ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

Lise 11.hafta ozgurluk ve sorumluluk

•Download as PPTX, PDF•
•
S
serizci

ozgurluk ve sorumluluk

1 of 21
Download to read offline
Özgürlük ve Sorumluluk
• Amaç: Öğrencilerin özgürlük ve sorumluluk kavramları arasındaki ilişkiyi kavramalarına yardımcı olmak. • • Süreç: Okuma parçasında belirtilen bilgiler öğrencilere uygun bir şekilde anlatılır. Öğrencilerle özgürlük ve sorumluluk kavramlarının anlamlarını kısaca tartışın. Sınıfı beş gruba ayırın. Her gruba birer adet “Örnek Hikâyeler Formu” vererek her hikâyeyi okuduktan sonra sorular üzerinde tartışarak cevaplarını kaydetmelerini isteyin. İşlemler tamamlandıktan sonra grup temsilcilerinden cevaplarını sınıfla paylaşmalarını isteyin. Aşağıdakilere benzer soruları sınıfa yönelterek grup etkileşimini başlatın.
• Soruları cevaplarken güçlük çektiniz mi? Niçin? • Hikâyelerin kahramanları arasında özgürlüğü yanlış yorumlayanlar var mıydı? Kimler? Niçin? • Hikâyelere benzer durumlarla karşılaştınız mı? Nasıl? • Gerçek özgürlük var mıdır? • Sizce özgürlüğümüzün sınırı var mı? Varsa bu sınır nerelerde başlar? • Bir davranışın sorumlu bir davranış olup olmadığına nasıl karar verirsiniz? • Öğrenci olarak; Kimlere karşı ne gibi sorumluluklarımız var? •
• Not: Soruların cevapları tahtaya yazılır. • • Okuma Parçası: • TDK’nin sitesinde “özgürlük” yazınca şu çıkıyor.”Herhangi bir kısıtlamaya, zorlamaya bağlı olmaksızın düşünme veya davranma, herhangi bir şarta bağlı olmama durumu”... • • Peki, özgürlüğün sınırları olur mu? OLUR... • Özgürlük, herkesin aklına estiği gibi davranması demek değildir. Çünkü bu dünyada hiçbirimiz tek başımıza yaşamıyoruz. Bu bağlamda söylenmiş olan, "Her insanın özgürlüğünün sınırı, bir başka insanın özgürlüğünün sınırına kadardır" sözü doğru bir sözdür, ama ne yazık ki uygulamalar bunu yansıtmıyor. •
• Bütün bu sözlerden, özgürlüklerin önündeki en büyük engelin yine insan olduğu gibi bir sonuç çıkarmak da olanaklıdır ve işin kötüsü de budur. • • Konuyla ilgili ulusal, uluslararası ve evrensel yasalar; insan hakları, kadın hakları, çocuk hakları, hayvan hakları, yaya hakları... Gibi çalışmalar, insanın kendi cinsinin ve öteki canlıların özgürlüklerini kısıtlamasının önünü kesmeye yöneliktir. • • Çocuk kendi başına bir karar verdiğinde; bu kararın kendi yaşamı üzerindeki etkileri konusunda bir sorumluluk alacak ve belli oranda bir riske girecektir. Bu risk ona ağır gelse bile, sonuçta kendisine bazı deneyimler kazandıracaktır. Kendi verdiği kararlar sonucu çocuğun olumlu şeyler elde etmesi, ona verdiği kararın doğru olduğunu öğrenecek
• olumsuz şeyler yaşaması ise, bu deneyimin ona daha sonraki denemeler için katkıda bulunmasına sağlayacaktır. Bu deneyimler sonuçta, çocukta güven ve sorumluluk duygusunun gelişmesinde önemli adımlar olarak düşünülmektedir. • • Bağımsızlık ve kişisel sorumluluk ancak uzun zaman süreci içinde, yavaş yavaş ve alıştırmalarla verilebilir. Hangi yaşta olursa olsun, herkesin belirli sınırlara gereksinimi vardır. Hem toplumsal yaşantıda uyumlu olabilmek, hem kişisel iç huzuru ve dengeyi sağlayabilmek için; kişinin belirli sınırlarının olmasına gerek vardır. Bu sınırlar, kişisel bütünlüğü koruyabilmek ve başkalarıyla iletişimde açık ve net olabilmek için de gereklidir. Bu sınırlar aynı zamanda, kişinin kendini hangi alanlarda ve nereye kadar geliştirebileceğinin da bir ölçüsü gibi düşünülebilir.
