1. (Kosova dhe Bashkimi Evropian)
Punim seminarik
Mentori: Kandidat谷t:
Prof. Msc. Bek谷 Kuqi Edona Krasniqi
Nr. Indexit: 130392012
Af谷rdita Gashi
Nr. Indexit: 130862012
Pej谷, 2014
UNIVERSITETI PUBLIK
HAXHI ZEKA
FAKULTETI I BIZNESIT
PEJ
L谷nda: Ekonomia e EU-s谷 dhe Kosova
Viti akademik 2013/2014
2. 1.Hyrje
2.Kosova dhe Bashkimi Evropian
3.K谷shilli i Bashkimit Evropian
4.Sfidat e Kosov谷s n谷 agjend谷n e BE-s谷
4.1 P谷rpar谷sit谷 e Kosov谷s n谷 agjend谷n Evropiane
5.Bashkimi Evropian si subjekt ligjor
5.1 Q谷llimet Detyrat dhe Veprimtarit谷 e Komunitetit Evropian
6.Organet Financiare t谷 BE-s谷
7.Marr谷dh谷niet mes SHBA-s谷 dhe BE-s谷
8.Sfidat e BE-s谷 q谷 ndikojn谷 n谷 integrimin e Kosov谷s
9.P谷rfundimi
10.Literatura
3. N谷 k谷t谷 punim seminarik do t谷 flasim p谷r Kosov谷n dhe Bashkimin Evropian.
Bashkimi Evropian ka qen谷 pjes谷 integrale e p谷rpjekjeve nd谷rkomb谷tare p谷r
nd谷rtimin e nj谷 t谷 ardhme t谷 re p谷r Kosov谷n q谷 nga viti 1999.
Bashkimi Evropian shtetet an谷tare dhe institucionet e tij, ve巽an谷risht Komisioni
Evropian luan nj谷 rol t谷 r谷nd谷sish谷m n谷 rind谷rtimin dhe zhvillimin e Kosov谷s.
Bashkimi Evropian 谷sht谷 donatori m谷 i madh q谷 ofron ndihm谷 p谷r Kosov谷n dhe
rajonin e Evrop谷s Juglindore n谷 t谷r谷si dhe udh谷heq谷 p谷rpjekjet e rind谷rtimit.
4. Historia e formimit t谷 Bashkimit Evropian t谷 sot谷m, daton nga themelimi i
Bashk谷sis谷 Evropiane p谷r Th谷ngjill dhe elik, q谷llimi i s谷 cil谷s ishte q谷 t谷 frenohet
prodhimi gjerman i th谷ngjillit dhe 巽elikut, i cili p谷r at谷 koh谷 kishte nj谷 dometh谷nie
t谷 madhe ushtarake dhe ekonomike, si dhe p谷r ta v谷n谷 n谷n kontrollin
nd谷rkomb谷tar Gjermanin谷.
Bashkimi Evropian 谷sht谷 nj谷 organizat谷 nd谷rkomb谷tare e p谷rb谷r谷 prej 28 shteteve
an谷tare q谷 funksionon n谷 baz谷 t谷 principit mbinacional, q谷 do t谷 thot谷 n谷 m谷nyr谷 t谷
pavarur nga vullneti i shteteve an谷tare t谷 tyre, t谷 cilat ia kan谷 bartur nj谷 pjes谷 t谷
kompetencave t谷 tyre, e ushtron pushtet politik dhe juridik.
5. Mund t谷 konsiderohet se disa nga aspektet ose mekanizmat kryesore t谷
bashkupunimit, nd谷rlidhj谷s s谷 BE-s谷 me Kosov谷n jan谷:
Mekanizmi P谷rcjell谷s i Stablizim-Asocimit(2002)
Samiti i Selanikut(2003)
Partneriteti Evropian dhe
Raporti vjetor i progresit
6. Ne kemi hyr谷 n谷 dialog teknik me Serbin谷, duke qen谷 t谷 bindur q谷 t谷 dyja pal谷t do
t谷 p谷rfitojn谷 prej tij, por mbi t谷 gjitha qytetar谷t tan谷, duke e p谷rmir谷suar jet谷n e tyre
t谷 p谷rditshme.
E ardhmja do t谷 d谷shmoj谷 p谷r vullnetin dhe seriozitetin e v谷rtet谷 t谷 pal谷s serbe.
