Lavanguardia, internet fenomenoa
- 1. DEUSTUKO UNIBERTSITATEA, DONOSTIA TRESNA MULTIMEDIAK AUTOPISTAS DE LA INFORMACIN, UNA VA AL FUTURO La Vanguardia 1994eko azaroaren 10a Endika Garo単a
- 2. Teknologia era askotara interpretatu izan da gizakiaren historian zehar. Segun eta zein garaitan bizi izan, pertsonentzako teknologia desberdinak izan dira. Leizetan bizi ziren Cromagnonentzat makil batera loturiko harri pusketa bat edota sua, izugarrizko aurrerapenak ziren ordurako. Gaur egun arte. Handiak izan dira aurrerapenak azken 30.000 urteetan. Hala eta guztiz ere, aldaketa handienak azken mendean eman dira, horien artean garrantzitsuenak azken hamarkadetan. Adibide garbia ditugu IKTak (Informazio eta Komunikazio Teknologiak) eta hauek lortzeko lanabesak (internet, ordenagailuak). Horren lekuko eta fede-emaile dugu Bartzelonan egoitzadun La Vanguardia egunkari nazionalean 1995eko Azaroaren 10ean argitaratutako Autopistas de la informaci坦n, una v鱈a al futuro testua. Aipatu beharra dago, momentu hori arte sare garrantzitsuena ARPAnet (Advanced Research Projects Agency Network) zela, Estatu Batuetako Defentsa Departamentuak 1970ko hamarkadan sortutako sarea. Egunkari honen argitalpen urte inguruan Internet Espainiarrek bizitza arruntean erabiltzen hasi ziren. Horrela izanik, erreportaje horretan garai hartarako berrikuntza ikaragarria suposatzen zuten Internet Fenomenoa-aren inguruan datza. Hain zuzen ere, honek ekartzen zituen zerbitzu eta konexioez hitz egiten du. Dena den, nahiz eta Internet 1970 urte inguruan sortu, ez zen 1990 arte izan bere gorakada etorri zenean, neurri handi baten World Wide Web (WWW) sistemaren erruz. Artikuluaren hasieran honen beraren sarrera egiten da; eta, bigarren zatian, lehenago aipatu bezala, Interneten termino eta zerbitzuak azaltzen ditu: BBS (Bolletin Board System) zer den azaltzen du; hau da, pribatua nahiz publikoak (prezioaren araberakoa) izan daitezkeen modem bidez funtzionatzen duten mezularitza zerbitzuak dira. Hori esplikatu ondoren, Interneten historia edo eboluzioa laburki esplikatzen du ARPAnet delakotik abiatuz. Hori esplikatu ondoren zerbitzu garrantzitsuenak deskribatzen ditu. Gaur egun mundu osoan ezagunak diren Email-ak edo News-ak esaterako. Baina horrez gain badira beste batzuk hurrengo blokeetan zatitzen dituztenak: Lehenengo taldea, fitxategiekin zerikusia duten tresnak daude. FTP da tresnetako bat (File Transfer Protocol), artxiboak ordenagailu batetik beste batera bidaltzea ahalbidetzen duen tresna; eta Archie da beste tresna, Interneten bertan fitxategiak bilatzekoa.
- 3. Bigarren taldea errekurtsoez hitz egiten du, Gopher delakoaren adibidearekin. 1991ean jaiotako tresna honek, Internetek dituen baliabideez dirau. Hirugarrenik, eta azkenik, 1995 urtetik aurrera espero ziren hobekuntzaz hitz egiten du. Horien artean bi aipatzen ditu: WAIS eta WWW. Wais ez hitz egiten dugunean, Gopher-en antzeko tresna bat dela esan genezake, baina hainbat abantailekin. Bestalde, WWW, WAISek dakan tresnarik garrantzitsuena da; hau da, dokumentu multzo handi baten sarea. Amaitzeko, testua borobiltzeko, etorkizunari buruz hitz egiten du eta esaten du etorkizunean teknologia bidez telebista erabili ahalko da sareetara konektatzeko. Egia esan bete betan asmatu zuten baina, uste ote zuten sare horren dimentsioa halakoa izango zenik? Ziur nago ezetz. Baina gu ezta ere ez gara kontziente hurrengo urteetan egongo diren aldaketez.