• Çocukların sınırları, önce anne baba olmak üzere çevre ve toplum tarafından belirlenmektedir. Aile, okul, meslek eğitimi, maddi durum, ev durumu gibi aileye değişen etkenler yanı sıra; alienin çocuk yetiştirme biçimleri, tüm alanlarıyla eğitim ve öğretim, toplumdaki sosyal ve kültürel değer yargıları da bu sınırların belirlenmesinde çok önem taşıyan değişkenlerdir. • • Madde bağımlılığı tehlikesi ile ilgili olarak anne babaların bilmesi gereken önemli özelliklerden biri; çocukları ve gençleri bağımsız olarak yetiştirebilmenin, onları madde bağımlılığından uzak tutabilecek en önemli etkenlerden biri olduğudur.
• Maddeler, ancak kullanıldığında bağımlılık oluştururlar. Bağımlılık yapan maddelerin tümü ortadan kaldırılması mümkün olmayacağına göre; kişinin bu maddeleri kullanmama gücünün gelişmiş olması en temel özellik gibi görünmektedir. Kişinin madde kullanması için, maddeye hayır deme gücünün olmaması ve madde kullanımı konusunda önceden istekli olması gerekir. Bir başka deyişle, maddeye hayır diyemeyen ve kendisiyle ilgili sorumluluk duygusu yeterince gelişmemiş olan kişilerde maddeye alışma tehlikesi çok daha fazla olduğu söylenebilir.
• Çocuklara sorumluluk duygusunu verebilmek, onları madde bağımlılığından uzak tutabilecek en önemli unsurdur. Çocukları bağımsız olarak yetiştirmenin ne olduğu; onlara güven ve bağımsızlık duygusunu kazandıran bir eğitim yaklaşımının nasıl olacağı soruları hep akla gelmektedir. • • Bunu anlayabilmek için, çocukların, kendilerine has özgürlük ve serbestlikleri olması; ancak her şeyde olduğu gibi, bu özgürlüğünde sınırlarının iyi tanımlanması gerektiği bilinmelidir.
• Çocukların kendilerine güvenebilmeleri, kişilik sahibi olabilmeleri için yalnız başlarına, anne-babasız hareket edebilecekleri alanlara gereksim bulunmaktadır. Anne-babaya düşen görev, çocuklarına bu serbest alanda yol göstermek; ancak bu serbestliğin sınırlarını da açık olarak belirlemektir. • • Bu nedenle; çocukların belirli konularda; yaşlarına uygun olarak ve kendi başlarına serbest hareket edebilmeleri, onların kendi davranışlarını kontrol edebilmeleri için çok önemlidir.
• Çocukların sınırlarının nasıl ve ne oranda olması gerektiği aile tarafından belirlenirken; kuşkusuz, çocuğun kendinden getirdiği yaratılış özellikleri de bunda etkili olmaktadır. Daha bebeklikten başlayan bu sınırlar, çocuğun gereksinimleri ve ailenin tutumuna göre, her yaş için farklı düzey ve biçimde olmak üzere yeniden ayarlanmalıdır. Çocuk ve gencin sınırları; • Esnek ama gevşek değil • Belirli ama katı değil • Tutarlı ama değişmez değil • Yaptırımı olan ama zorlayıcı değil • • Nitelikte olmalıdır. Kuşkusuz, bu sınırların belirlenmesine, çocuk ve gencin gereksinimleri, beklentileri, dilekleri de önemsenmeli; gelişen topluma göre güncel değerler göz önüne alınmalı; çocuk ve gencin de bu oluşumda payının olmasına dikkat edilmelidir.
