ºÝºÝߣ

ºÝºÝߣShare a Scribd company logo

Metaalprinten maakt ultiem maatwerk mogelijk

•
•
ABN AMRO
ABN AMRO

Artikel uit FD van 10-04-2017

1 of 1
Download to read offline
DeNieuwe kampioenen #fd.nl/dnk: alles over de zoektocht van het FD naar De Nieuwe Kampioenen. Voor het derde jaar op rij is het FD op zoek gegaan naar nieuwe kampioenen binnen het Nederlandse bedrijfsleven. In een reeks portretten op het web en in de krant zetten we de schijnwerpers op veelbelovende jonge ondernemingen met baanbrekende producten of diensten. Het gaat om bedrijven die minder dan tien jaar oud zijn en een minimumomzet van €5 mln hebben. Vandaag: Additive Industries HetProjectDeNieuweKampioe- nenisfinancieelmedemogelijk gemaaktdoorGrantThornton. Desponsorheeftgeeninvloedop dejournalistiekekeuzenenre- dactioneleinhoud.GrantThorn- tonkrijgvoorpublicatienimmer inzageindeartikelenvanhetFD. AdditiveIndustries maaktmetaalprinten makkelijkengoedkoop Heiko Jessayan en Manon Stravens Eindhoven Nederlands eerste 3D-serieprinter van metalen onderdelen staat in een ruimte van een voormalig Philips-pand. Het pand, nu van Additive Industries, maker van de metaalprinter, is omgeven door oude schoorstenen en met graffiti be- kladde industriepanden. Klimaatregeling is niet nodig, vertelt oprichter en ceo Daan Kersten (47). Operators eigenlijk ook nauwelijks meer. ‘De MetalFAB1 is volledig geautomatiseerd. Daardoor zijn de arbeidskosten verminderd van een vijfde tot maar 2% van de kostprijs.’ Door een opslagmodule kan de machine 24/7 draaien, zonder ploegendienst. ‘Want niemand wil ’s nachts werken.’ De compacte, acht meter lange machi- ne is een proefprinter, om bijvoorbeeld testonderdelen te printen en software-up- dates te draaien. Dat verbeterproces is cruciaal, zegt de ondernemer, die zijn bedrijf in 2012 oprichtte met zijn kom- paan Jonas Wintermans (39). Niet alleen op de werkvloer, ook voor de klant. Vorig jaar verkocht Additive Industries vier van deze bètaprinters, onder meer aan vliegtuigbouwer Airbus, voor het maken van interieuronderdelen in vliegtuigen en onderdelen voor robots. En aan de Nederlandse Kaak Groep, producent van industriële bakkerijtechnologie. Additive Industries verkocht ze met korting, in ruil voor feedback, dat was de deal. En dus zitten de ontwikkelaars van Additive Industries maandelijks met deze klanten om de tafel. ‘Je stelt je wel kwets- baar op, maar zo zien we wat ze doen met die machine, wat beter kan. En we onder- zoeken nieuwe toepassingen.’ Wat tot een betere machine leidt. Vier jaar na de op- richting verkocht Additive Industries zijn eerste volwaardige metaalprinter voor €1,8 mln aan BMW. De autofabrikant ge- bruikt de printer voor serieproductie van De acht meter lange proef- printer MetalFAB1 print teston- derdelen. FOTO’S: JASPER JUINEN VOOR HET FINANCIEELE DAGBLAD Metaalprinters zijn veelgevraagd, maar nog altijd duur. Het jonge Additive Industries in Eindhoven ontwikkelde de eerste geautomatiseerde 3D-serieprinter voor metalen onderdelen. Die halveert printkosten In een snelgroeiende markt waar me- taalprinters vele toepassingen dienen, is focus belangrijk. Kersten: ‘Ik geloof niet in de combinatie van een jong bedrijf en een brede markt.’ Additive Industries richt zich primair op de luchtvaart- en ruimtevaarttechniek en op de auto-in- dustrie. ‘Markten waar metaalprinten al langer gebruikelijk is.’ Ook de medische markt voor implantaten en prothesen is interessant, aldus Kersten. Voor ‘starters’, bedrijven die het metaalprinten willen proeven, ontwikkelde Additive Industries een kleinere en goedkopere machine. Zo hoeft Kersten niet snel een ‘nee’ te verko- pen. Additive Industries draait nognet geen winst, maar groeit hard. ‘Voor Nederland- sebegrippendan’,zegtKersten.Vorigjaar verdubbelde het aantal arbeidsplaatsen. Eind dit jaar moet het team naar een zes keer zo grote locatie zijn verhuisd. ‘Snelle groei en een flink startkapitaal zijn cruci- aal voor succes’, aldus Kersten. ‘Start-ups denken altijd in plukjes geld, maar inves- teerders willen waarde kunnen toevoe- gen. Zij zoeken juist snelle groeiers die veel geld nodig hebben.’ Additive Industries haalde de afgelo- pen jaren ruim €5,5 mln durfkapitaal op, auto-onderdelen voor exclusieve model- len, zoals raceauto’s. Metaalpoeder wordt laagje voor laagje aangebracht en met lasers gesmolten. Door recycling van overtollig poeder is de machine stukken efficiënter en worden productiekosten gehalveerd. ‘Anders dan frezen, waarbij zo’n 95% van het metaal wordt weggesneden’, aldus Kersten. Hoeveel machines hij inmiddels heeft verkocht, wil de ondernemer niet zeggen. Wel meldt hij met enige trots dat hij er twee sleet in München, de vestigings- plaats van zijn grootste concurrent, de Duitse 3D-printerbouwer EOS. De opa’s van Kersten en Wintermans, allebei uit een sigarenfamilie, concurreer- den nog met elkaar, vertelt Kersten. Maar voor Additive Industries is samenwerking en kennisdeling, ‘een erfenis van Philips’, juist de sleutel tot succes. Dat begon met het AddLab, een openinnovatie-initiatief van negen machinebouwers, dat onlangs een doorstart maakte als een 3D-prin- terfabriek (inmiddels onder de naam AddFab). Additive Industries is inmiddels uit AddLab gestapt, maar de MetalFAB1 krijgt er wellicht een plaats voor seriepro- ductie van onderdelen van Eindhovense machinebouwers. Drie toeleveranciers leveren de complete modules van de MetalFAB1. ‘Alleen de software beste- den we niet meer uit’, aldus Kersten. ‘Te strategisch.’ In de toekomst ziet Kersten een netwerk voor zich van strategisch ge- plaatste metaalprinters, via het internet aan elkaar gekoppeld. ‘Dan kunnen we met big data en kunstmatige intelligentie de machine continu verbeteren. Dat is goud in onze handen.’ Het R&D-team be- schikt over tien software-ontwikkelaars. Omzet: €5 mln tot €10 mln Fte: 45 R&D 50% van de omzet Aantal patenten 14 Door recycling van overtollig poeder is de machine efficiënter en worden productie- kosten gehalveerd Ceo Daan Kersten Oordeel van jurylid Jan Hommen ‘P rachtig dat deze baanbre- kende innova- tie plaatsvindt in de oude fabrieken van Philips waar dertig tot veertig jaren geleden de grote innovaties van die tijd werden omgezet in nieuwe producten. De regio Eindhoven kent vele start-upondernemin- gen die de traditie van research, ontwikkeling en productie van innovatie- ve producten en proces- sen in hun genen hebben. En de regio heeft deze week in Den Haag de hoge ambities van de kennisintensieve maakin- dustrie, die voor de Ne- plusbijna €2 mln innovatiekrediet van het ministerie van Economische Zaken. De grootste investeerder, de familie Wintermans van Agio, bouwde een be- lang van 77% op. Met geld van DLL en Rabobank, dat voorfinanciering mogelijk maakt, dekt Kersten een deel van zijn werkkapitaal.Geenfinanciëlezorgendus. Kersten: ‘Ik heb daardoor meer tijd. Die kan ik in de ontwikkeling van ons bedrijf steken.’ Maar de groei kan nog sneller. ‘Als we iets beter hadden kunnen doen, dan was het eerder mensen aannemen. Niet pas werven als jemensennodig hebt, zoals we afgelopen jaar deden.’ Want de ambities zijn groot. ‘Over drie jaar zitten we in de Verenigde Staten en in Azië.’ De ondernemers beogen een onder- zoeks- en ontwikkelingspoot op te zetten in de Verenigde Staten, dicht bij het Ame- rikaanse ruimtevaartcluster. Dat is weer een groep potentiële klanten. In Turijn, het maakhart van Italië, zijn de Nederlan- ders een verkooprelatie gestart met een lokale agent, SIMU. ‘Die heeft zeventig jaar ervaring en een groot verkoopnet- werk in de industrie.’ En, zegt Kersten, ‘over vijf jaar staat Additive Industries in de top drie van metaalprinterbouwers.’ derlandse economie zo belangrijk is, kenbaar gemaakt. De twee jonge onder- nemers die Additive In- dustries hebben opge- start — nazaten van succesvolle Brabantse ondernemersfamilies uit de vorige eeuw — zijn met hun innovatieve metaalprinting op weg naar internationale er- kenning.’ JanHommenisvicepre- sident-commissarisbij AholdDelhaizeenpresi- dent-commissarisbijde BrabantseOntwikkelings- maatschappij(BOM).Hij zitinhetjurypanelvanDe NieuweKampioenen. MARKTVRAAG De vraag naar 3D-metaalprinters neemt de laatste jaren sterk toe. In 2015 werden wereldwijd 808 exemplaren verkocht, 258 meer dan in 2014. In Nederland staan er enkele tientallen. ‘Metaalprinters maken ultiem maatwerk mogelijk’ D emarktvoor3D-metaal- printersontwikkeltzichra- zendsnel.NadeVerenigde Staten,DuitslandenBelgiëver- overtdetechnieknuookNeder- land.‘Vooralhetlaatstejaarzieik hetaantalfinancieringsaanvra- genvoordezeprintersheelsnel groeien’,zegtsectoranalistDavid KempsvanABNAmro. Metaalprinten is volgens hem een belangrijke aanvullende techniek. Vooral interessant voor het maken van kleine, lichte en complexe onderdelen, die ge- bruikt worden in de luchtvaart-, automotive- en de medische industrie. ‘Voor een prothese kon je vroe- ger kiezen uit de maten S, M en L’, zegt Kemps. ‘Met metaalprin- ten is ultiem maatwerk mogelijk. Daar krijg je heel blije patiënten van.’ Ook zijn metaalprinters nuttig voor het maken van reser- veonderdelen in bijvoorbeeld de lucht-, ruimte- en scheepvaart. ‘Dat zorgt voor minder stilstand en bespaart grote opslagkosten.’ In 2015 werden wereldwijd 808 metaalprinters verkocht, 258 meer dan in 2014. In Nederland staan er enkele tientallen, zo blijkt uit een onlangs verschenen rapport van ABN Amro en Beren- schot. Buitenlandse fabrikanten van metaalprinters als het Duitse EOS, SLM, Renishaw en Concept Laser groeien hard. Maar ook traditionele bouwers van me- taalbewerkingsmachines, zoals Trumpf, gaan printers bouwen. Het Amerikaanse technolo- gieconglomeraat General Elec- tric nam eind 2016 voor circa $1,3 mrd de printerbouwers Arcam en Concept Laser over. Die marktgroei is goed, zegt Kemps, want met een stukprijs van €500.000 tot €1 mln zijn de printers nog relatief duur. Meer concurrentie verlaagt de prijs. Het zal niet lang duren voordat er printers voor minder dan €100.000 op de markt komen, zo voorziet de analist. In deze dynamische markt heeft Additive Industries volgens Kemps een voorsprong. ‘Printers van concurrenten vragen nog relatief veel handwerk in de na- behandeling van geprinte onder- delen. Terwijl Additive Industries een geavanceerde machine voor serieproductie op de markt heeft gebracht.’ Additive Industries bouwt han- dig voort op bestaande kennis en heeft ook een goede inventarisa- tie gemaakt van wat klanten ver- wachten en nodig hebben, zegt ook Kees de Koning, voormalig ceo van Stork Aerospace Indus- tries (Fokker) en investeerder in technologiebedrijven. ‘Hun machine print efficiënter, sneller en goedkoper.’ Volgende stap is verder groeien. ‘Je moet van een nichespeler de beste willen worden’, aldus De Koning. Klein blijven is geen optie, dan word je zo voorbij gestreefd. De kunst is om altijd goed naar je gebruikers te blijven luisteren.’ De Nederlandse export draait op bedrijven als dat van Kersten en Wintermans, vindt De Ko- ning. ‘Maar ze mogen wel wat zichtbaarder zijn. Deze industrie gebruikt zeer geavanceerde tech- nologie. Maar bij de gemiddelde Nederlander overheerst nog steeds het beeld van de rokende schoorsteen.’ Additive Industries bouwt snelle, efficiënte printers. ‘De twee jonge ondernemers zijn op weg naar internationale erkenning’ pagina 12, 10-04-2017 © Het Financieele Dagblad

