�ݺ�ߣ

MALZEME AKTARMA SİSTEMLERİ HAZIRLAYANLAR: ÖZLEM BUĞDAYCI GÖNÜL AKKAYA ARZU ÇALIK

GİRİŞ MALZEME AKTARMA SİSTEMLERİ NEDİR? MALZEME AKTARMANIN PRENSİPLERİ MALZEME AKTARMA SİSTEMLERİNİN ÇEŞİTLERİ

MALZEME AKTARMA SİSTEMLERİNİN ÇEŞİTLERİ Ünite Yük Ekipmanları (Unit Load Equipments) Tanımlama ve Kontrol Ekipmanları (Identification And Control Equipment) Depolama Sistemleri (Storage Systems) Taşıma Araçları (Transport Equipment) Endüstriyel taşıyıcılar (Indastrial Trucks) Konveyörler Crane & Hoist Otomatik Yönlendirmeli Taşıyıcılar (Automated Guided Vehicle ; AGV)

GİRİŞ İşletmelerde üretim faaliyetlerinin yanı sıra taşıma,depolama gibi işlemlerin yapılması gerekmektedir.Bu işlemlerin en etkin şekilde,en az maliyetle gerçekleştirilebilmesi için çeşitli taşıma sistemleri kullanılır.

MALZEME AKTARMA SİSTEMLERİ NEDİR? Malzeme aktarma sistemi; malzeme aktarma, depolama ve malzemelerin kontrolü gibi aktiviteleri içeren bir entegre sistem olarak tanımlanabilir. Temel amacı; doğru miktardaki malzemenin istenen yere uygun zamanda ve minimum masrafla güvenli bir şekilde teslimidir.

MALZEME AKTARMANIN PRENSİPLERİ Basitleştirme prensibi Planlama prensibi Ergonomi prensibi Mekanikleşme prensibi Esneklik prensibi Bilgisayarla bütünleşme prensibi Maliyet prensibi...........

MALZEME AKTARMA SİSTEMLERİNİN ÇEŞİTLERİ 1-Ünite Yük Ekipmanları (Unit Load Equipments) 2-Tanımlama ve Kontrol Ekipmanları (Identification And Control Equipment) 3-Depolama Sistemleri (Storage Systems) 4-Taşıma Araçları (Transport Equipment)

1-ÜNİTE YÜK EKİPMANLARI Ünite yük ekipmanları ; ünite yüklerin stoklanması ve taşınması sırasında entegrasyonunun sağlanması için kullanılır.

Ünite yük ekipmanlarının başlıca tipleri: Paletler Yükleme levhaları Palet kutuları Karton kutular Çantalar Sandıklar, sepetler Kafesli sandıklar

Ünite Yüklerin Çeşitleri KARTON KUTU KAFESLİ SANDIK PALET YÜKLEME LEVHALARI

2-TANIMLAMA VE KONTROL EKİPMANLARI Tanımlama ve kontrol ekipmanları; fabrika ile diğer fabrikalar ve tedarikçiler arasındaki ayrıca fabrikanın kendi içindeki malzeme akışını koordine etmek için bilgileri toplayıp değerlendiren ekipmanlardır

Başlıca çeşitleri : Manuel Barkod Radyo frekans etiketi Manyetik çizgi Elektronik bilgi değişimi (Electronic Data Interchange; EDI), İnternet

3-DEPOLAMA SİSTEMLERİ Depolama sistemleri, belli bir zaman periyodunda malzemelerin belli bir alanda saklanmasında kullanılır . İşletmede stok bulundurulması çeşitli maliyetlere sebep olur.Buna karşılık, üretim hızının düzgün yürütülmesi ve müşteri isteklerinin zamanında karşılanması ile avantajlar sağlar . Stoklar; hammadde, yarı mamul, mamul, hazır parça ve yardımcı malzeme stokları şeklindedir.

