ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

Moja proteza moje ciało, mój smartfon mój umysł – kiedy artefakt technologiczny staje się częścią nas

•Download as PPTX, PDF•
•
Artur Gunia
Artur Gunia

W moim wystąpieniu chciałbym rozważyć kilka kryteriów, kiedy technologia staje się częścią ciała i wchodzi w skład ludzkiego bytu. W przeprowadzonej analizie przedstawię zjawiska dotyczące cyborgizacji, a także przedstawię analizę teoretyczną w oparciu o perspektywy: 1) wchodzenia technologii w obraz i schemat ciała, 2) „transplantacji” fizycznej i funkcjonalnej technologii w obręb ciała. Wiecej na: https://wzmocnieniepoznawcze.wordpress.com/2019/04/22/moja-proteza-moje-cialo

1 of 21
Download to read offline
MOJA PROTEZA MOJE CIAŁO, MÓJ SMARTFON MÓJ UMYSŁ – KIEDY ARTEFAKT TECHNOLOGICZNY STAJE SIĘ CZĘŚCIĄ NAS Mgr Artur Gunia Instytut Filozofii, Uniwersytet Jagielloński arturtomaszgunia@gmail.com wzmocnieniepoznawcze.wordpress.com III ogólnopolska konferencja naukowa z cyklu Człowiek a/i/lub maszyna 25.04.2019, Katowice
Agenda • Pojęcie cyborgizacji. • Cyborgi są wśród nas – przykłady zjawisk łączenia ciała i technologii. • Dotychczasowe kryteria rozszerzonej cielesności. • Propozycja warunków uznania technologii za część ciała: – Kryterium wchodzenia technologii w obraz i schemat ciała. – Kryterium „transplantacji” fizycznej i funkcjonalnej technologii w obręb ciała. • Konkluzja.
Cyborgi i cyborgizacja „[Cyborg] samoregulujący się system człowiek-maszyna. System ten składać ma się z zewnętrznych komponentów zapewniających samokontrolę i homeostazę organizmu w dostosowaniu się do nowych warunków [związanych z przyszłą eksploracją kosmosu]” » Clynes, M. E., & Kline, N. S. (1960). Cyborgs and space. The cyborg handbook, 29-34. Cyborgizacja to proces w którym człowiek, bądź inny organizm wchodzi w immersyjną symbiozę z technologiami. Proces ten w zależności od kontekstu oznacza w: – medycynie – zastępowanie naturalnych narządów sztucznymi, – fizjologii – sterowanie procesami wewnątrz organizmu, – podejściu neuro-kognitywnym – wykorzystanie technologii do wspomagania władz poznawczych i aspektów życia codziennego. » Gunia, A. (2015). Dlaczego stajemy się cyborgami – problem adaptacyjności umysłu i ciała do wytworów technologii. [W] Jakubiak, M., Kaszubowska M. (red.). Umysł i poznanie. Szczecin: Volumina. 101-111.
Rozrusznik serca Wewnętrzny sztuczny rozrusznik serca to niewielkie urządzenie, które stosuje się, gdy naturalny rozrusznik – węzeł zatokowy – w wyniku różnych schorzeń trwale przestaje spełniać swoją rolę, co prowadzi do objawów niedokrwienia mózgu lub niewydolności serca. Wczepiony po raz pierwszy przez w 1958 roku przez Rune Elmqvist i Åke Senning.
Bioniczna proteza Bioniczna proteza ma możliwość przywracania zdolności zarówno motorycznych (które związane są z pewnym automatyzmem ciała), ale również doznań sensorycznych (które wiążą się z poznaniem i uświadamianiem swojej cielesności).
Eyeborg – nowe zmysły Antena Eyeborg wykorzystuje detektor w celu rozpoznawania barw. Informację tę następnie zamiana na sygnał dźwiękowy. Technologia ta zostaje na stałe połączona do głowy i jest wykorzystywana przez osoby ze ślepotą barwną do rozpoznawania kolorów. Technologia wzbogaca percepcję barwną.