• Çocuğa belirlenen sınırların çok geniş ve gevşek olması; bir anlamda "sınır olmaması" anlamına gelmektedir. Bu durumda çocuk ve genç: • Gerçek yaşamda neyi, ne zaman, nerede, nasıl yapacağını öğrenmemekte, • Davranışlarını ayarlama ve kontrol edebilmeyi becerememekte, • Gerçek yaşamdaki ilişkileri tam anlamıyla kavrayamamakta, • İnsanlarla ve toplumla olan ilişkilerini ayarlayamamakta, • Kendi sınırlarının nerede bittiği ve başkalarının özgürlüğünün nerede başladığını kestirememekte, • Sosyal uyum ve iletişimde ciddi sorunlarla karşı karşıya kalmaktadır.
• Bunun tersine, çocuğa gereksiz engellemeler ve yasaklardan oluşan bir sınır belirlenmesi; "çocuğun kişiliğinin aşırı sınırlanması" demektir. Bu durum, çocuk ve gencin yaşam becerilerinin gelişmesinde engelleyici rol oynamakta; güvensizlik, karamsarlık ve kuşku duyguları ve bunların neden olduğu yeni psikososyal sorunlara yol açmaktadır. Sınır ve sorumlulukların kesin olarak belirlenmediği, anne baba arasında belirgin tutum farklılıkları olduğu, aynı konuda farlı zamanlarda farklı sınırların söz konusu olduğu durumlar; "belirsizlik, tutarsızlık ve güvenilmezlik" olarak değerlendirilmektedir. Böyle bir durumda, çocuk ve genci, kendi davranışlarını ayarlama, karar verme ve sorumluluk almada sorun yaşamasına neden olacaktır.
• ÖRNEK HİKAYELER FORMU • Hikâye I: • Atatürk İlköğretim Okulu Futbol Takımı okullar arası ligde oynayan oldukça güçlü bir takımdı. Bu sezon da oldukça başarılılardı. Mehmet Yavuz takımın en iyi oyuncusu idi. Hemen her maçta gol atıyordu. Takımın bu sezondaki en önemli maçı önümüzdeki hafta Ramazan Bayramının üçüncü günü yapılacaktı. Bu maç kimin finalist olacağını belirleyecekti. Perşembe gününe kadar her şey yolunda gidiyordu. Ancak o gün Mehmet Yavuz arkadaşlarına bayramda ailesinin üç günlüğüne memleketlerine gideceğini ve kendisinin de onlara katılmasını istediklerini bu yüzden maçta oynayamayacağını söyledi. Takım arkadaşları buna çok üzüldüler ve sinirlendiler. Onu ikna etmeye uğraştılar. Ancak Mehmet Yavuz "istediğim her şeyi yapmakta özgürüm " diyordu.
• Sorular: • Mehmet Yavuz ailesine mi, takım arkadaşlarına mı yoksa kendine karşı mı sorumludur? Niçin? • Mehmet Yavuz 'un ailesinin takıma karşı sorumluluğu var mıdır? Niçin? • Mehmet Yavuz 'un ailesini, seyahati iptal etme ya da Mehmet Yavuz 'un kalması konusunda ikna etmek kimin sorumluluğundadır? • Mehmet Yavuz, ailesi seyahate karar vermeden önce, onları oynayacakları önemli maç konusunda bilgilendirmekten sorumlu mu idi? • Mehmet Yavuz bu durum karşısında ne yapacağı konusunda ne kadar özgürlüğe sahiptir?
