Önlenebilir Körlükler
- 1. Önlenebilir Körlükler VİSİON 2020 Prof. Dr. Ayşen TOPALKARA Ankara Kolej Lions Kulübü Türkiye Körler Vakfı Aralık 2017
- 2. 2 Görme İşlevi 4 yapraklı yonca •İletişim becerileri •Yönelim ve bağımsız hareket •Yakın çalışma becerileri •Günlük aktiviteler
- 3. • Körlük ve az görme önemli morbidite nedenlerinden • Yaşam kalitesini (günlük aktiviteleri, iş ve sosyal yaşamı) etkiler Körlük ve az görme bireylerin iyilik halini olumsuz etkilemesi ve ekonomik yüklerinden dolayı toplum sağlığı için önceliklidir.
- 4. •Etkin ekonomik müdahaleler ile bireysel ve toplumsal yükü ortadan kaldırır. • Sağlıklı toplum, sağlık harcamalarını azaltır • Bakım harcamalarını azaltır • İyilik halini düzeltir, yaşam kalitesini ve üretkenliği artırır ve uzun çalışma hayatı sağlar
- 5. Vison 2020 Nedir? • Görme hakkı (The Right to Sight) • Önlenebilir körlüklerin nedenleri ve çözümlerine farkındalığı arttırmak • Koruma, tedavi ve rehabilitasyon için dünyada ki kaynakların arttırılması • Planlama, yürütme, uygulamayı içeren ulusal ve uluslararası stratejik planlar yapılması • Günümüz bilgi ve teknoloji ile DSÖ körlüklerin % 80 nin ekonomik yaklaşımlar ile önlenebileceğini öngörüyor. (DSÖ 2010)
- 6. Dünya Sağlık Örgütü • 314 milyon kişi görme engelli • 45 milyonu kör ve 269 milyonu az gören • 145 milyonunu da sebep refraksiyon kusuru ve çoğunluk gözlükle normal görmeye ulaşıyor. • 2/3 oranında kadın ve kız çocukları % 90 nını oluşturuyor • Körlüklerin % 80 ni önlenebilir, tedavi edilebilir ve/veya korunabilir • Görmenin düzeltilmesi ve körlük den korunma stratejileri sağlık sisteminde en uygun maliyetli müdahaledir.
- 7. Epidemiyoloji • Az görme ve körlüğün sıklığı ve nedenleri toplumların sosyo-ekonomik düzeyi ile ilişkilidir. • Az gören ve körlerin %85’i Afrika ve Asya’da • Prevelans gelişmiş ülkelerde %0.03, Afrika kıtasında % 0.11 • 314 milyon görme engellinin, 45 milyonu total kör, • 10 görme engellinin 9 kişi gelişmekte olan ülkeler
- 8. Gelişmiş ülkeler • Prevalans düşük (yaşlı nüfus oranı yüksek olduğu halde) • Önlenemeyen ve /veya tedavi edilemeyen nedenler (Sarı nokta Hastalığı) • Yaşam süresinin uzaması (Diyabetik retinopati) • Yaşam şansı (Prematurite retinopatisi)
- 9. Gelişmekte olan ülkeler • Prevalans yüksek (genç toplum) • Önlenebilir ve/veya tedavi edilebilir nedenler • Birinci basamak sağlık hizmetlerinin yetersizliği • Beslenme (kseroftalmi) • Çevre sağlığı- enfeksiyon (trahom) • Göz sağlığı hizmetlerini yetersizliği (katarakt) • Gelişmiş ülkelerdeki nedenler
- 10. Önlenebilir körlük, uygun maliyet ile önlenebilmesi ve/ veya tedavi edilebilmesidir. HEDEF HASTALIK GRUBU •Katarakt, •Refraksiyon kusurları, •Trahom, •Çocukluk dönemi körlükleri, •Az Görme, •Onkoserkiazis, •Glokom, •Diyabetik retinopati, •Yaşa bağlı Makula Dejenerasyonu
- 11. Refraksiyon • Işığın farklı optik dansite gösteren bir ortamdan diğerine geçerken kırılmasıdır. • Her düzeyde refraksiyon kusurlarının düzeltilmesi, • Toplumun konuya olan duyarlılığını arttırmak için okul göz sağlığı hizmetleri içine sokmak, • Refraksiyon kusuru prevelansını belirleyerek hizmet planlamak, • Düzeltilmemiş refraksiyon kusurları için epidemiyolojik çalışma yapmak,
- 12. MYOPİ Miyoplar yakını görebilirler ama uzağı net göremezler. Miyopi gözün ön arka çapının normalden fazla olması durumunda ortaya çıkmaktadır. Bu yapısal bir özelliktir ve genetik geçişi sıktır. 6 dereceye kadar olan miyopilere basit miyopi, daha yüksek olanlara ise yüksek miyopi denir.
