3. Kimia organike 谷sht谷 deg谷 e kimis谷, qe
studion konponimet e karbonit.Ne
komponimet organike te karbonit b谷jn谷 pjes谷
jo vet谷m ato komponime q谷 gjenden ne
bot谷n e gjall谷, por edhe ato konponime qe
perfitohen ne monimeve inorganike n谷 ato
organike)dhe p谷rfitimi i amoaniakut nga
metani(sh谷ndrrimi i konponimeve organike
n谷 ato inorganike).
4. Konponimet organike i karakterizojn谷 disa
veti fizike dhe kimike q谷 i dallojn谷 nga
konponimet organike(tretshmerin谷,pika e
vlimit dhe e shkrirjes,djeg谷shm谷ria,struktura
kimike,reaksionet kimike)etj.Konponimet
organike i paraqesim me formul谷
molekulare,racionale te struktur谷s etj. N谷
kimin谷 organike b谷jn谷 pjes谷: Komponimet
organike t谷 karbonit,
5. Hidrokarburet, Komponimet organike me
oksigen dhe azot (alkoolet) dhe komponimet
organike me r谷nd谷si jetsore.
Kimia organike 谷sht谷 deg谷 e kimise, q谷
studion p谷rb谷rjen, struktur谷n, vetit谷,
reaksionet dhe sintez谷n e komponimeve t谷
karbonit. N谷 kimin谷 organike nuk merren t谷
gjitha komponimet e karbonit su oksidet e
karbonit (CO,CO2), krip谷rat karbonate etj.
q谷 b谷jn谷 pjes谷 n谷 kimin谷 oraganike
6. Kimia organike si shkenc谷 m谷 vete 谷sht谷
themeluar von谷, n谷 gjysm谷n e par谷 t谷 shek.
XIX.
Kimist谷t para dyqind vjet谷sh substancat
kimike i ndanin n谷 dy grupe: n谷 substanca
inorganike q谷 fitoheshin nga bota jo e gjall谷
dhe organike q谷 fitoheshin nga bota e gjall谷.
Kimisti suedez Bercelius p谷r her谷 t谷 par谷 n谷
vitin 1806 e p谷mendi termin kimi organike.
7. . Sipas tij komponimet organike p谷rb谷hen
nga po ato elemente , q谷 p谷rb谷jn谷
komponimet inogranike, mir谷po komponimet
organike p谷rfitohen vet谷m nga organizmat e
gjall谷.kjo u quajt ndryshe "teoria vitaliste"
Por k谷tyre mendimeve u dha fund shkenctari
gjerman Friedrich W旦hler ku thot qe ai mund
ta fitoi uren nga cianati i
amoniumit(NH4OCN (aq) -nxehje->
CO(NH2)2(aq)).
8. Tani numri i komponimeve organike t谷
sintetizuara 谷sht谷 shume m谷 i madh. Viti
1828 merret si baz谷 e fillimit t谷 kimis谷
organike si shkenc谷. Termi kimi organike
p谷rdoret sot e at谷dit谷 dhe ka t谷 b谷j谷 jo
vet谷m me komponimet organike por edhe
me ato komponime inorganike q谷 mund t谷
kthehen n谷 organike me sintetizim n谷
laborator. Numri i komponimeve organike sot
谷sht谷 rritur n谷 19 milion.
9. ALKINET
Alkinet jan谷 hidrokarbure q谷
kan谷 t谷 pakt谷n nj谷 lidhje trefishe
n谷 mes t谷 dy atomeve t谷
karbonit, me formul谷 CnH2n-2. T谷
alkinet jan谷 historikisht t谷 njohur
si acetilen ose acetileni n谷 varg,
edhe pse emri acetilen po
p谷rdoret edhe p谷r t'iu referuar
posa巽谷risht an谷tar i vargut t谷
thjesht, i njohur si etin (C2H2)
duke p谷rdorur nomenklatur谷
zyrtare t谷 IUPAC.
10. VETITE KIMIKE
Ndryshe nga alkan谷t, dhe
ndryshe n谷 nj谷 shkall谷 m谷
t谷 vog谷l
nga alken谷t, alkin谷t jan谷
t谷 paq谷ndrueshme dhe
reaktive . P谷rfundimi i
alkn谷ve dhe acetilenit jan谷
acide t谷 forta dhe kan谷
konstant谷 (pKa) me vlerave
(25) n谷 mes t谷 amoniakut
me (35) dhe etanolit me
(16).
11. EMERTIMI
Ngjajsh谷m si
dhe hidrokarburet tjera
edhe alkinet
em谷rtohen n谷 baz谷
t谷 numrave greko-
latin duke ju shtuar
prapashtesat IN p谷r
alkin谷t dhe INIL p谷r
alin谷t radikal.
13. REAKSIONET
Shtimin e halogjeneve p谷r t'i dh谷n谷 alkil
halid(halogjenalkan谷)
Shtimin e hidrogjenit halidet(halogjenalkan谷)
p谷rkat谷se p谷r t'i dh谷n谷 alkil halid(halogjenalkan谷)
Reagimi Nikolas etj.