1. UNIVERSITETI BUJQSOR I TIRANES
FAKULTETI I BUJQSIS DHE MJEDISIT
DEPARTAMENTI I HORTIKULTURS
MIKROTEZ (MP)
Tema: STUDIM AGROBILOGJIK DHE
TEKNOLOGJIK I MJEDHRS
STUDENTI: UDHHEQSI SHKENCOR:
Xhemal CENAJ Prof.Dr. Fadil THOMAJ
Tiran谷; 2012
2. Mjedhera eshte bime me
origjine nga Europa dhe Azia.
Tashme eshte e njohur ne gjithe
boten
Prodhuesit me te medhenj jane
Polonia, SHBA dhe Spanja
4. Gjen p谷rdorim t谷 gjer谷 n谷 industrin谷
ushqimore ( akullore, 谷mb谷lsira, shurup,
xhelatin谷, l谷ngje ose n谷 mjek谷si, si ngjyrues
natyral, aromatizues ose n谷 kozmetik谷).
N谷 k谷to raste zakonisht p谷rdoren frutat me
cil谷si mesatare t谷 cilat nuk shkojn谷 p谷r
konsum t谷 fresk谷t.
P谷rdoret si aromatizues n谷
p谷rgatitjen e barnave t谷 ndryshme
mjek谷sore dhe kurues per disa
semundje te aparatit tretes.,
melcise, laringut etj.
5. Pozicioni Botanik
FAMILJA: Rosacee
GJINIA : Rubus (Bimet e kesaj gjinie
karakterizohen nga prodhimi i frutave te tipit
Manor)
SPECIE : RUBUS IDEAEUS ose Mjedhherra
Evropiane
Ka dhe disa specie te tjera qe nuk kane gjetur
perhapje per ilesite e dobeta te frutit
6. PERSHKRIMI I BIMES.
Eshte bime shumevjecare tip
shkurre
Aparati rrenjor siperfaqesor;
Aparati ajror jep shume
kembeza te cilat jetojne deri
dy vjete.
7. Prania e gj谷mbave mbi lastar
Mbi lastar ka mjafte gjemba te vegjel shpesh elastik.
Bima arrin mesatarisht deri 2-2.5m. lartesi.
Ne forme spontane gjendet deri ne lartesine 1500m.
Preferon zona te ekspozuara ne diell, por shfryt[zon
shume mire dhe zonat me bimesi te larte qe lejojne
deprtimin e drites deri tek bima.
8. KEMBEZAT
DALLOHEN DY TIPE:
Kembeza nje vjecare (lastare te rinj)
Kembeza dy vjecare (sharmenda
prodhimi)
Kembezat dalin ne vazhdimesi gjate
periudhes se vegjetacionit
Qafa e rrenjes , por dhe rrenjet jane
shume aktive ne daljen e kembezave
9. LULET
Jane te bardha, ne forme kalliri.
Dalin kryesisht ne majen e lastareve te rinj
Pjalmimi eshte entomofil, lulet jane shume
te vizituara nga bletet.
10. Fruti paraqitet si nj谷 bashk谷si
frutash b谷rthamor
(b谷rthoklave)(50-200)
Ka madh谷si e ngjyr谷 t谷
ndryshme, mishtore dhe t谷
ngjeshura mbi shtratin e lules
Fruta t谷 till谷 jan谷 quajtur
fruta manor. (manaferr谷).
11. Tipet e Mjedhres.
Bazuar ne menyren e lulezimit dhe frutifikimit dallojme
dy tipe:
-Kultivar qe lulezojne nje here.
Keta kultivar japin prodhim nje here ne vit dhe e
perqendrojne prodhimin kryesisht mbi sharmendar e
vitit te meparshem.
-Kultivar qe lulezojne disa here (me lulezim te
vazhdueshem)
Keta kultivar japin prodhim te shkallezuar pergjate vitit.
Mbi pemet e ketyre kultivareve gjejme njekohesisht; lule-
fruta te formuar dhe fruta te pjekur.