- 13. •Dünya’da myopi salgınından bahsedilmektedir. 2010 yılında dünya nüfusunun % 28 . •2020 yılında %34 ve 2050 de % 50 •Genç yetişkinlik dönemi boyunca ilerler. •Düzenli göz muayenesi gerekir. •Yüksek miyopi -6.0 D üzerinde görmeyi tehdit • Retina Dekolmanı , • Glokom • Katarakt • Miyopik maküler dejenerasyon •İlkokul çağında ki çocukların 40-80 dakika dışarda oynamasının Miyopi insidansını %50-% 23 ü düştüğü gösterilmiştir.
- 14. Hipermetropi • Göze gelen ışınların ağ tabakanın arkasında odaklanır. • Hipermetroplar özellikle yakın görmede zorlanırlar. Eğer hipermetropinin derecesi yüksekse bu hastalar uzak görmeleri de bozulur • Yakın da devamlı uyum yaptıkları için baş ağrısı, yorgunluk şikayetleri olur
- 15. Astigmatizma • Gözün değişik meridyenlerde ışınları farklı kırmasına bağlı olarak tek bir odak noktasının oluşmadığı durumdur. • Bu hastalar hem uzak hem de yakın görmede problem yaşarlar. • Satırların kaydığı, harflerin karıştığından şikayet ederler • Astigmatizma miyopi ve hipermetropi ile beraber görülebilir.
- 16. Presbiyopi • 40 yaş üzerinde popülasyonda görülen yakın görme bozukluğu
- 17. Çocukluk Dönemi Körlükleri • Dünyada 1,5 milyon az gören ve kör çocuk • Nedenleri ve prevelansı toplumun sosyoekonomik düzeyi ile ilişkili • Dünya’da prevelansı 0.8/1000, • Avrupa’da 0.3/1000 • Afrika, Asya’da 1.5/1000 • Vision 2020 amacı 2020 yılında dünya’da prevelansın 0.4/1000 olması
- 18. Çocukluk dönemi körlüklerin kontrol altına alınması için VİZYON 2020 hedefleri; • Çocukluk dönemi körlüklerinin global prevalansını 2020 yılına kadar %0.75’den %0.4’e düşürmek • ROP riski konusunda farkındalığın arttırılması ve risk altındaki bebeklerin muayene ve gerektiğinde tedavisi için merkezlerin oluşturulması • Okul dönemi öncesi ambliyopi, refraksiyon kusuru , şaşılık için göz tarama programları • Okul sağlığı programları kapsamında yıllık göz tarama programları – gözlük temini (özellikle kırma kusurlarının tanı ve tedavisi için) • Çocukların göz yaralanmalarından korunması
- 19. Risk Faktörleri • Prematurite • IU gelişme geriliği • Perinatal komplikasyonlar • Nörolojik problemler • JİA • Tiroid hastalıkları • Tip 1 DM • Bilinen göz bulguları ile birlikte olan sistemik sendromlar • Sistemik uzun süreli ilaç kullanımı, kortikosteroid
- 20. 20 Çocukluk Ve Gençlik Döneminde Görme Engelli Olunması Yetişkinlere Göre Daha Fazla Yaşam Kalitesini Etkiler; Görme duyusu diğer duyular arasında integrasyon sağlar ve yaşamın ilk 1 yılında öğrenme %80 görme duyusu ile Gelişim ve Öğrenme Engelleyici