Rzeczywistość wirtualna i rozszerzona Dzięki technologii VR i AR, zmysłom prezentowane są byty wirtualne w wizji. Cyborgizacji ulega więc ludzki umysł. Syntetyczny staje się obraz i do niego dostosowują się możliwości poznawcze i behawioralne.
Immersyjność rzeczywistości wirtualnej
Kryterium odnajdowania związku ze światem „Laska ślepca przestała być dla niego jedynie przedmiotem i wcale nie jest postrzegana przezeń jedynie jako przedmiot; jej końcówka stała się ośrodkiem wrażliwości, rozszerzając zakres i aktywny promień dotyku i stanowiąc niejako odpowiednik wzroku. W procesie eksploracji rzeczy długość laski jest czymś więcej niż tylko pośrednikiem; człowiek niewidomy wyczuwa ową długość raczej poprzez pozycję rzeczy niż pozycję rzeczy poprzez długość laski. Pozycja rzeczy jest mu bezpośrednio dana w zasięgu ręki. Ale zasięg ów definiowany jest jako suma zasięgu ręki oraz zakresu i możliwości działania laski. Jeśli pragnę oswoić się z laską, czynię to dotykając kolejno paru rzeczy, by w końcu »poczuć ją w ręku«; widzę wówczas rzeczy »w zasięgu« lub poza zasięgiem mojej laski. (...) Przyzwyczajamy się do kapelusza, samochodu czy laski niejako na zasadzie transplantacji nas samych w te przedmioty i na odwrót transplantujemy je w masę naszego ciała”. » Merleau-Ponty, M. (2001). Fenomenologia percepcji. Warszawa: Aletheia, s. 117.
Aspekt poznania ucieleśnionego „Nurt ucieleśnionego poznania […] przyjmuje, że umysł jest nierozerwalnie powiązany z ciałem […], które wpływa na każdy etap przetwarzania informacji. Zwolennicy tego ujęcia uważają, że opis umysłu nie może być kompletny, jeżeli nie przyjmiemy, że całe ciało poznającego pełni istotną, przyczynową funkcję w poznaniu rzeczywistości”. » Wierzchoń, M., & Łukowska, M. (2016). Ucieleśnione poznanie. [W] Bremer, J. (red.) Przewodnik po kognitywistyce. Kraków, WAM. Poznanie jest ucieleśnione, gdy w procesach poznawczych biorą udział liczne elementy pozaneuronalne, których charakter jest zarówno cielesny, jak i pozacielesny. Poznanie jest ucieleśnione gdy jest znacząco uzależnione od fizycznych cech ciała agenta oraz gdy ciało agenta (poza mózgiem) odgrywa ważną rolę przyczynową lub fizycznie konstytutywną w procesie poznawczym, gdzie przez agenta należy rozumieć obiekt mający zdolność poznawania. » Wilson R.A., Foglia L. (2017). Embodied Cognition. [W] Zalta, E.N. (ed.) The Stanford Encyclopedia of Philosophy. https://plato.stanford.edu/entries/embodied-cognition/.
Założenia poznania ucieleśnionego 1) Poznanie jest usytuowane. Aktywności poznawcze odbywają się w ścisłej relacji z otoczeniem i nierozłącznie związane są z postrzeganiem i działaniem; 3) Praca poznawcza podparta jest środowiskiem. Ze względu na ograniczenia władz poznawczych, wykorzystujemy środowisko do odciążenia mechanizmów poznawczych. Sprawiamy, że środowisko przechowuje i przetwarza informacje, a człowiek z nich korzysta gdy zajdzie taka potrzeba. 6) Poznanie typu off-line bazuje na ciele. Poznanie, które nie jest interakcją ciała ze środowiskiem, dalej przebiega jako oparte na ciele, a więc poznanie zależy od mechanizmów interakcji ze środowiskiem. » Wilson, M. (2002). Six views of embodied cognition. Psychonomic bulletin & review, 9(4), 625-636. „(1) interakcja z narzędziami zmienia sposób naszego myślenia oraz percepcji; gdy manipulujemy narzędziami, szybko zostają one wchłonięte w schemat naszego ciała, a to zasadniczo zmienia sposób postrzegania oraz pojmowania środowiska; (2) myślimy za pomocą naszych ciał, a nie tylko mózgów; […] (4) niekiedy dosłownie myślimy za pomocą rzeczy.” » Kirsh, D. (2013). Poznanie ucieleśnione i magiczna przyszłość projektowania interakcji. AVANT. Pismo Awangardy Filozoficzno-Naukowej, 4(2), 281-331.
