際際滷

際際滷Share a Scribd company logo
1
Jak usystematyzowa model danych w
procesie konsolidacyjnym?
Mariusz Sumiski
Manager, MDDP Business Consulting
Mariusz.Suminski@mddp.pl
Wdro甜enie systemu informatycznego wspierajce konsolidacj finansow najczciej
zastpuje autorskie rozwizania stworzone w danej Grupie Kapitaowej z wykorzystaniem
arkuszy MS Excel. Dedykowane narzdzia systematyzuj i porzdkuj proces konsolidacji,
wymuszajc szereg zmian zar坦wno na etapie zbierania danych jak i zasadniczej konsolidacji
zebranych pakiet坦w. Skala zmian postrzeganych z perspektywy konsolidatora jak i sp坦ki
lokalnej zale甜y od specyfiki dotychczasowego rozwizania, filozofii dziaania i
funkcjonalnoci docelowego narzdzia oraz podejcia przyjtego w trakcie prac
wdro甜eniowych. Niniejszy artyku przedstawia koncepcj Grupowego Planu Kont 
centralnego elementu stanowicego fundament logiki dziaania ka甜dego systemu
informatycznego wspierajcego konsolidacj finansow. Typowe problemy pojawiajce si
w procesie konsolidacji stanowi to dla zaprezentowania sposobu, w jaki systemy IT
patrz na dane zbierane i przetwarzane w procesie konsolidacyjnym.
Powszechnoci arkuszy Excel jako podstawowego narzdzia konsolidacji jest znana
dostawcom rozwiza informatycznych. Sprawia to, i甜 wiele system坦w zapewnia mo甜liwo
stworzenia i dystrybucji pakietu konsolidacyjnego w postaci pliku XLS dziaajcego w trybie
off-line. Takie podejcie umo甜liwia odwzorowanie dotychczasowych plik坦w w nowym
rozwizaniu, pozwalajc na ograniczenie skali zmian postrzeganych z perspektywy sp坦ek
lokalnych. Nie zmienia to jednak faktu, i甜 wdro甜enie dedykowanego systemu wspierajcego
konsolidacj finansow bardzo czsto oznacza wrcz rewolucyjne zmiany w algorytmach i
reguach obliczeniowych wykorzystywanych w tym obszarze. Pozostawienie niezmienionej
(lub nieznacznie zmodyfikowanej) fasady nie wiadczy o braku jakichkolwiek zmian w caym
procesie. Konsolidacja za pomoc arkuszy Excel bazuje na pozycjach raportowych - zazwyczaj
2
s to etykiety, nazwy umieszczane w kolejnych wierszach lub kolumnach pakietu
konsolidacyjnego. Predefiniowane narzdzia i systemy wymuszaj zazwyczaj
wielowymiarowe spojrzenie na dane zbierane i powstajce w trakcie procesu konsolidacji.
Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie trzech podstawowych poj
wykorzystywanych w wikszoci wiodcych rozwiza w tym zakresie: Account (konto), Flow
(przepyw) oraz Journal (dziennik). W maksymalnym uproszczeniu, konta to atomowe
pozycje tworzce Rachunek Wynik坦w oraz Bilans, przepywy pozwalaj na wyjanienie
zmiany salda kont bilansowych w danym okresie, za dzienniki zapewniaj przejrzysto
procesu konsolidacji dostarczajc informacji na temat poszczeg坦lnych etap坦w i korekt
prowadzcych do uzyskania finalnych sprawozda. Oczywicie sprawozdawczo zarzdcza
czy wybrane noty uszczeg坦awiajce wymagaj r坦wnie甜 dodatkowych wymiar坦w
analitycznych (np. segmenty biznesowe, wiekowanie nale甜noci, podzia zobowiza
finansowych wedug walut czy instytucji finansowych), niemniej jednak odpowiednie
wykorzystanie wymienionej powy甜ej triady jest krytycznym aspektem projektowania modelu
konsolidacyjnego.
Przedstawienie fundamentalnych koncepcji projektowania i wdra甜ania system坦w
wspierajcych konsolidacj finansow stanowi powinno niezwykle u甜yteczn informacj,
dla wszystkich os坦b w jakikolwiek spos坦b zaanga甜owanych w ten proces. Kontrolerzy i
ksigowi odpowiedzialni za konsolidacj po stronie grupy kapitaowej mog uzyska bd添
pogbi w ten spos坦b praktyczn wiedz na temat modelu dziaania posiadanego przez nich
rozwizania lub skali zmian niezbdnych do wprowadzenia w trakcie wdro甜enia docelowego
systemu. Z kolei dla ksigowych, dostarczajcych wycznie sprawozdania sp坦ek lokalnych
niniejszy artyku mo甜e stanowi uzupenienie, pozwalajce na lepsze zrozumienia zakresu i
formy pakiet坦w raportowych narzucanych im przez Grup Kapitaow.
Grupowy Plan Kont
Pozycje sprawozda
Noty objaniajce
Ruchy pozycji bilansowych
Dzienniki korekt
Wymiary analityczne
Partnerzy Intercompany
 Konta RZiS / Bilansowe
 Metoda translacji walutowej
 Powizanie z logik
konsolidacyjn
Lokalny Plan Kont (Sp坦ka A)
Lokalny Plan Kont (Sp坦ka B)

Lokalny Plan Kont (Sp坦ka X)
3
Model danych wykorzystywany przez systemy informatyczne jest wynikiem dowiadczenia i
pracy wielu specjalist坦w. Ich dorobek stanowi mo甜e wkad i inspiracj dla rozwoju i
doskonalenia narzdzi wykorzystywanych obecnie we wszystkich sp坦kach, tak甜e tych
prowadzcych proces konsolidacji z wykorzystaniem arkuszy Excel. Jako ilustracj praktyczn
wykorzystane zostay funkcjonalnoci i ekrany dostarczane przez system Mona Group
Reporting. Jest to dedykowane narzdzie opracowane jako punktowe rozwizanie
adresujce wikszo typowych problem坦w zwizanych z konsolidacj statutow i zarzdcz.
Na tle konkurencji wyr坦甜nia si ono dojrzaoci i szerok gam predefiniowanych
rozwiza, niezwykle celnie adresujcych kluczowe problemy procesu konsolidacji.
Poszczeg坦lne pojcia zostan om坦wione w kolejnych sekcjach (artykuach) zgodnie z
przedstawion kolejnoci.
Konta  podstawa ka甜dej sprawozdawczoci
Grupowy Plan Kont
Konta stanowi fundament ka甜dej sprawozdawczoci. Nie inaczej jest w przypadku
sprawozdawczoci Grup Kapitaowych. Podstaw dobrze zaprojektowanego rozwizania
wspierajcego konsolidacj sprawozda finansowych jest Grupowy Plan Kont.
Struktura i szczeg坦owo kont tworzcych Grupowy Plan Kont powinna zapewnia
mo甜liwo uzyskania dw坦ch podstawowych sprawozda finansowych  Rachunku Zysk坦w i
Strat oraz Bilansu  poprzez odpowiednie zgrupowanie (sumowanie) poszczeg坦lnych kont.
Co wicej zapewnienie odpowiednio niskiego poziomu szczeg坦owoci jest w stanie
zapewni r坦wnolege raportowanie w ukadach zgodnych z r坦甜nymi standardami
rachunkowoci. Zastosowanie Grupowego Planu Kont zazwyczaj oznacza, i甜 wszystkie dane
zbierane w procesie konsolidacji (pakiety lokalne, korekty konsolidacyjne) musz by
przypisane do konkretnego konta.
O ile mylenie o kontach w kontekcie Rachunku Wynik坦w i Bilansu zazwyczaj jest dla
wikszoci odbiorc坦w w peni naturalne, to spojrzenie z tej perspektywy tak甜e na noty
objaniajce wymaga mo甜e w niekt坦rych przypadkach gbszego zastanowienia. Wzorcowy,
zgodny z najlepszymi praktykami , model konsolidacyjny jest w stanie wkomponowa
dowolny ukad noty objaniajcej w wiat tworzony przez konta, przepywy i wymiary
analityczne. W du甜ym uog坦lnieniu wszystkie noty objaniajce mog zosta podzielone na
cztery g坦wne grupy:
 Tabele ruch坦w (np. tabela ruch坦w rodk坦w trwaych, zestawienie zmian w
kapitale wasnym, etc). Noty te powstaj w wyniku poczenia kont (zazwyczaj
kolumny tabeli) oraz przepyw坦w (wiersze) wyjaniajcych zmiany pomidzy
4
bilansem otwarcia a bilansem zamknicia. Informacja tego typu rzadko mo甜e by
uzyskana bezporednio z zapis坦w na kontach w ksidze g坦wnej, zazwyczaj noty
tego typu uzupeniane s rcznie w oparciu o szczeg坦ow analiz transakcji przez
ksigowego wypeniajcego pakiet konsolidacyjny.
