1. MALGUTASUNA
5.1 DEFINIZIOA
Giltzadurak tolestu eta hedatzeko dohainari deitzen zaio malgutasuna (Alv. Villar).
Giltzadura batzuk gehiago hedatzen dira nahita egindako mugimenduen bidez
(Grasser, Starischka, Neumaier, Zimmermann).
Malgutasun mota hauek daude:
- Orokorra: mugimenduaren berezko zabalera.
- Berezia: gure mugimenduaren zabalera berezia, besteengandik bereizten
gaituena. Kirol bakoitzak malgutasun jakin bat eskatzen du.
- Aktiboa: inolako laguntzarik gabe, gihar indarraren eraginez lortu ahal dugun
malgutasuna.
- Pasiboa: kanpoko indarrek (lagun bat, grabitatea) lagunduta lortzen den
malgutasuna.
- Mistoa: aktiboa eta pasiboa elkartuta lortzen den malgutasuna. Zutik gaudela
lurra ukitu nahi badugu, adibidez, gure indarrak eta grabitate indarrak batera joko
dute.
5.2 MALGUTASUNA BALDINTZATZEN DUTEN FAKTOREAK
1. FAKTORE ANATOMIKOAK
- Giltzaduren askatasun maila.
- Giltzadura kapsularen askatasuna.
- Koordinazio neuromuskularra: lasaitzeko gihar antagonistek duten gaitasuna.
- Masa muskularra: bolumen handiko muskuluak traba bat izan daitezke
giltzadurentzat.
- Elkar ukitzen duten hezur erliebeak: bi hezurrek elkar ukitzen badute giltzadura
kaltetuta atera daiteke.
2. FAKTORE FISIKOAK
- Adina eta sexua: zenbat eta zaharrago orduan eta malgutasun gutxiago.
Adibidez, haurrek helduek baino malgutasun gehiago daukate, eta emakumezkoek
gizonezkoek baino gehiago. Haurrek erabat osatu gabe dauzkate hezurrak eta
horregatik da zabalagoa haien giltzaduren mugimendua.
- Tenperatura: tenperatura hotzek likido sinobiala loditzen dute malgutasunaren
kaltetan.
- Erabilera: giltzadura bakoitzak bere malgutasuna du. Halako edo bestelako
malgutasuna arindu nahi badugu, kasuan kasuko giltzadura landu beharko dugu
entrenamenduetan. Aitzitik, gure nahia malgutasuna oro har arintzea baldin bada,
gorputzeko giltzadura guztiak landu beharko ditugu.
2. 3. BESTEAK
Faktore askok baldintzatzen dute malgutasuna, adibidez goiza edo arratsaldea
den, nekeak jota gauden... Horiez gain beste faktore asko daude. Malgutasuna
lantzeko garaian kontuan hartu behar dira bi erreflexu mota oso garrantzitsu.
- Luzaketa erreflexua: gihar bat luzatzen denean errezeptoreak aktibatu egiten
dira, eta zauriak eragozteko kontrakzio erreflexu bat gertatzen da. Zenbat eta
luzaketa zabalagoa, hainbat eta biziagoa izango da erreflexua eta gihar zuntzetan
zauriak gerta daitezke.
- Luzaketa mantsoago eginez gero, erreflexua ez da hain bizia izango eta luzaketa
erresistentzia askorik gabe egin ahal izango dugu.
- Alderantzizko erreflexu miotatikoa: luzaketaren aurretik kontrakzio isometrikoa
eginez gero, erreflexu miotatikoaren erantzuna moteldu egingo da eta,
alderantzizko erreflexu-miotatikoa aktibatuko denez, gehiago luzatzeko aukera
izango dugu.
5.3 MALGUTASUNA LANTZEKO ERAK
Hiru bide daude malgutasuna lantzeko.
Alde batetik, bide aktibo edo dinamikoa dugu. Entrenamendu aktiboen bidez,
giltzaduren mugikortasuna arintzea eta giharrak luzatzea lortzen da. Aktibo hitzak
esan nahi du egindako kontrakzio edo mugimenduak nahitakoak direla. Dena den,
aparailuen laguntzarekin ere egin daitezke mugimendu horiek, baldin eta
nahitakoak badira. Mugimendu horiek espezifikoak dira, kiroletan egin beharrekoak
era horretakoak izaten baitira.Horregatik hain zuzen, malgutasun espezifikoa
lantzeko oso gomendagarriak dira, baina beste alde batetik ez da ahaztu behar
mugimenduak oso azkarrak direla eta ondorioz lesio muskularrak gerta
daitezkeela.
Malgutasuna lantzeko beste moduari bide pasibo edo estatikoa deitzen zaio, hau
da, muskulu eta lotailuen luzaketak egiteko kanpoko indarrez baliatzea da kontua.
Kanpoko indar hori normalean lagun baten laguntza izan ohi da eta horrek aukera
ematen du malgutasuna sakonago lantzeko.
Azken bideak bi abantaila dauzka, entrenamenduetan min gutxiago hartzen dela
batetik, eta giltzaduren mugikortasuna areagotu egiten dela bestetik.
Azkenik, hirugarren moduari bide mistoa deitzen zaio, aurreko bien nahasketa
delako. Adibidez, halako malgutasun ariketan lagun baten laguntza izan dezakegu
neurri batera iritsi arte (bide pasiboa), baina ondoren geure kabuz mantendu
beharko dugu posizioa (bide aktiboa).
3. Ariketa modu horietan oinarrituta, malgutasuna lantzeko SISTEMA
DESBERDINAK azaldu dira. Nagusienak hauek dira:
1. GIMNASI ARIKETAK
Giltzadura guztiak berotzea lortzen da eta oso baliagarriak dira horregatik.
Zailtasunik gabeko ariketak dira, giltzadurak mugitzea, modu dinamiko eta
estatikoan egin daitezke.
2. BOB ANDERSONEN STRETCHING METODOA
Metodo horren arabera, hasiera batean oso poliki eta erreboterik gabe luzatu
behar da muskulua. Tentsio neurri batera iristen denean, muskulua luzatuta
mantendu behar da 20-30 segundotan. Ondoren, muskulua pixka bat gehiago
luzatu eta posizio horretan beste 20-30 segundo mantendu.
3. SÖLVEBORNEN STRETCHING METODOA
Metodo horretan hiru urrats egin behar dira.
1. Tentsioa: luzatu beharreko giharraren kontrakzio isometrikoa egitea 20-30
segundotan zehar.
2. Erlaxazioa: 2-3 segundoan zehar giharrak lasaitzea.
3. Hedapena: giharrak ahalik eta gehien luzatzea 20-30 segundotan zehar.
4. FNP. AKTIBOA
Nahitako luzaketa batean, adibidez, luzaketa erabatekoa denean beste batek
kontrakzio isometrikoa egingo digu sei segundotan, luzaketaren aurkako
erresistentzia egiteko. Ondoren beste luzaketa bat egingo dugu, eta luzaketa
erabatekoa denean lagunak kontrakzio isometrikoa egingo digu berriro ere, sei
segundotan zehar. Ariketa osoa minutu batean egitea komeni da.
5. ERLAXAZIOA
Kanpoko laguntzaz, lagun baten bidez esate baterako, erabateko luzaketa egingo
dugu. Egoera horretan minutu bat mantentzen garelarik, psikikoki lasaitzen
saiatuko gara.