ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

Metodyka zajęć ruchowych

•
•
Krakowski Instytut Rozwoju Edukacji
Krakowski Instytut Rozwoju Edukacji

zajęcia ruchowe

1 of 111
Metodyka zajęć ruchowych
Metodyka – dydaktyka szczegółowa danego przedmiotu, omawiająca cele, środki i sposoby służące realizacji.
CELE ZAJĘĆ CEL – uświadomienie rezultatu działania 1. Harmonijny rozwój całego organizmu. 2. Kształtowanie psychomotoryki. 3. Kształtowanie umiejętności ruchowych, wykorzystywanych w aktywności utylitarnej i rekreacyjnej. 4. Przekazanie wychowanką podstawowej wiedzy z zakresu kultury fizycznej. 5. Kształtowanie pozytywnych postaw wobec aktywności ruchowej.
BUDOWA JEDNOSTKI TRENINGOWEJ • CZĘŚĆ WSTĘPNA • CZĘŚĆ GŁÓWNA • CZĘŚĆ KOŃCOWA
CZĘŚĆ WSTĘPNA – ma na celu: • Zorganizowanie grupy, • Zachęcenie do aktywnego i świadomego uczestnictwa, • Przeprowadzenie rozgrzewki, w tym ćwiczeń kształtujących, zabaw i gier, przygotowujących do realizacji zadań części głównej.
CZĘŚĆ GŁÓWNA – ma na celu: • Nauczenie i doskonalenie nowych ćwiczeń, zabaw i gier ruchowych; • Usprawnienie organizmu; • Kontrolę i ocenę poziomu sprawności motorycznej; • Wdrażanie do samokontroli i samooceny; • Przekazywanie wiadomości z zakresu kultury fizycznej i sportu.
CZĘŚĆ KOŃCOWA – ma na celu: • Uspokojenie organizmu pod względem emocjonalnym i fizjologicznym; • Omówienie zajęć i motywacja; • Przeprowadzenie czynności porządkowych.
Zasady nauczania
• Zasada w mowie potocznej jest terminem wieloznacznym. • Kupisiewicz definiując zasady nauczania pisze, że „są to normy postępowania dydaktycznego, których przestrzeganie pozwala prowadzącemu zajęcia zaznajomić uczniów z podstawami usystematyzowanej wiedzy, rozwijać ich zainteresowania i zdolności poznawcze.”
W wychowaniu fizycznym najbardziej rozpowszechnione są zasady nauczania zaczerpnięte z dydaktyki ogólnej: • Zasada świadomości i aktywności • Zasada poglądowości • Zasada systematyczności • Zasada dostępności • Zasada trwałości
Zasada świadomości i aktywności • O efektach pracy dydaktycznej w dużej mierze decydują świadomość i aktywność samych uczniów • Dotyczy ona trzech czynników: 1. Świadomego stosunku uczniów do celów nauczania. 2. Świadomego i aktywnego udziału w samym przyswajaniu umiejętności, wiadomości i nawyków. 3. Świadomego udziału uczniów w kontroli osiąganych wyników.
Świadomy stosunek uczniów do celów nauczania • Aktywność musi być wyrazem jakiś dążeń. • Nauczyciel, trener sam powinien mieć świadomość stawianych zadań na kolejnych zajęciach oraz ogólnych zadań swoich zajęć i pracować w taki sposób aby uczynić je zadaniami samych uczniów. • Wychowanek powinien wiedzieć co i dlaczego ćwiczy.
• Świadomość ta pozwala uczyć się chętniej i szybciej, a także stosować poznane umiejętności i wiedzę w życiu codziennym. • Aktywizacja uczestników zajęć ruchowych opiera się przeważnie na podkreśleniu przez nauczyciela, trenera walorów zdrowotnych, estetycznych i rekreacyjnych prowadzonych ćwiczeń, a także wskazywanie ich znaczenia w dążeniu do osiągnięcia zaplanowanych celów.
Świadomy i aktywny udziału w samym przyswajaniu umiejętności, wiadomości i nawyków. • Chodzi tutaj o aktywność wewnętrzną wywołaną przez chwilowe zaciekawienie lub trwałe zainteresowanie, czy zamiłowanie. • Przejawia się ona wtedy, gdy wychowankowie dobrze uświadamiają sobie cel własnej pracy i przeżywają radość z osiąganych wyników. • Im większe zainteresowanie tym większa aktywność.
• Atrakcyjność zajęć można osiągnąć poprzez: nieszablonową organizację zajęć, stawianie przed uczniami zadań, wprowadzanie współzawodnictwa, stosowanie różnorodnych form i rozwiązań organizacyjnych. • Mobilizująca do zajęć jest też postawa uczącego, która powinna być pozytywna. • Na obniżenie atrakcyjności zajęć wpływa monotonia.
Świadomy udziału uczniów w kontroli osiąganych wyników • Kontrola jest przede wszystkim źródłem do samooceny. • Wszelkie przejawy samokontroli to nie tylko wartość dla procesu przyswajania umiejętności, wiadomości czy nawyków, ale także cenne osiągnięcie wychowawcze. • Umiejętność oceny osiągnięć i analizy niepowodzeń jest tym skuteczniejsza i bardziej jest ona związana z czynnym udziałem ćwiczącego.
Zasada poglądowości • Jest najstarszą zasadą. • Stanowi jeden z najskuteczniejszych sposobów nauczania przy świadomym stosunku ćwiczącego do tego co zostało pokazane. • Konieczne jest stosowanie tej zasady, gdy nadrzędne znaczenie ma precyzja ruchu – poprawność. • Ma ona na celu pobudzenie u ćwiczącego wyobraźni ruchu i nabranie przez niego chęci do wykonania ćwiczenia.
Zasada poglądowości spełnia trzy funkcje: 1. Bezpośrednią - pokaz; 2. Pośrednią - wykorzystanie pomocy naukowych (filmy, lustra, itp.); 3. Symbolizującą - stosowanie tabel wyników, wykresów (dla ucznia, dla klasy, dla szkoły). Do pełnej realizacji zasady poglądowości jest niezbędne wykorzystanie słownego objaśnienia.
Zasada systematyczności • Uczący powinien systematycznie przygotowywać się do zajęć, planować i dokumentować swoje działania, starannie analizować każdy temat zajęć, stosować sprawdziany i oceniać wyniki nauczania. • Poprzez brak systematyczności można zaprzepaścić wysiłek wychowanka, ale także szkodliwe wpłynąć na jego stan zdrowia i na jego wydolność.
• Dzieje się to poprzez pomijanie poszczególnych części zajęć, przerwy w uczęszczaniu na zajęcia, brak ciągłości w realizowaniu zadań. • Brak systematyczności źle wpływa na możliwość osiągania założonych celów i nie zastąpi go żaden okres intensywniejszej pracy i wysiłku.
Zasada dostępności • Wymaga ona od prowadzącego zajęcia uwzględnienia właściwości rozwojowych uczniów i ich indywidualizowania. • Zakres wiadomości, umiejętności i nawyków, który wychowankowie mogą przyswoić, powinien być starannie dobierany na każde zajęcia.
• Należy dostosować cele, środki, formy i metody do rozwoju fizycznego, sprawności oraz wydolności organizmu, uwzględniając płeć, wiek, indywidualne różnice, zainteresowania oraz wpływy środowiska. • Stosowanie tej zasady jest rozpatrywane w odniesieniu do grupy albo indywidualnie.
• Inaczej tę zasadę nazywamy stopniowaniem trudności w nauczaniu, polega ona na przechodzeniu: - od tego co bliskie, do tego co dalekie, - od łatwiejszego do trudniejszego, - od znanego do nieznanego. Stosowanie tej zasady wymaga doskonałej znajomości swoich wychowanków, ich stanu zdrowia, sprawności, możliwości i poziomu intelektualnego.
Zasada trwałości • Rozważamy tą zasadę w dwóch aspektach: - Fizycznym – prowadzącym do nawyków ruchowych - Osobowościowym – decydującym o trwałości pozytywnych postaw wobec sprawności, zdrowia, ciała i jego potrzeb. • Aby zachować zdobyte wiadomości i umiejętności, należy je utrwalać poprzez powtarzanie na początku w tej samej kolejności i układzie, a następnie w sposób urozmaicony np. poprzez zmianę kolejności.
Zalecenia, które należy przestrzegać przy wprowadzaniu tej zasady: • Przygotowując się do realizacji nowego materiału trzeba odpowiednio ukierunkować zainteresowania i wytworzyć pozytywne motywacje do uczenia się. • Podawanie nowych treści powinno być tak przemyślane pod względem organizacyjnym i metodycznym, aby wychowankowie w tym procesie brali udział.
• Częstość powtórzeń powinna być zgodna z przebiegiem krzywej zapominania • Nie należy iść naprzód tak długo, dopóki nauczony element nie będzie przyswojony • Nie należy uczyć zbyt wielu elementów jednocześnie. Ważną rolę w utrwalaniu odgrywa kontrola i ocena wyników. Kontrola z udziałem grupy jest istotnym czynnikiem w przyswajaniu motywów uczenia się i trwałego przyswajania.
