ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

Latín lingua flexiva 2.2 (outubro 2013)

•
•
Dives Gallaecia
Dives Gallaecia

O latín lingua flexiva. Linguas sintéticas e analíticas. Categorías gramaticais. Flexión nominal, pronominal e verbal. Orde de palabras e concordancia.

1 of 22
Download to read offline
O Latín, Lingua Flexiva Categorías gramaticais LATÍN I BACHARELATO Álvaro P. Vilariño v.2.2 (outubro-2013) 1
INDEX ☝ Concepto de lingua flexiva Categorías latinas Linguas sintéticas versus analíticas Flexión pronominal: os pronomes persoais Flexión verbal: categorías Recapitulacion Enunciado dos verbos: as conxugacións Flexión nominal: xénero e número A orde das palabras A concordancia Flexión nominal: o caso Bibliografía As declinacións ☜ ☞ 2
☝ Concepto de lingua flexiva Palabras variables (con flexión) Palabras invariables (sen flexión) substantivo, adxectivo, pronome, artigo, verbo adverbio, preposición, conxunción, interxección Palabras con flexión: Lexemas: parte invariable, aporta significado básico Morfemas: modificación do lexema, aportan significado gramatical ☜ an rein ar ou asen a o don os as ☞ 3
☝ Categorías latinas LATÍN ☜ xénero, número e caso pronome xénero, número, caso e *persoa verbo INVARIABLES Categorías gramaticais substantivo/adxectivo VARIABLES Categorías funcionais número, persoa, tempo, modo, voz adverbio, preposición, conxunción, interxección *só afecta aos pronomes persoais ☞ 4
☝ Categorías latinas: o caso Categorías funcionais: clasificación baseada na función que exercen na oración Categorías gramaticais: clasificación baseada nas nocións gramaticais que aportan O latín non ten categoría funcional de artigo A categoría de “caso” < latín “casus” O latín ten unha categoría gramatical, o caso, non presente nas linguas romances. O caso afecta ás categorías funcionais do: Substantivo Adxectivo Pronome O caso expresa a función sintáctica da palabra na oración. Caso: cada unha das formas que pode adoptar unha palabra Declinación: conxunto ordeado dos casos (κλινω= “caer”) ☜ Desinencias: morfemas casuais (cada unha das diferentes terminacións das palabras) ☞ 5
☝ Linguas sintéticas versus analíticas Lingua sintética Lingua analítica Tarquini-um “a Tarquinio” significado función sintáctica función sintáctica significado Tarquinius Superbus Romam non amat Nominativo suxeito Acusativo O.D. adverbio verbo tr. Roma Tarquinium Superbum non amat ☜ Nominativo suxeito Acusativo Obxecto Directo adverbio verbo tr. ☞ 6
Recapitulación ☝ CATEGORÍA FUNCIONAL FLEXIÓN por medio de afecta a • • • ☜ nominal pronominal verbal PROCEDEMENTO • • • substantivos/adxectivos pronomes verbos • • • declinación declinación conxugación ☞ 7
☝ Flexión nominal: xénero e número Xénero: Indoeuropeo: criterio vitalista Animadas Inanimadas Latín: criterio sexualista Masculino Feminino Neutro (ne + utrum) Linguas romances: isto, iso, aquilo, lo, eso, etc. Número: Singular e Plural Antigo dual en indoeuropeo: restos latinos (ambo, duo) ☜ ☞ 8
☝ Flexión nominal: o caso Casos Ex. Tradución Nominativo (nom.) Suxeito e atributo Rosa (a, unha) rosa Vocativo (voc.) Chamada, interpelación Rosa rosa! Acusativo (Ac.) Obxecto Directo Rosam (a, unha) rosa Xenitivo (Xen.) Complemento do nome Rosae (da, dunha) rosa Dativo (Dat.) Obxecto Indirecto Rosae á, para (a, unha) rosa Ablativo (Abl) ☜ Función Complemento Circunstancial Rosā Con, por, na, nunha… rosa ☞ 9