• Hikâye II: • Selehattin'in Babası bir şirkette önemli bir görevde 15 yıldır çalışıyordu. Geliri oldukça iyi idi. Bu nedenle de Selehattin istediği her şeye kolayca sahip olabiliyordu. Bir gün babası aniden, yaptığı işten nefret ettiğini, artık dayanamayacağını ve işinden ayrılıp bir süre işsiz gezeceğini söyledi. • • Yıllardır babası ona liseyi bitirdiğinde bir araba alacağını ve dil öğrenmek için onu yurt dışına göndereceğini söylüyordu. Babasının işinden ayrılma kararından sonra artık bunların gerçekleşmesinin imkânı kalmamıştı. Ayrıca babası Selehattin 'e bundan böyle harçlık da veremeyeceğini, temel ihtiyaçlarının dışındaki isteklerini okuldan artan zamanlarında çalışarak kazanacağı para ile karşılaması gerektiğini söyledi.
• Selehattin bu duruma şiddetle karşı çıktı. Babasının ona harçlık vermekle yükümlü olduğunu, ayrıca ona bir araba ve yurt dışı seyahati borçlu olduğunu ısrarla belirtti. Babasının ailenin diğer fertlerine danışmadan işten ayrılma kararı vermeye hakkı olmadığını da ekledi. Babası ise onun kendi kararına karışamayacağını, istediğini yapmakta özgür olduğunu söyledi. • • Sorular: • Selehattin'in babasının Selehattin'e ve ailesinin diğer üyelerine karşı temel sorumlulukları nelerdir? • İşinden ayrılma özgürlüğü ya da hakkına sahip midir? Niçin?
• Selehattin'e harçlık vermek, ona araba almak ve yurt dışına göndermekten sorumlu mudur? Niçin? • Selehattin'in babasının kendisine karşı sorumlulukları nelerdir? • Selehattin babasının bu zor döneminde ona karşı kibar ve anlayışlı olmak konusunda sorumlu mudur? • • Hikâye III: • Oğuzhan Atakul'un bir fabrikası vardır. Bu fabrika ona zamanında çok para kazandırmıştı. Ancak yanlış yönetim kararları bu paraların hemen hepsini kaybetmesine yol açmıştı. Şimdi birçok rakip fabrika vardı, maliyetler ve işçi ücretleri gittikçe artıyordu. Fabrika güçlükle ayakta duruyordu. Ayrıca fabrika oldukça eski idi ve yeterli para olmadığı için gerekli miktarda para olmadığı için teknolojisi yenilenemiyordu. Bu iş için gerekli miktarda kredi alma ihtimali de çok zayıftı, çünkü daha önce birkaç kez aldıkları krediler zamanında ödenmemişti. Bütün bu güçlüklere rağmen fabrika 2000 kişiye iş imkânı sağlıyordu.
• Birkaç yıldan beri Oğuzhan Bey fabrikanın bacasından çıkan dumanlar nedeniyle şikâyetler alıyordu. Bölgedeki diğer fabrikaların dumanlarıyla da etkisiyle şehirde neredeyse göz gözü görmüyordu. Duman insanlarda çeşitli sağlık sorunlarına yol açıyor, hatta bazı solunum problemleri yüzünden ölen insanlar nedeniyle fabrikalar suçlanıyordu. İnsanların çevre kirliliğine yönelik duyarlılıkları artıyordu. Oğuzhan bey ne yapacağını bilmiyordu. Fabrikasında çevre kirliliği oluşturmayacak teknolojik değişiklikleri yapmasına parasızlık nedeniyle imkân yoktu. Fabrika kapatsa 2000 kişi işsiz kalacakt
• Sorular: • Oğuzhan bey istediğini yapmakta özgür müdür? Niçin? • Oğuzhan bey kime karşı sorumludur? Şehirde yaşayan insanlara mı, fabrikada çalışan işçi ve ailelerine mi, yoksa yönetim kurulu ve hissedarlarına mı? Niçin? • Oğuzhan bey sorumlu bir insan olarak ne yapmalıdır? Yeterince alamayacağından emin olmasına rağmen fabrikayı yenilemek için kredi mi aramalı? Fabrikayı mı kapatmalı? Her şeyi olduğu gibi mi sürdürmeli? Başka çözümler mi aramalı? Niçin?