Başlıca çeşitleri şunlardır: Blok İstifleme(Block stacking) Seçici palet rafları( Selective pallet rack) Drive-through rack Drive-in track Flow- through rack Shelves/bins/drawers Automatic storage retrieval systems (AS/RS)

Depolama Sistemleri Çeşitleri SHELVES&DRAWERS UNİT LOAD AS/RS

4- TAŞIMA ARAÇLARI Taşıma araçları malzemelerin fabrika, depo ve diğer tesisler içinde taşıma amacı ile kullanılan araçlardır. Çeşitleri şunlardır: Endüstriyel taşıyıcılar (Indastrial Trucks) Konveyörler Crane & Hoist Otomatik Yönlendirmeli Taşıyıcılar (Automated Guided Vehicle ; AGV)

4.1ENDÜSTRİYEL TAŞIYICILAR Endüstriyel taşıyıcılar malzemeleri taşıma alanı üzerinde sınırlandırma yapılmamış yollar üzerinde taşıma yapmak için kullanılır. Endüstriyel taşıyıcılar ; Eğer taşıyıcı kaldırma özelliğine sahip ise dikey taşımayı sağlar. Yetersiz akış hacmi olduğunda (Örneğin konveyör kullanımı uygun olmadığında) kullanılır. Konveyör ve Crane ‘ lerden daha fazla esneklik sağlar.

Başlıca çeşitleri: El taşıyıcıları (Hand Trucks) Pallet jack Walkie stacker Paletli taşıyıcı (Pallet Truck) Platformlu taşıyıcı (Platform Truck) Dengelenmiş kaldırma taşıyıcısı (Counter Balanced Lift Truck) Dar geçit taşıyıcıları (Narrow-Aisle Straddle Truck)

Dengelenmiş Kaldırma Taşıyıcısı Platformlu Taşıyıcı Walkie Stacker El Taşıyıcıları

4.2 KONVEYÖRLER Konveyörler malzemeleri sabit bir rotada taşımak için kullanılırlar. Yeterli akış hacmi olduğu durumlarda konveyörler kullanılır.

Konveyör Çeşitleri: Tekerlekli Konveyör Silindirli Konveyör Zincirli Konveyör Düz Kayışlı Konveyör Pnömatik Konveyör Monorail,RGV(Rail Guided Vehicle)

4.3 CRANE & HOIST Crane ‘ler ;ağır yükleri kaldırmak, indirmek, sınırlandırılmış bir alan içinde değişken yollar üzerinde taşımak için kullanılır. Motorlu veya manuel olabilir. Hoist ‘ ler ise makaralı sistemlerdir.

Crane ‘ lerin 4 çeşidi vardır: JIB Crane Gantry Crane Bridge Crane Stacker Crane

4.4 OTOMATİK YÖNLENDİRMELİ TAŞIYICILAR (AGV) Otomatik yönlendirmeli taşıyıcı sistemi; Program yardımı ile gideceği yeri tespit edebilme, yol seçimi ve pozisyon seçimi yapabilme özelliği olan sürücüsüz ve bir batarya ile enerji sağlayan araçlardan oluşur. AGV ‘ ler, fabrikadaki değişik yükleme ve boşaltma alanları arasında malzemeleri taşımak için kullanılan oldukça esnek,gelişmiş araçlardır.

AGV ‘ lerin Bileşenleri: Araç: Bir operatör olmadan sistem içinde malzeme taşınmasında kullanılır. Yönlenme yolu: Yol boyunca aracın hareketini yönlendirir. Kontrol ünitesi: Kontrol ünitesi araç, stok ve hareket üzerinde geri beslemeyi içeren operasyon sistemini gösterir ve yönlendirir. Bilgisayar Arayüzü: Ana bilgisayar ve diğer bilgisayar, otomatik depolama esnek imalat sistemleri gibi sistemler arasında bağlantı kurar.

AGV ‘ NİN TİPLERİ: Çekme AGV (Tow AGV) Ünite Yük AGV (Unit Load AGV) Montaj AGV (Assembly AGV) Hafif Yük AGV (Light Load AGV) Forklift AGV Palet Taşıyıcı AGV

AGV ‘ NİN TİPLERİ: a)Çekme AGV (Tow AGV): Römorkun bir trenini çekmek için kullanılır. Genelde römork manuel olarak yüklenir. AGV ‘ lerin ilk modelidir. Günümüzde pek kullanılmamaktadır.

b)Ünite Yük AGV(Unit Load AGV): Manuel ya da otomatik olarak yüklenebilen bölümleri vardır. Bu bölümler konveyörü ya da otomatik yükleme için kaldırma mekanizmasını kapsayabilir.

c)Montaj AGV (Assembly AGV): Montaj platformu olarak kullanılır. 1980 ‘ li yıllarda geliştirilmiştir. AGV sistemde 50 – 100 araç bulunur. d)Hafif Yük AGV (Light Load AGV): Küçük yükler için kullanılır. Genellikle elektronik montaj ve ofis eşyalarının taşınmasında kullanılır.

e)Forklift AGV: Zemindeki ve tezgah üzerindeki yükü kaldırma ve paletlenmiş yükü boşaltma kabiliyetine sahiptir. Bazı durumlarda bu araçlar raf içine yükleri yığabilirler.

f)Palet Taşıyıcı AGV: Palet taşıyıcı AGV ‘ ler paletlenmiş yüklerin kaldırılması ve taşınması için tasarlanır. Yük taşınması için araç depolama alanına doğru ilerler. Depolama alanında palet forkunu indirir. Paleti çıkarır ve otomatik olarak yükleme alanına boş döner.