☝ Flexión nominal: o caso II O latín non ten artigo Vocativo > elemento externo á oración: “terra!”, “amigo!” Acusativo: tradución (levará prep. “a” + nome persoa ou ente personificado) Quero “un libro””unha rosa” /”ao meu pai” “á miña nai” “á patria” Prep. + acusativo > complemento Circustancial Per montes (a través dos montes, polos montes) Ablativo Instrumental (con) > gladiō necat Locativo (en) > insulā vivit Separativo (dende) > oppidō exit Aposición: no mesmo caso que o termo ao que explica Roma, caput mundi, (Roma/caput = nominativos) Predicativo: Predicativo do suxeito (Nominativo): Theseus solus minotaurum necavit Predicativo do obxecto directo (Acusativo): eam solam relinquit ☜ ☞ 10
☝ Flexión nominal: a declinación Declinación: conxunto ordenado dos casos (das variantes que admite un substantivo, adxectivo ou pronome) 5 modelos de declinación en latín Tema: Terminación do lexema Clasifica as distintas declinacións Tema + morfemas casuais > alterado por modificacións fonéticas Resulta máis evidente no xenitivo de plural Tarquinio + s = Tarquinius Declinación 1ª 2ª 3ª 4ª 5ª TEMA -a -o -cons/-i -u -e populo-rum reg-um civi-um exercitu-um die-rum xen. plural ☜ terra-rum ☞ 11
As 5 declinacións ☝ Enunciado Declinación Tema Xen.sing. 1ª -a -ae Rosa, rosae 2ª -o -i Populus, populi nom.sing + xen. sing 3ª -cons/-i -is Rex, regis Piscis, piscis 4ª -u -us Manus, manus 5ª -e -ei Dies, diei Substantivos (nom + xen.) ☜ Adxetivos (nominativos 3/2/1 term.) Rosa, -ae Nomen, -inis (nominis) Castra, -orum Latus, -eris (lateris) Bonus -a -um Omnis -e Audax, -acis ☞ 12
☝ Flexión pronominal Categorías funcionais con flexión: Substantivos, adxectivos > flexión nominal Verbos > flexión verbal Pronomes > flexión pronominal Categorías gramaticais da flexión pronominal: “xénero”, “número” e “caso” *pronomes persoais > “número”, “caso” e “persoa” Pervivencia da categoría gramatical “caso” noutras linguas: Pronomes persoais: Eu, me, min (galego) Yo, me, mi (castelán) I, me (inglés) Je, me, moi (francés) ☜ Ich, mich, mir (alemán) ☞ 13
☝ Os pronomes persoais en latín Casos Tu --- Tu Acusativo Me Te Xenitivo Mei Tui Dativo Mihi Tibi Ablativo Me (mecum) Te (tecum) Nominativo Nos Vos Vocativo --- Vos Acusativo Nos Vos Xenitivo Nostrum / i Vestrum / i Dativo Nobis Vobis Ablativo ☜ Ego Vocativo “PLURAL” 2ª persoa Nominativo “SINGULAR” 1ª persoa Nobis/Nobiscum Vobis/Vobiscum Categorías gramaticais de Número, Caso e Persoa. ☞ 14
☝ A Flexion Verbal Flexión verbal > conxugación 5 Categorías gramaticais: Persoa, número, tempo, modo e voz Tema Morfema temporal modal Desinencia voca ba nt Tempo / modo Persoa/número/ voz Significado léxico ☜ ☞ 15
Categorías gramaticais no verbo ☝ Formas persoais: tempos verbais en voz activa e pasiva INDICATIVO Tema de presente Tema de perfecto ☜ SUBXUNTIVO • • • Presente Pretérito imperfecto Futuro imperfecto • • Presente Pretérito Imperfecto • • • Pretérito Perfecto Pretérito Pluscuamp. Futuro Perfecto • • IMPERATIVO Pretérito Perfecto Pretérito Pluscuamp. • • Presente Futuro ☞ 16
☝ Categorías gramaticais no verbo (II) Formas non persoais do verbo: SUBSTATIVOS VERBAIS • • • ☜ Infinitivo Xerundio Supino ADXECTIVOS VERBAIS • • Xerundivo Participio Categoría gramatical “Persoa” Formas persoais / non persoais Categoría gramaticais “Número” Substantivos verbais carecen de “número” Linguas romances e latín Non hai total coincidencia nos sistemas verbais. Polo xeral teñen máis tempos e modos: Castelán: pretérito perfecto simple / composto Galego e castelán: modo condicional ou hipotético Carecen dalgún tempo latino (futuro de imperativo) ☞ 17
Enunciado dos verbos ☝ Tema de perfecto Tema de presente Supino Supino 1ª pers. Sing. Presente Indicativo Voz Activa Infinitivo 1ª pers. Sing. Pretérito Perf. Indicativo Voz Activa Voc-o Voca-s Vocā-re Vocav-i Vocat-um Chamo ☜ 2ª pers. Sing. Presente Indicativo Voz Activa Chamas Chamar Chamei Chamado ☞ 18