Wyróżniamy też trzy zasady sformułowane przez Zofię Żukowską jako normy dydaktyczno – wychowawcze: • Zasada wszechstronności • Zasada zdrowotności • Zasada przydatności
Zasada wszechstronności Polega ona na: • Współdziałaniu wychowania fizycznego z innymi działami wychowania ogólnego, • Rozwijaniu procesów psychicznych, potrzeb, zainteresowań i cech charakteru, • Dbaniu o harmonijny rozwój całego organizmu, wszystkich jego funkcji i o rozwój sprawności • Dobieraniu rozmaitych treści materiału programowego za pomocą różnicowania metod, środków i form.
Zasada zdrowotności • Wiąże się ona z zasadą wszechstronności. • Uczący powinien wpływać na uodpornienie organizmu wychowanka, wzmocnienie jego potencjałów biologicznych, poprzez uwzględnienie jego poziomu rozwoju, wieku, płci, stanu zdrowia i potrzeb. • Zajęcia fizyczne powinny przyczyniać się do niezbędnych nawyków higienicznych, taki jak: prawidłowy sen, odżywianie, odpowiednie warunki do nauki, formy wypoczynku, organizacja dnia, higiena osobista, higiena otoczenia, itp.
Zasada przydatności • Ma charakter utylitarny. • Człowiek przyszłości – to człowiek zdrowy, sprawny umysłowo i fizycznie, operatywny, łatwo adaptujący się do zmiennych warunków, umiejący aktywnie wypoczywać. Zdobyte tutaj umiejętności mają ułatwić czynny wypoczynek.
• Uczący powinien zwracać uwagę na rozwój umiejętności, dobierać ciekawe metody i formy pracy, aby zachęcać – wiązać emocje z zajęciami. • Kształtowanie potrzeb w zakresie uprawiania ćwiczeń ruchowych może okazać się trwałe i procentować przez całe życie.
Stanisław Strzyżewski podaje także zasady doboru treści oraz organizacji kształcenia i wychowania. Uważa on dopiero przestrzeganie jednych i drugich służy optymalnej realizacji celów. • Zasada podmiotowego traktowania ucznia • Zasada integracji kształcenia i wychowania • Zasada różnicowania treści i form kształcenia • Zasada kształcenia ustawicznego
Zasada podmiotowego traktowania ucznia • Uświadamia ona konieczność traktowania wychowanka w taki sposób aby nie był on tylko przedmiotem zabiegów edukacyjnych ale miał zapewnione warunki do świadomego i aktywnego, pozytywnie umotywowanego współuczestnictwa w procesie edukacji. • Wymaga to przeniesienia akcentów z „realizacji programu” na osobotwórcze kształcenie i wychowanie.
• Dobierając metody pracy należy uwzględniać te sposoby, które angażując aktywność i samodzielność uczniów, są oparte na pozytywnej motywacji, zapewniają sukcesy i wartościowe doświadczenia. • Wszystkie prace ćwiczącego powinny być jego osobistym zadaniem, któremu towarzyszy świadomość sensu pracy, jej doniosłość lub użyteczność.
Zasada integracji kształcenia i wychowania • Należy tutaj pamiętać o konieczności oddziaływania na wszystkie sfery osobowości wychowanka, zapewniając opanowanie, wiedzy, umiejętności oraz kształcenia pożądanych postaw. • Dużą rolę odgrywają tutaj metody i formy pracy, które wiążą proces nauczania, kształcenia i wychowania z wdrażaniem do efektywnego uczenia się, samokształcenia i samowychowania.
Zasada łączenia teorii z praktyką • Istotnym warunkiem procesu dydaktycznego jest użyteczność wiedzy – możliwość i umiejętność jej wykorzystania w różnorodnych sytuacjach praktycznych.
Zasada różnicowania treści i form kształcenia • Zróżnicowanie treści i form kształcenia pozwala wyjść naprzeciw zainteresowaniom, uzdolnieniom, przygotować do samokształcenia i prawidłowego wyboru dalszej a nauki, a w przyszłości pracy zawodowej.
Zasada kształcenia ustawicznego • Według niej szkoła powinna stać się fundamentem kształcenia przez całe życie. • Wymaga to przekazywania podstawowych wiadomości i umiejętności oraz ukształtowania postawy gotowości do permanentnego uzupełniania i aktualizowania wiedzy.
ORGANIZACJA GRUPY I ZAJĘĆ RUCHOWYCH
Sprawna organizacja sprzyja: • Optymalnej realizacji zaplanowanych działań; • Bezpieczeństwu ćwiczących; • Zwiększeniu intensywności na zajęciach i prawidłowemu wykorzystaniu czasu; • Dobrej atmosferze lekcji.
Działania przed zajęciami • Odpowiednie przygotowanie miejsce ćwiczeń; • Przygotowanie przyrządów do ćwiczeń (odpowiednia ilość, funkcjonowanie); • Ustawienie sprzętu w taki sposób, aby jak najszybciej można było rozstawić stanowiska ćwiczebne.
Działania w trakcie zajęć • Odpowiednio dobrane formy organizacyjne w stosunku do realizowanych zadań i charakteru; • Dokonać w sposób przemyślany podział grupy; • Przybory rozdawać tak, aby nie poświęcać na to dodatkowo czasu; • W przemyślany sposób manewrować grupą; • Podawać komendy w sposób zwięzły i treściwy; • Wdrażać do samodzielności, indywidualizować wymagania; • W przemyślany sposób przemyślany ustawiać sprzęt i stanowiska ćwiczebne.
Sposoby podziału grupy 1. Statyczny i dynamiczny. 2. Doraźny i stały. 3. Celowy i losowy.
Sposób doraźny • Zastępy – bierzemy tutaj pod uwagę liczebność grupy, ilość sprzętu i charakter zajęć. • Drużyny – w przypadku gier zespołowych lub wyścigów rzędów.
Sposób stały • Zastępy stałe – uwzględniamy rozwój morfologiczny, sympatie i antypatie panujące w grupie. • Zastępy sprawnościowe – podstawowym kryterium jest sprawność fizyczna uczniów. Taki podział umożliwia zróżnicowanie zadań w zależności od poziomu prezentowanego przez zastęp. • Zastępy sprawnościowe zmienne – dzielimy grupę na zastępy w zależności od realizowanej dyscypliny sportu.
Kryteria doboru zastępowych Osoba ta: • musi być lubiana i akceptowana przez grupę, • musi być przygotowana do oceny, • musi być sprawna fizycznie.
FORMY ORGANIZACJI ZAJĘĆ
Najczęściej stosowane formy organizacji zajęć to forma: • Frontalna • Indywidualna • Ćwiczeń w zastępach • Ćwiczeń w zastępach z zadaniem dodatkowym • Obwodów stacyjnych • Torów przeszkód • Małych obwodów • Strumieniowa • Ćwiczeń w parach
Forma frontalna • wszyscy uczniowie w tym samym czasie wykonują to samo ćwiczenie • ustawienie przodem do nauczyciela • ustawienie grup w rozsypce lub w kolumnie ćwiczebnej.
Zastosowanie: • podczas ćwiczeń kształtujących, • podczas ćwiczeń tanecznych, • aerobik, • w II. części zajęć lekcyjnych, lub treningowych, przy nauczaniu prostych elementów technicznych.
Zalety: • duża intensywność ćwiczeń, • możliwość obserwowania wszystkich ćwiczących. Wady: • ograniczona jest samodzielna aktywność ucznia, • brak możliwości asekuracji, • wymaga dużej ilości przyborów, • utrudnione jest koordynowanie błędów.
Forma indywidualna • Każdy uczeń wykonuje ćwiczenia indywidualnie, według własnej inwencji. ZASTOSOWANIE: • w rehabilitacji, • w gimnastyce korekcyjnej, • w poszczególnych metodach prowadzenia zajęć.
NAUCZYCIEL / TRENER: • przygotowuje miejsce do ćwiczeń • zapewnia przybory • służy radą • inspiruje uczniów do pracy nad sobą • stwarza odpowiednią atmosferę
Forma ćwiczeń w zastępach • Każdy zastęp realizuje te same zadania (tryb równoległy), lub różne zadania (tryb zmienny). ZALETY: • zapewniona jest wszechstronność zajęć, • typowa lekcja dla gimnastyki i LA. • nauczyciel ma możliwość korygowania błędów w zastępie głównym. WADY: • przestoje podczas zajęć, • kontrola nad pozostałą częścią grupy jest ograniczona.
Forma ćwiczeń w zastępach z zadaniem dodatkowym • Ćwiczenia dodatkowe są to ćwiczenia, które realizuje zastęp po wykonaniu ćwiczenia głównego. • Zwiększa ono intensywność, uatrakcyjnia zadania, wdraża uczniów do samodzielności. • Zadania muszą być znane, atrakcyjne, niewymagające asekuracji, proste. • 3 - 6 osób w zastępie • 3 – 4 zastępów
Funkcje zadań dodatkowych: • wzmacniająca, • doskonaląca, • kompensacyjna, • rekreacyjna. Zmiany zastępów dokonuje się: • marszem, • truchtem, • za pomocą atrakcyjnych dla ćwiczących form.
Forma obwodów stacyjnych • 8 – 12 stanowisk ćwiczebnych (liczba stanowisk jest zależna od liczby ćwiczących) • Na danym stanowisku ćwiczy 1 – 2, a czasem 3 osoby przez określony czas (15 – 30s), lub gdy wykonują określoną liczbę powtórzeń. • Zmiana stanowiska następuje na sygnał prowadzącego.