 Rozbicie wybranych pozycji Rachunku Wynik坦w lub Bilansu wedug partner坦w dla
transakcji z jednostkami powizanymi. Podstaw noty s konta, dla kt坦rych w
Grupowym Planie Kont dopuszczona zostaa mo甜liwo wystpowania transakcji
wewntrzgrupowych. W przypadku szczeg坦owych not, np. zawierajcych
informacj na temat zmiany stanu kredyt坦w/po甜yczek udzielonych w ramach
grupy kapitaowej, konieczne jest jednoczesne wykorzystanie w tabeli ruch坦w
specyficznych dla danego konta oraz kodu partnera (jednostki powizanej).
 Rozbicie wybranych pozycji Rachunku Wynik坦w lub Bilansu wedug dodatkowego
kryterium (np. wiekowanie nale甜noci, przychody i koszty wedug rynk坦w zbytu,
zadu甜enie netto wedug walut). W tego typu wypadkach nieocenione s
dodatkowe wymiary analityczne, pozwalajce na uszczeg坦owienie kilku kont
wedug jednolitego zbioru kryteri坦w. Informacja rozszerzajca mo甜e pochodzi
bezporednio z ksigi g坦wnej (odpowiednie znaczniki bd添 segmenty konta) lub
te甜 mo甜e wymaga krytycznej interpretacji danych przez ksigowego.
 Uszczeg坦owienie (rozbicie na pozycje szczeg坦owe) wybranych pozycji Rachunku
Wynik坦w lub Bilansu (np. pozostae przychody operacyjne). Zazwyczaj taka
konstrukcja noty jest przesank do zdefiniowania kont Grupowego Planu Kont na
poziomie atomowych pozycji noty objaniajcej. W naturalny spos坦b, szczeg坦y
tego rodzaju pochodz z odrbnych kont Ksigi G坦wnej, co pozwala na proste
stworzenie regu umo甜liwiajcych przejcie pomidzy lokalnym a grupowym
planem kont. W sprawozdaniach finansowych prezentowane s wycznie pozycje
zagregowane (suma wskazanych kont) pochodzce bezporednio ze
szczeg坦owych wartoci wprowadzanych bd添 importowanych bezporednio do
noty.
 Informacje statystyczne (np. zatrudnienie). Raportowanie tego rodzaju informacji
wymaga stworzenia w Grupowym Planie Kont dedykowanych kont
pozabilansowych.
Wykorzystanie przedstawionych powy甜ej wytycznych przy definiowaniu not objaniajcych
znaczco upraszcza tworzenie regu kontrolnych odpowiedzialnych za weryfikacj sp坦jnoci
wewntrznej pakiet坦w przekazywanych przez sp坦ki lokalne. Konieczno walidacji noty ze
sprawozdaniem dotyczy pierwszych dw坦ch przypadk坦w. Je甜eli konstrukcja noty opiera si na
Grupowym Planie Kont wystarczy proste por坦wnanie salda lub obrot坦w wykazanych na
danym koncie w sprawozdaniu finansowym ze zbiorcz wartoci tego konta w nocie
5
objaniajcej (bilans zamknicia lub suma poszczeg坦lnych element坦w wymiaru
analitycznego).
Przykadowy formularz su甜cy wprowadzania danych o transakcjach wewntrzgrupowych
Atrybuty kont GPK
Struktura, szczeg坦owo, grupowanie czy konwencja nazewnictwa (numerowania) kont
tworzcych Grupowy Plan Kont to istotny element budowy modelu konsolidacyjnego.
Automatyzacja wybranych oblicze w procesie przygotowywania sprawozda
skonsolidowanych wymaga dodatkowo opisania ka甜dego z kont za pomoc szeregu
atrybut坦w. Dla przykadu, z pojedynczym kontem skojarzy mo甜na nastpujce
charakterystyki:
 Typ konta - bilansowe, wynikowe, statystyczne. Atrybut ten umo甜liwia stworzenie
formu lub regu zapewniajcych waciw akumulacj danych w czasie 
rozr坦甜nienie wartoci za okres i narastajco dla kont Rachunku Wynik坦w oraz
automatyczn kalkulacj jednego z tych ukad坦w (zazwyczaj wartoci za okres
wykorzystywanych w raportowaniu na potrzeby zarzdcze)
 Domylna strona konta (Debit/Credit) lub rodzaj konta (Aktywa/Pasywa,
Przychody/Koszty)  zapewnienie sp坦jnoci podstawowej reguy kontrolnej
(Aktywa=Pasywa) oraz waciwa agregacja danych w strukturze raportowej
(Przychody-Koszty).
6
 Typ kursu walutowego (redni, kocowy )i spos坦b przeliczenia do waluty
funkcjonalnej grupy w procesie konsolidacji (prezentacja wedug kurs坦w
historycznych i odnoszenie r坦甜nic kursowych na oddzielnym koncie),
 Mo甜liwo wystpowania na danym koncie transakcji wewntrzgrupowych.
 Przepywy oraz wymiary analityczne skojarzone z danym kontem, majce na celu
uniemo甜liwienie wprowadzania przez u甜ytkownik坦w danych w przekrojach nie
majcych uzasadnienia biznesowego (np. przepyw likwidacja rodk坦w trwaych
dla kont innych rodki trwae).
 Mo甜liwo wprowadzania danych dla danego konta w pakietach raportowych
sp坦ek lokalnych. Grupowy Plan Kont tworzony z myl o konsolidacji sprawozda
finansowych powinien zawiera specjalne konta wykorzystywane jedynie na
poziomie raportowania Grupy Kapitaowej (np. Udziay mniejszoci, R坦甜nice
kursowe z przeliczenia kapita坦w sp坦ek zagranicznych)  dla tego rodzaju kont
mo甜liwo wprowadzania danych w pakietach lokalnych powinna by
zablokowana.

Przykadowy ekran parametryzacji kont Grupowego Planu Kont
7
Spojrzenie na sprawozdawczo Grup Kapitaowych z perspektywy Grupowego Planu Kont
czstokro traktowane jest jak swego rodzaju rewolucja. Raportowanie oparte o pliki Excel
najczciej wykorzystuje pozycje raportowe (wiersze lub kolumny w tabelach pakietu
raportowego), kt坦re czstokro r坦甜ni si ukadem i szczeg坦owoci pomidzy
poszczeg坦lnym tabelami. Najczciej jest to wynik bezporedniego przyjcia ukad坦w i
szablon坦w raportowych narzucanych przez Ustaw o Rachunkowoci czy lokalny plan kont
jednostki dominujcej. Krytyczne spojrzenie na struktur pakietu raportowego, pod ktem
systematyzacji informacji wystpujcych w r坦甜nych miejscach pakietu jest w stanie poprawi
jego jako oraz zagwarantowa mo甜liwo wprowadzenia szeregu prostych regu
kontrolnych wydatnie poprawiajcych sp坦jno i wiarygodno danych dostarczanych przez
sp坦ki lokalne.
8
Przepywy  od bilansu otwarcia do bilansu zamknicia
Przepywy stanowi wyjanienie zmian w trakcie okresu pomidzy bilansem otwarcia a
bilansem zamknicia. Oznacza to, 甜e s one dodatkow analityk dla wszystkich kont
bilansowych, nie znajdujc jednoczenie 甜adnego zastosowania w przypadku kont
wchodzcych w skad Rachunku Wynik坦w. Jak zostao to ju甜 przedstawione podczas
omawiania r坦甜nych ukad坦w not objaniajcych w odniesieniu do Grupowego Planu Kont,
przepywy stanowi podstawowy element Zestawienia Zmian w Kapitale Wasnych czy not
typu Tabela ruch坦w rodk坦w trwaych. Przypywy wystpuj na ka甜dej nocie objaniajcej
zawierajcej bilans otwarcia, bilans zamknicia i pozycje opisujce zmiany w okresie
sprawozdawczym.