Umysł rozszerzony Zgodnie z teorią umysłu rozszerzonego procesy poznawcze nie ograniczają się do tych zachodzących w umyśle i ciele, ale mogą być rozszerzane na zewnętrzne narzędzia, pełniące funkcję przedłużeń umysłu, przy czym narzędzia te również możemy nazywać umysłem. Podstawowy przykład podawany przez Clarka i Chalmersa to notatnik służący jako zewnętrzny magazyn pamięci. » Clark, A., & Chalmers, D. (1998). The extended mind. Analysis, 58(1), 7-19.
Warunki konstytutywne, na mocy których artefakt staje się częścią ciała 1) „Wejście” technologii w obraz i schemat ciała. 2) Transplantacja fizyczna i funkcjonalna technologii w obręb ciała.
Schemat i obraz ciała • Schemat ciała, system procesów, które stale regulują postawę ciała i zdolność poruszania się – procesy senso-motoryczne, które funkcjonują bez refleksyjnej świadomości lub konieczności percepcyjnego monitorowania. • Obraz ciała, składa się ze złożonego zbioru stanów intencjonalnych – percepcji, przekonań i postaw – w których obiektem intencjonalnym takich stanów jest własne ciało, wymaga formy refleksyjnej lub samo-odnoszącej się intencjonalności. W obrazie ciała, często rozróżnia się trzy elementy intencjonalne: – percepcyjne doświadczenie własnego ciała przez podmiot; – konceptualne rozumienie podmiotu (zawierające potoczną i naukową wiedzę); – emocjonalną postawę podmiotu wobec własnego ciała. » Gallagher, S. (1986). Body image and body schema: A conceptual clarification. The Journal of Mind and Behavior, 541-554.
Warunki „wejścia” technologii w schemat oraz w obraz ciała • Schemat ciała: – Czy schemat ciała dotyczy tylko ciała biologicznego? – Czy technologia jest wchłaniana w schemat ciała? – Czy w sposób automatyczny i bezrefleksyjny jesteśmy w stanie określić przestrzeń przedmiotu? • Obraz ciała: – Czy uświadamiamy technologię jako część swojego ciała? – Czy pojawia się więź emocjonalna z technologią? – Jaki jest udział technologii w procesie poznawczym?
Przykład technologii AR wchodzącej w schemat oraz w obraz ciała
Kryteria tożsamości osobowej wyjaśniające zagadnienie „transplantacji” • Kryterium tożsamości psychologicznej – nieprzerwana samowiedza sprawia, że pozostajemy nadal tą samą osobą. (John Locke). • Kryterium somatyczne, tożsamość ludzka i osobowa mają podłoże organiczne, a ciało, które posiadamy, jest również ciałem, którym jesteśmy. Np. Kryterium biologiczne – X i Y są jedną i tą samą osobą wtedy i tylko wtedy, gdy pomiędzy nimi zachodzi ciągłość biologicznego życia (Eric Olson).
Warunki „transplantacji” fizycznej i funkcjonalnej • Transplantacja fizyczna, gdy technologie łączą się z ciałem poprzez zabieg chirurgiczny, bądź też technologie te są podobne ciału. Technologia podtrzymuje ciągłość biologiczno- poznawczą. • Transplantacja funkcjonalna, gdy technologia przybiera funkcje, które przypisywane są umysłowi. Technologia podtrzymuje ciągłość psychologiczną.
