ºÝºÝߣ

ºÝºÝߣShare a Scribd company logo

Wegdekreflectie en slimmer/groener asfalt artikel in Leeuwarder Courant 05-11-2016

•
•
Piet Zijlstra
Piet Zijlstra
1 of 1
Download to read offline
05 november 2016, pag. 34 Naar slimmer en groener asfalt Op wat kleurschakeringen na lijken asfaltwegen al- lemaal op elkaar. Schijn bedriegt. Veiligheid, ener- giebesparing, lawaainormen en vergroening veran- deren in hoog tempo ons wegennet. DICK OFFRINGA V oor de buitenstaander is asfalt ‘dat zwarte wegdek’. Oké, we kennen de zoab- revolutie(sinds1973),open asfalt dat de weg veiliger maakt door de snelle afvoer van regenwater, maar dat ’s winters ook bijzonder glad kan zijn. We kennen ook al en- kele tientallen jaren rode fietsstro- ken, terwijl tegenwoordig ook steeds meer gelijkwaardige kruisingen van gekleurd asfalt worden voorzien om beter op te vallen. Hoe betrekkelijk die zichtbare wij- zigingen soms ook mogen zijn, on- derhuids zijn grote veranderingen gaande, weet Piet Zijlstra van advies- bureau PolyCiviel in Leek. Het moet allemaal veiliger, stiller en groener. Dus zien we reflecterende deklagen, veiliger zoab, kouder te mengen as- falt (leab), toepassing van rubber en kleuren alsmede het gebruik van vorstdetectiesensoren. De noordelij- ke asfaltcentrales in Heerenveen, Kootstertille, Westerbroek en Stap- horst produceren het allemaal op re- cept van de wegenbouwers. Zijlstra adviseert wegenbouwers en opdrachtgevers – vaak gemeen- ten, provincies, Rijkswaterstaat en natuurbeheerders – bij de aanleg van wegen, fietspaden en tunnels. Er ver- andert niet alleen veel, de verande- ringen gaan vaak sneller dan regle- menten kunnen bijbenen. Zijlstra: ,,Dit betekent dat op- drachtgevers vaker hun nek moeten durven uitsteken.’’ Ze moeten vaker de beurs trekken om niet voor de goedkoopste aanbieding te gaan, maar voor de veiligste en onder- houdstechnisch beste oplossing. Zijlstra stond bij betonfabrikant Kijlstra in Drachten en Veendam aan de wieg van reflecterende straatban- den en grasstenen als bermverhar- ding. Sinds hij na een reorganisatie enkele jaren terug zijn eigen bedrijf oprichtte, is hij pleitbezorger van re- flecterend steenslag dat de veilig- heid vergroot; in tegenstelling tot ouderwets asfalt ontbreekt bij regen de vervelende schittering. De weg is beter zichtbaar, zowel overdag als in het donker. Met de vergrijzing van de bevolking neemt het maatschap- pelijk belang hiervan toe, stelt hij, want naarmate de mens ouder wordt, heeft hij meer licht nodig om goed te zien. Het toepassen van reflecterende steenslag maakt de weg duurder. ,,Zo’n 1,5 euro per vierkante meter’’, rekent Zijlstra voor om vervolgens daar enkele extra voordelen tegen- over te stellen. ,,Onder zonnige om- standigheden kan zwart asfalt op- warmen tot 73 graden Celsius, bij ge- bruik van reflecterend steenslag maar tot 53, 54 graden. Je hebt daar- door minder opwarming in steden. En minder spoorvorming. Door dat laatste kun je het wegenonderhoud gauw met twee jaar opschuiven.’’ In combinatie met led-lampen zorgt de reflectielaag voor een even- wichtige verlichting van de straat, waardoor een energiebesparing van 30 procent haalbaar is. Bovendien leidt veiliger asfalt tot minder onge- vallen en daarmee tot minder leed en zorgkosten. ,,We zijn door ver- keersongevallen jaarlijks 12 miljard euro kwijt aan zorg, filevorming en uitkeringen. Met een relatief kleine investering kun je daarop misschien wel 10 procent besparen.’’ Er gebeurt al het nodige. Wegen worden met behulp van reflecterend asfalt visueel versmald waardoor au- tomobilisten langzamer gaan rijden. Fietspaden krijgen reflecterende deklagen of banden, wat de fietsvei- ligheid in het donker vergroot. Re- flecterende steenslag wordt in tun- nels gebruikt om de overgang naar daglicht weg te nemen en tegelijk flink op energie te besparen. Uit kostenbesparing is rood emul- sie-asfaltbeton ontwikkeld: een 5 millimeter dikke herstellaag voor fietspaden,voorzienvanreflecteren- de steenslag. ,,Even polijsten en het fietspad is veiliger en weer voor acht jaar onderhoudsvrij.’’ Kostenbespa- rend is ook de toepassing van een herstellaag voor zoab. ,,We staan echt op een kantel- punt’’, stelt Ralph Venema, product- ontwikkelaar bij Icopal Esha in Gro- ningen, producent van bitumen, de stof waarmee stenen, steenslag, bre- kerzand en andere vulstoffen tot een wegdek kunnen worden gesmeed. ,,Om de afhankelijkheid van aardolie – de grondstof voor dit ‘bindmiddel’ – te verkleinen, is een zoektocht gaande naar alternatieve grondstof- fen.’’ Tegelijkertijd is er de roep om verlaging van de CO2-uitstoot, naar sterkere wegen vanwege de grotere verkeersintensiteit en naar verlen- ging van de levensduur van wegen, aldus Venema. Niet dat het iets van de laatste ja- ren is. ,,Innovatie in de wegenbouw is iets van de lange adem’’, verklaart Venema. De milieuvriendelijke aan- pak moet ook een lange levensduur kennen, anders valt het milieuvoor- deel weer weg, legt hij uit. Esha past al sinds 2003 koolzaad- olietoealsvervangervan–verboden – oplosmiddelen in bitumen. Sinds 2005 verkoopt het bedrijf Pen-Tack, om een asfaltlaag te herstellen en de levensduur ervan te verlengen. Rijkswaterstaat gaat na verschillen- de proeven deze methode binnen- kort grootschalig op snelwegen toe- passen, weet Venema. Ondertussen is volledig herge- bruik van oud asfalt haalbaar. Ver- mengd met schuimbitumen kan een oude asfaltlaag worden verwerkt tot een nieuwe ondergrond voor een weg. ,,Scheelt grondstoffen, geeft minder CO2-uitstoot en de onder- grond is nog sterker ook.’’ Nieuwe ontwikkelingen hebben steeds vaker te maken met het ge- bruik van ‘biobased’ materialen. Op laboratoriumschaal is de toepassing van lignine – de lijmstof in planten en bomen – als vervanger van bitu- men op aardoliebasis geslaagd. Ve- nema:,,Wedenkendaarmeevolgend jaar praktijkproeven te kunnen ne- men.’’ Die zijn vooral nodig om de lange levensduur aan te tonen. Esha werkt hierbij nauw samen met onderzoeksinstituut TNO. Dave van Vliet van TNO meldt ‘dat je tot 50 procent van de bitumen door lignine kunt vervangen’. En dan nog iets be- langrijks: lignine is ‘in overvloed aanwezig op aarde’. Ondertussen proberen de makers het asfalt ook anderszins te vergroe- nen. Leab (laag energie-absorberend asfaltbeton) is daarvan een voor- beeld. De productie vergt minder energie. ,,Dit asfalt kan bij een tem- peratuur van 95 graden Celsius wor- den gemengd in plaats van bij de ge- bruikelijke 160 graden’’, vertelt Zijl- stra. Soms zit de vergroening in de- tails: zo is het mogelijk uit gebruikt toiletpapier cellulose te halen waar- mee de grondstoffen van asfalt beter gemengd