1. MGA URI NG TULDIK
AT
MGA TRANSKRIPSYON
Chapter 2 PALABIGKASAN AT
PALATULDIKAN
2. TULDIK
Ang tuld鱈k ay diin o marka na inilalagay
sa ibabaw ng patinig ng salita upang
ipahiwatig ang tamang bigkas ng salita.
Ito tinatawag na accent o stress mark sa
english.
3. KAILAN GINAGAMIT ANG
TULDIK?
Ginagamit ang tuldik kung ang teksto ay
hindi sapat upang maging tiyak ang
kahulugan ng isang salita.
Halimbawa:
Ikaw ay katulad ng isang tala na
nagniningning sa kalangitan.
5. TULDIK PAHILIS ( / )
Ang tuldik na pahilis, ay ginagamit sa dulong
patinig ng mga salitang mabilis ang bigkas.
Ang salita ay mabilis kapag tuloy-tuloy na
binibigkas nang mabilis hanggang sa dulong
patinig.
7. TULDIK PAIWA ( )
Ang tuldik na paiwa ay ginagamit sa dulong patinig
ng salitang malumi.
Ang salita ay malumi kapag kapag binibigkas ng
mabagal ngunit may impit na tunog sa dulong
patinig.
9. TULDIK PAKUPYA ( / )
Ang tuldik pakupya ay ginagamit sa
dulong patinig ng mga salitang maragsa
ang pagbigkas.
Ang salita ay maragsa kapag binibigkas
nang mabilis ngunit may impit sa dulong
patinig.
13. TRANSKRIPSYON
Ang transkripsyon ay ang proseso ng
pagsulat o paglilipat ng mga talasalitaan o
sasabihin ng isang tao tungo sa isang
nakasulat na anyo. Ito ay isang sistema o
paraan ng pagtala ng mga salita at tunog na
naririnig sa isang pagsasalita o iba pang uri
ng komunikasyon.
15. PONEMIKONG
TRANSKRIPSYON
Ito ay isang uri ng transkripsyon na gumagamit ng
mga simbolo o kodigo upang tukuyin ang mga
ponema o tunog ng isang wika. Ang ponemikong
transkripsyon ay nagbibigay-diin sa mga tunog at
pagpapalitan ng mga tunog sa isang wika.
16. PONEMIKONG
TRANSKRIPSYON
Ang lahat ng makabuluhang tunog o
kinikilalang ponema sa isang wika ay
binibigyan ng kaukulang simbolo.
Ang ginagamit na pangulong sa mga salita ay
mga pahilis na guhit o virgules //.
17. PONEMIKONG
TRANSKRIPSYON
ang /匯/ ay nagpapahayag ng impit na pahinga na
salita o glottal na pasutsot. Kadalasan itong
nilalagay sa hulihan ng salitang nagtatapos sa
patinig.
Halimbawa:
Basa - /ba揃sa匯/ -read
aso - /a.so匯/ - dog
18. PONEMIKONG
TRANSKRIPSYON
- Ang // glottal na pasara ay matatagpuan lamang sa
mga pusisyong midyal sa pagitan ng katinig at patinig
at sa pusisyong pinal ng salita. Katumbas ng glottal na
pasara ang tuldik na paiwa sa palatuldikan.
Halimbawa:
/magalis/
/matanda/
19. PONEMIKONG
TRANSKRIPSYON
ang // ay katumbas ng ng. Ang ng ay isang
digrapo o dalawang simbolo na kumakatawan sa
isang ponema.
Halimbawa:
Langoy- /laoy/
20. PONEMIKONG
TRANSKRIPSYON
ang tuldok /揃/ ay kumakatawan sa pagpapahaba
ng patinig na palaging inilalagay pagkatapos ng
mahabang patinig.
Halimbawa:
Buhay - /bu揃hay/ -life
Mabuti- / mabu揃ti/
21. PONETIKONG
TRANSKRIPSYON
Ito ay isang uri ng transkripsyon na gumagamit ng
mga simbolo o kodigo upang tukuyin ang mga
detalye ng pagbigkas ng mga tunog. Ito ay
tumutukoy sa posisyon ng bibig, dila, labi, at iba
pang bahagi ng pangangatawan na ginagamit sa
paglikha ng tunog.
22. PONETIKONG
TRANSKRIPSYON
Lahat ng tunog na marinig ng nagsusuring linggwist,
makahulugan man o hindi, ay kanyang itinatala.
Ang ginagamit na pangulong sa mga salita ay braket
[.].