Przykad tabeli ruch坦w dla wybrane konta rodk坦w trwaych
Przepywy zazwyczaj nie maj jednoznacznego odpowiednika w kontach ksigi g坦wnej. W
zale甜noci od przyjtych rozwiza informacja niezbdna w procesie konsolidacji pochodzi
mo甜e z wykorzystywanej konwencji podziau kont ksigowych, specjalnych segment坦w czy
znacznik坦w bd添 nawet indywidualnej analizy szczeg坦坦w poszczeg坦lnych transakcji.
Poszczeg坦lne konta Grupowego Planu Kont (bd添 zbiory tych kont) mog znaczco r坦甜ni si
midzy sob co do wystpujcych dla nich przepyw坦w. Przykadowo dla kont wchodzcych
w skad sekcji rodki trwae pojawi si niewtpliwie przepywy typu nabycie, ulepszenie,
sprzeda甜 czy likwidacja, podczas dla kont skadajcych si na Kapitay wasne pojawia si
mog ruchy (przepywy) wynikajce z podniesienia lub umorzenia kapitau czy wypaty
9
dywidendy. Niezale甜nie od powy甜szego wystpuj przepywy zwizane bezporednio ze
specyfik procesu konsolidacji, takie jak nabycie sp坦ki zale甜nej czy r坦甜nice kursowe z
przeliczenia, kt坦re co do zasady mog wystpowa dla ka甜dego konta bilansowego. To
wanie te przepywy pozwalaj na automatyzacj rutynowych operacji i zdarze
skadajcych si na logik procesu konsolidacji, sprawiajc i甜 zmiana struktury grupy
kapitaowej postrzegana mo甜e by jako co typowego, a nie wydarzenie jednorazowe
wymagajce skomplikowanych przelicze i szeregu korekt dostosowujcych wszystkie
sprawozdania i noty do nowej struktury grupy.
Przykad definiowania listy przepyw坦w dostpnych dla danej grupy kont
Warto zauwa甜y, i甜 sp坦jno wewntrzna tak tworzonego modelu wymaga by wyjanienie
zmian pomidzy bilansem zamknicia a bilansem otwarcia dokonywane byo dla wszystkich
kont bilansowych. W praktyce podejcie to mogoby by do uci甜liwe. Dla czci kont
tabela ruch坦w ma znaczenie marginalne (np. got坦wka). W takich sytuacjach r坦甜nica
pomidzy bilansem otwarcia a bilansem zamknicia powinna by wyliczana automatycznie i
przechowywana w ramach dedykowanego przepywu. Takie podejcie z jednej strony
ograniczy konieczno uzupeniania formularzy zawierajcych informacje oczywiste bd添
mao u甜yteczne, z drugiej za zapewni sp坦jno podejcia dla wszystkich kont GPK. W tym
kontekcie warto jednak zwr坦ci uwag na przepywy specyficzne dla procesu konsolidacji,
nie wystpujce co do zasady w pakiecie jednostkowym jednak krytyczne z punktu widzenia
przygotowania sprawozdania Grupy Kapitaowej. Do przepyw坦w tych zaliczy mo甜na
chocia甜by:
10
 R坦甜nice kursowe z przeliczenia sprawozda sp坦ek zagranicznych do waluty Grupy
(ruchy pojawiaj si jedynie w walucie konsolidacyjnej i przedstawiaj zmian salda
pozycji bilansowej wynikajc z zastosowania r坦甜nych kurs坦w dla przeliczenia bilansu
otwarcia, bilansu zamknicia oraz poszczeg坦lnych pozycji ruchowych). Mylc o
automatyzacji procesu konsolidacji, konieczne jest zaszycie powy甜szej logiki w
narzdziu, tak by ograniczy zakres pracy zwizanej z wzajemnym uzgodnieniem
Bilansu, Not objaniajcych oraz Cash Flow.
 Przepywy zwizane ze zmian struktury kapitaowej. Rozpoczcie lub zaprzestanie
konsolidacji to najbardziej typowe przypadki zmian struktury Grupy, kt坦re powinny
zosta odwzorowane w sprawozdaniu skonsolidowanym. Zdarzenia tego typu
powinny by wyra添nie odnotowane w zar坦wno w Notach objaniajcych jak i
sprawozdaniu Cash Flow. Bardziej zo甜one przypadki takie jak zmiana metody
konsolidacji, zmiana wielkoci udzia坦w czy fuzja wewntrzna r坦wnie甜 wymagaj
odpowiednich przeksztace na kontach bilansowych, kt坦re powinny zosta
zarejestrowane na waciwych dla nich przepywach.
Z punktu widzenia logiki procesu konsolidacji istotne s co najmniej dwie specyficzne cechy
ka甜dego z przepyw坦w, kt坦re s w peni autonomiczne od cech kont Grupowego Planu Kont:
 Rodzaj kursu wykorzystywanego przy przeliczeniu danych lokalnych do waluty
funkcjonalnej Grupy (redni lub kocowy dla bie甜cego lub poprzedniego okresu).
Zdecydowana wikszo przepyw坦w przeliczana jest w kursem Rachunku Wynik坦w
(kursem rednim dla danego okresu). Niemniej jednak pozycje specyficzne, takie jak
korekty bilansu otwarcia, wejcie bd添 wyjcie z konsolidacji czy wypata dywidendy
wymagaj zastosowania innego kursu. W tym kontekcie warto r坦wnie甜 pamita, i甜
niekt坦re zdarzenia gospodarcze (na przykad nabycie udzia坦w czy podniesienie
kapitau) wymagaj zastosowania kursu specyficznego dla danej transakcji. Tym
samym rodzaj kursu skojarzony z danym przepywem nale甜y traktowa jako spos坦b
ustalania domylnego kursu na potrzeby przeliczenia, kt坦ry w ka甜dym przypadku
mo甜e zosta nadpisany kursem specyficznym dla konkretnej transakcji.
 Procent udzia坦w (zaanga甜owanie kapitaowe w bie甜cym okresie lub okresie
poprzednim). Mylc o automatyzacji wycze konsolidacyjnych nie tylko na
poziomie pozycji sprawozda, ale r坦wnie甜 not objaniajcych (tabele ruch坦w) oraz
sprawozdania Cash Flow, konieczne jest okrelenie, czy dany przepyw powinien by
uwzgldniany w kalkulacji korekt konsolidacyjnych w oparciu o bie甜c wielko
udzia坦w (najczstszy przypadek), czy te甜 wielko udzia坦w z poprzedniego okresu
(np. wypata dywidendy, korekty bilansu otwarcia). Zagadnienie to ma zasadnicze
11
zastosowanie przy korektach kapitaowych wpywajcych bezporednio na
skonsolidowane Zestawienia Zmian w Kapitale Wasnym.
Przykad parametr坦w dla pojedynczego przepywu
Opisujc zmiany wszystkich pozycji bilansowych za pomoc jednorodnego katalogu
przepyw坦w, mo甜emy zauwa甜y, i甜 cz z nich powinna si bilansowa na poziomie
wszystkich kont Grupowego Planu Kont. Korekty bilansu otwarcia, reklasyfikacje, r坦甜nice
kursowe, wejcie bd添 wyjcie z konsolidacji, fuzja wewntrzna to przykadowe przepywy,
dla kt坦rych suma zmian po stronie Aktyw坦w i Pasyw坦w dla ka甜dej sp坦ki powinna by sobie
r坦wna z dokadnoci do znaku. Spostrze甜enie to pozwala w zdefiniowa kolejne reguy
walidacyjne, kt坦re w prosty spos坦b mog zosta wprowadzone do pakietu konsolidacyjnego
celem zapewnienia sp坦jnoci w danych dostarczanych przez lokalnych kontroler坦w.