Przykłady „transplantacji” fizycznej i funkcjonalnej
Konkluzja Dlaczego uznanie technologii za część ciała bądź umysłu jest ważne: – Odpowiedzialność prawna. – Tożsamość osobista. – Prawo do modyfikowania ciała i wolność morfologiczna. – Wparcie w cyborgizacji. – Czy człowiek potrzebuje ciała?
ARTURTOMASZGUNIA@GMAIL.COM WZMOCNIENIEPOZNAWCZE.WORDPRESS.COM Dziękuję za uwagę 

More Related Content

Moja proteza moje ciało, mój smartfon mój umysł – kiedy artefakt technologiczny staje się częścią nas

  • 1. MOJA PROTEZA MOJE CIAŁO, MÓJ SMARTFON MÓJ UMYSŁ – KIEDY ARTEFAKT TECHNOLOGICZNY STAJE SIĘ CZĘŚCIĄ NAS Mgr Artur Gunia Instytut Filozofii, Uniwersytet Jagielloński arturtomaszgunia@gmail.com wzmocnieniepoznawcze.wordpress.com III ogólnopolska konferencja naukowa z cyklu Człowiek a/i/lub maszyna 25.04.2019, Katowice
  • 2. Agenda • Pojęcie cyborgizacji. • Cyborgi są wśród nas – przykłady zjawisk łączenia ciała i technologii. • Dotychczasowe kryteria rozszerzonej cielesności. • Propozycja warunków uznania technologii za część ciała: – Kryterium wchodzenia technologii w obraz i schemat ciała. – Kryterium „transplantacji” fizycznej i funkcjonalnej technologii w obręb ciała. • Konkluzja.
  • 3. Cyborgi i cyborgizacja „[Cyborg] samoregulujący się system człowiek-maszyna. System ten składać ma się z zewnętrznych komponentów zapewniających samokontrolę i homeostazę organizmu w dostosowaniu się do nowych warunków [związanych z przyszłą eksploracją kosmosu]” » Clynes, M. E., & Kline, N. S. (1960). Cyborgs and space. The cyborg handbook, 29-34. Cyborgizacja to proces w którym człowiek, bądź inny organizm wchodzi w immersyjną symbiozę z technologiami. Proces ten w zależności od kontekstu oznacza w: – medycynie – zastępowanie naturalnych narządów sztucznymi, – fizjologii – sterowanie procesami wewnątrz organizmu, – podejściu neuro-kognitywnym – wykorzystanie technologii do wspomagania władz poznawczych i aspektów życia codziennego. » Gunia, A. (2015). Dlaczego stajemy się cyborgami – problem adaptacyjności umysłu i ciała do wytworów technologii. [W] Jakubiak, M., Kaszubowska M. (red.). Umysł i poznanie. Szczecin: Volumina. 101-111.
  • 4. Rozrusznik serca Wewnętrzny sztuczny rozrusznik serca to niewielkie urządzenie, które stosuje się, gdy naturalny rozrusznik – węzeł zatokowy – w wyniku różnych schorzeń trwale przestaje spełniać swoją rolę, co prowadzi do objawów niedokrwienia mózgu lub niewydolności serca. Wczepiony po raz pierwszy przez w 1958 roku przez Rune Elmqvist i Åke Senning.
  • 5. Bioniczna proteza Bioniczna proteza ma możliwość przywracania zdolności zarówno motorycznych (które związane są z pewnym automatyzmem ciała), ale również doznań sensorycznych (które wiążą się z poznaniem i uświadamianiem swojej cielesności).
  • 6. Eyeborg – nowe zmysły Antena Eyeborg wykorzystuje detektor w celu rozpoznawania barw. Informację tę następnie zamiana na sygnał dźwiękowy. Technologia ta zostaje na stałe połączona do głowy i jest wykorzystywana przez osoby ze ślepotą barwną do rozpoznawania kolorów. Technologia wzbogaca percepcję barwną.
  • 7. Rzeczywistość wirtualna i rozszerzona Dzięki technologii VR i AR, zmysłom prezentowane są byty wirtualne w wizji. Cyborgizacji ulega więc ludzki umysł. Syntetyczny staje się obraz i do niego dostosowują się możliwości poznawcze i behawioralne.