ZASTOSOWANIE: • kształtowanie zdolności motorycznych lub ogólnorozwojowych, • doskonalenie techniki ruchu, • kontrola i ocena pracy wychowanka, • zwiększa intensywność zajęć.
Forma torów przeszkód • Pokonywanie określonej przestrzeni wraz z ustawionymi przeszkodami. • Sposób pokonywania kolejnych przeszkód może być określony lub dowolny. Tory przeszkód ze względu na usytuowanie dzielimy na: • Naturalne (teren i naturalne przeszkody), • Sztuczne (sala gimnastyczna i sprzęt sportowy), • Kombinowane (np. na boisku z przeszkodami naturalnymi i sztucznymi).
Klasyfikacja torów przeszkód • Stałe - zainstalowane na boisku lub terenie przyszkolnym. Jest to najczęściej tor otwarty. • Improwizowane – budowane w czasie zajęć, otwarte lub zamknięte. • Równoległe o jednakowej budowie – otwarte, sukcesywnie budowane w czasie kolejnych zabaw, służące współzawodnictwu zespołowemu • Równoległe różne - z przewagą na torze ćwiczeń zwinnościowych, szybkościowych, itp.
Sposoby pokonywania torów przeszkód: • strumieniowo (jeden za drugim), • wahadłowo, • tam i z powrotem.
Zadania na torze muszą być: • znane, • bezpieczne, • możliwe do wykonania przez wszystkich, • niewymagające asekuracji, • nie powodujące wstrzymania płynności ruchu.
ZASTOSOWANIE: • kształtowanie zdolności motorycznych, ogólnorozwojowych, • doskonalenie techniki ruchu, • kontrola i ocena pracy wychowanka.
Forma małych obwodów • Podział grupy na zastępy. • Każdy ćwiczy na jednym stanowisku. • Zadania na poszczególnych stanowiskach są rozbite na 3 - 4 ogniwa zgodnie z zasadą stopniowania trudności.
1. 22.. 4. 33.. • stopień trudności ćwiczenia 1. 1. 4. 4. 22.. 22.. 33.. 33.. mały śśrreeddnnii dduużżyy najwyższy
Forma strumieniowa • Uporządkowany, szybki ruch w jednym kierunki. • Skuteczny sposób zwiększania częstotliwości ćwiczeń. • Najczęściej stosowany podczas gier i zabaw, przy pokonywaniu pojedynczych przeszkód, w torach przeszkód.
Metodyka zajęć ruchowych
Forma ćwiczeń w parach • Może być stosowana jako form podziału albo forma organizacji lekcji. • Ma na celu urozmaicenie i intensyfikację zajęć. • Można ja stosować w każdych warunkach. • Zadania dla partnerów mogą być jednakowe lub różne. Gdy są różne należy pamiętać o zmianach. • Trzeba uwzględnić odpowiedni dobór partnerów (pod kątem wysokości i masy ciała, siły i ogólnej sprawności).
METODY PROWADZENIA ZAJĘĆ
• Słowo metoda pochodzi od greckiego „methodos”, czyli droga, sposób postępowania. • W ogólnym znaczeniu jest to świadomy i powtarzalny wybór działania dla osiągnięcia określonego celu. • „W dydaktyce, metodą oznacza się wypróbowany i systematycznie stosowany układ czynności, nauczycieli i uczniów, wybór środków i sposobów postępowania, w celu spowodowania założonych zmian osobowości ucznia.” (W. Okoń)
Systematyka metod według S. Strzyżewskiego Powstała w latach osiemdziesiątych na podstawie psychologicznej teorii czynności T. Tomaszewskiego oraz nauk, które tworzą prawa ludzkiego zachowania.
1. Metody realizacji zadań ruchowych (metody działania praktycznego, metody prowadzenia zajęć) a) Metody reproduktywne (odtwórcze): – Naśladowcza - ścisła – Programowanego uczenia się b) Metody proaktywne (usamodzielniające): – Zabawowa - naśladowcza – Zabawowo – klasyczna – Bezpośredniej celowości ruchu – Programowanego usprawniania się c) Metody kreatywne (twórcze): – Ruchowej ekspresji twórczej (C. Orff’a) – Improwizacji ruchowej (R.Labana) – Problemowa
2. Metody nauczania ruchu • Metoda analityczna (cząstkowego nauczania) • Metoda syntetyczna (nauczania całościowego) • Metoda mieszana (nauczania cząstkowo - całościowego)
3. Metody przekazywania i zdobywania wiedzy a) Metody przekazywania wiadomości: – pokaz – opowiadanie – dyskusja – wykład b) Metody zdobywania wiadomości: – praca z książką – opisywanie i rysowanie postaci i scen z zakresu wf – wywiad – wykonywanie zadań ruchowych
4. Metody wychowawcze a) Metody wpływu osobistego wychowawcy: – wysuwanie sugestii – perswazja – działania przykładem osobistym – wyrażenie aprobaty i dezaprobaty b) Metody wpływu sytuacyjnego: – nagradzanie wychowawcze – karanie wychowawcze – instruowanie – organizowanie doświadczeń wychowanka – uświadamianie następstw zachowań społecznych – ćwiczenia
c) Metody wpływu społecznego: • modyfikacja celów zespołu • kształtowanie wzoru postępowania obowiązującego w zespole • przekształcenie struktury wewnętrznej zespołu • nadawanie właściwego kierunku działaniu kontroli społecznej w zespole
d) Metody kierowania samowychowaniem: • przybliżanie wychowankowi ideałów pracy nad sobą • stymulowanie wychowanka do realizacji określonego programu pracy nad sobą • przyswajanie przez wychowanka określonych technik pracy nad sobą • poznawanie różnych sposobów wpływania na własny rozwój przez stawianie sobie określonych celów • ukazywanie wychowankowi różnych technik regularnej samokontroli i samooceny • wdrażanie wychowanka do świadomego ćwiczenia się
Stosowanie poszczególnych metod zależy od: • wieku ćwiczących • poziomu intelektualnego • sprawności fizycznej • charakteru zajęć • od stawianych celów
CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH METOD
Metody nauczania ruchu
Metoda syntetyczna • Polega na nauczaniu ćwiczeń w całości bez naruszania zasadniczej formy, struktury ruchu. • Jest to najbardziej naturalny i najszybszy sposób nauczania. • Stosujemy ją przy łatwych ćwiczeniach, opartych o naturalne formy ruchu (skok, bieg, rzut).
• Jest mniej skuteczna przy nauczaniu ruchów trudnych, skomplikowanych. • Występuje to możliwość utrwalenia błędów, przyruchów, niepotrzebnych nawyków, które są potem trudne do wyelimionowania.
Metoda analityczna • Polega na podzieleniu ćwiczenia na prostsze elementy, tak aby nauczeniu się ich połączyć je w całość. • Ma ułatwić nauczanie złożonych ćwiczeń. • Należy pamiętać o możliwie szybkim łączeniu ćwiczeń w całość. • Nauczając tą metodą potrzebujemy więcej czasu, ale ruchy są bardziej zbliżone do wzorca • Niezbędna do prowadzenia zajęć w grupach o bardzo niskiej sprawności.
Metoda kombinowana • Stosowana jest gdy nauczanie ruchu w całości jest bardzo trudne lub niemożliwe. • Dzielimy wtedy czynność na fragmenty, które w miarę ich opanowywania łączymy w całość. • Występuje tu kolejność: metoda całościowa, metoda częściowa, metoda całościowa.
Metody prowadzenia zajęć
Metoda ścisła • Prowadzący stawia ćwiczących w sytuacji zadaniowej poprzez nakazy i zakazy (rób tak, nie rób tak). • Ściśle określa ćwiczenie a ćwiczący dokładnie je odtwarzają. • Wierne odtwarzanie ćwiczenia jest nagradzane, a odstępstwo do wzorca karane.
• Aby osiągnąć nawyk ruchowy ćwiczenie musi być powtarzane setki razy. • Proces nauczania techniki przebiega według ściśle określonych ciągów metodycznych. • Ćwiczenie jest ściśle określone, można je wykonać tylko w jeden sposób. • Dużą rolę odgrywa tu pokaz. • Takie działanie powoduje bierność i brak inicjatywy ze strony ćwiczących. • Pozycja wyjściowa i końcowa ćwiczenia są ściśle określone przez prowadzącego, tak samo jak ruch i tempo wykonania ćwiczenia.
Stosujemy ją: • niezależnie od grupy wiekowej • podczas treningu technicznego i taktycznego • w rehabilitacji ruchowej • w gimnastyce korekcyjnej • gdy naszym celem jest zdyscyplinowanie grupy
Metoda programowanego nauczania • Ćwiczący samodzielnie uczy się określonego zadania ruchowego przy pomocy przygotowanego przez prowadzącego programu w postaci broszury, albo tablic poglądowych z odpowiednimi instrukcjami i innych środków wizualnych. • Program jest ciągiem ćwiczeń metodycznych i czynności, które mają prowadzić do opanowania nowych umiejętności. • Ćwiczący ma pełną kontrolę nad własną samooceną i samokontrolą.