Lise 11.hafta ozgurluk ve sorumluluk

More Related Content

Lise 11.hafta ozgurluk ve sorumluluk

  • 2. • Amaç: Öğrencilerin özgürlük ve sorumluluk kavramları arasındaki ilişkiyi kavramalarına yardımcı olmak. • • Süreç: Okuma parçasında belirtilen bilgiler öğrencilere uygun bir şekilde anlatılır. Öğrencilerle özgürlük ve sorumluluk kavramlarının anlamlarını kısaca tartışın. Sınıfı beş gruba ayırın. Her gruba birer adet “Örnek Hikâyeler Formu” vererek her hikâyeyi okuduktan sonra sorular üzerinde tartışarak cevaplarını kaydetmelerini isteyin. İşlemler tamamlandıktan sonra grup temsilcilerinden cevaplarını sınıfla paylaşmalarını isteyin. Aşağıdakilere benzer soruları sınıfa yönelterek grup etkileşimini başlatın.
  • 3. • Soruları cevaplarken güçlük çektiniz mi? Niçin? • Hikâyelerin kahramanları arasında özgürlüğü yanlış yorumlayanlar var mıydı? Kimler? Niçin? • Hikâyelere benzer durumlarla karşılaştınız mı? Nasıl? • Gerçek özgürlük var mıdır? • Sizce özgürlüğümüzün sınırı var mı? Varsa bu sınır nerelerde başlar? • Bir davranışın sorumlu bir davranış olup olmadığına nasıl karar verirsiniz? • Öğrenci olarak; Kimlere karşı ne gibi sorumluluklarımız var? •
  • 4. • Not: Soruların cevapları tahtaya yazılır. • • Okuma Parçası: • TDK’nin sitesinde “özgürlük” yazınca şu çıkıyor.”Herhangi bir kısıtlamaya, zorlamaya bağlı olmaksızın düşünme veya davranma, herhangi bir şarta bağlı olmama durumu”... • • Peki, özgürlüğün sınırları olur mu? OLUR... • Özgürlük, herkesin aklına estiği gibi davranması demek değildir. Çünkü bu dünyada hiçbirimiz tek başımıza yaşamıyoruz. Bu bağlamda söylenmiş olan, "Her insanın özgürlüğünün sınırı, bir başka insanın özgürlüğünün sınırına kadardır" sözü doğru bir sözdür, ama ne yazık ki uygulamalar bunu yansıtmıyor. •
  • 5. • Bütün bu sözlerden, özgürlüklerin önündeki en büyük engelin yine insan olduğu gibi bir sonuç çıkarmak da olanaklıdır ve işin kötüsü de budur. • • Konuyla ilgili ulusal, uluslararası ve evrensel yasalar; insan hakları, kadın hakları, çocuk hakları, hayvan hakları, yaya hakları... Gibi çalışmalar, insanın kendi cinsinin ve öteki canlıların özgürlüklerini kısıtlamasının önünü kesmeye yöneliktir. • • Çocuk kendi başına bir karar verdiğinde; bu kararın kendi yaşamı üzerindeki etkileri konusunda bir sorumluluk alacak ve belli oranda bir riske girecektir. Bu risk ona ağır gelse bile, sonuçta kendisine bazı deneyimler kazandıracaktır. Kendi verdiği kararlar sonucu çocuğun olumlu şeyler elde etmesi, ona verdiği kararın doğru olduğunu öğrenecek
  • 6. • olumsuz şeyler yaşaması ise, bu deneyimin ona daha sonraki denemeler için katkıda bulunmasına sağlayacaktır. Bu deneyimler sonuçta, çocukta güven ve sorumluluk duygusunun gelişmesinde önemli adımlar olarak düşünülmektedir. • • Bağımsızlık ve kişisel sorumluluk ancak uzun zaman süreci içinde, yavaş yavaş ve alıştırmalarla verilebilir. Hangi yaşta olursa olsun, herkesin belirli sınırlara gereksinimi vardır. Hem toplumsal yaşantıda uyumlu olabilmek, hem kişisel iç huzuru ve dengeyi sağlayabilmek için; kişinin belirli sınırlarının olmasına gerek vardır. Bu sınırlar, kişisel bütünlüğü koruyabilmek ve başkalarıyla iletişimde açık ve net olabilmek için de gereklidir. Bu sınırlar aynı zamanda, kişinin kendini hangi alanlarda ve nereye kadar geliştirebileceğinin da bir ölçüsü gibi düşünülebilir.