Wyjanienie zmiany stanu ka甜dego z kont bilansowych za pomoc okrelonego zbioru
przepyw坦w jest jedynym sposobem pozwalajcym na usystematyzowane przejcie z
Grupowego Planu Kont do Sprawozdania z Przepyw坦w Pieni甜nych. Niezwykle czst
praktyk jest kalkulacja wybranych pozycji Cash Flow jako r坦甜nicy pomidzy bilansem
zamknicia a bilansem otwarcia okrelonych kont. Takie podejcie wydatnie utrudnia
uzgodnienie skonsolidowanego Sprawozdania z Przepyw坦w Pieni甜nych z saldem got坦wki
prezentowanym w Bilansie w przypadku wystpienia r坦甜nic kursowych zwizanych z
przeliczeniem jednostek zagranicznych czy zmian w strukturze grupy kapitaowej (wejcie
nowej sp坦ki do konsolidacji, wyjcie z konsolidacji, zmiana metody konsolidacji etc).
12
Przykad definiowania Cash Flow w oparciu o Konta i Przepywy
Podsumowujc przytoczone powy甜ej argumenty, przepywy (ruchy bilansowe) stanowi
integralny element Grupowego Planu Kont. Prace nad uporzdkowaniem danych w procesie
konsolidacji powinny w jawny spos坦b uwzgldnia to zagadnienie. Zdefiniowanie kont GPK
systematyzuje podejcie do tworzenia Rachunku Wynik坦w i Bilansu. Zdefiniowanie
przepyw坦w i powizanie ich z kontami umo甜liwia zdefiniowanie uniwersalnego przepisu na
Sprawozdanie z Przepyw坦w Pieni甜nych oraz pozwala na wprowadzenie dodatkowych regu
kontrolnych biegncych w poprzek wszystkich kont GPK.
13
Dzienniki  pena transparentno procesu konsolidacyjnego
Konta odpowiadaj za ukad Rachunku Wynik坦w i Bilansu. Przepywy zapewniaj
perspektyw umo甜liwiajc wykorzystanie Grupowego Planu Kont do budowy Zestawienia
Zmian w Kapitale Wasnym oraz Cash Flow. Dzienniki z kolei wprowadzaj kategoryzacj
danych, zapewniajc pen transparentno procesu konsolidacyjnego poczwszy od
zestawienia sald i obrot坦w sp坦ek lokalnych po dane skonsolidowane prezentowane w
sprawozdaniach Grupy Kapitaowej. Zadaniem dziennik坦w jest porzdkowanie operacji i
korekt wprowadzanych w procesie konsolidacji. Sp坦jny zbi坦r dziennik坦w wprowadza jasny
podzia na:
 Dane pochodzce bezporednio z ksig lokalnych sp坦ek zale甜nych,
 Korekty lokalne zwizane z dostosowaniem sprawozda jednostkowych do
grupowych standard坦w rachunkowoci,
 Korekty konsolidacyjne, z zachowaniem dalszego, szczeg坦owego podziau wedug
rodzaju (typu korekty).
Takie podejcie wydatnie upraszcza audyt poprawnoci danych. Syntetyczne raportowanie
wedug dziennik坦w korekt zapewnia bardziej og坦ln perspektyw pojedyncza korekta (wpis
dziennika). Poszczeg坦lne dzienniki mog odpowiada za specyficzne aspekty wycze
wprowadzanych na etapie przygotowania sprawozdania skonsolidowanego. Dla przykadu
niezale甜ne dzienniki mog zosta zdefiniowane dla:
 Wyczenia rozrachunk坦w wewntrzgrupowych (w ramach jednego dziennika, lub
niezale甜ne dzienniki dla poszczeg坦lnych grup uzgodnie - np.
nale甜noci/zobowizania handlowe, kredyty otrzymane/udzielone, przychody/koszty
finansowe, etc);
 Eliminacji kapita坦w i udzia坦w dla jednostek konsolidowanych metod pen;
 Eliminacja udzia坦w przypadajcych akcjonariuszom mniejszociowym;
 Eliminacja wszystkich pozycji sprawozda proporcjonalnie do wielkoci udzia坦w
posiadanych w przedsiwziciach wsp坦lnych (joint ventures);
 Korekty zwizane z eliminacj niezrealizowanej mar甜y na zapasach wytworzonych
przez jednostki powizane;
 Korekty zwizane z eliminacj transakcji sprzeda甜y rodk坦w trwaych i wartoci
niematerialnych w obrbie grupy kapitaowej.
14
Przykadowy raport wykorzystujcy dzienniki do prezentacji poszczeg坦lnych etap坦w procesu
konsolidacji.
Dzienniki nabieraj wzowego znaczenia przy wykorzystaniu jednolitego zbioru danych
podstawowych (pakiet坦w lokalnych) do prowadzenia sprawozdawczoci zgodnie z r坦甜nymi
standardami rachunkowoci (np. MSR/MSSF oraz PSR). W takim przypadku cz dziennik坦w
mo甜e by wsp坦lna dla r坦甜nych konsolidacji, podczas gdy wybrane z nich zawiera bd
korekty specyficzne dla danego standardu (np. amortyzacja wartoci firmy zgodnie z polsk
Ustaw o Rachunkowoci). Takie podejcie zapewnia r坦wnie甜 mo甜liwo wsp坦dzielenia
pakiet坦w lokalnych pomidzy sprawozdawczoci statutow a zarzdcz.
Projektujc model danych na potrzeby konsolidacji finansowej warto zadba o struktury
zapewniajce (wymuszajce) bilansowanie si poszczeg坦lnych korekt (a wic i caych
dziennik坦w) na poziomie ka甜dej sp坦ki lub caej Grupy. Jest to kolejny z czynnik坦w wydatnie
zwikszajcy przejrzysto procesu konsolidacji oraz ograniczajcy ryzyko bd坦w
technicznych wynikajcych z nieprawidowego zaksigowania korekty. Temu samemu su甜y
wprowadzenie obowizku ksigowania korekt z dokadnoci do rodzaju przepywu dla kont
bilansowych. Tylko w ten spos坦b mo甜liwe jest uzyskanie skonsolidowanego Zestawienia
Zmian w Kapitale Wasnym czy Cash Flow bez koniecznoci wprowadzania prowizorycznych
korekt na poziomie tych sprawozda.
15
Przedstawione w artykule trzy komponenty (konta, przepywy i dzienniki) stanowi
fundament wzorcowego modelu danych na potrzeby procesu konsolidacji. Ich odpowiednie
poczenie nie tylko upraszcza przygotowanie sprawozda skonsolidowanych, ale likwiduje
szar stref zwizan ze specyficzn wiedz niezbdn do waciwego wprowadzenia
korekt i odniesienie ich do wszystkich skadnik坦w sprawozdania. Na przykad korekta
zwizana z amortyzacj rodk坦w trwaych przetransferowanych pomidzy sp坦kami Grupy
wpywa na dane prezentowane w Rachunku Wynik坦w, Bilansie, Tabeli Ruch坦w rodk坦w
Trwaych oraz Cash Flow. Waciwe zaksigowanie tej korekty w dedykowanym dzienniku z
wykorzystaniem kont i przepyw坦w, sprawia i甜 automatycznie trafia ona do odpowiednich
pozycji w ramach wymienionych tabel danych.
Powod坦w dla kt坦rych warto usystematyzowa podejcie do procesu konsolidacji jest wiele.
Najwa甜niejsze z nich zostay ju甜 zasygnalizowane we wczeniejszych akapitach.
Podsumowujc, nale甜 do nich midzy innymi:
 Zwikszenie kontroli nad sp坦jnoci danych przekazywanych przez sp坦ki lokalne, co
pozwala na przesunicie wikszoci zada zwizanych kontrol poprawnoci
pakiet坦w konsolidacyjnych z centrali Grupy Kapitaowej na kontroler坦w i ksigowych
sp坦ek zale甜nych.
 Wymuszenie powizania pomidzy poszczeg坦lnymi tabelami sprawozdania, co
wydatnie ogranicza ryzyko bd坦w zwizanych z wprowadzaniem korekt
konsolidacyjnych
 Mo甜liwo automatyzacji wycze zwizanych z typowymi zdarzeniami
gospodarczymi.
