka kan emmesi gereklidir. Genelde konak sipesifitesi g?stermezler.
  • 4. Argasid Keneler (Yumu?ak,mesken ) Argas,Ornithadorus,Otobios cinsleri bulunur V¨¹cut y¨¹zeyleri yumu?ak bir deri ile ?rt¨¹lm¨¹?t¨¹r. S?rt ¨¹zerinde kitinden olu?an scutum bulunmaz. Genelde bar?nak i?indeki ?atlak ve yar?klarda bulunurlar. Erkek ve Di?i bir birine ?ok benzer d?? bak?yla ayr?m? zor. S?rttan bak?ld???nda a??z yap?lar? g?r¨¹lebilir. Yeti?kin kene her kan emmeden sonra 200-500 yumurta b?rak?r.
  • 5. ?xodid Keneler (Sert ,Mera ) ?xodes, Hyalomma, Amblyyomma,Dermacentor,Boophilus, Rihipicephalus¡­ Sert kenelerin v¨¹cutlar? scutum ad? verilen kitin tabakas?yla ?rt¨¹l¨¹. Erkekte b¨¹t¨¹n dorsal b?lgeyi kaplayan kitin di?ide sadece ba? b?lgesi ¨¹zerinde bulunur. Bu nedenle di?i keneler kendi a??rl?klar?n?n 100 kat? kan eme bilirler. Di?i keneler erkek kenelerden ?ok daha b¨¹y¨¹k yap?dad?r.
  • 6. Sert(?sodid) keneler daha ?ok mera ve otluk alanlarda bulunur. Kan emmeden y?llarca canl? kal?p konak bekleyebilirler. Geli?im evrelerinin hepsi bir(tek konakl?) konakta veya hepsi farkl? (¨¹? konakl?) konakta olabilir. Di?i ve erkek konak ¨¹zerinde ?iftle?irler ve yumurtlamak ¨¹zere meraya inerler. Yumurtalar?n? ot, tahta aralar?na ve ah?r duvarlar?na b?rak?rlar. Yumu?ak kenelerden farkl? olarak bir defada 3000-8000 yumurta b?rakabilirler.
  • 7. Nisan'dan Ekime' kadar ?al?l?klarda,otlar ¨¹zerinde serbest?e ya?ar,kan emebilecekleri bir noktada kanca benzeri ?s?rma organalleri ile deriyi delerek g?m¨¹l¨¹rler. Di?i kene,salyas?ndaki ?zel bir yap??kan madde sayesinde kan emdi?i noktaya kendini g¨¹?l¨¹ bir bi?imde kilitler. Bu sayede ortalama bir hafta s¨¹ren kan emme ??¨¹n¨¹ boyunca konak??n?n kendisini uzakla?t?rmas?na meydan vermez. Ayr?ca beslenirken kan emme b?lgesini duyars?z hale getirerek uzun s¨¹re fark edilmeden kan emebilirler.
  • 8. KKKA Viral,Bakteriyal,Riketsiyal,Protozoer ¡­ bir?ok hastal???n ta??nmas?nda rol oynarlar ?zelikle ¨¹lkemizde g?r¨¹len KKKA hastal??? nedeniyle meydana gelen ?l¨¹mlerin ba?l?ca sorumlusu Hyalomma marginatum cinsi keneler dir. Virus kenelerin yan?s?ra s???r, koyun, ke?i, yabani tav ? an, tilki gibi hayvanlardan da izole edil mi?tir. Hastal?k etkeni Bunyaviridae ailesine ait Nairo virus tur. KKKA hastal??? hayvanlarda hafif seyirli infeksiyonlara nede olurken, insanlarda ate? ve kanamayla seyreden ?l¨¹mc¨¹l bir sendrom ?eklinde kendini g?sterir.
  • 9. K?r?m- Kongo Hemorajik Ate?i ?lk kez 1944 y?l?nda K?r?mda tan?mlanm??; K?r?m Kanamal? Ate?i olarak adland?r?lm??. 1956 Y?l?nda Kongo¡¯da tan?mlanm??;Kongo Hastal??? olarak isimlendirilmi?tir. 1969 Y?l?nda iki hastal?k etkeninin de ayn? oldu?u tespit edilmi? ve hastal?k K?r?m Kongo Hemorajik Ate?i olarak isimlendirilmi?tir.
  • 10. Virusun ?nsana Nakli Kene hayvana yap??t???nda kanla beraber KKKA hastal???n?n etkeni olan virusuda al?r. Kenenin t¨¹kr¨¹k salg?s?nda bulunan virus insanlara kan emme esnas?nda nakledilir. Ayr?ca kene Transovariyal ve Veneral yolla gelecek ku?aklara virusu nakleder. Bu durum kene m¨¹cadelesinin s¨¹rekli ve bilin?li bir ?ekilde yap?lmas?n?n gereklili?ini ortaya koyar .
  • 11. ?
