ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo
Naar buiten: wandelen rond
Haarlem en omstreken in de
Gouden Eeuw – deel 1
Michiel Kersten | Artetcetera. Kunst in woorden
Jan van de Velde II, naar Pieter de Molijn, Gezicht op Haarlem vanaf de ruïne van het Huis ter Kleef, 1621,
ets, 41 x 169,2 cm, Haarlem, Noord-Hollands Archief
Haarlem, een aards paradijs
Volgens Hadrianus Junius in Batavia (1588) gaat Haarlem
Dordrecht en Leiden te boven in: “geneugchgelijckheyt des
ghelegentheydts, ende gesontheydt des luchts.”
De Haarlemmerhout als Locus amoenis (plaisante plaats, een
aards paradijs): plaats voor vermaak om de geest op te
vrolijken , maar vooral ook voor contemplatie en
bespiegeling, en de Hout als leverancier van voedsel en
brandhout.
Karel van Mander, Lofdicht Het Beelt van Haerlem.
Geschreven voor 1596 en gebaseerd op Diric Matthijszn’s
lofdicht op Haarlem:
Ic heb wel groter steden ghesien.
Nochtans duncht mi Haerlem hebbe al
Dat een guede stede hebben sal.
Lanck, wijt en breet daer de duijnen verschijnen,
Daer loopen de konijnen als in 't gras de mieren,
Ja herten en hinden, in alle termijnen,
Somma den jager vinter wel van den sijnen,
Daer hij den borger mede kan festieren.
Dan leggen daer die bleijcken die 't al vercieren
Schoon wit overspreijt, ende oock bij plecken groen,
't Welck lustich om sien is in alder manieren :
't Oogh en kan 't herte tot luste verwecken doen.
HendrickGoltzius,Bergachtiglandschap,ca.1595-1599,penin
bruin,restenvanzwartkrijt,235x383mm,NewYork,Pierpoint
MorganLibrary
Hendrick Goltzius, landschap met bomen en zittend
herderspaar, ca. 1597-1598, houtsnede (hierboven) en Studie
van bomen, ca. 1600, pen in gruis, penseel in grijs, groen en
bruin, wit gehoogd en gele dekverf, op blauw papier, 284 x
228mm, Parijs, Collectie Frits Lugt, Fondation Custodia
HendrickGoltzius,DeruïnevanBrederode,1600,
zwartkrijt,peninbruin,penseelingroen-bruine
waterverf.Amsterdam,Rijksprentenkabinet
HendrickGoltzius,DuinlandschanabijHaarlem,ca.1603,
peninbruin,160x286mm,Rotterdam,Museum
BoijmansVanBeuningen
HendrickGoltzius,LandschapindebuurtvanHaarlem,1603,
penen(enig)penseelinbruinenbruinrood,79x199mm,
Parijs,CollectieFritsLugt–FondationCustodia
HendrickGoltzius,LandschapnabijHaarlem,circa1603.