Dlatego te甜 zdefiniowanie Grupowego Planu Kont oraz odpowiednie zaprojektowaniem
rodowiska konsolidacyjnego (przepywy, dzienniki) powinny stanowi kluczowy etap prac w
trakcie wdro甜enia praktycznie dowolnego narzdzia IT dedykowanego do wsparcia
raportowania statutowego i zarzdczego w Grupie Kapitaowej. Podejcie to jest r坦wnie甜
atrakcyjne dla nowo powstajcych Grup - tworzc przejciowe bd添 docelowe rozwizanie
oparte o arkusze MS Excel, warto skorzysta z przedstawionych powy甜ej koncepcji i
pomys坦w.

More Related Content

Model danych systemu konsolidacyjnego

  • 1. 1 Jak usystematyzowa model danych w procesie konsolidacyjnym? Mariusz Sumiski Manager, MDDP Business Consulting Mariusz.Suminski@mddp.pl Wdro甜enie systemu informatycznego wspierajce konsolidacj finansow najczciej zastpuje autorskie rozwizania stworzone w danej Grupie Kapitaowej z wykorzystaniem arkuszy MS Excel. Dedykowane narzdzia systematyzuj i porzdkuj proces konsolidacji, wymuszajc szereg zmian zar坦wno na etapie zbierania danych jak i zasadniczej konsolidacji zebranych pakiet坦w. Skala zmian postrzeganych z perspektywy konsolidatora jak i sp坦ki lokalnej zale甜y od specyfiki dotychczasowego rozwizania, filozofii dziaania i funkcjonalnoci docelowego narzdzia oraz podejcia przyjtego w trakcie prac wdro甜eniowych. Niniejszy artyku przedstawia koncepcj Grupowego Planu Kont centralnego elementu stanowicego fundament logiki dziaania ka甜dego systemu informatycznego wspierajcego konsolidacj finansow. Typowe problemy pojawiajce si w procesie konsolidacji stanowi to dla zaprezentowania sposobu, w jaki systemy IT patrz na dane zbierane i przetwarzane w procesie konsolidacyjnym. Powszechnoci arkuszy Excel jako podstawowego narzdzia konsolidacji jest znana dostawcom rozwiza informatycznych. Sprawia to, i甜 wiele system坦w zapewnia mo甜liwo stworzenia i dystrybucji pakietu konsolidacyjnego w postaci pliku XLS dziaajcego w trybie off-line. Takie podejcie umo甜liwia odwzorowanie dotychczasowych plik坦w w nowym rozwizaniu, pozwalajc na ograniczenie skali zmian postrzeganych z perspektywy sp坦ek lokalnych. Nie zmienia to jednak faktu, i甜 wdro甜enie dedykowanego systemu wspierajcego konsolidacj finansow bardzo czsto oznacza wrcz rewolucyjne zmiany w algorytmach i reguach obliczeniowych wykorzystywanych w tym obszarze. Pozostawienie niezmienionej (lub nieznacznie zmodyfikowanej) fasady nie wiadczy o braku jakichkolwiek zmian w caym procesie. Konsolidacja za pomoc arkuszy Excel bazuje na pozycjach raportowych - zazwyczaj
  • 2. 2 s to etykiety, nazwy umieszczane w kolejnych wierszach lub kolumnach pakietu konsolidacyjnego. Predefiniowane narzdzia i systemy wymuszaj zazwyczaj wielowymiarowe spojrzenie na dane zbierane i powstajce w trakcie procesu konsolidacji. Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie trzech podstawowych poj wykorzystywanych w wikszoci wiodcych rozwiza w tym zakresie: Account (konto), Flow (przepyw) oraz Journal (dziennik). W maksymalnym uproszczeniu, konta to atomowe pozycje tworzce Rachunek Wynik坦w oraz Bilans, przepywy pozwalaj na wyjanienie zmiany salda kont bilansowych w danym okresie, za dzienniki zapewniaj przejrzysto procesu konsolidacji dostarczajc informacji na temat poszczeg坦lnych etap坦w i korekt prowadzcych do uzyskania finalnych sprawozda. Oczywicie sprawozdawczo zarzdcza czy wybrane noty uszczeg坦awiajce wymagaj r坦wnie甜 dodatkowych wymiar坦w analitycznych (np. segmenty biznesowe, wiekowanie nale甜noci, podzia zobowiza finansowych wedug walut czy instytucji finansowych), niemniej jednak odpowiednie wykorzystanie wymienionej powy甜ej triady jest krytycznym aspektem projektowania modelu konsolidacyjnego. Przedstawienie fundamentalnych koncepcji projektowania i wdra甜ania system坦w wspierajcych konsolidacj finansow stanowi powinno niezwykle u甜yteczn informacj, dla wszystkich os坦b w jakikolwiek spos坦b zaanga甜owanych w ten proces. Kontrolerzy i ksigowi odpowiedzialni za konsolidacj po stronie grupy kapitaowej mog uzyska bd添 pogbi w ten spos坦b praktyczn wiedz na temat modelu dziaania posiadanego przez nich rozwizania lub skali zmian niezbdnych do wprowadzenia w trakcie wdro甜enia docelowego systemu. Z kolei dla ksigowych, dostarczajcych wycznie sprawozdania sp坦ek lokalnych niniejszy artyku mo甜e stanowi uzupenienie, pozwalajce na lepsze zrozumienia zakresu i formy pakiet坦w raportowych narzucanych im przez Grup Kapitaow. Grupowy Plan Kont Pozycje sprawozda Noty objaniajce Ruchy pozycji bilansowych Dzienniki korekt Wymiary analityczne Partnerzy Intercompany Konta RZiS / Bilansowe Metoda translacji walutowej Powizanie z logik konsolidacyjn Lokalny Plan Kont (Sp坦ka A) Lokalny Plan Kont (Sp坦ka B) Lokalny Plan Kont (Sp坦ka X)
  • 3. 3 Model danych wykorzystywany przez systemy informatyczne jest wynikiem dowiadczenia i pracy wielu specjalist坦w. Ich dorobek stanowi mo甜e wkad i inspiracj dla rozwoju i doskonalenia narzdzi wykorzystywanych obecnie we wszystkich sp坦kach, tak甜e tych prowadzcych proces konsolidacji z wykorzystaniem arkuszy Excel. Jako ilustracj praktyczn wykorzystane zostay funkcjonalnoci i ekrany dostarczane przez system Mona Group Reporting. Jest to dedykowane narzdzie opracowane jako punktowe rozwizanie adresujce wikszo typowych problem坦w zwizanych z konsolidacj statutow i zarzdcz. Na tle konkurencji wyr坦甜nia si ono dojrzaoci i szerok gam predefiniowanych rozwiza, niezwykle celnie adresujcych kluczowe problemy procesu konsolidacji. Poszczeg坦lne pojcia zostan om坦wione w kolejnych sekcjach (artykuach) zgodnie z przedstawion kolejnoci. Konta podstawa ka甜dej sprawozdawczoci Grupowy Plan Kont Konta stanowi fundament ka甜dej sprawozdawczoci. Nie inaczej jest w przypadku sprawozdawczoci Grup Kapitaowych. Podstaw dobrze zaprojektowanego rozwizania wspierajcego konsolidacj sprawozda finansowych jest Grupowy Plan Kont. Struktura i szczeg坦owo kont tworzcych Grupowy Plan Kont powinna zapewnia mo甜liwo uzyskania dw坦ch podstawowych sprawozda finansowych Rachunku Zysk坦w i Strat oraz Bilansu poprzez odpowiednie zgrupowanie (sumowanie) poszczeg坦lnych kont. Co wicej zapewnienie odpowiednio niskiego poziomu szczeg坦owoci jest w stanie zapewni r坦wnolege raportowanie w ukadach zgodnych z r坦甜nymi standardami rachunkowoci. Zastosowanie Grupowego Planu Kont zazwyczaj oznacza, i甜 wszystkie dane zbierane w procesie konsolidacji (pakiety lokalne, korekty konsolidacyjne) musz by przypisane do konkretnego konta. O ile mylenie o kontach w kontekcie Rachunku Wynik坦w i Bilansu zazwyczaj jest dla wikszoci odbiorc坦w w peni naturalne, to spojrzenie z tej perspektywy tak甜e na noty objaniajce wymaga mo甜e w niekt坦rych przypadkach gbszego zastanowienia. Wzorcowy, zgodny z najlepszymi praktykami , model konsolidacyjny jest w stanie wkomponowa dowolny ukad noty objaniajcej w wiat tworzony przez konta, przepywy i wymiary analityczne. W du甜ym uog坦lnieniu wszystkie noty objaniajce mog zosta podzielone na cztery g坦wne grupy: Tabele ruch坦w (np. tabela ruch坦w rodk坦w trwaych, zestawienie zmian w kapitale wasnym, etc). Noty te powstaj w wyniku poczenia kont (zazwyczaj kolumny tabeli) oraz przepyw坦w (wiersze) wyjaniajcych zmiany pomidzy
