ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

Mapaların Kontrollerinin Önemi

•
•
Ersan Gönül
Ersan Gönül

Endüstride, kaldırma-iletme işlemleri için kullanılan mapaların kontrollerinin önemi anlatılmaktadır.

1 of 2
Download to read offline
1 Kaynak Eğitim ve Muayene Merkezi MAPALARIN TAHRİBATSIZ MUAYENE YÖNTEMLERİ İLE KONTROLLERİ Dr. Ersan GÖNÜL Makina Mühendisi (Ph.D., M.Sc.), Kaynak Mühendisi UT,RT,MT,PT,VT Seviye III TMMOB Makina Mühendisleri Odası Kaynak Eğitim ve Muayene Merkezi e-posta: ersan.gonul@mmo.org.tr Burak BAYRAKTAROĞLU Makina Mühendisi (M.Sc.), Kaynak Mühendisi UT,RT,MT Seviye II ve PT, VT Seviye III TMMOB Makina Mühendisleri Odası Kaynak Eğitim ve Muayene Merkezi e-posta: burak.bayraktaroglu@mmo.org.tr 1. Giriş Mapalar, üretim tesislerinde yük kaldırmak için kullanılan aparatlardır. Kullanıldığı yere göre farklı yüklere farklı yönlerde maruz kalan mapalar, işçi sağlığı ve iş güvenliği açısından kontrolü ayrı bir önem taşıyan ekipmanlardandır. İşletmelerde sayıca fazla olmaları nedeniyle, mapaların takibi yapılmamakta; direk yük taşıdıklarından yüksek risk oluşturmakta, ancak bu durumu genellikle gözden kaçırılmaktadır. Kullanıma bağlı yüzeyde görülen akma ve deformasyonlar, yanlış kullanıma bağlı mapa gövdesinde görülen şekil değişiklikleri, ani darbeye veya sürekli kullanıma bağlı malzemede oluşan yorulma çatlakları ve bilinçsizce yapılan kaynaklı tadilatlar; mapaların yük taşıma kapasitelerini azaltmakta ve riski her geçen gün hatta dakika arttırmaktadır. Kontrol edilmediği takdirde mapalarda kırılma ve kopma olaylarına bağlı can ve mal kayıpları yaşanabilmektedir. 2. Kontrollerde Kullanılan Muayene Yöntemleri Mapaların kontrolünde tahribatsız muayene yöntemlerinde yararlanılmaktadır. Gözle muayene yöntemiyle incelenen mapalarda, kullanıma bağlı oluşan çatlakları tespit etmek amacıyla, manyetik parçacık muayenesi (mıknatıslanabilen malzemelerde) ve penetrant muayene (tüm malzemelerde) tahribatsız kontrol yöntemi olarak kullanılabilmektedir. Mapa kontrollerinde kullanımı en pratik yöntem manyetik parçacık yöntemidir. Mapalar, boyutları ve şekilleri itibariyle bir manyetik parçacık tezgahı kullanımını gerektirirler. Manyetik muayenin esası, malzemenin içinden geçirilen manyetik akıya dayanır. Manyetik akı, süreksizliklerin