worden. Roelofs heeft in Friesland deze ‘afdruip-remmer’ met succes toegepast. Stiller asfalt is er al, na proeven met laagdiktes en de grootte van de korrel (steenslag en brekerzand) in het asfalt. Die ontwikkeling staat niet stil. Zo wordt nu fluisterasfalt beproefd. In Sebaldeburen is on- langs een proefvlak gelegd met stil en reflecterend asfalt. Het maakt het dorp leefbaarder en vergroot bij duisternis het zicht. Aannemer Oos- terhof Holman in Grijpskerk, die bij die ontwikkeling is betrokken, heeft onlangs ook wegen in de stad Gro- ningen van dit mengsel voorzien. Daarnaast zijn er testen gaande met asfalt waarin rubber van verma- len autobanden is verwerkt. Zijlstra: ,,De gedachte erachter is dat rubber op rubber minder lawaai maakt.’’ Te- gelijkertijd zijn er zoektochten naar stiller en stroever asfalt zonder de rolweerstand te vergroten. Ofwel een stillere weg met een kortere remweg zonder dat het benzinever- bruik stijgt. Zijlstra meldt nog een doorbraak. ,,Overenkelemaandenzaldenieuwe nationale richtlijn voor openbare verlichting van kracht worden in Ne- derland. Daarin wordt voor het eerst aandacht besteed aan het effect van wegdekreflectie op sociale veilig- heid. Meer specifiek: die verlichting levert een bijdrage aan het goed kun- nen waarnemen en herkennen van gezichten en lichaamstaal. Een pri- meur in Europa.’’ ‘Innovatie in wegenbouw is iets van lange adem’ Verjongingskuur Zand, uit aardolie gedestilleerd bitumen, steen, steenslag en vulstoffen. Ziedaar de gangbare samenstelling van asfalt. Nu niet denken dat het een modern pro- duct is. Volgens het tijdschrift Quest kende het Babylonische Rijk 600 jaar voor Christus al een vorm van asfalt. De eerste asfaltweg in Europa dateert volgens het maga- zine van 1835: Place de la Con- corde in Parijs. Sindsdien is een groot deel van Nederland voorzien van asfaltwegen. Asfalteringswerkzaamheden op snelwegen zorgen voor verkeers- hinder. Het vervangen van een asfaltlaag vergt gauw 18 uur. Om dit proces te bekorten is een ver- jongingscrème ontwikkeld, die snel in 7 uur kan worden aangebracht en tegelijkertijd de levensduur van een zoab-weg met zeker drie tot vijf jaar jaar verlengt. Bijna zes jaar hebben Rijkswater- staat, TU Delft en TNO samen met de aannemers Heijmans, BAM Wegen, Latexfalt en Icopal Esha (Groningen) aan de ontwikkeling ervan gewerkt. De crème heelt scheurtjes en zorgt ervoor dat de bitumen de stenen weer beter vasthouden. In dit geval lopen gemeenten en provinciale overheden ver voor op Rijkswaterstaat. Esha past de crème onder de naam Pen-Tack al sinds 2005 toe. Zoab (zeer open asfaltbeton) is ontwikkeld vanwege de geluidsre- ductie maar ook om regenwater snel af te voeren, wat het autorij- den veiliger maakt. Nadeel ervan was dat zoab-wegen ’s winters extra glad werden door opvriezend water en modder in de poriën. Als antwoord hierop is het twee-lagen- zoab ontwikkeld. De bovenste laag is stroever dan de onderste. Ook is het mengsel van de toplaag fijner waardoor minder opvriezing ont- staat en vuil beter wordt gefilterd. De onderste laag is grover voor een betere waterafvoer. Variaties in asfalt zijn vooral bedoeld om de veiligheid van de weggebruiker te verhogen, het geluid te beperken en ledverlichting sneller effectief te maken, aldus Piet Zijlstra. FOTO POLYCIVIEL.NL Piet Zijlstra.Piet Zijlstra. FOTO GEERT JOB SEVINK