Stosujemy ją: • w starszych grupach wiekowych • na treningach sportowych
Metoda opowieści ruchowej • Polega na inspirowaniu dzieci do wykonywania ćwiczeń poprzez opowiadanie. Może to być bajka, opowiadanie, przypomnienie prawdziwych wydarzeń, w których dzieci brały udział, lub które obserwowały. • Daje to możliwość naśladowania i odtwarzania poprzez ruch – czynności poznanych. • Metodą tą można prowadzić całe zajęcia lub ich fragmenty.
Metoda zabawowo - naśladowcza • Uczący wywołuje u dzieci określony myślowy obraz przedmiotu czy zjawiska, którego istotą ruchu i zalecenie naśladowania go. • Opieramy się na wyobrażeniu zdobytym przez dzieci w wyniku bezpośredniej obserwacji. • Ruchy nie muszą być dokładne. • Dajemy dzieciom dużo swobody, ingerujemy tylko wtedy gdy istnieje zagrożenie dla bezpieczeństwa ćwiczących.
Stosujemy ją: • U małych dzieci • U starszych dzieci jako przerywnik PRZYKŁADY: • W leżeniu tyłem „jazda na rowerze” • W staniu jednonóż „bocian macha skrzydłami”
Metoda zabawowo - klasyczna • Podstawową rolę odgrywa tu fabuła zabawy i przepisy gry. • Celowe czynności wychowawcy zmierzają do nadania zabawie określonego celu, przy równoczesnym zachowaniu dużej swobody działania i atmosfery radości. • Zabawy i gry mają zastosowanie we wszystkich dyscyplinach sportowych.
Metoda bezpośredniej celowości ruchu • Metoda ta zwana też jest metodą zadaniową. • Ćwiczenia mają charakter zadań zamkniętych i otwartych • Zadania zamknięte – są w nich określone: pozycja wyjściowa do ćwiczenia, przebieg ruchu i pozycja końcowa. Ćwiczący może swobodnie wybrać tempo wykonania zadania ruchowego.
• Zadania otwarte dają możliwość różnych rozwiązań, a uczący przekazuje tylko to co należy zrobić, nie precyzując jak, np. „przełóż szarfę pod kolanem”. • Należy tak sformułować pytania, aby ćwiczący mógł odczytać pytanie „czy potrafisz to zrobić?” • Pozwala ona ćwiczącemu na kontrolę własnych postępów. • Stosowana jest w każdej grupie wiekowej. • W młodszych grupach należy zastosować pokaz, a w starszych wystarczy objaśnienie słowne.
Metoda ruchowej improwizacji ruchowej • Ćwiczący mają tutaj całkowitą swobodę wyboru sposobu wykonania zadania ruchowego. Zależy on od ich inwencji twórczej, pomysłowości i fantazji ćwiczących. • Tematy realizowane tą metodą mogą dotyczyć: wyczucia siły i ciężaru własnego ciała, wyczucia rytmu, wyczucia przestrzeni, kształtowania umiejętności współpracy z partnerem i w grupie.
Metoda problemowa • Jest istotą jest stwarzanie sytuacji problemowych, udzielanie pomocy przy rozwiązywaniu problemów, sprawdzanie tych rozwiązań. • Daje lepsze efekty w zakresie przyswajania i utrwalania widomości i umiejętności. • Tą metodą nie można prowadzić całych zajęć, ponieważ obniża się ich intensywność.
ĆWICZENIE - definicja Ćwiczenie – to celowo powtarzany ruch poszczególnych części ciała ludzkiego. Składa się z: • pozycji wyjściowej – układ ciała przed wykonaniem ćwiczenia. Warunkuje on poprawną formę wykonania ruchu; • drogi ruchu – przemieszczenie ciała lub jego części dzięki dynamicznej pracy mięśni; • pozycji końcowej – układ ciała bezpośrednio po wykonaniu ćwiczenia. Określa czy ruch został poprawnie wykonany.
POZYCJE WYJŚCIOWE DO ĆWICZEŃ Podział pozycji wyjściowych ze względu na stopień trudności i położenie środka ciężkości ciała
Pozycje izolowana • Pozycja wyjściowa, która przez ustalenie poszczególnych odcinków ciała nie biorących udziału w ćwiczeniu eliminuje dodatkowe, zbędne ruchy (leżenie, siad okroczny na ławeczce). • Ma zastosowanie w gimnastyce korekcyjnej i rehabilitacji.
Pozycja chwiejna • Pozycja wyjściowa w staniu, w której powierzchnia podparcia jest mała, a środek ciężkości ciała ćwiczącego znajduje się stosunkowo wysoko (postawa zasadnicza, postawa zasadnicza o stopach zwartych, pozycja równoważna).
Rodzaje pozycji wyjściowych Pozycje wyjściowe główne: • Pozycja wyjściowa w staniu • Pozycja wyjściowa w klęku • Pozycja wyjściowa w siadzie • Pozycja wyjściowa w leżeniu • Pozycja wyjściowa w podporze
Pozycje wyjściowe w staniu • Postawa zasadnicza • Postawa swobodna • Postawa zasadnicza o stopach zwartych • Postawa równoważna • Postawa wykroczna • Postawa zakroczna Pozycje wyjściowe w klęku • Klęk obunóż • Klęk w rozkroku • Klęk jednonóż • Klęk jednonóż w rozkroku • Klęk jednonóż w wykroku • Klęk jednonóż w zakroku
Pozycje wyjściowe w siadzie • Siad na ławeczce • Siad okroczny • Siad skrzyżny • Siad klęczny • Siad ugięty • Siad skulony • Siad prosty • Siad prosty rozkroczny • Siad kroczny (szpagat) • Siad wykroczno – rozkroczny • Siad rozkroczny • Siad klęczno – rozkroczny • Siad klęczno – wykroczny • Siad klęczno – zakroczny Pozycje wyjściowe w leżeniu • Leżenie przodem • Leżenie tyłem • Leżenie bokiem • Leżenie przerzutne • Leżenie przewrotne
Pozycje wyjściowe w podporze Podpory postawne – pozycje wyjściowe, w których miejsca podparcia dłońmi wyprostowanych ramion znajdują się powyżej miejsca wsparcia nóg. • Podpór postawny przodem • Podpór postawny tyłem • Podpór postawny bokiem • Podpór łukiem postawny przodem • Podpór łukiem postawny bokiem • Podpór postawny tyłem o nogach ugiętych
Podpory leżąc – pozycje, w których punkty podparcia dłońmi i wsparcia nogami znajdują się na jednej płaszczyźnie poziomej. • Na czworakach • Klęk podparty • Przysiad podparty • Podpór leżąc przodem • Podpór leżąc tyłem • Podpór leżąc bokiem • Podpór łukiem leżąc tyłem • Podpór łukiem leżąc przodem • Podpór łukiem leżąc bokiem
• Podpory zwieszone – pozycje wyjściowe, w których miejsca podparcia dłońmi, przy wyprostowanych ramionach, znajdują się poniżej miejsca podparcia (zawieszenia nóg). • Podpór zwieszony przodem • Podpór zwieszony tyłem • Podpór zwieszony bokiem • Podpór łukiem zwieszony przodem • Podpór łukiem zwieszony tyłem • Podpór zwieszony tyłem o nogach ugiętych
Pozycje wyjściowe ze względu na położenie środka ciężkości ciała • Pozycja wyjściowa wysoka • Pozycja wyjściowa średnia • Pozycja wyjściowa niska
Skróty terminów gimnastycznych • dł. – dłoń • poz. – pozycja • g. – głowa • r. – ramię • kl. – klęk • rr. – ramiona • l. – lewy • rzk. – rozkrok • p. – prawy • sd. – siad • lż. – leżenie • st. – stopa • n. – noga • sw. – swobodna • nn. – nogi • t. – tułów • pr. – przedramię • wk. - wykrok • pr.r. – przedramiona • zas. – zasdnicza • post. – postawa • zk. - zakrok
Literatura 1. Kalinowski A., Żukowska Z. 1969. Metodyka wychowania fizycznego. PZWS, Warszawa 2. Kupisiewicz Cz. 1982. Podstawy dydaktyki ogólnej. PWN, Warszawa 3. Okoń W. 1987. Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. PZWS, Warszawa 4. Strzyżewski S. Proces wychowania w kulturze fizycznej. WSiP, Warszawa 5. Janikowska – Siatka M. 2006. Materiały pomocnicze do ćwiczeń z metodyki wychowania fizycznego, wyd. skryptowe nr 51, Kraków 6. Okoń W.1981. Słownik pedagogiczny. PWN, Warszawa 7. Bukowiec M. 1992. Wypisy do ćwiczeń z teorii wychowania fizycznego. Wydawnictwo skryptowe AWF, Kraków, 123 8. Kruszewski K. (red.) 1991. Sztuka nauczania czynności nauczyciela. PZWS, Warszawa. 9. Maszczak T. (red.) 1991. Metodyka wychowania fizycznego. Wydawnictwo Skryptowe AWF, Warszawa.

More Related Content

Metodyka zajęć ruchowych

  • 2. Metodyka – dydaktyka szczegółowa danego przedmiotu, omawiająca cele, środki i sposoby służące realizacji.