  • 7. • Çocukların sınırları, önce anne baba olmak üzere çevre ve toplum tarafından belirlenmektedir. Aile, okul, meslek eğitimi, maddi durum, ev durumu gibi aileye değişen etkenler yanı sıra; alienin çocuk yetiştirme biçimleri, tüm alanlarıyla eğitim ve öğretim, toplumdaki sosyal ve kültürel değer yargıları da bu sınırların belirlenmesinde çok önem taşıyan değişkenlerdir. • • Madde bağımlılığı tehlikesi ile ilgili olarak anne babaların bilmesi gereken önemli özelliklerden biri; çocukları ve gençleri bağımsız olarak yetiştirebilmenin, onları madde bağımlılığından uzak tutabilecek en önemli etkenlerden biri olduğudur.
  • 8. • Maddeler, ancak kullanıldığında bağımlılık oluştururlar. Bağımlılık yapan maddelerin tümü ortadan kaldırılması mümkün olmayacağına göre; kişinin bu maddeleri kullanmama gücünün gelişmiş olması en temel özellik gibi görünmektedir. Kişinin madde kullanması için, maddeye hayır deme gücünün olmaması ve madde kullanımı konusunda önceden istekli olması gerekir. Bir başka deyişle, maddeye hayır diyemeyen ve kendisiyle ilgili sorumluluk duygusu yeterince gelişmemiş olan kişilerde maddeye alışma tehlikesi çok daha fazla olduğu söylenebilir.
  • 9. • Çocuklara sorumluluk duygusunu verebilmek, onları madde bağımlılığından uzak tutabilecek en önemli unsurdur. Çocukları bağımsız olarak yetiştirmenin ne olduğu; onlara güven ve bağımsızlık duygusunu kazandıran bir eğitim yaklaşımının nasıl olacağı soruları hep akla gelmektedir. • • Bunu anlayabilmek için, çocukların, kendilerine has özgürlük ve serbestlikleri olması; ancak her şeyde olduğu gibi, bu özgürlüğünde sınırlarının iyi tanımlanması gerektiği bilinmelidir.
  • 10. • Çocukların kendilerine güvenebilmeleri, kişilik sahibi olabilmeleri için yalnız başlarına, anne-babasız hareket edebilecekleri alanlara gereksim bulunmaktadır. Anne-babaya düşen görev, çocuklarına bu serbest alanda yol göstermek; ancak bu serbestliğin sınırlarını da açık olarak belirlemektir. • • Bu nedenle; çocukların belirli konularda; yaşlarına uygun olarak ve kendi başlarına serbest hareket edebilmeleri, onların kendi davranışlarını kontrol edebilmeleri için çok önemlidir.
  • 11. • Çocukların sınırlarının nasıl ve ne oranda olması gerektiği aile tarafından belirlenirken; kuşkusuz, çocuğun kendinden getirdiği yaratılış özellikleri de bunda etkili olmaktadır. Daha bebeklikten başlayan bu sınırlar, çocuğun gereksinimleri ve ailenin tutumuna göre, her yaş için farklı düzey ve biçimde olmak üzere yeniden ayarlanmalıdır. Çocuk ve gencin sınırları; • Esnek ama gevşek değil • Belirli ama katı değil • Tutarlı ama değişmez değil • Yaptırımı olan ama zorlayıcı değil • • Nitelikte olmalıdır. Kuşkusuz, bu sınırların belirlenmesine, çocuk ve gencin gereksinimleri, beklentileri, dilekleri de önemsenmeli; gelişen topluma göre güncel değerler göz önüne alınmalı; çocuk ve gencin de bu oluşumda payının olmasına dikkat edilmelidir.