Sidoqoft谷, ne d谷shirojm谷 t谷 besojm谷 q谷 n谷 k谷t谷 dialog, Serbia t谷 mos ket谷 pasur t谷
vetmin motiv, marrjen e statusit t谷 kandidatit p谷r BE.
7. Marr谷dh谷niet e Bashkimit Evropian me pjes谷n tjet谷r t谷 bot谷s mbahen nga K谷shilli
i 谷shtjeve t谷 P谷rgjithshme dhe Marr谷dh谷nieve me Jasht谷. Por nj谷 konfigurim i
till谷 i K谷shillit ka p谷rgjegj谷si t谷 gj谷ra edhe p谷r 巽谷shtje t谷 politik谷s s谷 p谷rgjithshme,
prandaj takimet e tij mund t谷 ndiqen nga secili prej ministrave t谷 qeverive t谷
shteteve an谷tare, sipas zgjedhjes s谷 vet谷 qeverive.
8. Gjithsej ekzistojn谷 n谷nt谷 konfigurime t谷 ndryshme t谷 K谷shillit:
谷shtjet e P谷rgjithshme dhe Marr谷dh谷niet me Jasht谷
谷shtjet Ekonomike dhe Financiare (ECOFIN)
Drejt谷sia dhe Pun谷t e Brendshme
Pun谷simi, Politikat Sociale, Sh谷ndeti dhe 谷shtjet e Konsumatorit
Konkurrenca (Tregu i Brendsh谷m, Industria dhe K谷rkimet)
Transporti, Telekomunikacionet dhe Energjia
Bujq谷sia dhe Peshkimi
Mjedisi
Edukimi, Rinia dhe Kultura
9. Kosov谷n e pret nj谷 rrug谷 e gjat谷 me plot mundime dhe detyra t谷 shumta p谷r t谷
ateruar n谷 Bashkimin Evropian, pasi q谷 kjo nuk mund t谷 mbetet nj谷 oaz谷 e ve巽uar
n谷 Ballkan. Por, para se t谷 nisen negociatat p谷r pranimin e saj n谷 Bashkimin
Evropian, nj谷 prej barrierave m谷 t谷 r谷nda q谷 e ka para vet谷s, 谷sht谷 mosnjohja e
pavar谷sis谷 s谷 saj nga 5 shtetet e Bashkimit Evropian (Spanja, Greqia, Qiproja,
Rumania dhe Sllovakia), p谷r momentin, dhe se pa e kap谷rcyer k谷t谷 barrier谷 e ka t谷
pamundur t谷 nis k谷t谷 udh谷tim t谷 gjat谷 drejt Bashkimit Evropian.
10. Disa nga p谷rparsit谷 m谷 t谷 r谷nd谷sishme t谷 Kosov谷s jan谷:
Pjes谷marrja e Kosov谷s n谷 procesin e stabilizim-asocimit(PSA)
Partneriteti Evropian
Pjes谷marrja e Kosov谷s n谷 aktivitetet rajonale
Qasja pozitive e institucioneve t谷 Kosov谷s ndaj Bashkimit Evropian
Prezenca dhe asistenca e institucioneve nd谷rkomb谷tare
Fillimi i p谷rafrimit t谷 ligjeve me EU acquis
Potenciali njer谷zor i Kosov谷s si dhe
P谷rdorimi i Euros.
11. Krijimi i Bashkimit Evropian(n谷 traktatin e Mastrihtit) i ka dob谷suar
aspektet tejkomb谷tare t谷 Komunitetit Evropian. Mbrojt谷sit e shkoll谷s
s谷 mendimit t谷 ligjit t谷 komunitetit p谷rpiqen ta b谷jn谷 t谷 pavler谷 k谷t谷
fakt p谷rmes nj谷 fakti t谷 kund谷rt ata pretendojn谷 se Bashkimi Evropian
nuk 谷sht谷 nd谷rqeveritar p谷r kah natyra,por gjithashtu ka
personalitetin e vet ligjor, t谷 cilin e nxjerr谷 nga shtetet an谷tare dhe ky
e b谷n at谷 tejkomb谷tar edhe si natyr谷.
12. Q谷llimet detyrat dhe parimet ligjore kryesore t谷 BE-s谷 dhe KE jan谷 me
r谷nd谷si lidhur me 巽do kuptim t谷 procesit t谷 integrimit Evropian. K谷tu
jan谷 p谷rcaktuar n谷 traktatet burimore dhe n谷 rishikimet dhe plot谷simet
pasuese.