  • 3. CELE ZAJĘĆ CEL – uświadomienie rezultatu działania 1. Harmonijny rozwój całego organizmu. 2. Kształtowanie psychomotoryki. 3. Kształtowanie umiejętności ruchowych, wykorzystywanych w aktywności utylitarnej i rekreacyjnej. 4. Przekazanie wychowanką podstawowej wiedzy z zakresu kultury fizycznej. 5. Kształtowanie pozytywnych postaw wobec aktywności ruchowej.
  • 4. BUDOWA JEDNOSTKI TRENINGOWEJ • CZĘŚĆ WSTĘPNA • CZĘŚĆ GŁÓWNA • CZĘŚĆ KOŃCOWA
  • 5. CZĘŚĆ WSTĘPNA – ma na celu: • Zorganizowanie grupy, • Zachęcenie do aktywnego i świadomego uczestnictwa, • Przeprowadzenie rozgrzewki, w tym ćwiczeń kształtujących, zabaw i gier, przygotowujących do realizacji zadań części głównej.
  • 6. CZĘŚĆ GŁÓWNA – ma na celu: • Nauczenie i doskonalenie nowych ćwiczeń, zabaw i gier ruchowych; • Usprawnienie organizmu; • Kontrolę i ocenę poziomu sprawności motorycznej; • Wdrażanie do samokontroli i samooceny; • Przekazywanie wiadomości z zakresu kultury fizycznej i sportu.
  • 7. CZĘŚĆ KOŃCOWA – ma na celu: • Uspokojenie organizmu pod względem emocjonalnym i fizjologicznym; • Omówienie zajęć i motywacja; • Przeprowadzenie czynności porządkowych.
  • 9. • Zasada w mowie potocznej jest terminem wieloznacznym. • Kupisiewicz definiując zasady nauczania pisze, że „są to normy postępowania dydaktycznego, których przestrzeganie pozwala prowadzącemu zajęcia zaznajomić uczniów z podstawami usystematyzowanej wiedzy, rozwijać ich zainteresowania i zdolności poznawcze.”
  • 10. W wychowaniu fizycznym najbardziej rozpowszechnione są zasady nauczania zaczerpnięte z dydaktyki ogólnej: • Zasada świadomości i aktywności • Zasada poglądowości • Zasada systematyczności • Zasada dostępności • Zasada trwałości
  • 11. Zasada świadomości i aktywności • O efektach pracy dydaktycznej w dużej mierze decydują świadomość i aktywność samych uczniów • Dotyczy ona trzech czynników: 1. Świadomego stosunku uczniów do celów nauczania. 2. Świadomego i aktywnego udziału w samym przyswajaniu umiejętności, wiadomości i nawyków. 3. Świadomego udziału uczniów w kontroli osiąganych wyników.
  • 12. Świadomy stosunek uczniów do celów nauczania • Aktywność musi być wyrazem jakiś dążeń. • Nauczyciel, trener sam powinien mieć świadomość stawianych zadań na kolejnych zajęciach oraz ogólnych zadań swoich zajęć i pracować w taki sposób aby uczynić je zadaniami samych uczniów. • Wychowanek powinien wiedzieć co i dlaczego ćwiczy.
  • 13. • Świadomość ta pozwala uczyć się chętniej i szybciej, a także stosować poznane umiejętności i wiedzę w życiu codziennym. • Aktywizacja uczestników zajęć ruchowych opiera się przeważnie na podkreśleniu przez nauczyciela, trenera walorów zdrowotnych, estetycznych i rekreacyjnych prowadzonych ćwiczeń, a także wskazywanie ich znaczenia w dążeniu do osiągnięcia zaplanowanych celów.
  • 14. Świadomy i aktywny udziału w samym przyswajaniu umiejętności, wiadomości i nawyków. • Chodzi tutaj o aktywność wewnętrzną wywołaną przez chwilowe zaciekawienie lub trwałe zainteresowanie, czy zamiłowanie. • Przejawia się ona wtedy, gdy wychowankowie dobrze uświadamiają sobie cel własnej pracy i przeżywają radość z osiąganych wyników. • Im większe zainteresowanie tym większa aktywność.
  • 15. • Atrakcyjność zajęć można osiągnąć poprzez: nieszablonową organizację zajęć, stawianie przed uczniami zadań, wprowadzanie współzawodnictwa, stosowanie różnorodnych form i rozwiązań organizacyjnych. • Mobilizująca do zajęć jest też postawa uczącego, która powinna być pozytywna. • Na obniżenie atrakcyjności zajęć wpływa monotonia.
  • 16. Świadomy udziału uczniów w kontroli osiąganych wyników • Kontrola jest przede wszystkim źródłem do samooceny. • Wszelkie przejawy samokontroli to nie tylko wartość dla procesu przyswajania umiejętności, wiadomości czy nawyków, ale także cenne osiągnięcie wychowawcze. • Umiejętność oceny osiągnięć i analizy niepowodzeń jest tym skuteczniejsza i bardziej jest ona związana z czynnym udziałem ćwiczącego.
  • 17. Zasada poglądowości • Jest najstarszą zasadą. • Stanowi jeden z najskuteczniejszych sposobów nauczania przy świadomym stosunku ćwiczącego do tego co zostało pokazane. • Konieczne jest stosowanie tej zasady, gdy nadrzędne znaczenie ma precyzja ruchu – poprawność. • Ma ona na celu pobudzenie u ćwiczącego wyobraźni ruchu i nabranie przez niego chęci do wykonania ćwiczenia.
  • 18. Zasada poglądowości spełnia trzy funkcje: 1. Bezpośrednią - pokaz; 2. Pośrednią - wykorzystanie pomocy naukowych (filmy, lustra, itp.); 3. Symbolizującą - stosowanie tabel wyników, wykresów (dla ucznia, dla klasy, dla szkoły). Do pełnej realizacji zasady poglądowości jest niezbędne wykorzystanie słownego objaśnienia.
  • 19. Zasada systematyczności • Uczący powinien systematycznie przygotowywać się do zajęć, planować i dokumentować swoje działania, starannie analizować każdy temat zajęć, stosować sprawdziany i oceniać wyniki nauczania. • Poprzez brak systematyczności można zaprzepaścić wysiłek wychowanka, ale także szkodliwe wpłynąć na jego stan zdrowia i na jego wydolność.
  • 20. • Dzieje się to poprzez pomijanie poszczególnych części zajęć, przerwy w uczęszczaniu na zajęcia, brak ciągłości w realizowaniu zadań. • Brak systematyczności źle wpływa na możliwość osiągania założonych celów i nie zastąpi go żaden okres intensywniejszej pracy i wysiłku.
  • 21. Zasada dostępności • Wymaga ona od prowadzącego zajęcia uwzględnienia właściwości rozwojowych uczniów i ich indywidualizowania. • Zakres wiadomości, umiejętności i nawyków, który wychowankowie mogą przyswoić, powinien być starannie dobierany na każde zajęcia.
  • 22. • Należy dostosować cele, środki, formy i metody do rozwoju fizycznego, sprawności oraz wydolności organizmu, uwzględniając płeć, wiek, indywidualne różnice, zainteresowania oraz wpływy środowiska. • Stosowanie tej zasady jest rozpatrywane w odniesieniu do grupy albo indywidualnie.
  • 23. • Inaczej tę zasadę nazywamy stopniowaniem trudności w nauczaniu, polega ona na przechodzeniu: - od tego co bliskie, do tego co dalekie, - od łatwiejszego do trudniejszego, - od znanego do nieznanego. Stosowanie tej zasady wymaga doskonałej znajomości swoich wychowanków, ich stanu zdrowia, sprawności, możliwości i poziomu intelektualnego.
  • 24. Zasada trwałości • Rozważamy tą zasadę w dwóch aspektach: - Fizycznym – prowadzącym do nawyków ruchowych - Osobowościowym – decydującym o trwałości pozytywnych postaw wobec sprawności, zdrowia, ciała i jego potrzeb. • Aby zachować zdobyte wiadomości i umiejętności, należy je utrwalać poprzez powtarzanie na początku w tej samej kolejności i układzie, a następnie w sposób urozmaicony np. poprzez zmianę kolejności.
  • 25. Zalecenia, które należy przestrzegać przy wprowadzaniu tej zasady: • Przygotowując się do realizacji nowego materiału trzeba odpowiednio ukierunkować zainteresowania i wytworzyć pozytywne motywacje do uczenia się. • Podawanie nowych treści powinno być tak przemyślane pod względem organizacyjnym i metodycznym, aby wychowankowie w tym procesie brali udział.
  • 26. • Częstość powtórzeń powinna być zgodna z przebiegiem krzywej zapominania • Nie należy iść naprzód tak długo, dopóki nauczony element nie będzie przyswojony • Nie należy uczyć zbyt wielu elementów jednocześnie. Ważną rolę w utrwalaniu odgrywa kontrola i ocena wyników. Kontrola z udziałem grupy jest istotnym czynnikiem w przyswajaniu motywów uczenia się i trwałego przyswajania.
  • 27. Wyróżniamy też trzy zasady sformułowane przez Zofię Żukowską jako normy dydaktyczno – wychowawcze: • Zasada wszechstronności • Zasada zdrowotności • Zasada przydatności
  • 28. Zasada wszechstronności Polega ona na: • Współdziałaniu wychowania fizycznego z innymi działami wychowania ogólnego, • Rozwijaniu procesów psychicznych, potrzeb, zainteresowań i cech charakteru, • Dbaniu o harmonijny rozwój całego organizmu, wszystkich jego funkcji i o rozwój sprawności • Dobieraniu rozmaitych treści materiału programowego za pomocą różnicowania metod, środków i form.