  • 12. Vir¨¹s, ?imdiye kadar 31 kene t¨¹r¨¹nden ( 29 Ixodidae, 2 Argasidae ) izole edilmi?tir . Hylomma t¨¹r¨¹ keneler hastal???n temel vekt?rleri olup ?u ana kadar 7 kene t¨¹r¨¹n¨¹n ( Hyalomma marginatum marginatum, H.m. rufipes, H.m. turanicum, Hyalomma anatolicum anatolicum, Dermacentor marginatus, Rhipicephalus rossicus, Amblyomma variegatum ) vir¨¹s¨¹n vekt?r¨¹ oldu?u g?sterilmi?tir. KKKA hastal??? ¨¹lkemizin de i?inde bulundu?u geni? bir co?rafyada g?r¨¹lmektedir. Afrika, Asya, g¨¹neydo?u Avrupa ve Ortado?u¡¯da bulunan 30 ¨¹lkenin ¨¹zerinde hastal???n ortaya ??kt??? rapor edilmi?tir.
  • 13. ?lkemizdeki vakalar ilk olarak Tokat ve ?evresinde 2002 y?l?nda tespit edilmi?tir. (virus izalasyonu) Hastal?k belirtileri kene ?s?rmas?ndan sonra 1-3 g¨¹n en fazla 9 g¨¹n i?in ortaya ??kar. ?l¨¹mler genelde hastal???n 5-14.g¨¹n¨¹nde ger?ekle?iyor. Ate?,ani ba?layan ba? a?r?s?,?e?itli v¨¹cut b?l¨¹mlerinde deri alt?nda kanamalar,bulant?-kusma, ishal,burun kanamas?,hematemez melana.
  • 14. Lyme Artriti Keneler taraf?ndan bula?t?r?lan di?er bir hastal?k Lyme artriti avrupa¡¯n?n b¨¹t¨¹n b?lgelerinde g?r¨¹l¨¹r.(?zellikle orta Avrupa) Hastal?k etkeni Borrelio burgdorferi adl? bakteridir. ?xodes ricinus keneleri ile ta??n?p insanlara bula?t?r?l?r. ?lkemizde ilk kez 1990 y?l?nda iki kad?nda tespit edilmi?tir.
  • 15. Marsilya Hummas? Rickettsia conorii taraf?ndan olu?turulan, Akdeniz b?lgesinde endemik olarak g?r¨¹len, ?nsana kene ?s?r??? ile bula?an bir hastal?kt?r. Kene felci Baz? kene t¨¹rlerinin di?ileri,kan emme s?ras?nda belli d?nemlerde bir n?rotoksin ¨¹reterek sinirsel impuls ge?i?ini bozar.Hastal?k bula?an insanlarda ilerleyen bir fel? ve nadir vakalarda solunum felcine ba?l? ?l¨¹m meydana gelir.
  • 16. Tularemi Hastal?k etkeni Francisella tularensis Bakterinin, vah?i hayvanlardan evcil hayvanlara ve insanlara transmisyonu esas olarak keneler arac?l???yla ger?ekle?ir Dermacentor reticulatus ve Ixodes ricinus t¨¹r¨¹ keneler ?nemli vekt?rlerdir. D¨¹nya Sa?l?k ?rg¨¹t¨¹'n¨¹n yapt??? tahmini hesaplara g?re; F. Tularensis i?eren 50 kg'l?k aerosolun 5 milyon n¨¹fuslu bir kente biyolojik silah olarak at?lmas?, 250 bin ki?inin hastalanmas?na ve 19 bin ki?inin ?l¨¹m¨¹ne sebep olacakt?r.
  • 17. T¨¹rkiyede bakteriyolojik ve serolojik olarak kan?tlanm?? ve yay?nlanm?? ilk tularemi epidemisi 1936 y?l?nda L¨¹leburgaz askeri garnizonunda ortaya ??km??t?r. Bu salg?nda 133'¨¹ asker, 17'si civar k?y halk?ndan toplam 150 ki?i etkilenmi?tir. Marmara ve Karadeniz b?lgesi a??rl?kl? olmak ¨¹zere kenelerin yo?un olarak bulundu?u b?lgelerde endemik olarak ortaya ??kt??? ve d?nem d?nem sporadik veya epidemik hastal??a sebep oldu?u g?r¨¹lmektedir.? Mart 1998 Bilecik 21 olgu, Aral?k 1999 Samsun-Havza 34 olgu, Nisan 2000 Yalova 22 olgu, May?s 2000 D¨¹zce 21 olgu, Ekim 200 Sinop Ye?ilyurt 27 olgu)
  • 18. Keneler,daha bir ?ok bakteriyel,viral, protozoer,riketsiyal hastal???n ta??y?c?l???n? yaparlar. Profosyonel ve etkili m¨¹cadele i?in Kenelerin biyolojilerinin ?ok iyi bilinmesi gereklidir.