  • 4. 4 bilansem otwarcia a bilansem zamknicia. Informacja tego typu rzadko mo甜e by uzyskana bezporednio z zapis坦w na kontach w ksidze g坦wnej, zazwyczaj noty tego typu uzupeniane s rcznie w oparciu o szczeg坦ow analiz transakcji przez ksigowego wypeniajcego pakiet konsolidacyjny. Rozbicie wybranych pozycji Rachunku Wynik坦w lub Bilansu wedug partner坦w dla transakcji z jednostkami powizanymi. Podstaw noty s konta, dla kt坦rych w Grupowym Planie Kont dopuszczona zostaa mo甜liwo wystpowania transakcji wewntrzgrupowych. W przypadku szczeg坦owych not, np. zawierajcych informacj na temat zmiany stanu kredyt坦w/po甜yczek udzielonych w ramach grupy kapitaowej, konieczne jest jednoczesne wykorzystanie w tabeli ruch坦w specyficznych dla danego konta oraz kodu partnera (jednostki powizanej). Rozbicie wybranych pozycji Rachunku Wynik坦w lub Bilansu wedug dodatkowego kryterium (np. wiekowanie nale甜noci, przychody i koszty wedug rynk坦w zbytu, zadu甜enie netto wedug walut). W tego typu wypadkach nieocenione s dodatkowe wymiary analityczne, pozwalajce na uszczeg坦owienie kilku kont wedug jednolitego zbioru kryteri坦w. Informacja rozszerzajca mo甜e pochodzi bezporednio z ksigi g坦wnej (odpowiednie znaczniki bd添 segmenty konta) lub te甜 mo甜e wymaga krytycznej interpretacji danych przez ksigowego. Uszczeg坦owienie (rozbicie na pozycje szczeg坦owe) wybranych pozycji Rachunku Wynik坦w lub Bilansu (np. pozostae przychody operacyjne). Zazwyczaj taka konstrukcja noty jest przesank do zdefiniowania kont Grupowego Planu Kont na poziomie atomowych pozycji noty objaniajcej. W naturalny spos坦b, szczeg坦y tego rodzaju pochodz z odrbnych kont Ksigi G坦wnej, co pozwala na proste stworzenie regu umo甜liwiajcych przejcie pomidzy lokalnym a grupowym planem kont. W sprawozdaniach finansowych prezentowane s wycznie pozycje zagregowane (suma wskazanych kont) pochodzce bezporednio ze szczeg坦owych wartoci wprowadzanych bd添 importowanych bezporednio do noty. Informacje statystyczne (np. zatrudnienie). Raportowanie tego rodzaju informacji wymaga stworzenia w Grupowym Planie Kont dedykowanych kont pozabilansowych. Wykorzystanie przedstawionych powy甜ej wytycznych przy definiowaniu not objaniajcych znaczco upraszcza tworzenie regu kontrolnych odpowiedzialnych za weryfikacj sp坦jnoci wewntrznej pakiet坦w przekazywanych przez sp坦ki lokalne. Konieczno walidacji noty ze sprawozdaniem dotyczy pierwszych dw坦ch przypadk坦w. Je甜eli konstrukcja noty opiera si na Grupowym Planie Kont wystarczy proste por坦wnanie salda lub obrot坦w wykazanych na danym koncie w sprawozdaniu finansowym ze zbiorcz wartoci tego konta w nocie
  • 5. 5 objaniajcej (bilans zamknicia lub suma poszczeg坦lnych element坦w wymiaru analitycznego). Przykadowy formularz su甜cy wprowadzania danych o transakcjach wewntrzgrupowych Atrybuty kont GPK Struktura, szczeg坦owo, grupowanie czy konwencja nazewnictwa (numerowania) kont tworzcych Grupowy Plan Kont to istotny element budowy modelu konsolidacyjnego. Automatyzacja wybranych oblicze w procesie przygotowywania sprawozda skonsolidowanych wymaga dodatkowo opisania ka甜dego z kont za pomoc szeregu atrybut坦w. Dla przykadu, z pojedynczym kontem skojarzy mo甜na nastpujce charakterystyki: Typ konta - bilansowe, wynikowe, statystyczne. Atrybut ten umo甜liwia stworzenie formu lub regu zapewniajcych waciw akumulacj danych w czasie rozr坦甜nienie wartoci za okres i narastajco dla kont Rachunku Wynik坦w oraz automatyczn kalkulacj jednego z tych ukad坦w (zazwyczaj wartoci za okres wykorzystywanych w raportowaniu na potrzeby zarzdcze) Domylna strona konta (Debit/Credit) lub rodzaj konta (Aktywa/Pasywa, Przychody/Koszty) zapewnienie sp坦jnoci podstawowej reguy kontrolnej (Aktywa=Pasywa) oraz waciwa agregacja danych w strukturze raportowej (Przychody-Koszty).
  • 6. 6 Typ kursu walutowego (redni, kocowy )i spos坦b przeliczenia do waluty funkcjonalnej grupy w procesie konsolidacji (prezentacja wedug kurs坦w historycznych i odnoszenie r坦甜nic kursowych na oddzielnym koncie), Mo甜liwo wystpowania na danym koncie transakcji wewntrzgrupowych. Przepywy oraz wymiary analityczne skojarzone z danym kontem, majce na celu uniemo甜liwienie wprowadzania przez u甜ytkownik坦w danych w przekrojach nie majcych uzasadnienia biznesowego (np. przepyw likwidacja rodk坦w trwaych dla kont innych rodki trwae). Mo甜liwo wprowadzania danych dla danego konta w pakietach raportowych sp坦ek lokalnych. Grupowy Plan Kont tworzony z myl o konsolidacji sprawozda finansowych powinien zawiera specjalne konta wykorzystywane jedynie na poziomie raportowania Grupy Kapitaowej (np. Udziay mniejszoci, R坦甜nice kursowe z przeliczenia kapita坦w sp坦ek zagranicznych) dla tego rodzaju kont mo甜liwo wprowadzania danych w pakietach lokalnych powinna by zablokowana. Przykadowy ekran parametryzacji kont Grupowego Planu Kont
  • 7. 7 Spojrzenie na sprawozdawczo Grup Kapitaowych z perspektywy Grupowego Planu Kont czstokro traktowane jest jak swego rodzaju rewolucja. Raportowanie oparte o pliki Excel najczciej wykorzystuje pozycje raportowe (wiersze lub kolumny w tabelach pakietu raportowego), kt坦re czstokro r坦甜ni si ukadem i szczeg坦owoci pomidzy poszczeg坦lnym tabelami. Najczciej jest to wynik bezporedniego przyjcia ukad坦w i szablon坦w raportowych narzucanych przez Ustaw o Rachunkowoci czy lokalny plan kont jednostki dominujcej. Krytyczne spojrzenie na struktur pakietu raportowego, pod ktem systematyzacji informacji wystpujcych w r坦甜nych miejscach pakietu jest w stanie poprawi jego jako oraz zagwarantowa mo甜liwo wprowadzenia szeregu prostych regu kontrolnych wydatnie poprawiajcych sp坦jno i wiarygodno danych dostarczanych przez sp坦ki lokalne.