  • 9. Kryterium odnajdowania związku ze światem „Laska ślepca przestała być dla niego jedynie przedmiotem i wcale nie jest postrzegana przezeń jedynie jako przedmiot; jej końcówka stała się ośrodkiem wrażliwości, rozszerzając zakres i aktywny promień dotyku i stanowiąc niejako odpowiednik wzroku. W procesie eksploracji rzeczy długość laski jest czymś więcej niż tylko pośrednikiem; człowiek niewidomy wyczuwa ową długość raczej poprzez pozycję rzeczy niż pozycję rzeczy poprzez długość laski. Pozycja rzeczy jest mu bezpośrednio dana w zasięgu ręki. Ale zasięg ów definiowany jest jako suma zasięgu ręki oraz zakresu i możliwości działania laski. Jeśli pragnę oswoić się z laską, czynię to dotykając kolejno paru rzeczy, by w końcu »poczuć ją w ręku«; widzę wówczas rzeczy »w zasięgu« lub poza zasięgiem mojej laski. (...) Przyzwyczajamy się do kapelusza, samochodu czy laski niejako na zasadzie transplantacji nas samych w te przedmioty i na odwrót transplantujemy je w masę naszego ciała”. » Merleau-Ponty, M. (2001). Fenomenologia percepcji. Warszawa: Aletheia, s. 117.
  • 10. Aspekt poznania ucieleśnionego „Nurt ucieleśnionego poznania […] przyjmuje, że umysł jest nierozerwalnie powiązany z ciałem […], które wpływa na każdy etap przetwarzania informacji. Zwolennicy tego ujęcia uważają, że opis umysłu nie może być kompletny, jeżeli nie przyjmiemy, że całe ciało poznającego pełni istotną, przyczynową funkcję w poznaniu rzeczywistości”. » Wierzchoń, M., & Łukowska, M. (2016). Ucieleśnione poznanie. [W] Bremer, J. (red.) Przewodnik po kognitywistyce. Kraków, WAM. Poznanie jest ucieleśnione, gdy w procesach poznawczych biorą udział liczne elementy pozaneuronalne, których charakter jest zarówno cielesny, jak i pozacielesny. Poznanie jest ucieleśnione gdy jest znacząco uzależnione od fizycznych cech ciała agenta oraz gdy ciało agenta (poza mózgiem) odgrywa ważną rolę przyczynową lub fizycznie konstytutywną w procesie poznawczym, gdzie przez agenta należy rozumieć obiekt mający zdolność poznawania. » Wilson R.A., Foglia L. (2017). Embodied Cognition. [W] Zalta, E.N. (ed.) The Stanford Encyclopedia of Philosophy. https://plato.stanford.edu/entries/embodied-cognition/.
  • 11. Założenia poznania ucieleśnionego 1) Poznanie jest usytuowane. Aktywności poznawcze odbywają się w ścisłej relacji z otoczeniem i nierozłącznie związane są z postrzeganiem i działaniem; 3) Praca poznawcza podparta jest środowiskiem. Ze względu na ograniczenia władz poznawczych, wykorzystujemy środowisko do odciążenia mechanizmów poznawczych. Sprawiamy, że środowisko przechowuje i przetwarza informacje, a człowiek z nich korzysta gdy zajdzie taka potrzeba. 6) Poznanie typu off-line bazuje na ciele. Poznanie, które nie jest interakcją ciała ze środowiskiem, dalej przebiega jako oparte na ciele, a więc poznanie zależy od mechanizmów interakcji ze środowiskiem. » Wilson, M. (2002). Six views of embodied cognition. Psychonomic bulletin & review, 9(4), 625-636. „(1) interakcja z narzędziami zmienia sposób naszego myślenia oraz percepcji; gdy manipulujemy narzędziami, szybko zostają one wchłonięte w schemat naszego ciała, a to zasadniczo zmienia sposób postrzegania oraz pojmowania środowiska; (2) myślimy za pomocą naszych ciał, a nie tylko mózgów; […] (4) niekiedy dosłownie myślimy za pomocą rzeczy.” » Kirsh, D. (2013). Poznanie ucieleśnione i magiczna przyszłość projektowania interakcji. AVANT. Pismo Awangardy Filozoficzno-Naukowej, 4(2), 281-331.
