Este documento describe varias criaturas y figuras de la mitolog鱈a vasca como Mari, la diosa central; Basajaun, el se単or del bosque protector de los reba単os; Tartalo, el c鱈clope antrop坦fago; Lamiak, genios acu叩ticos femeninos; y Sorginak, las brujas asistentes de Mari. Tambi辿n menciona a Mamurrek y Galtzagorri, duendecillos ben辿volos o traviesos, e Ireltxuak, seres que asustaban a los viajeros por la noche.
Gau Beltzaren harira, Oreretako Xenpelar AEKren ikasle batek Ane Espina Ramirezek ipuina sortu du eta A単abitarte baserrian irudikatu dute, Orereta ikastolaren haurren aurrean.
Este documento describe c坦mo era la infancia antes de la era digital, cuando los ni単os ten鱈an m叩s libertad y menos protecciones. Pasaban sus d鱈as jugando afuera sin supervisi坦n constante, tomando riesgos y aprendiendo de sus propios errores. Aunque a veces se lastimaban, crecieron para ser responsables y capaces de lidiar con el fracaso. El documento sugiere que la falta de tecnolog鱈a y las mayores libertades de esa 辿poca permitieron una infancia m叩s saludable que la de los ni単os actuales.
2. Behin batean, ama
batek bi alaba zituen:
Gaxi eta Milia.
Gaxik etxeko lan
guztiak egiten zituen;
Milia, berriz, oso
alferra zen.
3. Aldameneko etxean
ezteiak ziren. Gaxi
eta Milia ezteietara
joateko prestatzen ari
ziren.
Baina Gaxiri amak
erran zion:
- Zuk ez duzu joan
behar. Etxean lana
egin behar duzu.
4. Gaxi negarrez gelditu
zen.
Ama eta Milia, ederki
apaindurik, ezteietara
joan ziren.
Atetik Miliak erran
zion Gaxiri:
- Ongi pasa!
5. Erreka ondoan jarri
zen sagarra jateko
eta negar egiten
zuen.
Gosetu zen Gaxi
etxeko lanak egiten
eta sagar bat jatera
baratzera atera zen.
6. Errekako uretan
andre eder bat azaldu
zen, ile luze ederra
zuen eta zillarezko
jantziak.
Andreak, irribarrez,
hau galdetu zion
Gaxiri:
- Zer duzu, neska,
negarrez egoteko?
7. Gaxi beldurtu egin
zen, baina andreak
beldurrik ez izateko
erran zion.
- Errekan bizi den
Lamia naiz erran
zion.
8. - Ezteietara joan nahi
al duzu? galdetu
zion Lamiak.
- Bai, baina ez dut
jantzirik erantzun
zion, triste, Gaxik.
- Nik emango dizkizut
jantzi politak.
9. Ur ttantta batzurekin
Gaxi busti zuen
Lamiak eta bere jantzi
itxusiak urrezko eta
zilarrezko soineko
bihurtu ziren.
Zapata ederrak eman
zizkion eta ezteietara
joan zen.
Han printzearekin
dantza egin zuen.
10. Bere soineko politak
ezkutatu zituen eta
beti bezala jantzi zen.
ilunabarrean etxera
itzuli zen.
11. Hurrengo egunean, Gaxi
ezteietara joan zen berriz,
bere soineko ederrarekin.
Eta bezperan bezala,
printzearekin dantza egin
zuen.
ilundu zuenean, presaka
eta korrika joan zen
etxera eta bidean zapata
bat galdu zuen.
13. Euskal Herriko neska
guztiek probatu zuten
zapata; baina inori ez
zitzaion ongi heldu.
Azkenean Miliak,
behatz guztietan min
hartuz, sartu zuen
zapata oinean.
14. Printzeak ezteietan
baino itxusiago
zegoela neska hura
pentsatu zuen.
Baina amak erran
zion huraxe zela
ezteietan ikusi zuen
neska eta berarekin
ezkondu behar zuela.
15. Printzea lorategira
atera zen paseatzera.
Eta han txoritxo batek
Miliak ez zeukala ongi
zapata erran zion.
Zapata hura Miliaren
ahizparena zela.
16. Beraz, zapata probatu
zioten Gaxiri eta
ederki zeukan.
Gainera, printzea
ezteietako neska bera
zela konturatu zen.
Eta oso pozik zegoen.
17. Ezkondu egin ziren
biak eta oso zoriontsu
izan omen ziren.