As 4 conxugacións ☝ Conx. Tema Tema presente 1ª -a Voco, vocās, vocāre Vocāv-i Vocāt-um 2ª -e Video, vides, vidēre Vid-i Vis-um 3ª conson. Mitto, mittis, mittĕre Mis-i Miss-um 4ª -i Audio, audis, audīre Audīv-i Audīt-um ☜ Tema perfecto Supino ☞ 19
☝ ☜ A orde de palabras Desinencias casuais > permite unha orde + libre Romulus amat Romam, Romam Romulus amat, Romam amat Romulus Estrutura ascendente (= inglés) Verbo ou substantivo ao final: Servius Tullius exercitum instituit ISIC: International Student Identity Card Complementos verbais antes do verbo (OD, OI, etc) Tarquinius Superbus Servium Tullium succedit. Complementación nominal (adxectivos e comp. do nome en xenitivo) > antes do substantivo Horatius Cocles magna virtute pontem defendit = (inglés) Black car Romae reges Galego, castelán (estrutura descendente) Carnet de identidade internacional de estudante Coche negro Reis de Roma ☞ 20
A concordancia ☝ En latín Substantivo Xénero, número e caso e Alba rosa (feminino / Singular / adxectivo Nominativo) Xenero, núm. e caso (se o Atrib. é un Adx.) Tarquinius superbus erat Suxeito e atributo Masc. sing. Nom. Sux. Masc. Plur. Nom. Sux. Femin. sing. Nom. Atrib. Número e persoa Suxeito e Romulus primus rex fuit ☜ Xénero e número Rosa branca (feminino / singular) Xénero e número (se o Atrib. e un Adx.) Tarquinio era soberbio Masc. sing. Masc. sing. Masc. sing. Nom. Atrib. Caso (cando o Atrib. é un Substantivo) Tuscorum tumuli gloria sua erant verbo En galego e castelán 3ª persoa sing. (el) Nom. Sux. 3ª persoa singular Verbo. Non concordancia (cando o Atrib. é un Subs) As tumbas dos etruscos eran o seu orgullo Fem. Plur. sing. Sux. Masc. Atrib. Número e persoa Rómulo foi o primeiro rei 3ª persoa sing. (el) Nom. Sux. 3ª persoa singular Verbo. ☞ 21
☝ Bibliografía LATIN I – AKAL – Grupo Falerno De onte a Hoxe – Colectivo Trasancos ☜ ☞ 22

More Related Content

Latín lingua flexiva 2.2 (outubro 2013)

  • 1. O Latín, Lingua Flexiva Categorías gramaticais LATÍN I BACHARELATO Álvaro P. Vilariño v.2.2 (outubro-2013) 1
  • 2. INDEX ☝ Concepto de lingua flexiva Categorías latinas Linguas sintéticas versus analíticas Flexión pronominal: os pronomes persoais Flexión verbal: categorías Recapitulacion Enunciado dos verbos: as conxugacións Flexión nominal: xénero e número A orde das palabras A concordancia Flexión nominal: o caso Bibliografía As declinacións ☜ ☞ 2
  • 3. ☝ Concepto de lingua flexiva Palabras variables (con flexión) Palabras invariables (sen flexión) substantivo, adxectivo, pronome, artigo, verbo adverbio, preposición, conxunción, interxección Palabras con flexión: Lexemas: parte invariable, aporta significado básico Morfemas: modificación do lexema, aportan significado gramatical ☜ an rein ar ou asen a o don os as ☞ 3
  • 4. ☝ Categorías latinas LATÍN ☜ xénero, número e caso pronome xénero, número, caso e *persoa verbo INVARIABLES Categorías gramaticais substantivo/adxectivo VARIABLES Categorías funcionais número, persoa, tempo, modo, voz adverbio, preposición, conxunción, interxección *só afecta aos pronomes persoais ☞ 4
  • 5. ☝ Categorías latinas: o caso Categorías funcionais: clasificación baseada na función que exercen na oración Categorías gramaticais: clasificación baseada nas nocións gramaticais que aportan O latín non ten categoría funcional de artigo A categoría de “caso” < latín “casus” O latín ten unha categoría gramatical, o caso, non presente nas linguas romances. O caso afecta ás categorías funcionais do: Substantivo Adxectivo Pronome O caso expresa a función sintáctica da palabra na oración. Caso: cada unha das formas que pode adoptar unha palabra Declinación: conxunto ordeado dos casos (κλινω= “caer”) ☜ Desinencias: morfemas casuais (cada unha das diferentes terminacións das palabras) ☞ 5