  • 29. Zasada zdrowotności • Wiąże się ona z zasadą wszechstronności. • Uczący powinien wpływać na uodpornienie organizmu wychowanka, wzmocnienie jego potencjałów biologicznych, poprzez uwzględnienie jego poziomu rozwoju, wieku, płci, stanu zdrowia i potrzeb. • Zajęcia fizyczne powinny przyczyniać się do niezbędnych nawyków higienicznych, taki jak: prawidłowy sen, odżywianie, odpowiednie warunki do nauki, formy wypoczynku, organizacja dnia, higiena osobista, higiena otoczenia, itp.
  • 30. Zasada przydatności • Ma charakter utylitarny. • Człowiek przyszłości – to człowiek zdrowy, sprawny umysłowo i fizycznie, operatywny, łatwo adaptujący się do zmiennych warunków, umiejący aktywnie wypoczywać. Zdobyte tutaj umiejętności mają ułatwić czynny wypoczynek.
  • 31. • Uczący powinien zwracać uwagę na rozwój umiejętności, dobierać ciekawe metody i formy pracy, aby zachęcać – wiązać emocje z zajęciami. • Kształtowanie potrzeb w zakresie uprawiania ćwiczeń ruchowych może okazać się trwałe i procentować przez całe życie.
  • 32. Stanisław Strzyżewski podaje także zasady doboru treści oraz organizacji kształcenia i wychowania. Uważa on dopiero przestrzeganie jednych i drugich służy optymalnej realizacji celów. • Zasada podmiotowego traktowania ucznia • Zasada integracji kształcenia i wychowania • Zasada różnicowania treści i form kształcenia • Zasada kształcenia ustawicznego
  • 33. Zasada podmiotowego traktowania ucznia • Uświadamia ona konieczność traktowania wychowanka w taki sposób aby nie był on tylko przedmiotem zabiegów edukacyjnych ale miał zapewnione warunki do świadomego i aktywnego, pozytywnie umotywowanego współuczestnictwa w procesie edukacji. • Wymaga to przeniesienia akcentów z „realizacji programu” na osobotwórcze kształcenie i wychowanie.
  • 34. • Dobierając metody pracy należy uwzględniać te sposoby, które angażując aktywność i samodzielność uczniów, są oparte na pozytywnej motywacji, zapewniają sukcesy i wartościowe doświadczenia. • Wszystkie prace ćwiczącego powinny być jego osobistym zadaniem, któremu towarzyszy świadomość sensu pracy, jej doniosłość lub użyteczność.
  • 35. Zasada integracji kształcenia i wychowania • Należy tutaj pamiętać o konieczności oddziaływania na wszystkie sfery osobowości wychowanka, zapewniając opanowanie, wiedzy, umiejętności oraz kształcenia pożądanych postaw. • Dużą rolę odgrywają tutaj metody i formy pracy, które wiążą proces nauczania, kształcenia i wychowania z wdrażaniem do efektywnego uczenia się, samokształcenia i samowychowania.
  • 36. Zasada łączenia teorii z praktyką • Istotnym warunkiem procesu dydaktycznego jest użyteczność wiedzy – możliwość i umiejętność jej wykorzystania w różnorodnych sytuacjach praktycznych.
  • 37. Zasada różnicowania treści i form kształcenia • Zróżnicowanie treści i form kształcenia pozwala wyjść naprzeciw zainteresowaniom, uzdolnieniom, przygotować do samokształcenia i prawidłowego wyboru dalszej a nauki, a w przyszłości pracy zawodowej.
  • 38. Zasada kształcenia ustawicznego • Według niej szkoła powinna stać się fundamentem kształcenia przez całe życie. • Wymaga to przekazywania podstawowych wiadomości i umiejętności oraz ukształtowania postawy gotowości do permanentnego uzupełniania i aktualizowania wiedzy.
  • 39. ORGANIZACJA GRUPY I ZAJĘĆ RUCHOWYCH
  • 40. Sprawna organizacja sprzyja: • Optymalnej realizacji zaplanowanych działań; • Bezpieczeństwu ćwiczących; • Zwiększeniu intensywności na zajęciach i prawidłowemu wykorzystaniu czasu; • Dobrej atmosferze lekcji.
  • 41. Działania przed zajęciami • Odpowiednie przygotowanie miejsce ćwiczeń; • Przygotowanie przyrządów do ćwiczeń (odpowiednia ilość, funkcjonowanie); • Ustawienie sprzętu w taki sposób, aby jak najszybciej można było rozstawić stanowiska ćwiczebne.
  • 42. Działania w trakcie zajęć • Odpowiednio dobrane formy organizacyjne w stosunku do realizowanych zadań i charakteru; • Dokonać w sposób przemyślany podział grupy; • Przybory rozdawać tak, aby nie poświęcać na to dodatkowo czasu; • W przemyślany sposób manewrować grupą; • Podawać komendy w sposób zwięzły i treściwy; • Wdrażać do samodzielności, indywidualizować wymagania; • W przemyślany sposób przemyślany ustawiać sprzęt i stanowiska ćwiczebne.
  • 43. Sposoby podziału grupy 1. Statyczny i dynamiczny. 2. Doraźny i stały. 3. Celowy i losowy.
  • 44. Sposób doraźny • Zastępy – bierzemy tutaj pod uwagę liczebność grupy, ilość sprzętu i charakter zajęć. • Drużyny – w przypadku gier zespołowych lub wyścigów rzędów.
  • 45. Sposób stały • Zastępy stałe – uwzględniamy rozwój morfologiczny, sympatie i antypatie panujące w grupie. • Zastępy sprawnościowe – podstawowym kryterium jest sprawność fizyczna uczniów. Taki podział umożliwia zróżnicowanie zadań w zależności od poziomu prezentowanego przez zastęp. • Zastępy sprawnościowe zmienne – dzielimy grupę na zastępy w zależności od realizowanej dyscypliny sportu.
  • 46. Kryteria doboru zastępowych Osoba ta: • musi być lubiana i akceptowana przez grupę, • musi być przygotowana do oceny, • musi być sprawna fizycznie.
  • 48. Najczęściej stosowane formy organizacji zajęć to forma: • Frontalna • Indywidualna • Ćwiczeń w zastępach • Ćwiczeń w zastępach z zadaniem dodatkowym • Obwodów stacyjnych • Torów przeszkód • Małych obwodów • Strumieniowa • Ćwiczeń w parach
  • 49. Forma frontalna • wszyscy uczniowie w tym samym czasie wykonują to samo ćwiczenie • ustawienie przodem do nauczyciela • ustawienie grup w rozsypce lub w kolumnie ćwiczebnej.
  • 50. Zastosowanie: • podczas ćwiczeń kształtujących, • podczas ćwiczeń tanecznych, • aerobik, • w II. części zajęć lekcyjnych, lub treningowych, przy nauczaniu prostych elementów technicznych.
  • 51. Zalety: • duża intensywność ćwiczeń, • możliwość obserwowania wszystkich ćwiczących. Wady: • ograniczona jest samodzielna aktywność ucznia, • brak możliwości asekuracji, • wymaga dużej ilości przyborów, • utrudnione jest koordynowanie błędów.
  • 52. Forma indywidualna • Każdy uczeń wykonuje ćwiczenia indywidualnie, według własnej inwencji. ZASTOSOWANIE: • w rehabilitacji, • w gimnastyce korekcyjnej, • w poszczególnych metodach prowadzenia zajęć.
  • 53. NAUCZYCIEL / TRENER: • przygotowuje miejsce do ćwiczeń • zapewnia przybory • służy radą • inspiruje uczniów do pracy nad sobą • stwarza odpowiednią atmosferę
  • 54. Forma ćwiczeń w zastępach • Każdy zastęp realizuje te same zadania (tryb równoległy), lub różne zadania (tryb zmienny). ZALETY: • zapewniona jest wszechstronność zajęć, • typowa lekcja dla gimnastyki i LA. • nauczyciel ma możliwość korygowania błędów w zastępie głównym. WADY: • przestoje podczas zajęć, • kontrola nad pozostałą częścią grupy jest ograniczona.
  • 55. Forma ćwiczeń w zastępach z zadaniem dodatkowym • Ćwiczenia dodatkowe są to ćwiczenia, które realizuje zastęp po wykonaniu ćwiczenia głównego. • Zwiększa ono intensywność, uatrakcyjnia zadania, wdraża uczniów do samodzielności. • Zadania muszą być znane, atrakcyjne, niewymagające asekuracji, proste. • 3 - 6 osób w zastępie • 3 – 4 zastępów
  • 56. Funkcje zadań dodatkowych: • wzmacniająca, • doskonaląca, • kompensacyjna, • rekreacyjna. Zmiany zastępów dokonuje się: • marszem, • truchtem, • za pomocą atrakcyjnych dla ćwiczących form.
  • 57. Forma obwodów stacyjnych • 8 – 12 stanowisk ćwiczebnych (liczba stanowisk jest zależna od liczby ćwiczących) • Na danym stanowisku ćwiczy 1 – 2, a czasem 3 osoby przez określony czas (15 – 30s), lub gdy wykonują określoną liczbę powtórzeń. • Zmiana stanowiska następuje na sygnał prowadzącego.