  • 12. Umysł rozszerzony Zgodnie z teorią umysłu rozszerzonego procesy poznawcze nie ograniczają się do tych zachodzących w umyśle i ciele, ale mogą być rozszerzane na zewnętrzne narzędzia, pełniące funkcję przedłużeń umysłu, przy czym narzędzia te również możemy nazywać umysłem. Podstawowy przykład podawany przez Clarka i Chalmersa to notatnik służący jako zewnętrzny magazyn pamięci. » Clark, A., & Chalmers, D. (1998). The extended mind. Analysis, 58(1), 7-19.
  • 13. Warunki konstytutywne, na mocy których artefakt staje się częścią ciała 1) „Wejście” technologii w obraz i schemat ciała. 2) Transplantacja fizyczna i funkcjonalna technologii w obręb ciała.
  • 14. Schemat i obraz ciała • Schemat ciała, system procesów, które stale regulują postawę ciała i zdolność poruszania się – procesy senso-motoryczne, które funkcjonują bez refleksyjnej świadomości lub konieczności percepcyjnego monitorowania. • Obraz ciała, składa się ze złożonego zbioru stanów intencjonalnych – percepcji, przekonań i postaw – w których obiektem intencjonalnym takich stanów jest własne ciało, wymaga formy refleksyjnej lub samo-odnoszącej się intencjonalności. W obrazie ciała, często rozróżnia się trzy elementy intencjonalne: – percepcyjne doświadczenie własnego ciała przez podmiot; – konceptualne rozumienie podmiotu (zawierające potoczną i naukową wiedzę); – emocjonalną postawę podmiotu wobec własnego ciała. » Gallagher, S. (1986). Body image and body schema: A conceptual clarification. The Journal of Mind and Behavior, 541-554.
  • 15. Warunki „wejścia” technologii w schemat oraz w obraz ciała • Schemat ciała: – Czy schemat ciała dotyczy tylko ciała biologicznego? – Czy technologia jest wchłaniana w schemat ciała? – Czy w sposób automatyczny i bezrefleksyjny jesteśmy w stanie określić przestrzeń przedmiotu? • Obraz ciała: – Czy uświadamiamy technologię jako część swojego ciała? – Czy pojawia się więź emocjonalna z technologią? – Jaki jest udział technologii w procesie poznawczym?
  • 16. Przykład technologii AR wchodzącej w schemat oraz w obraz ciała
  • 17. Kryteria tożsamości osobowej wyjaśniające zagadnienie „transplantacji” • Kryterium tożsamości psychologicznej – nieprzerwana samowiedza sprawia, że pozostajemy nadal tą samą osobą. (John Locke). • Kryterium somatyczne, tożsamość ludzka i osobowa mają podłoże organiczne, a ciało, które posiadamy, jest również ciałem, którym jesteśmy. Np. Kryterium biologiczne – X i Y są jedną i tą samą osobą wtedy i tylko wtedy, gdy pomiędzy nimi zachodzi ciągłość biologicznego życia (Eric Olson).
  • 18. Warunki „transplantacji” fizycznej i funkcjonalnej • Transplantacja fizyczna, gdy technologie łączą się z ciałem poprzez zabieg chirurgiczny, bądź też technologie te są podobne ciału. Technologia podtrzymuje ciągłość biologiczno- poznawczą. • Transplantacja funkcjonalna, gdy technologia przybiera funkcje, które przypisywane są umysłowi. Technologia podtrzymuje ciągłość psychologiczną.
  • 20. Konkluzja Dlaczego uznanie technologii za część ciała bądź umysłu jest ważne: – Odpowiedzialność prawna. – Tożsamość osobista. – Prawo do modyfikowania ciała i wolność morfologiczna. – Wparcie w cyborgizacji. – Czy człowiek potrzebuje ciała?