Q谷llimet dhe objektivat m谷 t谷 r谷nd谷sishmet t谷 traktateve themeluese
p谷rfshijn谷:
Ruajtjen dhe Konsolidimin e Paqes
Krijimin e nj谷 Bashkimi Ekonomik p谷r bag谷tin谷 e t谷 gjith谷 qytetar谷ve
Pun谷n drejt谷 Bashkimit Politik
Fuqizimin dhe nxitjen e koh谷zionit social brenda bashkimit etj
13. Banka Evropiane e investimeve (BEI) 谷sht谷 nj谷 nga dy institucionet
financiare t谷 BE-s谷 me seli n谷 Luksemburg. Detyra themelore e BEI-t
谷sht谷 q谷 t谷 kontribuoj n谷 zhvillimin e harmonizuar t谷 tregut t谷
p谷rbashk谷t n谷 interest e komunitetit, duke shfryt谷zuar fonde t谷 tregut
kapital dhe fonde t谷 veta.
Projektet ku investon Banka, zgjidhen me kujdes sipas k谷tyre
kritereve:
Projektet duhet t谷 kontribuojn谷 p谷r realizimin e q谷llimeve t谷 BE-s谷,
Nga k谷to projekte, duhet t谷 ken谷 dobi kryesisht rajonet m谷 t谷 pazhvilluara,
Ato duhet t谷 ndihmojm谷 n谷 t谷rheqjen e burimeve t谷 tjera financiare
14. Ndryshimi i politikave t谷 shtetit SHBA ndaj KE dhe gjall谷rimi i vazhduesh谷m i
r谷nd谷sis谷 politike t谷 KE-s谷 n谷 fundin e viteve 1980 b谷n谷 t谷 mundur krijimin e
sfondit p谷r Deklarat谷n Transatlantike.
Agjenda e re e cila ishte shum谷 m谷 konkrete se deklarata e vjet谷r. Retorik谷s s谷
zakonshme mbi vlerat, ajo i shtonte fushat e gj谷ra me t谷 cilat SHBA dhe BE duhet
t谷 b谷nin p谷rpjekje t谷 p谷rbashk谷ta p谷r:
P谷r t谷 promovuar paqen, stabilitetin, demokracin谷 dhe zhvillimin,
P谷r tiu p谷rgjigjur sfidave globale t谷 lidhura me 巽谷shtje si ambienti,
terrorrizmi dhe krimi nd谷rkomb谷tar,
P谷r t谷 zgjeruar tregtin谷 bot谷rore dhe p谷r t谷 promovuar marr谷dh谷nie t谷
ngushta ekonomike dhe
P谷r t谷 nd谷rtuar URA midis dy skajeve t谷 Atlantikut n谷 fush谷n kulturore
dhe arsimore.
15. Bashkimi Evropian aktualisht p谷rballet me probleme t谷 shumta t谷 cilat mund t谷
ken谷 ndikim edhe n谷 procesin e integrimit t谷 Kosov谷s n谷 BE,e t谷 cilat jan谷:
Politika e jashtme e BE-s谷
Kapaciteti absorbues i BE-s谷
Kriza financiare e Euros,
Tendenca p谷r migrim nga Ballkani Perndimor n谷 BE.
16. Nga ky punim seminarik arrit谷m n谷 perfundim q谷 t谷 tregojm谷 p谷r historikun e BE-
s谷 themelimin dhe sfidat e saj n谷 agjend谷n e Kosov谷s poashtu treguam se si BE-ja
ka ndikim t谷 madh n谷 vendin ton谷 me rolin dhe zhvillimet dhe perparesit谷 e saja.
Aspekt tjet谷r me r谷nd谷si 谷sht谷 se Bashkimi Evropian ka ndryshuar dhe 谷sht谷
reformuar m谷 an谷 t谷 traktateve t谷 ndryshme dhe vazhdon edhe sot e tutje t谷
reformohet.
Marr谷dh谷niet me SHBA ndikuan q谷 edhe BE t谷 jet谷 m谷 e fort谷 n谷 vendimet e saja
dhe n谷 kriteret q谷 ka. Kosova edhe pse e vog谷l dhe me veshtir谷si politike q谷 ka ajo
po vazhdon t谷 plot谷soj谷 kriteret e saj duke filluar nga ekonomia q谷 posedon
kartmonedh谷n Euro, kjo do t谷 thot谷 q谷 Kosova 谷sht谷 n谷 faz谷n e tranzicionit ku
mund t谷 jet谷 nj谷 an谷tare e re n谷 BE-s谷.