  • 58. ZASTOSOWANIE: • kształtowanie zdolności motorycznych lub ogólnorozwojowych, • doskonalenie techniki ruchu, • kontrola i ocena pracy wychowanka, • zwiększa intensywność zajęć.
  • 59. Forma torów przeszkód • Pokonywanie określonej przestrzeni wraz z ustawionymi przeszkodami. • Sposób pokonywania kolejnych przeszkód może być określony lub dowolny. Tory przeszkód ze względu na usytuowanie dzielimy na: • Naturalne (teren i naturalne przeszkody), • Sztuczne (sala gimnastyczna i sprzęt sportowy), • Kombinowane (np. na boisku z przeszkodami naturalnymi i sztucznymi).
  • 60. Klasyfikacja torów przeszkód • Stałe - zainstalowane na boisku lub terenie przyszkolnym. Jest to najczęściej tor otwarty. • Improwizowane – budowane w czasie zajęć, otwarte lub zamknięte. • Równoległe o jednakowej budowie – otwarte, sukcesywnie budowane w czasie kolejnych zabaw, służące współzawodnictwu zespołowemu • Równoległe różne - z przewagą na torze ćwiczeń zwinnościowych, szybkościowych, itp.
  • 61. Sposoby pokonywania torów przeszkód: • strumieniowo (jeden za drugim), • wahadłowo, • tam i z powrotem.
  • 62. Zadania na torze muszą być: • znane, • bezpieczne, • możliwe do wykonania przez wszystkich, • niewymagające asekuracji, • nie powodujące wstrzymania płynności ruchu.
  • 63. ZASTOSOWANIE: • kształtowanie zdolności motorycznych, ogólnorozwojowych, • doskonalenie techniki ruchu, • kontrola i ocena pracy wychowanka.
  • 64. Forma małych obwodów • Podział grupy na zastępy. • Każdy ćwiczy na jednym stanowisku. • Zadania na poszczególnych stanowiskach są rozbite na 3 - 4 ogniwa zgodnie z zasadą stopniowania trudności.
  • 65. 1. 22.. 4. 33.. • stopień trudności ćwiczenia 1. 1. 4. 4. 22.. 22.. 33.. 33.. mały śśrreeddnnii dduużżyy najwyższy
  • 66. Forma strumieniowa • Uporządkowany, szybki ruch w jednym kierunki. • Skuteczny sposób zwiększania częstotliwości ćwiczeń. • Najczęściej stosowany podczas gier i zabaw, przy pokonywaniu pojedynczych przeszkód, w torach przeszkód.
  • 68. Forma ćwiczeń w parach • Może być stosowana jako form podziału albo forma organizacji lekcji. • Ma na celu urozmaicenie i intensyfikację zajęć. • Można ja stosować w każdych warunkach. • Zadania dla partnerów mogą być jednakowe lub różne. Gdy są różne należy pamiętać o zmianach. • Trzeba uwzględnić odpowiedni dobór partnerów (pod kątem wysokości i masy ciała, siły i ogólnej sprawności).
  • 70. • Słowo metoda pochodzi od greckiego „methodos”, czyli droga, sposób postępowania. • W ogólnym znaczeniu jest to świadomy i powtarzalny wybór działania dla osiągnięcia określonego celu. • „W dydaktyce, metodą oznacza się wypróbowany i systematycznie stosowany układ czynności, nauczycieli i uczniów, wybór środków i sposobów postępowania, w celu spowodowania założonych zmian osobowości ucznia.” (W. Okoń)
  • 71. Systematyka metod według S. Strzyżewskiego Powstała w latach osiemdziesiątych na podstawie psychologicznej teorii czynności T. Tomaszewskiego oraz nauk, które tworzą prawa ludzkiego zachowania.
  • 72. 1. Metody realizacji zadań ruchowych (metody działania praktycznego, metody prowadzenia zajęć) a) Metody reproduktywne (odtwórcze): – Naśladowcza - ścisła – Programowanego uczenia się b) Metody proaktywne (usamodzielniające): – Zabawowa - naśladowcza – Zabawowo – klasyczna – Bezpośredniej celowości ruchu – Programowanego usprawniania się c) Metody kreatywne (twórcze): – Ruchowej ekspresji twórczej (C. Orff’a) – Improwizacji ruchowej (R.Labana) – Problemowa
  • 73. 2. Metody nauczania ruchu • Metoda analityczna (cząstkowego nauczania) • Metoda syntetyczna (nauczania całościowego) • Metoda mieszana (nauczania cząstkowo - całościowego)
  • 74. 3. Metody przekazywania i zdobywania wiedzy a) Metody przekazywania wiadomości: – pokaz – opowiadanie – dyskusja – wykład b) Metody zdobywania wiadomości: – praca z książką – opisywanie i rysowanie postaci i scen z zakresu wf – wywiad – wykonywanie zadań ruchowych
  • 75. 4. Metody wychowawcze a) Metody wpływu osobistego wychowawcy: – wysuwanie sugestii – perswazja – działania przykładem osobistym – wyrażenie aprobaty i dezaprobaty b) Metody wpływu sytuacyjnego: – nagradzanie wychowawcze – karanie wychowawcze – instruowanie – organizowanie doświadczeń wychowanka – uświadamianie następstw zachowań społecznych – ćwiczenia
  • 76. c) Metody wpływu społecznego: • modyfikacja celów zespołu • kształtowanie wzoru postępowania obowiązującego w zespole • przekształcenie struktury wewnętrznej zespołu • nadawanie właściwego kierunku działaniu kontroli społecznej w zespole
  • 77. d) Metody kierowania samowychowaniem: • przybliżanie wychowankowi ideałów pracy nad sobą • stymulowanie wychowanka do realizacji określonego programu pracy nad sobą • przyswajanie przez wychowanka określonych technik pracy nad sobą • poznawanie różnych sposobów wpływania na własny rozwój przez stawianie sobie określonych celów • ukazywanie wychowankowi różnych technik regularnej samokontroli i samooceny • wdrażanie wychowanka do świadomego ćwiczenia się
  • 78. Stosowanie poszczególnych metod zależy od: • wieku ćwiczących • poziomu intelektualnego • sprawności fizycznej • charakteru zajęć • od stawianych celów
  • 81. Metoda syntetyczna • Polega na nauczaniu ćwiczeń w całości bez naruszania zasadniczej formy, struktury ruchu. • Jest to najbardziej naturalny i najszybszy sposób nauczania. • Stosujemy ją przy łatwych ćwiczeniach, opartych o naturalne formy ruchu (skok, bieg, rzut).
  • 82. • Jest mniej skuteczna przy nauczaniu ruchów trudnych, skomplikowanych. • Występuje to możliwość utrwalenia błędów, przyruchów, niepotrzebnych nawyków, które są potem trudne do wyelimionowania.
  • 83. Metoda analityczna • Polega na podzieleniu ćwiczenia na prostsze elementy, tak aby nauczeniu się ich połączyć je w całość. • Ma ułatwić nauczanie złożonych ćwiczeń. • Należy pamiętać o możliwie szybkim łączeniu ćwiczeń w całość. • Nauczając tą metodą potrzebujemy więcej czasu, ale ruchy są bardziej zbliżone do wzorca • Niezbędna do prowadzenia zajęć w grupach o bardzo niskiej sprawności.
  • 84. Metoda kombinowana • Stosowana jest gdy nauczanie ruchu w całości jest bardzo trudne lub niemożliwe. • Dzielimy wtedy czynność na fragmenty, które w miarę ich opanowywania łączymy w całość. • Występuje tu kolejność: metoda całościowa, metoda częściowa, metoda całościowa.
  • 86. Metoda ścisła • Prowadzący stawia ćwiczących w sytuacji zadaniowej poprzez nakazy i zakazy (rób tak, nie rób tak). • Ściśle określa ćwiczenie a ćwiczący dokładnie je odtwarzają. • Wierne odtwarzanie ćwiczenia jest nagradzane, a odstępstwo do wzorca karane.
  • 87. • Aby osiągnąć nawyk ruchowy ćwiczenie musi być powtarzane setki razy. • Proces nauczania techniki przebiega według ściśle określonych ciągów metodycznych. • Ćwiczenie jest ściśle określone, można je wykonać tylko w jeden sposób. • Dużą rolę odgrywa tu pokaz. • Takie działanie powoduje bierność i brak inicjatywy ze strony ćwiczących. • Pozycja wyjściowa i końcowa ćwiczenia są ściśle określone przez prowadzącego, tak samo jak ruch i tempo wykonania ćwiczenia.
  • 88. Stosujemy ją: • niezależnie od grupy wiekowej • podczas treningu technicznego i taktycznego • w rehabilitacji ruchowej • w gimnastyce korekcyjnej • gdy naszym celem jest zdyscyplinowanie grupy
  • 89. Metoda programowanego nauczania • Ćwiczący samodzielnie uczy się określonego zadania ruchowego przy pomocy przygotowanego przez prowadzącego programu w postaci broszury, albo tablic poglądowych z odpowiednimi instrukcjami i innych środków wizualnych. • Program jest ciągiem ćwiczeń metodycznych i czynności, które mają prowadzić do opanowania nowych umiejętności. • Ćwiczący ma pełną kontrolę nad własną samooceną i samokontrolą.