More Related Content

Metaalprinten maakt ultiem maatwerk mogelijk

  • 1. DeNieuwe kampioenen #fd.nl/dnk: alles over de zoektocht van het FD naar De Nieuwe Kampioenen. Voor het derde jaar op rij is het FD op zoek gegaan naar nieuwe kampioenen binnen het Nederlandse bedrijfsleven. In een reeks portretten op het web en in de krant zetten we de schijnwerpers op veelbelovende jonge ondernemingen met baanbrekende producten of diensten. Het gaat om bedrijven die minder dan tien jaar oud zijn en een minimumomzet van €5 mln hebben. Vandaag: Additive Industries HetProjectDeNieuweKampioe- nenisfinancieelmedemogelijk gemaaktdoorGrantThornton. Desponsorheeftgeeninvloedop dejournalistiekekeuzenenre- dactioneleinhoud.GrantThorn- tonkrijgvoorpublicatienimmer inzageindeartikelenvanhetFD. AdditiveIndustries maaktmetaalprinten makkelijkengoedkoop Heiko Jessayan en Manon Stravens Eindhoven Nederlands eerste 3D-serieprinter van metalen onderdelen staat in een ruimte van een voormalig Philips-pand. Het pand, nu van Additive Industries, maker van de metaalprinter, is omgeven door oude schoorstenen en met graffiti be- kladde industriepanden. Klimaatregeling is niet nodig, vertelt oprichter en ceo Daan Kersten (47). Operators eigenlijk ook nauwelijks meer. ‘De MetalFAB1 is volledig geautomatiseerd. Daardoor zijn de arbeidskosten verminderd van een vijfde tot maar 2% van de kostprijs.’ Door een opslagmodule kan de machine 24/7 draaien, zonder ploegendienst. ‘Want niemand wil ’s nachts werken.’ De compacte, acht meter lange machi- ne is een proefprinter, om bijvoorbeeld testonderdelen te printen en software-up- dates te draaien. Dat verbeterproces is cruciaal, zegt de ondernemer, die zijn bedrijf in 2012 oprichtte met zijn kom- paan Jonas Wintermans (39). Niet alleen op de werkvloer, ook voor de klant. Vorig jaar verkocht Additive Industries vier van deze bètaprinters, onder meer aan vliegtuigbouwer Airbus, voor het maken van interieuronderdelen in vliegtuigen en onderdelen voor robots. En aan de Nederlandse Kaak Groep, producent van industriële bakkerijtechnologie. Additive Industries verkocht ze met korting, in ruil voor feedback, dat was de deal. En dus zitten de ontwikkelaars van Additive Industries maandelijks met deze klanten om de tafel. ‘Je stelt je wel kwets- baar op, maar zo zien we wat ze doen met die machine, wat beter kan. En we onder- zoeken nieuwe toepassingen.’ Wat tot een betere machine leidt. Vier jaar na de op- richting verkocht Additive Industries zijn eerste volwaardige metaalprinter voor €1,8 mln aan BMW. De autofabrikant ge- bruikt de printer voor serieproductie van De acht meter lange proef- printer MetalFAB1 print teston- derdelen. FOTO’S: JASPER JUINEN VOOR HET FINANCIEELE DAGBLAD Metaalprinters zijn veelgevraagd, maar nog altijd duur. Het jonge Additive Industries in Eindhoven ontwikkelde de eerste geautomatiseerde 3D-serieprinter voor metalen onderdelen. Die halveert printkosten In een snelgroeiende markt waar me- taalprinters vele toepassingen dienen, is focus belangrijk. Kersten: ‘Ik geloof niet in de combinatie van een jong bedrijf en een brede markt.’ Additive Industries richt zich primair op de luchtvaart- en ruimtevaarttechniek en op de auto-in- dustrie. ‘Markten waar metaalprinten al langer gebruikelijk is.’ Ook de medische markt voor implantaten en prothesen is interessant, aldus Kersten. Voor ‘starters’, bedrijven die het metaalprinten willen proeven, ontwikkelde Additive Industries een kleinere en goedkopere machine. Zo hoeft Kersten niet snel een ‘nee’ te verko- pen. Additive Industries draait nognet geen winst, maar groeit hard. ‘Voor Nederland- sebegrippendan’,zegtKersten.Vorigjaar verdubbelde het aantal arbeidsplaatsen. Eind dit jaar moet het team naar een zes keer zo grote locatie zijn verhuisd. ‘Snelle groei en een flink startkapitaal zijn cruci- aal voor succes’, aldus Kersten. ‘Start-ups denken altijd in plukjes geld, maar inves- teerders willen waarde kunnen toevoe- gen. Zij zoeken juist snelle groeiers die veel geld nodig hebben.’ Additive Industries haalde de afgelo- pen jaren ruim €5,5 mln durfkapitaal op, auto-onderdelen voor exclusieve model- len, zoals raceauto’s. Metaalpoeder wordt laagje voor laagje aangebracht en met lasers gesmolten. Door recycling van overtollig poeder is de machine stukken efficiënter en worden productiekosten gehalveerd. ‘Anders dan frezen, waarbij zo’n 95% van het metaal wordt weggesneden’, aldus Kersten. Hoeveel machines hij inmiddels heeft verkocht, wil de ondernemer niet zeggen. Wel meldt hij met enige trots dat hij er twee sleet in München, de vestigings- plaats van zijn grootste concurrent, de Duitse 3D-printerbouwer EOS. De opa’s van Kersten en Wintermans, allebei uit een sigarenfamilie, concurreer- den nog met elkaar, vertelt Kersten. Maar voor Additive Industries is samenwerking en kennisdeling, ‘een erfenis van Philips’, juist de sleutel tot succes. Dat begon met het AddLab, een openinnovatie-initiatief van negen machinebouwers, dat onlangs een doorstart maakte als een 3D-prin- terfabriek (inmiddels onder de naam AddFab). Additive Industries is inmiddels uit AddLab gestapt, maar de MetalFAB1 krijgt er wellicht een plaats voor seriepro- ductie van onderdelen van Eindhovense machinebouwers. Drie toeleveranciers leveren de complete modules van de MetalFAB1. ‘Alleen de software beste- den we niet meer uit’, aldus Kersten. ‘Te strategisch.’ In de toekomst ziet Kersten een netwerk voor zich van strategisch ge- plaatste metaalprinters, via het internet aan elkaar gekoppeld. ‘Dan kunnen we met big data en kunstmatige intelligentie de machine continu verbeteren. Dat is goud in onze handen.’ Het R&D-team be- schikt over tien software-ontwikkelaars. Omzet: €5 mln tot €10 mln Fte: 45 R&D 50% van de omzet Aantal patenten 14 Door recycling van overtollig poeder is de machine efficiënter en worden productie- kosten gehalveerd Ceo Daan Kersten Oordeel van jurylid Jan Hommen ‘P rachtig dat deze baanbre- kende innova- tie plaatsvindt in de oude fabrieken van Philips waar dertig tot veertig jaren geleden de grote innovaties van die tijd werden omgezet in nieuwe producten. De regio Eindhoven kent vele start-upondernemin- gen die de traditie van research, ontwikkeling en productie van innovatie- ve producten en proces- sen in hun genen hebben. En de regio heeft deze week in Den Haag de hoge ambities van de kennisintensieve maakin- dustrie, die voor de Ne- plusbijna €2 mln innovatiekrediet van het ministerie van Economische Zaken. De grootste investeerder, de familie Wintermans van Agio, bouwde een be- lang van 77% op. Met geld van DLL en Rabobank, dat voorfinanciering mogelijk maakt, dekt Kersten een deel van zijn werkkapitaal.Geenfinanciëlezorgendus. Kersten: ‘Ik heb daardoor meer tijd. Die kan ik in de ontwikkeling van ons bedrijf steken.’ Maar de groei kan nog sneller. ‘Als we iets beter hadden kunnen doen, dan was het eerder mensen aannemen. Niet pas werven als jemensennodig hebt, zoals we afgelopen jaar deden.’ Want de ambities zijn groot. ‘Over drie jaar zitten we in de Verenigde Staten en in Azië.’ De ondernemers beogen een onder- zoeks- en ontwikkelingspoot op te zetten in de Verenigde Staten, dicht bij het Ame- rikaanse ruimtevaartcluster. Dat is weer een groep potentiële klanten. In Turijn, het maakhart van Italië, zijn de Nederlan- ders een verkooprelatie gestart met een lokale agent, SIMU. ‘Die heeft zeventig jaar ervaring en een groot verkoopnet- werk in de industrie.’ En, zegt Kersten, ‘over vijf jaar staat Additive Industries in de top drie van metaalprinterbouwers.’ derlandse economie zo belangrijk is, kenbaar gemaakt. De twee jonge onder- nemers die Additive In- dustries hebben opge- start — nazaten van succesvolle Brabantse ondernemersfamilies uit de vorige eeuw — zijn met hun innovatieve metaalprinting op weg naar internationale er- kenning.’ JanHommenisvicepre- sident-commissarisbij AholdDelhaizeenpresi- dent-commissarisbijde BrabantseOntwikkelings- maatschappij(BOM).Hij zitinhetjurypanelvanDe NieuweKampioenen. MARKTVRAAG De vraag naar 3D-metaalprinters neemt de laatste jaren sterk toe. In 2015 werden wereldwijd 808 exemplaren verkocht, 258 meer dan in 2014. In Nederland staan er enkele tientallen. ‘Metaalprinters maken ultiem maatwerk mogelijk’ D emarktvoor3D-metaal- printersontwikkeltzichra- zendsnel.NadeVerenigde Staten,DuitslandenBelgiëver- overtdetechnieknuookNeder- land.‘Vooralhetlaatstejaarzieik hetaantalfinancieringsaanvra- genvoordezeprintersheelsnel groeien’,zegtsectoranalistDavid KempsvanABNAmro. Metaalprinten is volgens hem een belangrijke aanvullende techniek. Vooral interessant voor het maken van kleine, lichte en complexe onderdelen, die ge- bruikt worden in de luchtvaart-, automotive- en de medische industrie. ‘Voor een prothese kon je vroe- ger kiezen uit de maten S, M en L’, zegt Kemps. ‘Met metaalprin- ten is ultiem maatwerk mogelijk. Daar krijg je heel blije patiënten van.’ Ook zijn metaalprinters nuttig voor het maken van reser- veonderdelen in bijvoorbeeld de lucht-, ruimte- en scheepvaart. ‘Dat zorgt voor minder stilstand en bespaart grote opslagkosten.’ In 2015 werden wereldwijd 808 metaalprinters verkocht, 258 meer dan in 2014. In Nederland staan er enkele tientallen, zo blijkt uit een onlangs verschenen rapport van ABN Amro en Beren- schot. Buitenlandse fabrikanten van metaalprinters als het Duitse EOS, SLM, Renishaw en Concept Laser groeien hard. Maar ook traditionele bouwers van me- taalbewerkingsmachines, zoals Trumpf, gaan printers bouwen. Het Amerikaanse technolo- gieconglomeraat General Elec- tric nam eind 2016 voor circa $1,3 mrd de printerbouwers Arcam en Concept Laser over. Die marktgroei is goed, zegt Kemps, want met een stukprijs van €500.000 tot €1 mln zijn de printers nog relatief duur. Meer concurrentie verlaagt de prijs. Het zal niet lang duren voordat er printers voor minder dan €100.000 op de markt komen, zo voorziet de analist. In deze dynamische markt heeft Additive Industries volgens Kemps een voorsprong. ‘Printers van concurrenten vragen nog relatief veel handwerk in de na- behandeling van geprinte onder- delen. Terwijl Additive Industries een geavanceerde machine voor serieproductie op de markt heeft gebracht.’ Additive Industries bouwt han- dig voort op bestaande kennis en heeft ook een goede inventarisa- tie gemaakt van wat klanten ver- wachten en nodig hebben, zegt ook Kees de Koning, voormalig ceo van Stork Aerospace Indus- tries (Fokker) en investeerder in technologiebedrijven. ‘Hun machine print efficiënter, sneller en goedkoper.’ Volgende stap is verder groeien. ‘Je moet van een nichespeler de beste willen worden’, aldus De Koning. Klein blijven is geen optie, dan word je zo voorbij gestreefd. De kunst is om altijd goed naar je gebruikers te blijven luisteren.’ De Nederlandse export draait op bedrijven als dat van Kersten en Wintermans, vindt De Ko- ning. ‘Maar ze mogen wel wat zichtbaarder zijn. Deze industrie gebruikt zeer geavanceerde tech- nologie. Maar bij de gemiddelde Nederlander overheerst nog steeds het beeld van de rokende schoorsteen.’ Additive Industries bouwt snelle, efficiënte printers. ‘De twee jonge ondernemers zijn op weg naar internationale erkenning’ pagina 12, 10-04-2017 © Het Financieele Dagblad