Tekening:peninbruin.Rotterdam,Boijmans
Frans Hals, Portret van Samuel Ampzing, 1630,
olieverf op koper, 16,2 x 12,3 cm
Tot lof van Haerlem
JanvandeVeldenaarPieterSaenredam,RuïnevanBrederodeaan
deVelserendlaanteSantpoortvanuithetzuidoosten,1628,uit
SamuelAmpzing,BeschrijvingeendelofderstadHaerlem,163x
241mm
JacobMatham,GezichtopdebrouwerijDedrieleliën,enhet
buitenhuisvanJohanClaeszvanLoobijVelserend,1627,olieverf
oppaneel,71,116cm,Haarlem,FransHalsMuseum
ClaesJanszVisscher,TitelbladbijdeseriePlaisantePlaetsen,1612,ets
Naar buiten! Wandelen rond Haarlem in de Gouden Eeuw   deel 1
ClaesJanszVisscher,PlaisantePlaetsen,PatersHerberg,ter
hoogtevanBoschenVaart,1612,ets
Joannes en Lucas van Doetecum, naar de Meester van de Kleine Landschappen, 1561, ets en gravure ,
Koninklijke Bibliotheek van België, Prentenkabinet, Brussels
Joannes en/of Lucas van Doetecum, naar de Meester van de Kleine Landschappen, 1561,
ets en gravure , Koninklijke Bibliotheek van België, Prentenkabinet, Brussels
ClaeszJansz.Visscher,PlaisantePlaetsen,PotjesHerberg,
1612,ets
JacobMatham,Drinkendpaar,ca.1621,gravure,157x196
mm,Rotterdam,MuseumBoijmansVanBeuningen
http://collectie.boijmans.nl/images/900x450_30253.jpg
ClaeszJanszVisscher,PlaisantePlaatsen,Dewegnaarleiden,
ca.161s,ets
ClaesJanszVisscher,PlaisantePlaetsen,BleekveldenbijHaarlem
(BlekerijenbijDeHout).1612,ets
ClaesJanszVisscher,PlaisantePlaetsen,RuïnevanhetHuister
Kleef,1612,ets
WillemPieterszBeytewech,,RuïnevanhetHuisterKleef,1621,
ets,89x123mm,Rotterdam,MuseumBoijmansVanBeuningen
Jan van de Velde, Amoenissimae aliquot Regiunculae, Gezicht op de ruïne van het Huis ter Kleef, 1612-15, ets,
Haarlem, Noord-Hollands Archief
JanvandeVeldeII,naarPieterSaeredam,Gezichtopderuïnevanhet
HuisterKleefenhettorentjeaandezuidzijdeennabijeomgeving,
1628,ets,135x230mm,Haarlem,Noord-HollandsArchief,uit
Ampzing
JanvandeVeldeII,Drinkendeboerenenelegantgekledeherenen
damesopeenfeestineendorp.Ophetuithangbord:Harlemerbier,
1623,ets,240x363mm,Haarlem,Noord-HollandsArchief
Naar buiten! Wandelen rond Haarlem in de Gouden Eeuw   deel 1
Een rondje Haarlem – stadsprofiel en muren
Aelbert Cuyp (1620-1691), Gezicht op Haarlem vanuit het noordoosten, ca. 1655-1665, zwart en rood krijt, 100 x 570 mm,
Haarlem, Noord-Hollands Archief
AnthonieWaterloo(1609-1690),GezichtopHaarlemvanuithet
Noordwesten,ca.1649-1651,zwartkrijt,penseelingrijs,395x
585mm,Haarlem,Noord-HollandsArchief
NavandeVeldeII,naarPieterJansz.Saenredam,Gezichtop
Haarlemvanuithetzuiden,1628,ets,161x237mm,Haarlem,
Noord-HollandsArchief,uitAmpzing,LofvanHaarlem
Kaart/plattegrondvanHaarlem1646,PieterWils,Haarlem,Noord-
HollandsArchief
FiguratievekaartvanHaarlemdoorRomeyndeHooghe(bestaatuit25
bladen/platen,ets,1688-1689,Haarlem,Noord-Hollands-Archief
De Zijlpoort
Romeyn de Hooghe, Gezicht op de westzijde van Haarlem, 1688, kopergravure, 26 x 119 cm, is rand versiering van de
plattegrond van Haarlem, Haarlem, Noord-Hollands Archief