Halimbawa: [a.a.sa], [kan.ta], [鼻us.to], [sala.mat]
23. PONETIKONG
TRANSKRIPSYON
Lahat ng tunog na marinig ng nagsusuring linggwist,
makahulugan man o hindi, ay kanyang itinatala.
Ang ginagamit na pangulong sa mga salita ay braket
[.].
Halimbawa: [a.a.sa], [kan.ta], [鼻us.to], [sala.mat]
24. Sa TRANSKRIPSYON, mahalaga
na malaman ang mga sumusunod:
Kung nagsasagawa ng transkripsyon, de letra o script
ang dapat na gamitin at hindi patakbo o cursive.
Ang salita, parirala o pangungusap na itinatranskribe
ay dapat kulungan ng dalawang guhit na pahilis.
Hindi gumagamit ng malaking titik sa transkripsyon.
25. Palatuntunan - /pala揃tuntu揃nan/
Magpapakamatay- /magpa揃pakamatay/
Nagsasalita - /nagsa揃salita/
Isang basket - /isa bas揃ket/
Bagong kain - /ba揃go ka揃in/
/ini揃i揃big ko匯 a pilipi揃nas/
/a揃ki lu揃pa sini揃la揃an
26. Mga Halimbawa
Palatuntunan - /pala揃tuntu揃nan/
Magpapakamatay- /magpa揃pakamatay/
Nagsasalita - /nagsa揃salita/
Isang basket - /isa bas揃ket/
Bagong kain - /ba揃go ka揃in/
/ini揃i揃big ko匯 a pilipi揃nas/
/a揃ki lu揃pa sini揃la揃an
27. Palatuntunan - /pala揃tuntu揃nan/
Magpapakamatay- /magpa揃pakamatay/
Nagsasalita - /nagsa揃salita/
Isang basket - /isa bas揃ket/
Bagong kain - /ba揃go ka揃in/
/ini揃i揃big ko匯 a pilipi揃nas/
/a揃ki lu揃pa sini揃la揃an
28. Palatuntunan - /pala揃tuntu揃nan/
Magpapakamatay- /magpa揃pakamatay/
Nagsasalita - /nagsa揃salita/
Isang basket - /isa bas揃ket/
Bagong kain - /ba揃go ka揃in/
/ini揃i揃big ko匯 a pilipi揃nas/
/a揃ki lu揃pa sini揃la揃an
29. Kaibahan ng Ponemiko at Ponetikong Transkripsyon
Ponemikong Transkripsyon
Ang ponemikong transkripsyon ay isang sistema ng pagsasalarawan
ng tunog sa pamamagitan ng mga ponema o mga tunog na
nagdudulot ng pagkakaiba sa kahulugan ng mga salita. Ito ay isang
paghahati at pagsasaayos ng mmga ponema batay sa kanilang tunog
upang maipakita ang mga pagkakaiba ng mga tunog ng wika. Ito ay
karaniwang ginagait sa pag-aaral ng mga tunog sa loob ng isang wika
o sa pagtuturo ng pagbigkas.
Ang ponemikong transkripsyon ay mas abstrakto at nakatuon sa
ponema at karaniwang ginagamit lamang sa mga lokal na pag-aaral
ng wika.
30. Kaibahan ng Ponemiko at Ponetikong Transkripsyon
Ponetikong Transkripsyon
Ang ponetikong transkripsyon ay isang Sistema ng pagsasalarawan
ng tunog sa pamamagitan ng mga simbolo o titik na sumasalamin sa
tunog ng bawat ponema. Ito ay batay sa mga patakaran ng
International Phonetic Alphabet (IPA), isang standardisadong
sistema ng pagtatala ng tunog sa ibat-ibang wika. Ang ponetikong
transkripsyon ay naglalayong magbigay ng eksaktong pagpapakita ng
mga tunog at tunog-katunog sa loob ng isang wika.
Ang ponetikong traskripsyon ay mas detalyado at sumusunod sa
mga simbolong pantunog ng (IPA) at ginagamit ito sa mga
pandaigdigang pagsusuri at pag-aaral ng wika.
#27: Kung iyong napapansin, may pagbabagong naganap sa pagbaybay nito matapos itong gawan ng transkripsyon.
Ang /ng/ ay magkalapit lamang ang punto ng artikulasyon sa /g/ at /k/.
Ang /ng/ ay nging /n/ naman sapagkat malapit lamang ang punto ng artikulasyon sa /s/ at /l/
Ganun naman sa /m/ malapit lamang ang punto ng artikulasyon sa /b/ at /p/ kaya mayroong asimilasyong nagaganap sa pagbaybay o sa transkripsyon nito.