  • 8. 8 Przepywy od bilansu otwarcia do bilansu zamknicia Przepywy stanowi wyjanienie zmian w trakcie okresu pomidzy bilansem otwarcia a bilansem zamknicia. Oznacza to, 甜e s one dodatkow analityk dla wszystkich kont bilansowych, nie znajdujc jednoczenie 甜adnego zastosowania w przypadku kont wchodzcych w skad Rachunku Wynik坦w. Jak zostao to ju甜 przedstawione podczas omawiania r坦甜nych ukad坦w not objaniajcych w odniesieniu do Grupowego Planu Kont, przepywy stanowi podstawowy element Zestawienia Zmian w Kapitale Wasnych czy not typu Tabela ruch坦w rodk坦w trwaych. Przypywy wystpuj na ka甜dej nocie objaniajcej zawierajcej bilans otwarcia, bilans zamknicia i pozycje opisujce zmiany w okresie sprawozdawczym. Przykad tabeli ruch坦w dla wybrane konta rodk坦w trwaych Przepywy zazwyczaj nie maj jednoznacznego odpowiednika w kontach ksigi g坦wnej. W zale甜noci od przyjtych rozwiza informacja niezbdna w procesie konsolidacji pochodzi mo甜e z wykorzystywanej konwencji podziau kont ksigowych, specjalnych segment坦w czy znacznik坦w bd添 nawet indywidualnej analizy szczeg坦坦w poszczeg坦lnych transakcji. Poszczeg坦lne konta Grupowego Planu Kont (bd添 zbiory tych kont) mog znaczco r坦甜ni si midzy sob co do wystpujcych dla nich przepyw坦w. Przykadowo dla kont wchodzcych w skad sekcji rodki trwae pojawi si niewtpliwie przepywy typu nabycie, ulepszenie, sprzeda甜 czy likwidacja, podczas dla kont skadajcych si na Kapitay wasne pojawia si mog ruchy (przepywy) wynikajce z podniesienia lub umorzenia kapitau czy wypaty
  • 9. 9 dywidendy. Niezale甜nie od powy甜szego wystpuj przepywy zwizane bezporednio ze specyfik procesu konsolidacji, takie jak nabycie sp坦ki zale甜nej czy r坦甜nice kursowe z przeliczenia, kt坦re co do zasady mog wystpowa dla ka甜dego konta bilansowego. To wanie te przepywy pozwalaj na automatyzacj rutynowych operacji i zdarze skadajcych si na logik procesu konsolidacji, sprawiajc i甜 zmiana struktury grupy kapitaowej postrzegana mo甜e by jako co typowego, a nie wydarzenie jednorazowe wymagajce skomplikowanych przelicze i szeregu korekt dostosowujcych wszystkie sprawozdania i noty do nowej struktury grupy. Przykad definiowania listy przepyw坦w dostpnych dla danej grupy kont Warto zauwa甜y, i甜 sp坦jno wewntrzna tak tworzonego modelu wymaga by wyjanienie zmian pomidzy bilansem zamknicia a bilansem otwarcia dokonywane byo dla wszystkich kont bilansowych. W praktyce podejcie to mogoby by do uci甜liwe. Dla czci kont tabela ruch坦w ma znaczenie marginalne (np. got坦wka). W takich sytuacjach r坦甜nica pomidzy bilansem otwarcia a bilansem zamknicia powinna by wyliczana automatycznie i przechowywana w ramach dedykowanego przepywu. Takie podejcie z jednej strony ograniczy konieczno uzupeniania formularzy zawierajcych informacje oczywiste bd添 mao u甜yteczne, z drugiej za zapewni sp坦jno podejcia dla wszystkich kont GPK. W tym kontekcie warto jednak zwr坦ci uwag na przepywy specyficzne dla procesu konsolidacji, nie wystpujce co do zasady w pakiecie jednostkowym jednak krytyczne z punktu widzenia przygotowania sprawozdania Grupy Kapitaowej. Do przepyw坦w tych zaliczy mo甜na chocia甜by:
  • 10. 10 R坦甜nice kursowe z przeliczenia sprawozda sp坦ek zagranicznych do waluty Grupy (ruchy pojawiaj si jedynie w walucie konsolidacyjnej i przedstawiaj zmian salda pozycji bilansowej wynikajc z zastosowania r坦甜nych kurs坦w dla przeliczenia bilansu otwarcia, bilansu zamknicia oraz poszczeg坦lnych pozycji ruchowych). Mylc o automatyzacji procesu konsolidacji, konieczne jest zaszycie powy甜szej logiki w narzdziu, tak by ograniczy zakres pracy zwizanej z wzajemnym uzgodnieniem Bilansu, Not objaniajcych oraz Cash Flow. Przepywy zwizane ze zmian struktury kapitaowej. Rozpoczcie lub zaprzestanie konsolidacji to najbardziej typowe przypadki zmian struktury Grupy, kt坦re powinny zosta odwzorowane w sprawozdaniu skonsolidowanym. Zdarzenia tego typu powinny by wyra添nie odnotowane w zar坦wno w Notach objaniajcych jak i sprawozdaniu Cash Flow. Bardziej zo甜one przypadki takie jak zmiana metody konsolidacji, zmiana wielkoci udzia坦w czy fuzja wewntrzna r坦wnie甜 wymagaj odpowiednich przeksztace na kontach bilansowych, kt坦re powinny zosta zarejestrowane na waciwych dla nich przepywach. Z punktu widzenia logiki procesu konsolidacji istotne s co najmniej dwie specyficzne cechy ka甜dego z przepyw坦w, kt坦re s w peni autonomiczne od cech kont Grupowego Planu Kont: Rodzaj kursu wykorzystywanego przy przeliczeniu danych lokalnych do waluty funkcjonalnej Grupy (redni lub kocowy dla bie甜cego lub poprzedniego okresu). Zdecydowana wikszo przepyw坦w przeliczana jest w kursem Rachunku Wynik坦w (kursem rednim dla danego okresu). Niemniej jednak pozycje specyficzne, takie jak korekty bilansu otwarcia, wejcie bd添 wyjcie z konsolidacji czy wypata dywidendy wymagaj zastosowania innego kursu. W tym kontekcie warto r坦wnie甜 pamita, i甜 niekt坦re zdarzenia gospodarcze (na przykad nabycie udzia坦w czy podniesienie kapitau) wymagaj zastosowania kursu specyficznego dla danej transakcji. Tym samym rodzaj kursu skojarzony z danym przepywem nale甜y traktowa jako spos坦b ustalania domylnego kursu na potrzeby przeliczenia, kt坦ry w ka甜dym przypadku mo甜e zosta nadpisany kursem specyficznym dla konkretnej transakcji. Procent udzia坦w (zaanga甜owanie kapitaowe w bie甜cym okresie lub okresie poprzednim). Mylc o automatyzacji wycze konsolidacyjnych nie tylko na poziomie pozycji sprawozda, ale r坦wnie甜 not objaniajcych (tabele ruch坦w) oraz sprawozdania Cash Flow, konieczne jest okrelenie, czy dany przepyw powinien by uwzgldniany w kalkulacji korekt konsolidacyjnych w oparciu o bie甜c wielko udzia坦w (najczstszy przypadek), czy te甜 wielko udzia坦w z poprzedniego okresu (np. wypata dywidendy, korekty bilansu otwarcia). Zagadnienie to ma zasadnicze
  • 11. 11 zastosowanie przy korektach kapitaowych wpywajcych bezporednio na skonsolidowane Zestawienia Zmian w Kapitale Wasnym. Przykad parametr坦w dla pojedynczego przepywu Opisujc zmiany wszystkich pozycji bilansowych za pomoc jednorodnego katalogu przepyw坦w, mo甜emy zauwa甜y, i甜 cz z nich powinna si bilansowa na poziomie wszystkich kont Grupowego Planu Kont. Korekty bilansu otwarcia, reklasyfikacje, r坦甜nice kursowe, wejcie bd添 wyjcie z konsolidacji, fuzja wewntrzna to przykadowe przepywy, dla kt坦rych suma zmian po stronie Aktyw坦w i Pasyw坦w dla ka甜dej sp坦ki powinna by sobie r坦wna z dokadnoci do znaku. Spostrze甜enie to pozwala w zdefiniowa kolejne reguy walidacyjne, kt坦re w prosty spos坦b mog zosta wprowadzone do pakietu konsolidacyjnego celem zapewnienia sp坦jnoci w danych dostarczanych przez lokalnych kontroler坦w. Wyjanienie zmiany stanu ka甜dego z kont bilansowych za pomoc okrelonego zbioru przepyw坦w jest jedynym sposobem pozwalajcym na usystematyzowane przejcie z Grupowego Planu Kont do Sprawozdania z Przepyw坦w Pieni甜nych. Niezwykle czst praktyk jest kalkulacja wybranych pozycji Cash Flow jako r坦甜nicy pomidzy bilansem zamknicia a bilansem otwarcia okrelonych kont. Takie podejcie wydatnie utrudnia uzgodnienie skonsolidowanego Sprawozdania z Przepyw坦w Pieni甜nych z saldem got坦wki prezentowanym w Bilansie w przypadku wystpienia r坦甜nic kursowych zwizanych z przeliczeniem jednostek zagranicznych czy zmian w strukturze grupy kapitaowej (wejcie nowej sp坦ki do konsolidacji, wyjcie z konsolidacji, zmiana metody konsolidacji etc).