  • 90. Stosujemy ją: • w starszych grupach wiekowych • na treningach sportowych
  • 91. Metoda opowieści ruchowej • Polega na inspirowaniu dzieci do wykonywania ćwiczeń poprzez opowiadanie. Może to być bajka, opowiadanie, przypomnienie prawdziwych wydarzeń, w których dzieci brały udział, lub które obserwowały. • Daje to możliwość naśladowania i odtwarzania poprzez ruch – czynności poznanych. • Metodą tą można prowadzić całe zajęcia lub ich fragmenty.
  • 92. Metoda zabawowo - naśladowcza • Uczący wywołuje u dzieci określony myślowy obraz przedmiotu czy zjawiska, którego istotą ruchu i zalecenie naśladowania go. • Opieramy się na wyobrażeniu zdobytym przez dzieci w wyniku bezpośredniej obserwacji. • Ruchy nie muszą być dokładne. • Dajemy dzieciom dużo swobody, ingerujemy tylko wtedy gdy istnieje zagrożenie dla bezpieczeństwa ćwiczących.
  • 93. Stosujemy ją: • U małych dzieci • U starszych dzieci jako przerywnik PRZYKŁADY: • W leżeniu tyłem „jazda na rowerze” • W staniu jednonóż „bocian macha skrzydłami”
  • 94. Metoda zabawowo - klasyczna • Podstawową rolę odgrywa tu fabuła zabawy i przepisy gry. • Celowe czynności wychowawcy zmierzają do nadania zabawie określonego celu, przy równoczesnym zachowaniu dużej swobody działania i atmosfery radości. • Zabawy i gry mają zastosowanie we wszystkich dyscyplinach sportowych.
  • 95. Metoda bezpośredniej celowości ruchu • Metoda ta zwana też jest metodą zadaniową. • Ćwiczenia mają charakter zadań zamkniętych i otwartych • Zadania zamknięte – są w nich określone: pozycja wyjściowa do ćwiczenia, przebieg ruchu i pozycja końcowa. Ćwiczący może swobodnie wybrać tempo wykonania zadania ruchowego.
  • 96. • Zadania otwarte dają możliwość różnych rozwiązań, a uczący przekazuje tylko to co należy zrobić, nie precyzując jak, np. „przełóż szarfę pod kolanem”. • Należy tak sformułować pytania, aby ćwiczący mógł odczytać pytanie „czy potrafisz to zrobić?” • Pozwala ona ćwiczącemu na kontrolę własnych postępów. • Stosowana jest w każdej grupie wiekowej. • W młodszych grupach należy zastosować pokaz, a w starszych wystarczy objaśnienie słowne.
  • 97. Metoda ruchowej improwizacji ruchowej • Ćwiczący mają tutaj całkowitą swobodę wyboru sposobu wykonania zadania ruchowego. Zależy on od ich inwencji twórczej, pomysłowości i fantazji ćwiczących. • Tematy realizowane tą metodą mogą dotyczyć: wyczucia siły i ciężaru własnego ciała, wyczucia rytmu, wyczucia przestrzeni, kształtowania umiejętności współpracy z partnerem i w grupie.
  • 98. Metoda problemowa • Jest istotą jest stwarzanie sytuacji problemowych, udzielanie pomocy przy rozwiązywaniu problemów, sprawdzanie tych rozwiązań. • Daje lepsze efekty w zakresie przyswajania i utrwalania widomości i umiejętności. • Tą metodą nie można prowadzić całych zajęć, ponieważ obniża się ich intensywność.
  • 99. ĆWICZENIE - definicja Ćwiczenie – to celowo powtarzany ruch poszczególnych części ciała ludzkiego. Składa się z: • pozycji wyjściowej – układ ciała przed wykonaniem ćwiczenia. Warunkuje on poprawną formę wykonania ruchu; • drogi ruchu – przemieszczenie ciała lub jego części dzięki dynamicznej pracy mięśni; • pozycji końcowej – układ ciała bezpośrednio po wykonaniu ćwiczenia. Określa czy ruch został poprawnie wykonany.
  • 100. POZYCJE WYJŚCIOWE DO ĆWICZEŃ Podział pozycji wyjściowych ze względu na stopień trudności i położenie środka ciężkości ciała
  • 101. Pozycje izolowana • Pozycja wyjściowa, która przez ustalenie poszczególnych odcinków ciała nie biorących udziału w ćwiczeniu eliminuje dodatkowe, zbędne ruchy (leżenie, siad okroczny na ławeczce). • Ma zastosowanie w gimnastyce korekcyjnej i rehabilitacji.
  • 102. Pozycja chwiejna • Pozycja wyjściowa w staniu, w której powierzchnia podparcia jest mała, a środek ciężkości ciała ćwiczącego znajduje się stosunkowo wysoko (postawa zasadnicza, postawa zasadnicza o stopach zwartych, pozycja równoważna).
  • 103. Rodzaje pozycji wyjściowych Pozycje wyjściowe główne: • Pozycja wyjściowa w staniu • Pozycja wyjściowa w klęku • Pozycja wyjściowa w siadzie • Pozycja wyjściowa w leżeniu • Pozycja wyjściowa w podporze
  • 104. Pozycje wyjściowe w staniu • Postawa zasadnicza • Postawa swobodna • Postawa zasadnicza o stopach zwartych • Postawa równoważna • Postawa wykroczna • Postawa zakroczna Pozycje wyjściowe w klęku • Klęk obunóż • Klęk w rozkroku • Klęk jednonóż • Klęk jednonóż w rozkroku • Klęk jednonóż w wykroku • Klęk jednonóż w zakroku
  • 105. Pozycje wyjściowe w siadzie • Siad na ławeczce • Siad okroczny • Siad skrzyżny • Siad klęczny • Siad ugięty • Siad skulony • Siad prosty • Siad prosty rozkroczny • Siad kroczny (szpagat) • Siad wykroczno – rozkroczny • Siad rozkroczny • Siad klęczno – rozkroczny • Siad klęczno – wykroczny • Siad klęczno – zakroczny Pozycje wyjściowe w leżeniu • Leżenie przodem • Leżenie tyłem • Leżenie bokiem • Leżenie przerzutne • Leżenie przewrotne
  • 106. Pozycje wyjściowe w podporze Podpory postawne – pozycje wyjściowe, w których miejsca podparcia dłońmi wyprostowanych ramion znajdują się powyżej miejsca wsparcia nóg. • Podpór postawny przodem • Podpór postawny tyłem • Podpór postawny bokiem • Podpór łukiem postawny przodem • Podpór łukiem postawny bokiem • Podpór postawny tyłem o nogach ugiętych
  • 107. Podpory leżąc – pozycje, w których punkty podparcia dłońmi i wsparcia nogami znajdują się na jednej płaszczyźnie poziomej. • Na czworakach • Klęk podparty • Przysiad podparty • Podpór leżąc przodem • Podpór leżąc tyłem • Podpór leżąc bokiem • Podpór łukiem leżąc tyłem • Podpór łukiem leżąc przodem • Podpór łukiem leżąc bokiem
  • 108. • Podpory zwieszone – pozycje wyjściowe, w których miejsca podparcia dłońmi, przy wyprostowanych ramionach, znajdują się poniżej miejsca podparcia (zawieszenia nóg). • Podpór zwieszony przodem • Podpór zwieszony tyłem • Podpór zwieszony bokiem • Podpór łukiem zwieszony przodem • Podpór łukiem zwieszony tyłem • Podpór zwieszony tyłem o nogach ugiętych
  • 109. Pozycje wyjściowe ze względu na położenie środka ciężkości ciała • Pozycja wyjściowa wysoka • Pozycja wyjściowa średnia • Pozycja wyjściowa niska
  • 110. Skróty terminów gimnastycznych • dł. – dłoń • poz. – pozycja • g. – głowa • r. – ramię • kl. – klęk • rr. – ramiona • l. – lewy • rzk. – rozkrok • p. – prawy • sd. – siad • lż. – leżenie • st. – stopa • n. – noga • sw. – swobodna • nn. – nogi • t. – tułów • pr. – przedramię • wk. - wykrok • pr.r. – przedramiona • zas. – zasdnicza • post. – postawa • zk. - zakrok
  • 111. Literatura 1. Kalinowski A., Żukowska Z. 1969. Metodyka wychowania fizycznego. PZWS, Warszawa 2. Kupisiewicz Cz. 1982. Podstawy dydaktyki ogólnej. PWN, Warszawa 3. Okoń W. 1987. Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. PZWS, Warszawa 4. Strzyżewski S. Proces wychowania w kulturze fizycznej. WSiP, Warszawa 5. Janikowska – Siatka M. 2006. Materiały pomocnicze do ćwiczeń z metodyki wychowania fizycznego, wyd. skryptowe nr 51, Kraków 6. Okoń W.1981. Słownik pedagogiczny. PWN, Warszawa 7. Bukowiec M. 1992. Wypisy do ćwiczeń z teorii wychowania fizycznego. Wydawnictwo skryptowe AWF, Kraków, 123 8. Kruszewski K. (red.) 1991. Sztuka nauczania czynności nauczyciela. PZWS, Warszawa. 9. Maszczak T. (red.) 1991. Metodyka wychowania fizycznego. Wydawnictwo Skryptowe AWF, Warszawa.