More Related Content

Wegdekreflectie en slimmer/groener asfalt artikel in Leeuwarder Courant 05-11-2016

  • 1. 05 november 2016, pag. 34 Naar slimmer en groener asfalt Op wat kleurschakeringen na lijken asfaltwegen al- lemaal op elkaar. Schijn bedriegt. Veiligheid, ener- giebesparing, lawaainormen en vergroening veran- deren in hoog tempo ons wegennet. DICK OFFRINGA V oor de buitenstaander is asfalt ‘dat zwarte wegdek’. Oké, we kennen de zoab- revolutie(sinds1973),open asfalt dat de weg veiliger maakt door de snelle afvoer van regenwater, maar dat ’s winters ook bijzonder glad kan zijn. We kennen ook al en- kele tientallen jaren rode fietsstro- ken, terwijl tegenwoordig ook steeds meer gelijkwaardige kruisingen van gekleurd asfalt worden voorzien om beter op te vallen. Hoe betrekkelijk die zichtbare wij- zigingen soms ook mogen zijn, on- derhuids zijn grote veranderingen gaande, weet Piet Zijlstra van advies- bureau PolyCiviel in Leek. Het moet allemaal veiliger, stiller en groener. Dus zien we reflecterende deklagen, veiliger zoab, kouder te mengen as- falt (leab), toepassing van rubber en kleuren alsmede het gebruik van vorstdetectiesensoren. De noordelij- ke asfaltcentrales in Heerenveen, Kootstertille, Westerbroek en Stap- horst produceren het allemaal op re- cept van de wegenbouwers. Zijlstra adviseert wegenbouwers en opdrachtgevers – vaak gemeen- ten, provincies, Rijkswaterstaat en natuurbeheerders – bij de aanleg van wegen, fietspaden en tunnels. Er ver- andert niet alleen veel, de verande- ringen gaan vaak sneller dan regle- menten kunnen bijbenen. Zijlstra: ,,Dit betekent dat op- drachtgevers vaker hun nek moeten durven uitsteken.’’ Ze moeten vaker de beurs trekken om niet voor de goedkoopste aanbieding te gaan, maar voor de veiligste en onder- houdstechnisch beste oplossing. Zijlstra stond bij betonfabrikant Kijlstra in Drachten en Veendam aan de wieg van reflecterende straatban- den en grasstenen als bermverhar- ding. Sinds hij na een reorganisatie enkele jaren terug zijn eigen bedrijf oprichtte, is hij pleitbezorger van re- flecterend steenslag dat de veilig- heid vergroot; in tegenstelling tot ouderwets asfalt ontbreekt bij regen de vervelende schittering. De weg is beter zichtbaar, zowel overdag als in het donker. Met de vergrijzing van de bevolking neemt het maatschap- pelijk belang hiervan toe, stelt hij, want naarmate de mens ouder wordt, heeft hij meer licht nodig om goed te zien. Het toepassen van reflecterende steenslag maakt de weg duurder. ,,Zo’n 1,5 euro per vierkante meter’’, rekent Zijlstra voor om vervolgens daar enkele extra voordelen tegen- over te stellen. ,,Onder zonnige om- standigheden kan zwart asfalt op- warmen tot 73 graden Celsius, bij ge- bruik van reflecterend steenslag maar tot 53, 54 graden. Je hebt daar- door minder opwarming in steden. En minder spoorvorming. Door dat laatste kun je het wegenonderhoud gauw met twee jaar opschuiven.’’ In combinatie met led-lampen zorgt de reflectielaag voor een even- wichtige verlichting van de straat, waardoor een energiebesparing van 30 procent haalbaar is. Bovendien leidt veiliger asfalt tot minder onge- vallen en daarmee tot minder leed en zorgkosten. ,,We zijn door ver- keersongevallen jaarlijks 12 miljard euro kwijt aan zorg, filevorming en uitkeringen. Met een relatief kleine investering kun je daarop misschien wel 10 procent besparen.’’ Er gebeurt al het nodige. Wegen worden met behulp van reflecterend asfalt visueel versmald waardoor au- tomobilisten langzamer gaan rijden. Fietspaden krijgen reflecterende deklagen of banden, wat de fietsvei- ligheid in het donker vergroot. Re- flecterende steenslag wordt in tun- nels gebruikt om de overgang naar daglicht weg te nemen en tegelijk flink op energie te besparen. Uit kostenbesparing is rood emul- sie-asfaltbeton ontwikkeld: een 5 millimeter dikke herstellaag voor fietspaden,voorzienvanreflecteren- de steenslag. ,,Even polijsten en het fietspad is veiliger en weer voor acht jaar onderhoudsvrij.’’ Kostenbespa- rend is ook de toepassing van een herstellaag voor zoab. ,,We staan echt op een kantel- punt’’, stelt Ralph Venema, product- ontwikkelaar bij Icopal Esha in Gro- ningen, producent van bitumen, de stof waarmee stenen, steenslag, bre- kerzand en andere vulstoffen tot een wegdek kunnen worden gesmeed. ,,Om de afhankelijkheid van aardolie – de grondstof voor dit ‘bindmiddel’ – te verkleinen, is een zoektocht gaande naar alternatieve grondstof- fen.’’ Tegelijkertijd is er de roep om verlaging van de CO2-uitstoot, naar sterkere wegen vanwege de grotere verkeersintensiteit en naar verlen- ging van de levensduur van wegen, aldus Venema. Niet dat het iets van de laatste ja- ren is. ,,Innovatie in de wegenbouw is iets van de lange adem’’, verklaart Venema. De milieuvriendelijke aan- pak moet ook een lange levensduur kennen, anders valt het milieuvoor- deel weer weg, legt hij uit. Esha past al sinds 2003 koolzaad- olietoealsvervangervan–verboden – oplosmiddelen in bitumen. Sinds 2005 verkoopt het bedrijf Pen-Tack, om een asfaltlaag te herstellen en de levensduur ervan te verlengen. Rijkswaterstaat gaat na verschillen- de proeven deze methode binnen- kort grootschalig op snelwegen toe- passen, weet Venema. Ondertussen is volledig herge- bruik van oud asfalt haalbaar. Ver- mengd met schuimbitumen kan een oude asfaltlaag worden verwerkt tot een nieuwe ondergrond voor een weg. ,,Scheelt grondstoffen, geeft minder CO2-uitstoot en de onder- grond is nog sterker ook.’’ Nieuwe ontwikkelingen hebben steeds vaker te maken met het ge- bruik van ‘biobased’ materialen. Op laboratoriumschaal is de toepassing van lignine – de lijmstof in planten en bomen – als vervanger van bitu- men op aardoliebasis geslaagd. Ve- nema:,,Wedenkendaarmeevolgend jaar praktijkproeven te kunnen ne- men.’’ Die zijn vooral nodig om de lange levensduur aan te tonen. Esha werkt hierbij nauw samen met onderzoeksinstituut TNO. Dave van Vliet van TNO meldt ‘dat je tot 50 procent van de bitumen door lignine kunt vervangen’. En dan nog iets be- langrijks: lignine is ‘in overvloed aanwezig op aarde’. Ondertussen proberen de makers het asfalt ook anderszins te vergroe- nen. Leab (laag energie-absorberend asfaltbeton) is daarvan een voor- beeld. De productie vergt minder energie. ,,Dit asfalt kan bij een tem- peratuur van 95 graden Celsius wor- den gemengd in plaats van bij de ge- bruikelijke 160 graden’’, vertelt Zijl- stra. Soms zit de vergroening in de- tails: zo is het mogelijk uit gebruikt toiletpapier cellulose te halen waar- mee de grondstoffen van asfalt beter gemengd worden. Roelofs heeft in Friesland