Romeyn de Hooghe, Gezicht op de westzijde van Haarlem, 1688, kopergravure, 26 x 119 cm, is detail van de randversiering
van de plattegrond van Haarlem (detail: zijlpoort), Haarlem, Noord-Hollands Archief
Romeyn de Hooghe, Gezicht op de westzijde van Haarlem, 1688, kopergravure, 26 x 119 cm, is detail van de
randversiering van de plattegrond van Haarlem, Haarlem, Noord-Hollands Archief
JanvandeVeldeII,Demaandmei:deZijlpoortteHaarlemuit
eenserievantwaalfprentenvandemaandenvanhetjaar,na
1649,ets,Haarlem,Noord-HollandsArchief
AnthonieWaterloo,DeZijlpoortteHaarlem,zwartkrijtenpenseelin
grijs,283x410mm,Haarlem,TeylersMuseum
AnthonieWaterloo,GezichtvanafdeZijlpoortteHaarlemnaarhet
(noord-)westen,zwartkrijtenpenseelingrijs,283x410mm,
Haarlem,TeylersMuseum
ToegeschrevenaanJacobvanRuisdael,Gezichtopdewestelijke
stadsmuurvanHaarlemmetv.l.n.r.dePinkmolen(Pijntoren),
torenvanhetZijlkloosterendeZijlpoort,ca.1660,penenbruin,
penseelingrijs,127x185mm,Haarlem,Noord-HollandsArchief
Pieter Jansz Saenredam of Emanuel de Witte, De Zijlpoort van uit het zuidwesten met rechts op de achtergrond de
Pinkmolen en uiterst rechts de dakruiten van het Magdalenaklooster (Arme Kinderhuis), ca. 1650, Noord-Hollands Archief
Naar buiten! Wandelen rond Haarlem in de Gouden Eeuw   deel 1
JanvandeVeldeII(ooktoegeschrevengeweestaanClaes
JanszVisscherenWillemBuytewech),Bastionvande
Zijlpoort,metpoortgebouwenlinkstorenvanZijlklooster,
ca.1620,penenpenseelinbruin,Haarlem,Noord-Hollands
Archief
ToegeschrevenaanWillemBuytewech,DeZijlpoortvanuithet
Zuidwesteninwinter,linksrondeel/bastionmetPinkmolenenhek,
voorpoortenhoofdpoort,ca.1615,Penenpenseelinbruinenenig
zwartkrijt,,159x260mm,Haarlem,Noord-HollandsArchief
AnthonieWaterloo,DeZijlpoortvanuithetzuidwesten,metrechts
deRaakspoorten,opdeachtergronddewiekenvandePinkmolen.
Onderzijde,waarschijnlijkZandvoort,ca.1650,140x188mm,
Haarlem,Noord-HollandsArchief
GerritAdriaenszBerckheyde,DeZijlpoort,ca.1670,olieverfopdoek,
88x150cm,Stockholm,NationaalMuseum
NicoalesHals(1628-1686(,DeZijlpoort,ca.1670,olieverfop
doek,Haarlem,FransHalsMuseum
QuiringhvanBrekelenkom(ca.1622-ca.1669),
Constructievandestadswallenvandenieuweuitleg,
1671-1672,olieverfoppaneel,141,363cm
G.A.Berckheyde,DePinkmolenopde
stadsmuurinHaarlem,laatstekwart17de
eeuw,Philadelphia,PhiladelphiaMuseumof
Art–geefthistorischesituatieweer.
De Raampoort
GezichtopHaarlemmetZijlweg,ZijlpoortenlinksdeKerfsloot,
laterdeGarenkokersvaart.UiterstrechtsdeRaampoortende
Doelmolen.Linkshetnieuwebolwerk(topvankruispoortis
zichtbaar.,ca.1675,ets,280x355mm,Haarlem,Noord-
HollandsArchief
WybrandHendriks,Raampoortvanuitdestadgezienende
Bereiderstraat(nuSophiastraat),ca.1800,325x420mm,pen
inzwartenpenseelinkleur,Haarlem,Noord-HollandsArchief
HendrikSpilman(1721-1784),RaampoortmetdeDoelmolen,
1739,ets,Haarlem,Haarlem,Noord-HollandsArchief
Wis en waarachtig: pauze

More Related Content

Naar buiten! Wandelen rond Haarlem in de Gouden Eeuw deel 1