  • 6. ☝ Linguas sintéticas versus analíticas Lingua sintética Lingua analítica Tarquini-um “a Tarquinio” significado función sintáctica función sintáctica significado Tarquinius Superbus Romam non amat Nominativo suxeito Acusativo O.D. adverbio verbo tr. Roma Tarquinium Superbum non amat ☜ Nominativo suxeito Acusativo Obxecto Directo adverbio verbo tr. ☞ 6
  • 8. ☝ Flexión nominal: xénero e número Xénero: Indoeuropeo: criterio vitalista Animadas Inanimadas Latín: criterio sexualista Masculino Feminino Neutro (ne + utrum) Linguas romances: isto, iso, aquilo, lo, eso, etc. Número: Singular e Plural Antigo dual en indoeuropeo: restos latinos (ambo, duo) ☜ ☞ 8
  • 9. ☝ Flexión nominal: o caso Casos Ex. Tradución Nominativo (nom.) Suxeito e atributo Rosa (a, unha) rosa Vocativo (voc.) Chamada, interpelación Rosa rosa! Acusativo (Ac.) Obxecto Directo Rosam (a, unha) rosa Xenitivo (Xen.) Complemento do nome Rosae (da, dunha) rosa Dativo (Dat.) Obxecto Indirecto Rosae á, para (a, unha) rosa Ablativo (Abl) ☜ Función Complemento Circunstancial Rosā Con, por, na, nunha… rosa ☞ 9
  • 10. ☝ Flexión nominal: o caso II O latín non ten artigo Vocativo > elemento externo á oración: “terra!”, “amigo!” Acusativo: tradución (levará prep. “a” + nome persoa ou ente personificado) Quero “un libro””unha rosa” /”ao meu pai” “á miña nai” “á patria” Prep. + acusativo > complemento Circustancial Per montes (a través dos montes, polos montes) Ablativo Instrumental (con) > gladiō necat Locativo (en) > insulā vivit Separativo (dende) > oppidō exit Aposición: no mesmo caso que o termo ao que explica Roma, caput mundi, (Roma/caput = nominativos) Predicativo: Predicativo do suxeito (Nominativo): Theseus solus minotaurum necavit Predicativo do obxecto directo (Acusativo): eam solam relinquit ☜ ☞ 10
  • 11. ☝ Flexión nominal: a declinación Declinación: conxunto ordenado dos casos (das variantes que admite un substantivo, adxectivo ou pronome) 5 modelos de declinación en latín Tema: Terminación do lexema Clasifica as distintas declinacións Tema + morfemas casuais > alterado por modificacións fonéticas Resulta máis evidente no xenitivo de plural Tarquinio + s = Tarquinius Declinación 1ª 2ª 3ª 4ª 5ª TEMA -a -o -cons/-i -u -e populo-rum reg-um civi-um exercitu-um die-rum xen. plural ☜ terra-rum ☞ 11
  • 12. As 5 declinacións ☝ Enunciado Declinación Tema Xen.sing. 1ª -a -ae Rosa, rosae 2ª -o -i Populus, populi nom.sing + xen. sing 3ª -cons/-i -is Rex, regis Piscis, piscis 4ª -u -us Manus, manus 5ª -e -ei Dies, diei Substantivos (nom + xen.) ☜ Adxetivos (nominativos 3/2/1 term.) Rosa, -ae Nomen, -inis (nominis) Castra, -orum Latus, -eris (lateris) Bonus -a -um Omnis -e Audax, -acis ☞ 12
  • 13. ☝ Flexión pronominal Categorías funcionais con flexión: Substantivos, adxectivos > flexión nominal Verbos > flexión verbal Pronomes > flexión pronominal Categorías gramaticais da flexión pronominal: “xénero”, “número” e “caso” *pronomes persoais > “número”, “caso” e “persoa” Pervivencia da categoría gramatical “caso” noutras linguas: Pronomes persoais: Eu, me, min (galego) Yo, me, mi (castelán) I, me (inglés) Je, me, moi (francés) ☜ Ich, mich, mir (alemán) ☞ 13