deze ‘afdruip-remmer’ met succes toegepast. Stiller asfalt is er al, na proeven met laagdiktes en de grootte van de korrel (steenslag en brekerzand) in het asfalt. Die ontwikkeling staat niet stil. Zo wordt nu fluisterasfalt beproefd. In Sebaldeburen is on- langs een proefvlak gelegd met stil en reflecterend asfalt. Het maakt het dorp leefbaarder en vergroot bij duisternis het zicht. Aannemer Oos- terhof Holman in Grijpskerk, die bij die ontwikkeling is betrokken, heeft onlangs ook wegen in de stad Gro- ningen van dit mengsel voorzien. Daarnaast zijn er testen gaande met asfalt waarin rubber van verma- len autobanden is verwerkt. Zijlstra: ,,De gedachte erachter is dat rubber op rubber minder lawaai maakt.’’ Te- gelijkertijd zijn er zoektochten naar stiller en stroever asfalt zonder de rolweerstand te vergroten. Ofwel een stillere weg met een kortere remweg zonder dat het benzinever- bruik stijgt. Zijlstra meldt nog een doorbraak. ,,Overenkelemaandenzaldenieuwe nationale richtlijn voor openbare verlichting van kracht worden in Ne- derland. Daarin wordt voor het eerst aandacht besteed aan het effect van wegdekreflectie op sociale veilig- heid. Meer specifiek: die verlichting levert een bijdrage aan het goed kun- nen waarnemen en herkennen van gezichten en lichaamstaal. Een pri- meur in Europa.’’ ‘Innovatie in wegenbouw is iets van lange adem’ Verjongingskuur Zand, uit aardolie gedestilleerd bitumen, steen, steenslag en vulstoffen. Ziedaar de gangbare samenstelling van asfalt. Nu niet denken dat het een modern pro- duct is. Volgens het tijdschrift Quest kende het Babylonische Rijk 600 jaar voor Christus al een vorm van asfalt. De eerste asfaltweg in Europa dateert volgens het maga- zine van 1835: Place de la Con- corde in Parijs. Sindsdien is een groot deel van Nederland voorzien van asfaltwegen. Asfalteringswerkzaamheden op snelwegen zorgen voor verkeers- hinder. Het vervangen van een asfaltlaag vergt gauw 18 uur. Om dit proces te bekorten is een ver- jongingscrème ontwikkeld, die snel in 7 uur kan worden aangebracht en tegelijkertijd de levensduur van een zoab-weg met zeker drie tot vijf jaar jaar verlengt. Bijna zes jaar hebben Rijkswater- staat, TU Delft en TNO samen met de aannemers Heijmans, BAM Wegen, Latexfalt en Icopal Esha (Groningen) aan de ontwikkeling ervan gewerkt. De crème heelt scheurtjes en zorgt ervoor dat de bitumen de stenen weer beter vasthouden. In dit geval lopen gemeenten en provinciale overheden ver voor op Rijkswaterstaat. Esha past de crème onder de naam Pen-Tack al sinds 2005 toe. Zoab (zeer open asfaltbeton) is ontwikkeld vanwege de geluidsre- ductie maar ook om regenwater snel af te voeren, wat het autorij- den veiliger maakt. Nadeel ervan was dat zoab-wegen ’s winters extra glad werden door opvriezend water en modder in de poriën. Als antwoord hierop is het twee-lagen- zoab ontwikkeld. De bovenste laag is stroever dan de onderste. Ook is het mengsel van de toplaag fijner waardoor minder opvriezing ont- staat en vuil beter wordt gefilterd. De onderste laag is grover voor een betere waterafvoer. Variaties in asfalt zijn vooral bedoeld om de veiligheid van de weggebruiker te verhogen, het geluid te beperken en ledverlichting sneller effectief te maken, aldus Piet Zijlstra. FOTO POLYCIVIEL.NL Piet Zijlstra.Piet Zijlstra. FOTO GEERT JOB SEVINK