4.4.1 AGV YÖNLENDİRME SİSTEMİ Yönlendirme sistemi, önceden tasarlanmış yol üzerinde aracı tutmak içindir.Bunun en temel avantajı konveyör ve zincir sistemi gibi sabit yol belirlemesi yerine kolayca yolun değiştirilebilmesidir.

AGV yönlendirme sistemi çeşitleri: Tel Yönlendirmeli Sistem(Wire Guided Guidance System) Optik Yönlendirme Sistemi (Optical Guidance System) İnertial Guidance System Lazer Yönlendirme Sistemi Öğretici Tip Yönlendirme Sistemi

4.4.2 AGV ROTALARININ BELİRLENMESİ AGV’lerin bir noktadan diğerine giderken izleyebileceği en kısa yol belirlenir.Rotaların belirlenmesi için genellikle 2 metot kullanılır: Frekans seçimi(frequency select) Anahtarlı yol seçimi(path-switch)

4.4.3 AGV KONTROL SİSTEMLERİ AGV aracının hareketleri ve izleyeceği yol kontrol sistemleri tarafından belirlenir.AGV kontrol sistemleri için uygun 3 yöntem vardır: Bilgisayarlı Kontrol Sistemi(computer-controlled) Uzaktan Raporlu Kontrol sistemi(remote dispatch) Manuel Kontrol Sistemi

4.4.4 AGV’NİN YÜK TRANSFERİ AGV’lerin yükleme ve boşaltma işlemleri, AGV’nin yük transferi olarak bilinir. Manuel yük transferi, Otomatik yükleme ve boşaltma ,olarak ikiye ayrılır.

4.4.5 AGV’LERİN DİĞER SİSTEMLERLE İLETİŞİMİ Bilgisayarlı kontrol sistemi, AGV’ler ile diğer sistemler arasında iletişimi sağlar. Bu sistemler; Otomatik depolama sistemi, Esnek imalat sistemleri, CNC makinaları, Proses kontrol ekipmanları, İş zemini (shop floor) kontrol sistemi.

AGV’ler de güvenliği sağlamak için bazı yöntemler kullanılır.En yaygın olanları; Aracın önüne ve arkasına sarı ışıklar yerleştirilir.Araç harekete hazır olunca ve hareket ederken bu ışıklar yanar. Her araçta emniyet frenleri vardır. Aracın üzerinde acil durdurma düğmeleri vardır. Aracın bataryası zayıfladığında sistem yöneticisinin bilgisayarına uyarı mesajı gönderilir. Aracın altında yolu temiz tutmak ve çipleri korumak için fırça ve silindirler bulunur.

4.4.6 AGV’LERİN UYGULAMALARI AGV’lerin , üretim fabrikaları ve şirketler tarafından geliştirilmiş değişik uygulamaları vardır. Başlıca kullanım alanları; Hammadde depolama, Bitmiş ürün depolama, Montaj operasyonları, Esnek imalat sistemleri, Üretim operasyonları

4.4.7 AGV’NİN AVANTAJLARI AGV’ler diğer malzeme aktarma sistemlerine pek çok avantaja sahiptir.Bunlar; İzlenecek yol esnektir. Yüksek güvenilirlik söz konusudur. Diğer sistemlerle kolay bağlantı kurar. Kaynaktan faydalanma yüksektir. Malzeme akışı ve üzerindeki kontrol fazladır. Malzeme taşınması daha az gürültülüdür.

3.SONUÇ İşletmelerde malzeme aktarma işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılabilecek çok çeşitli yöntemler vardır.Özellikle otomasyona dayalı sistemlerin gelişmesi verimliliğin artmasına katkıda bulunmaktadır.İşletmeler; ürettikleri ürün cinsi, malzeme akış hızı, işletme büyüklüğü gibi faktörleri göz önüne alarak kendileri için en uygun olacak yöntemleri seçerek uygularlar.

�ݺ�ߣ

Material Handling Technologies

More Related Content

Material Handling Technologies

Editor's Notes