  • 14. ☝ Os pronomes persoais en latín Casos Tu --- Tu Acusativo Me Te Xenitivo Mei Tui Dativo Mihi Tibi Ablativo Me (mecum) Te (tecum) Nominativo Nos Vos Vocativo --- Vos Acusativo Nos Vos Xenitivo Nostrum / i Vestrum / i Dativo Nobis Vobis Ablativo ☜ Ego Vocativo “PLURAL” 2ª persoa Nominativo “SINGULAR” 1ª persoa Nobis/Nobiscum Vobis/Vobiscum Categorías gramaticais de Número, Caso e Persoa. ☞ 14
  • 15. ☝ A Flexion Verbal Flexión verbal > conxugación 5 Categorías gramaticais: Persoa, número, tempo, modo e voz Tema Morfema temporal modal Desinencia voca ba nt Tempo / modo Persoa/número/ voz Significado léxico ☜ ☞ 15
  • 16. Categorías gramaticais no verbo ☝ Formas persoais: tempos verbais en voz activa e pasiva INDICATIVO Tema de presente Tema de perfecto ☜ SUBXUNTIVO • • • Presente Pretérito imperfecto Futuro imperfecto • • Presente Pretérito Imperfecto • • • Pretérito Perfecto Pretérito Pluscuamp. Futuro Perfecto • • IMPERATIVO Pretérito Perfecto Pretérito Pluscuamp. • • Presente Futuro ☞ 16
  • 17. ☝ Categorías gramaticais no verbo (II) Formas non persoais do verbo: SUBSTATIVOS VERBAIS • • • ☜ Infinitivo Xerundio Supino ADXECTIVOS VERBAIS • • Xerundivo Participio Categoría gramatical “Persoa” Formas persoais / non persoais Categoría gramaticais “Número” Substantivos verbais carecen de “número” Linguas romances e latín Non hai total coincidencia nos sistemas verbais. Polo xeral teñen máis tempos e modos: Castelán: pretérito perfecto simple / composto Galego e castelán: modo condicional ou hipotético Carecen dalgún tempo latino (futuro de imperativo) ☞ 17
  • 18. Enunciado dos verbos ☝ Tema de perfecto Tema de presente Supino Supino 1ª pers. Sing. Presente Indicativo Voz Activa Infinitivo 1ª pers. Sing. Pretérito Perf. Indicativo Voz Activa Voc-o Voca-s Vocā-re Vocav-i Vocat-um Chamo ☜ 2ª pers. Sing. Presente Indicativo Voz Activa Chamas Chamar Chamei Chamado ☞ 18
  • 19. As 4 conxugacións ☝ Conx. Tema Tema presente 1ª -a Voco, vocās, vocāre Vocāv-i Vocāt-um 2ª -e Video, vides, vidēre Vid-i Vis-um 3ª conson. Mitto, mittis, mittĕre Mis-i Miss-um 4ª -i Audio, audis, audīre Audīv-i Audīt-um ☜ Tema perfecto Supino ☞ 19
  • 20. ☝ ☜ A orde de palabras Desinencias casuais > permite unha orde + libre Romulus amat Romam, Romam Romulus amat, Romam amat Romulus Estrutura ascendente (= inglés) Verbo ou substantivo ao final: Servius Tullius exercitum instituit ISIC: International Student Identity Card Complementos verbais antes do verbo (OD, OI, etc) Tarquinius Superbus Servium Tullium succedit. Complementación nominal (adxectivos e comp. do nome en xenitivo) > antes do substantivo Horatius Cocles magna virtute pontem defendit = (inglés) Black car Romae reges Galego, castelán (estrutura descendente) Carnet de identidade internacional de estudante Coche negro Reis de Roma ☞ 20
  • 21. A concordancia ☝ En latín Substantivo Xénero, número e caso e Alba rosa (feminino / Singular / adxectivo Nominativo) Xenero, núm. e caso (se o Atrib. é un Adx.) Tarquinius superbus erat Suxeito e atributo Masc. sing. Nom. Sux. Masc. Plur. Nom. Sux. Femin. sing. Nom. Atrib. Número e persoa Suxeito e Romulus primus rex fuit ☜ Xénero e número Rosa branca (feminino / singular) Xénero e número (se o Atrib. e un Adx.) Tarquinio era soberbio Masc. sing. Masc. sing. Masc. sing. Nom. Atrib. Caso (cando o Atrib. é un Substantivo) Tuscorum tumuli gloria sua erant verbo En galego e castelán 3ª persoa sing. (el) Nom. Sux. 3ª persoa singular Verbo. Non concordancia (cando o Atrib. é un Subs) As tumbas dos etruscos eran o seu orgullo Fem. Plur. sing. Sux. Masc. Atrib. Número e persoa Rómulo foi o primeiro rei 3ª persoa sing. (el) Nom. Sux. 3ª persoa singular Verbo. ☞ 21
  • 22. ☝ Bibliografía LATIN I – AKAL – Grupo Falerno De onte a Hoxe – Colectivo Trasancos ☜ ☞ 22

Editor's Notes