olduğu bölgeye geldiğinde farklılık göstermekte, kaçak akı oluşmaktadır. Kontrol edilecek malzeme yüzeyine demir tozları gönderildiğinde, demir tozları bu kaçak akı bölgelerinde birikmekte ve hatalar gözle görülür hale gelmektedir. Manyetik tezgaha bağlanan parça manyetik akı ve manyetik alana maruz bırakılarak, her yöndeki hatanın kolayca görülebilmesi sağlanır. Resim 1-Mapalara Manyetik Parçacık Muayenesi Uygulaması
2 Kaynak Eğitim ve Muayene Merkezi Penetrant muayene mapa kontrollerinde kullan diğer bir yöntemdir. Yöntem esas itibariyle, malzeme içindeki boşluklara nufüzetme kabiliyeti yüksek olan penetrant sıvısına dayanır. Malzeme üzerine sıkılan penetrant sıvısı, yeterli süre beklendiğinde kılcal çatlaklara dahi nüfuz eder. Yüzey temizlenerek penetrant sıvı uzaklaştırılır, fakat nüfuz ettiği kılcal çatlakların içinde kalır. Daha sonra yüzeye geliştirici uygulanır. Beyaz renkli olan geliştirici, kırmızı renkli olan penetrantı süreksizliklerin içinden geri çekerek, süreksizliklerin görünür hale gelmesini sağlar. Resim 2-Mapalara Penetrant Muayenesi Uygulaması 3. Sık Karşılan Hatalar: Odamızın yaptığı kontroller sonucunda mapalarda karşılaşılan hatalar şunlardır;  Çatlaklar  Plastik deformasyonlar  Yüzeyde oluşan aşınmalar  Uygun olmayan tadilatlar Resim 3-Mapalarda Karşılaşılan Hatalar; Çatlak ve Plastik Deformasyon 4. Sonuç İşletmelerde işçi sağlığı ve iş güvenliği açısından risk oluşturan ancak yönetmeliklerde de dikkat çekilmediği için gözden kaçan, yük kaldırma amaçlı mapaların olduğu kadar diğer kaldırma makinaları ve basınçlı kaplarda da çatlak test ve analizleri, firma iş güvenliği mühendislerinin yapacakları risk analizleri doğrultusunda yapılmalıdır. Kullanım yılına bağlı olarak kaldırma makina ve basınçlı kaplar ile donanımlarının yüzeylerinde görülebilecek akma ve deformasyonlar, yanlış kullanıma bağlı şekil değişiklikleri, ani darbeye veya sürekli kullanıma bağlı malzemelerde oluşan yorulma çatlakları ve bilinçsizce yapılan kaynaklı tadilatlar, işçi sağlığı ve işgüvenliği açısından büyük risk oluşturmaktadır. Odamızın bu konudaki uzman mühendisleri tarafından yapılacak inceleme ve testlerin ardından bu durumu saptanacak malzemelerde beklenmeyen kırılma ve kopma olaylarına bağlı can ve mal kayıplarının önüne geçilebilecektir.