  • 12. • Çocuğa belirlenen sınırların çok geniş ve gevşek olması; bir anlamda "sınır olmaması" anlamına gelmektedir. Bu durumda çocuk ve genç: • Gerçek yaşamda neyi, ne zaman, nerede, nasıl yapacağını öğrenmemekte, • Davranışlarını ayarlama ve kontrol edebilmeyi becerememekte, • Gerçek yaşamdaki ilişkileri tam anlamıyla kavrayamamakta, • İnsanlarla ve toplumla olan ilişkilerini ayarlayamamakta, • Kendi sınırlarının nerede bittiği ve başkalarının özgürlüğünün nerede başladığını kestirememekte, • Sosyal uyum ve iletişimde ciddi sorunlarla karşı karşıya kalmaktadır.
  • 13. • Bunun tersine, çocuğa gereksiz engellemeler ve yasaklardan oluşan bir sınır belirlenmesi; "çocuğun kişiliğinin aşırı sınırlanması" demektir. Bu durum, çocuk ve gencin yaşam becerilerinin gelişmesinde engelleyici rol oynamakta; güvensizlik, karamsarlık ve kuşku duyguları ve bunların neden olduğu yeni psikososyal sorunlara yol açmaktadır. Sınır ve sorumlulukların kesin olarak belirlenmediği, anne baba arasında belirgin tutum farklılıkları olduğu, aynı konuda farlı zamanlarda farklı sınırların söz konusu olduğu durumlar; "belirsizlik, tutarsızlık ve güvenilmezlik" olarak değerlendirilmektedir. Böyle bir durumda, çocuk ve genci, kendi davranışlarını ayarlama, karar verme ve sorumluluk almada sorun yaşamasına neden olacaktır.
  • 14. • ÖRNEK HİKAYELER FORMU • Hikâye I: • Atatürk İlköğretim Okulu Futbol Takımı okullar arası ligde oynayan oldukça güçlü bir takımdı. Bu sezon da oldukça başarılılardı. Mehmet Yavuz takımın en iyi oyuncusu idi. Hemen her maçta gol atıyordu. Takımın bu sezondaki en önemli maçı önümüzdeki hafta Ramazan Bayramının üçüncü günü yapılacaktı. Bu maç kimin finalist olacağını belirleyecekti. Perşembe gününe kadar her şey yolunda gidiyordu. Ancak o gün Mehmet Yavuz arkadaşlarına bayramda ailesinin üç günlüğüne memleketlerine gideceğini ve kendisinin de onlara katılmasını istediklerini bu yüzden maçta oynayamayacağını söyledi. Takım arkadaşları buna çok üzüldüler ve sinirlendiler. Onu ikna etmeye uğraştılar. Ancak Mehmet Yavuz "istediğim her şeyi yapmakta özgürüm " diyordu.
  • 15. • Sorular: • Mehmet Yavuz ailesine mi, takım arkadaşlarına mı yoksa kendine karşı mı sorumludur? Niçin? • Mehmet Yavuz 'un ailesinin takıma karşı sorumluluğu var mıdır? Niçin? • Mehmet Yavuz 'un ailesini, seyahati iptal etme ya da Mehmet Yavuz 'un kalması konusunda ikna etmek kimin sorumluluğundadır? • Mehmet Yavuz, ailesi seyahate karar vermeden önce, onları oynayacakları önemli maç konusunda bilgilendirmekten sorumlu mu idi? • Mehmet Yavuz bu durum karşısında ne yapacağı konusunda ne kadar özgürlüğe sahiptir?