12. PUNA STUDIMORE
Nd谷r frutat e vegj谷l, mjedh谷rra 谷sht谷 specia
m谷 e kultivuar dhe m谷 e p谷rhapur.
Sip谷rfaqja e mbjelle me mjedherr per
ekonomite rurale luhatet nga 4-5 deri n谷 9-
10ha.
13. Pozita gjeografike e Dragashit
Komuna e Dragashit p谷rfshin谷 skajin m谷 jugor t谷
Dukagjinit,
Ajo paraqet nj谷 t谷r谷si gjeografike t谷 ndryshme nga pjesa
tjet谷r e Kosov谷s.
Temperaturat mes. ditore p谷r muajt mars-shtator 12.7 O
C
Temperaturat minimale p谷r muajt Mars-shtator 10.6 0
C
Temperaturat maksimale p谷r muajt mars-shtator 21.3 0
C
Sasia e rreshjeve mujore p谷r muajt mars-shtator 100.3
mm
15. Jane gjithesej rreth 7325 familje, me nj谷
mesatare prej 6.5 an谷tar
Nga keto aktualisht okupohen me kultivimin e
mjedhrres 8 familje
Ato sigurojne mesatarisht nje prodhim prej
150 kv/ha ose 15000 euro/ha
16. Toka
Tokat ne te cilat eshte mbjellur mjedherra jane
leht谷sisht acide deri acide me pH 4.5-5.
Pjerr谷sia e terrenit rreth 3 %
Lart谷sia mbi nivelin e detit 700-900 m
Sasia e rreshjeve ne periudhen aktive shkon deri
400mm
Nuk shkon ne tokat me 5-7% gelqere aktive
17. Teknika e kultivimit e zbatuar:
Para mbjelljes; trajtimi I tokes me herbicide
per luftimin e barerave te keqia
Punimi I thelle I tokes (30-40 cm) 3-4 jave para
mbjelljes
Pleherim I bollshem organik (60-100 kv
/dynim)
Sulfat potasi 25 kg/dynim
Superfosfat 100kg/dynim
Hapen vijat kulluese per te lehtesuar kullimin
18. Koha e mbjelljes dhe tipi i bimeve qe perdoen
per mbjellje:
Bime ne vazo me 3-4 gjethe te cilat sigurojne
1-2 kg buke dheu.
-Bime te rritura me lartesi 1.8-2 m qe rrjedhin
nga kembezat e vitit te meparshem. Keto jane
ne gjendje te hyjne ne prodhim qe ne vitin e
pare.
-Dendesia e bimeve eshte 5-6 bime /m linear,
ndersa midis rreshtave 2 m
19. KOHA E MBJELLJES
1) Muaji shtator
2) Fillimi I pranveres.
Thell谷sia e mbjelljes 谷sht谷 e cek谷t, mjafton sa
t谷 mbulohet qafa e rr谷nj谷s ose 4-5 cm m谷 thell谷.
Duhet b谷r谷 kujdes q谷 n谷 rastet kur nuk 谷sht谷
b谷r谷 pleh谷rimi baz谷 me punimin, t谷 shtojm谷
rreth 2-2.5 kg. pleh stalle p谷r 巽do fidan.
20. Sistemi I kultivimit te perdorur eshte ai
me spaliere te zakonshme
Shtyllat jane deri 2.5m te larta
Distanca midis shtyllave 5 m
21. P谷r t谷 siguruar m谷shtetje edhe p谷r
deg谷zimet an谷sore t谷 lastar谷ve,
vendosen 2-4 mb谷shtet谷se
t谷rthore p谷r 巽do shtyll谷 me nj谷
gjer谷si 50 cm.
Secila prej tyre mban dy lidh谷se
plastike t谷 forta
Ato vendosenn谷 momentin e
lul谷zimit dhe q谷ndrojne deri von谷
n谷 vjesht谷.
22. Krasitja
Fillon me rrallimin e kembezave.