More Related Content

Mapaların Kontrollerinin Önemi

  • 1. 1 Kaynak Eğitim ve Muayene Merkezi MAPALARIN TAHRİBATSIZ MUAYENE YÖNTEMLERİ İLE KONTROLLERİ Dr. Ersan GÖNÜL Makina Mühendisi (Ph.D., M.Sc.), Kaynak Mühendisi UT,RT,MT,PT,VT Seviye III TMMOB Makina Mühendisleri Odası Kaynak Eğitim ve Muayene Merkezi e-posta: ersan.gonul@mmo.org.tr Burak BAYRAKTAROĞLU Makina Mühendisi (M.Sc.), Kaynak Mühendisi UT,RT,MT Seviye II ve PT, VT Seviye III TMMOB Makina Mühendisleri Odası Kaynak Eğitim ve Muayene Merkezi e-posta: burak.bayraktaroglu@mmo.org.tr 1. Giriş Mapalar, üretim tesislerinde yük kaldırmak için kullanılan aparatlardır. Kullanıldığı yere göre farklı yüklere farklı yönlerde maruz kalan mapalar, işçi sağlığı ve iş güvenliği açısından kontrolü ayrı bir önem taşıyan ekipmanlardandır. İşletmelerde sayıca fazla olmaları nedeniyle, mapaların takibi yapılmamakta; direk yük taşıdıklarından yüksek risk oluşturmakta, ancak bu durumu genellikle gözden kaçırılmaktadır. Kullanıma bağlı yüzeyde görülen akma ve deformasyonlar, yanlış kullanıma bağlı mapa gövdesinde görülen şekil değişiklikleri, ani darbeye veya sürekli kullanıma bağlı malzemede oluşan yorulma çatlakları ve bilinçsizce yapılan kaynaklı tadilatlar; mapaların yük taşıma kapasitelerini azaltmakta ve riski her geçen gün hatta dakika arttırmaktadır. Kontrol edilmediği takdirde mapalarda kırılma ve kopma olaylarına bağlı can ve mal kayıpları yaşanabilmektedir. 2. Kontrollerde Kullanılan Muayene Yöntemleri Mapaların kontrolünde tahribatsız muayene yöntemlerinde yararlanılmaktadır. Gözle muayene yöntemiyle incelenen mapalarda, kullanıma bağlı oluşan çatlakları tespit etmek amacıyla, manyetik parçacık muayenesi (mıknatıslanabilen malzemelerde) ve penetrant muayene (tüm malzemelerde) tahribatsız kontrol yöntemi olarak kullanılabilmektedir. Mapa kontrollerinde kullanımı en pratik yöntem manyetik parçacık yöntemidir. Mapalar, boyutları ve şekilleri itibariyle bir manyetik parçacık tezgahı kullanımını gerektirirler. Manyetik muayenin esası, malzemenin içinden geçirilen manyetik akıya dayanır. Manyetik akı, süreksizliklerin olduğu bölgeye geldiğinde farklılık göstermekte, kaçak akı oluşmaktadır. Kontrol edilecek malzeme yüzeyine demir tozları gönderildiğinde, demir tozları bu kaçak akı bölgelerinde birikmekte ve hatalar gözle görülür hale gelmektedir. Manyetik tezgaha bağlanan parça manyetik akı ve manyetik alana maruz bırakılarak, her yöndeki hatanın kolayca görülebilmesi sağlanır. Resim 1-Mapalara Manyetik Parçacık Muayenesi Uygulaması
  • 2. 2 Kaynak Eğitim ve Muayene Merkezi Penetrant muayene mapa kontrollerinde kullan diğer bir yöntemdir. Yöntem esas itibariyle, malzeme içindeki boşluklara nufüzetme kabiliyeti yüksek olan penetrant sıvısına dayanır. Malzeme üzerine sıkılan penetrant sıvısı, yeterli süre beklendiğinde kılcal çatlaklara dahi nüfuz eder. Yüzey temizlenerek penetrant sıvı uzaklaştırılır, fakat nüfuz ettiği kılcal çatlakların içinde kalır. Daha sonra yüzeye geliştirici uygulanır. Beyaz renkli olan geliştirici, kırmızı renkli olan penetrantı süreksizliklerin içinden geri çekerek, süreksizliklerin görünür hale gelmesini sağlar. Resim 2-Mapalara Penetrant Muayenesi Uygulaması 3. Sık Karşılan Hatalar: Odamızın yaptığı kontroller sonucunda mapalarda karşılaşılan hatalar şunlardır;  Çatlaklar  Plastik deformasyonlar  Yüzeyde oluşan aşınmalar  Uygun olmayan tadilatlar Resim 3-Mapalarda Karşılaşılan Hatalar; Çatlak ve Plastik Deformasyon 4. Sonuç İşletmelerde işçi sağlığı ve iş güvenliği açısından risk oluşturan ancak yönetmeliklerde de dikkat çekilmediği için gözden kaçan, yük kaldırma amaçlı mapaların olduğu kadar diğer kaldırma makinaları ve basınçlı kaplarda da çatlak test ve analizleri, firma iş güvenliği mühendislerinin yapacakları risk analizleri doğrultusunda yapılmalıdır. Kullanım yılına bağlı olarak kaldırma makina ve basınçlı kaplar ile donanımlarının yüzeylerinde görülebilecek akma ve deformasyonlar, yanlış kullanıma bağlı şekil değişiklikleri, ani darbeye veya sürekli kullanıma bağlı malzemelerde oluşan yorulma çatlakları ve bilinçsizce yapılan kaynaklı tadilatlar, işçi sağlığı ve işgüvenliği açısından büyük risk oluşturmaktadır. Odamızın bu konudaki uzman mühendisleri tarafından yapılacak inceleme ve testlerin ardından bu durumu saptanacak malzemelerde beklenmeyen kırılma ve kopma olaylarına bağlı can ve mal kayıplarının önüne geçilebilecektir.