  • 16. • Hikâye II: • Selehattin'in Babası bir şirkette önemli bir görevde 15 yıldır çalışıyordu. Geliri oldukça iyi idi. Bu nedenle de Selehattin istediği her şeye kolayca sahip olabiliyordu. Bir gün babası aniden, yaptığı işten nefret ettiğini, artık dayanamayacağını ve işinden ayrılıp bir süre işsiz gezeceğini söyledi. • • Yıllardır babası ona liseyi bitirdiğinde bir araba alacağını ve dil öğrenmek için onu yurt dışına göndereceğini söylüyordu. Babasının işinden ayrılma kararından sonra artık bunların gerçekleşmesinin imkânı kalmamıştı. Ayrıca babası Selehattin 'e bundan böyle harçlık da veremeyeceğini, temel ihtiyaçlarının dışındaki isteklerini okuldan artan zamanlarında çalışarak kazanacağı para ile karşılaması gerektiğini söyledi.
  • 17. • Selehattin bu duruma şiddetle karşı çıktı. Babasının ona harçlık vermekle yükümlü olduğunu, ayrıca ona bir araba ve yurt dışı seyahati borçlu olduğunu ısrarla belirtti. Babasının ailenin diğer fertlerine danışmadan işten ayrılma kararı vermeye hakkı olmadığını da ekledi. Babası ise onun kendi kararına karışamayacağını, istediğini yapmakta özgür olduğunu söyledi. • • Sorular: • Selehattin'in babasının Selehattin'e ve ailesinin diğer üyelerine karşı temel sorumlulukları nelerdir? • İşinden ayrılma özgürlüğü ya da hakkına sahip midir? Niçin?
  • 18. • Selehattin'e harçlık vermek, ona araba almak ve yurt dışına göndermekten sorumlu mudur? Niçin? • Selehattin'in babasının kendisine karşı sorumlulukları nelerdir? • Selehattin babasının bu zor döneminde ona karşı kibar ve anlayışlı olmak konusunda sorumlu mudur? • • Hikâye III: • Oğuzhan Atakul'un bir fabrikası vardır. Bu fabrika ona zamanında çok para kazandırmıştı. Ancak yanlış yönetim kararları bu paraların hemen hepsini kaybetmesine yol açmıştı. Şimdi birçok rakip fabrika vardı, maliyetler ve işçi ücretleri gittikçe artıyordu. Fabrika güçlükle ayakta duruyordu. Ayrıca fabrika oldukça eski idi ve yeterli para olmadığı için gerekli miktarda para olmadığı için teknolojisi yenilenemiyordu. Bu iş için gerekli miktarda kredi alma ihtimali de çok zayıftı, çünkü daha önce birkaç kez aldıkları krediler zamanında ödenmemişti. Bütün bu güçlüklere rağmen fabrika 2000 kişiye iş imkânı sağlıyordu.
  • 19. • Birkaç yıldan beri Oğuzhan Bey fabrikanın bacasından çıkan dumanlar nedeniyle şikâyetler alıyordu. Bölgedeki diğer fabrikaların dumanlarıyla da etkisiyle şehirde neredeyse göz gözü görmüyordu. Duman insanlarda çeşitli sağlık sorunlarına yol açıyor, hatta bazı solunum problemleri yüzünden ölen insanlar nedeniyle fabrikalar suçlanıyordu. İnsanların çevre kirliliğine yönelik duyarlılıkları artıyordu. Oğuzhan bey ne yapacağını bilmiyordu. Fabrikasında çevre kirliliği oluşturmayacak teknolojik değişiklikleri yapmasına parasızlık nedeniyle imkân yoktu. Fabrika kapatsa 2000 kişi işsiz kalacakt
  • 20. • Sorular: • Oğuzhan bey istediğini yapmakta özgür müdür? Niçin? • Oğuzhan bey kime karşı sorumludur? Şehirde yaşayan insanlara mı, fabrikada çalışan işçi ve ailelerine mi, yoksa yönetim kurulu ve hissedarlarına mı? Niçin? • Oğuzhan bey sorumlu bir insan olarak ne yapmalıdır? Yeterince alamayacağından emin olmasına rağmen fabrikayı yenilemek için kredi mi aramalı? Fabrikayı mı kapatmalı? Her şeyi olduğu gibi mi sürdürmeli? Başka çözümler mi aramalı? Niçin?