Rrallimi I pare i k谷mb谷zave kryhet n谷 fund
t谷 muajit maj dhe fillim t谷 muajit qershor,
kur ato kan谷 arritur gjat谷sin rreth 30-
40cm.duke l谷n谷 15 k谷mb谷za /m. linear.
Rrallimi I dyte behet ne vjeshte duke lene
12 kembeza / m. linear
Rrallimi I trete kryhet ne pranveren e
ardheshme duke lene 10 kembeza/ m.
linear
23. Krasitja
P谷rqendrohet kryesisht n谷 largimin e sharmendave
frutore q谷 kan谷 prodhuar nj谷 vit m谷 par谷.
Sharmendat e vitit pincohen ne lartesine 1.6-1.8
Ky operacion i thejsht谷 pers谷ritet cdo vit
24. Pleh谷rimi i p谷rvitsh谷m
Pleh谷rim i thjesht:
Sulfat amoni (20-21% N) 40-60 kg/1000m2
Perfosfat (19-21% P2O5) 15-20 kg/1000m2
Sulfat potasi(50-52% K2O) 20-30 kg/1000m2
Pleh谷rim kompleks:
P谷rmbajtja n谷 % N-P2O5-K2O sasia e plehut t谷 shp谷rndar谷 80
kg/1000m2
P谷rmbajtja n谷 % N-P2O5-K2O sasia e plehut t谷 shp谷rndar谷 47
kg/1000m2
P谷rmbajtja n谷 % N-P2O5-K2O sasia e plehut t谷 shp谷rndar谷 60
kg/1000m2
Cdo dy vjet 谷sht谷 e domozdoshme t谷 hidhen dhe 35-45 kv /1000m2
pleh organik
25. Ujitja
Klima e that谷 q谷 karakterizon Komun谷n e Dragashit e
b谷n t谷 domozdoshme ujitjen p谷r kultivimin me skukse
t谷 mjedhrr谷s.
E r谷nd谷sishme 谷sht谷 ujitja e par谷 q谷 b谷het menj谷her谷
pas mbjelljes s谷 bim谷s n谷 vendin e p谷rhersh谷m.
Ujitja e dyt谷 b谷het me fillimin e vegjetacionit t谷
bujsh谷m.
Ujitja e radh谷s kryhet n谷 momentin e lul谷zimit, por m谷
e r谷nd谷sishmja 谷sht谷 vaditja q谷 kryhet n谷 momentin e
rritjes intensive t谷 frutit.
Pas vjeljes e deri n谷 fillim t谷 vjesht谷s ujitja rrallohet
ndjesh谷m n谷 m谷nyr谷 q谷 t谷 favorizohet pjekja e
sharmendave dhe rritja e rr谷nj谷ve t谷 reja.
26. Mir谷mbajtja e tok谷s.
P谷rdorimi i herbicideve mund t谷 aplikohet vet谷m n谷
hap谷sir谷n nd谷rmjet rreshtave.
Megjithat谷 kjo teknik谷 谷sht谷 m谷 e v谷shtir谷 p谷r tu
zbatuar.
Punimi i par谷 i tok谷s 谷sht谷 kryer menj谷her谷 pas
largimit t谷 d谷bor谷s duke u shoq谷ruar me shp谷rndarjen
e plehut t谷 stall谷s dhe plehrat potasike e fosforike.
Gjat谷 periudh谷s s谷 vegjetacionit jan谷 kryer 4-5 punime
sip谷rfaq谷sore (prashitje dhe frezime) .
Punimi i fundit midis rreshtave 谷sht谷 kryer menj谷her谷
pas vjeljes s谷 prodhimit
27. Kultivaret qe kultivohen ne Dragash
Kultivari: Villamet (Willamette)
Origjina: kryq谷zim kompleks i p谷rfituar n谷
SH.B.A midis Newburgh x Lloyd George.
28. Bima: 谷sht谷 me rritje t谷 fuqishme dhe me
tendenc谷 p谷r nj谷 rritje vertikale t谷 lastar谷ve.