  • 12. 12 Przykad definiowania Cash Flow w oparciu o Konta i Przepywy Podsumowujc przytoczone powy甜ej argumenty, przepywy (ruchy bilansowe) stanowi integralny element Grupowego Planu Kont. Prace nad uporzdkowaniem danych w procesie konsolidacji powinny w jawny spos坦b uwzgldnia to zagadnienie. Zdefiniowanie kont GPK systematyzuje podejcie do tworzenia Rachunku Wynik坦w i Bilansu. Zdefiniowanie przepyw坦w i powizanie ich z kontami umo甜liwia zdefiniowanie uniwersalnego przepisu na Sprawozdanie z Przepyw坦w Pieni甜nych oraz pozwala na wprowadzenie dodatkowych regu kontrolnych biegncych w poprzek wszystkich kont GPK.
  • 13. 13 Dzienniki pena transparentno procesu konsolidacyjnego Konta odpowiadaj za ukad Rachunku Wynik坦w i Bilansu. Przepywy zapewniaj perspektyw umo甜liwiajc wykorzystanie Grupowego Planu Kont do budowy Zestawienia Zmian w Kapitale Wasnym oraz Cash Flow. Dzienniki z kolei wprowadzaj kategoryzacj danych, zapewniajc pen transparentno procesu konsolidacyjnego poczwszy od zestawienia sald i obrot坦w sp坦ek lokalnych po dane skonsolidowane prezentowane w sprawozdaniach Grupy Kapitaowej. Zadaniem dziennik坦w jest porzdkowanie operacji i korekt wprowadzanych w procesie konsolidacji. Sp坦jny zbi坦r dziennik坦w wprowadza jasny podzia na: Dane pochodzce bezporednio z ksig lokalnych sp坦ek zale甜nych, Korekty lokalne zwizane z dostosowaniem sprawozda jednostkowych do grupowych standard坦w rachunkowoci, Korekty konsolidacyjne, z zachowaniem dalszego, szczeg坦owego podziau wedug rodzaju (typu korekty). Takie podejcie wydatnie upraszcza audyt poprawnoci danych. Syntetyczne raportowanie wedug dziennik坦w korekt zapewnia bardziej og坦ln perspektyw pojedyncza korekta (wpis dziennika). Poszczeg坦lne dzienniki mog odpowiada za specyficzne aspekty wycze wprowadzanych na etapie przygotowania sprawozdania skonsolidowanego. Dla przykadu niezale甜ne dzienniki mog zosta zdefiniowane dla: Wyczenia rozrachunk坦w wewntrzgrupowych (w ramach jednego dziennika, lub niezale甜ne dzienniki dla poszczeg坦lnych grup uzgodnie - np. nale甜noci/zobowizania handlowe, kredyty otrzymane/udzielone, przychody/koszty finansowe, etc); Eliminacji kapita坦w i udzia坦w dla jednostek konsolidowanych metod pen; Eliminacja udzia坦w przypadajcych akcjonariuszom mniejszociowym; Eliminacja wszystkich pozycji sprawozda proporcjonalnie do wielkoci udzia坦w posiadanych w przedsiwziciach wsp坦lnych (joint ventures); Korekty zwizane z eliminacj niezrealizowanej mar甜y na zapasach wytworzonych przez jednostki powizane; Korekty zwizane z eliminacj transakcji sprzeda甜y rodk坦w trwaych i wartoci niematerialnych w obrbie grupy kapitaowej.
  • 14. 14 Przykadowy raport wykorzystujcy dzienniki do prezentacji poszczeg坦lnych etap坦w procesu konsolidacji. Dzienniki nabieraj wzowego znaczenia przy wykorzystaniu jednolitego zbioru danych podstawowych (pakiet坦w lokalnych) do prowadzenia sprawozdawczoci zgodnie z r坦甜nymi standardami rachunkowoci (np. MSR/MSSF oraz PSR). W takim przypadku cz dziennik坦w mo甜e by wsp坦lna dla r坦甜nych konsolidacji, podczas gdy wybrane z nich zawiera bd korekty specyficzne dla danego standardu (np. amortyzacja wartoci firmy zgodnie z polsk Ustaw o Rachunkowoci). Takie podejcie zapewnia r坦wnie甜 mo甜liwo wsp坦dzielenia pakiet坦w lokalnych pomidzy sprawozdawczoci statutow a zarzdcz. Projektujc model danych na potrzeby konsolidacji finansowej warto zadba o struktury zapewniajce (wymuszajce) bilansowanie si poszczeg坦lnych korekt (a wic i caych dziennik坦w) na poziomie ka甜dej sp坦ki lub caej Grupy. Jest to kolejny z czynnik坦w wydatnie zwikszajcy przejrzysto procesu konsolidacji oraz ograniczajcy ryzyko bd坦w technicznych wynikajcych z nieprawidowego zaksigowania korekty. Temu samemu su甜y wprowadzenie obowizku ksigowania korekt z dokadnoci do rodzaju przepywu dla kont bilansowych. Tylko w ten spos坦b mo甜liwe jest uzyskanie skonsolidowanego Zestawienia Zmian w Kapitale Wasnym czy Cash Flow bez koniecznoci wprowadzania prowizorycznych korekt na poziomie tych sprawozda.
  • 15. 15 Przedstawione w artykule trzy komponenty (konta, przepywy i dzienniki) stanowi fundament wzorcowego modelu danych na potrzeby procesu konsolidacji. Ich odpowiednie poczenie nie tylko upraszcza przygotowanie sprawozda skonsolidowanych, ale likwiduje szar stref zwizan ze specyficzn wiedz niezbdn do waciwego wprowadzenia korekt i odniesienie ich do wszystkich skadnik坦w sprawozdania. Na przykad korekta zwizana z amortyzacj rodk坦w trwaych przetransferowanych pomidzy sp坦kami Grupy wpywa na dane prezentowane w Rachunku Wynik坦w, Bilansie, Tabeli Ruch坦w rodk坦w Trwaych oraz Cash Flow. Waciwe zaksigowanie tej korekty w dedykowanym dzienniku z wykorzystaniem kont i przepyw坦w, sprawia i甜 automatycznie trafia ona do odpowiednich pozycji w ramach wymienionych tabel danych. Powod坦w dla kt坦rych warto usystematyzowa podejcie do procesu konsolidacji jest wiele. Najwa甜niejsze z nich zostay ju甜 zasygnalizowane we wczeniejszych akapitach. Podsumowujc, nale甜 do nich midzy innymi: Zwikszenie kontroli nad sp坦jnoci danych przekazywanych przez sp坦ki lokalne, co pozwala na przesunicie wikszoci zada zwizanych kontrol poprawnoci pakiet坦w konsolidacyjnych z centrali Grupy Kapitaowej na kontroler坦w i ksigowych sp坦ek zale甜nych. Wymuszenie powizania pomidzy poszczeg坦lnymi tabelami sprawozdania, co wydatnie ogranicza ryzyko bd坦w zwizanych z wprowadzaniem korekt konsolidacyjnych Mo甜liwo automatyzacji wycze zwizanych z typowymi zdarzeniami gospodarczymi. Dlatego te甜 zdefiniowanie Grupowego Planu Kont oraz odpowiednie zaprojektowaniem rodowiska konsolidacyjnego (przepywy, dzienniki) powinny stanowi kluczowy etap prac w trakcie wdro甜enia praktycznie dowolnego narzdzia IT dedykowanego do wsparcia raportowania statutowego i zarzdczego w Grupie Kapitaowej. Podejcie to jest r坦wnie甜 atrakcyjne dla nowo powstajcych Grup - tworzc przejciowe bd添 docelowe rozwizanie oparte o arkusze MS Excel, warto skorzysta z przedstawionych powy甜ej koncepcji i pomys坦w.