Deget e an谷sore jan谷 mesatarisht t谷 gjata,
elastike dhe nuk thyhen n谷n pesh谷n e frutave.
N谷 vitet me that谷si t谷 zgjatur verore, mund t谷
ndodh谷 q谷 t谷 jap dhe dy her谷 fruta e t谷 paraqitet
si kultivar remontan
Frutat normal t谷 kultivarit Villamet piqen
mesatarisht her谷t ( mesi i qershorit)
Periudha e pjekj谷s s谷 frutit zgjat mesatarisht 30
dit谷
Frutat jan谷 mesatarisht t谷 m谷dha. Pesha e tyre
luhatet nga 3,5 gr n谷 4 gr.
29. Kultivari: Miker (M e e k e r)
Origjina: sht谷 kultivar relativisht i ri, ai 谷sht谷 zbuluar p谷r her谷 t谷
par谷 n谷 fillim t谷 viteve 1980
Megjithate po fiton gjithnj谷 e m谷 shum谷 terren ndaj kultivarit
Villamet, pasi ka p谷rpar谷si n谷 cil谷sin谷 e frutave, jep rendiment m谷
t谷 lart谷
Bima: ka rritje mesatarisht t谷 fuqishme, lastar谷r kan谷 tendenc谷 t谷
q谷ndrojn谷 vertikalisht. Lastar谷t e rinj jan谷 pa gjemba.
Deg谷zat frutore jan谷 t谷 gjata dhe elastike, p谷rkulen fort谷 nga pesha
e frutave por nuk thyhen
Fruti: ka madh谷si mesatare deri t谷 madhe.
Frytet jan谷 t谷 fort谷, aromatik, i q谷ndrojn谷 m谷 mir谷 trasportit,
shk谷puten m谷 leht谷 nga bishti dhe favorizon dhe vjeljen mekanike.
Aroma e frutit 谷sht谷 m谷 e fort谷 dhe m谷 t谷rheq谷se se te kultivari
Villamet.
Fruti ka shije t谷 谷mb谷l leht谷sisht aide (thart谷). K谷to cil谷si e
favorizojn谷 q谷 t谷 p谷rdoret dhe si frut i fresk谷t.
30. PERFUNDIME
Pergjith谷sime.
Monitorimi u krye mbi kultivar谷t Villiamet dhe Miker gjat谷
periudh谷s 2011-2012 n谷 komun谷n e Dragashit.
Nga vrojtimet e kryera gjat谷 k谷saj periudhe arrijm谷 n谷
p谷rfundimet e m谷poshtme:
1. Kultivari Villiamet 谷sht谷 m谷 i q谷ndruesh谷m se kultivari Miker p谷r
kushtet e k谷saj komune.
2. Kultivari Villiamet 谷sht谷 m谷 i hersh谷m se kultivari Miker si n谷
fillimin e vegjetacionit dhe n谷 pjekjen e frutave.
31. 2. Kultivari Miker ka periudh谷 m谷 t谷 gjat谷 vegjetacioni
巽ka e b谷n at谷 m谷 t谷 ndjesh谷m ndaj ngricave t谷
vjesht谷s.
3. Distancat e p谷rdorura p谷r mbjelljen e kultivarit
Villamet (2,2-2,5-3,0 m x 0,25 m) sigurojn谷 nj谷
num谷r m谷 t谷 lart t谷 bim谷ve p谷r Ha.( 18.000;16.000
dhe 13.000rr/Ha) n谷 krahasim me kultiverin Mekeer
ku distancat jan谷 m谷 t谷 m谷dha 3,3 m x 0,33 m dhe
sigurohen vet谷m 9.900 rr/Ha.
4. T谷 dy kultivar谷t rezultojn谷 t谷 p谷rshtatsh谷m p谷r
kushtet e Komun谷s Dragash dhe sigurojn谷 nj谷
konvejer prodhimi m谷 t谷 gjat谷. Praktikisht kultivari
Villamet piqet n谷 muajin qershor nd谷rsa kultivari
Mekeer shkon deri n谷 fund t谷 muajit gusht.