- 21. Aile ne şikayet ile getirir? • Göz teması kurmaması • Anormal göz hareketleri, kayma • Gözünü ovma • Gözün büyük olması • Kapak düşüklüğü • Baş pozisyonu • Gözünde sulanma • Mimik ve yüz ifadesinin olmaması • Işıkdan rahatsız olma • Gece ve gündüz görme farkı olması • Öğrenme güçlüğü
- 22. Bebeklik ve Çocukluk Dönemi için önerilen takip • 0-3 yaş arası en az 1 kez • 3-5 yaş arası ( okul öncesi) 1 kez • 6 yaş okula başladığı dönem 1 kez • Okul dönemi boyunca 2 yılda 1 kez Amaç: Tedavi edilebilir problemleri erken tespit etmek, yaşam kalitesinin olumsuz etkilenmesini önlemek.
- 23. Toplumun dikkatini çekmek için Bebeklik döneminde ki az görenleri tespit etmek için broşür
- 25. Az Görme • Gerekli tıbbi, cerrahi tedavi ve refraksiyon kusurunun düzeltilmesine rağmen kişinin yetersiz görmesidir. • Görme alanı ve Görme keskinliği ile ifade edilir.
- 26. Az Görmenin Tanımı? • En iyi görme keskinliği düzeltilmiş 6/18 ile 3/60 arasında ve santral görme alanı 20°’nin altında (DSÖ 1972) • DSÖ 2010 görsel işlevleri 4 düzeyde tanımladı • Kendi işini yapabilmesini veya yapmasını sağlayacak potansiyelin olması (fonksiyonel görme) • Katarakt ekstraksiyonu ve kırma kusurunun düzeltilmesinden yararlanacak bireyler
- 27. • 100 yıl önce körlük ve az görme arasında fark bilinmiyor. • 50 yıl önce hizmet modeli yoktu. • Az gören çocuklara yönelik çok az eğitim kurumu, • 30 yıl önce görme yetersizliğinin çocuğun gelişim süreci, sosyal yaşama, kültürel ve psikolojik etkileri
- 28. • Düşük ekonomik getirisi olduğu için göz hekimleri tarafından desteklenmiyor • Sağlıklı epidemiyolojik veriler olmadığı için planlamada zor • Göz hekimi, eğitimci, rehabilitasyon ve az görme merkezleri arsında iletişimsizlik Amaç: • Fonksiyonel az görmesi olan kişinin görme ile ilişkili yaşam kalitesini arttırmak • Az görmeye göz sağlığı ile ilgilenen ekibin duyarlılığını arttırmak • Az görmenin nedenleri ve prevelansı • Her ulusal vision 2020 programına entegre edilmesi • Vision 2020 de belirtildiği 1.,2.,3. basamakda gerekli az görme merkezlerinin alt yapısının yapılması
- 29. Az Görme Rehabilitasyonun Amacı • Kalan görme fonksiyonunu en üst düzeye çıkarmak • Bireyin • Fiziksel, • Psikolojik, • Sosyal, • Mesleki, maksimum bağımsızlık düzeyine ulaştırmak, • Yaşam kalitesini arttırmak
- 30. Bebek ve Çocukluk Dönemi • Minimum bir görme bile, bebek ve çocukların gelişiminde ve eğitiminde çok önemli • Işık hissi olan tüm bebek ve küçük çocuklar en erken dönemde ACİL re/habilitasyon programına alınmalı
- 31. Glokom • Optik sinir başının harabiyeti ve görme alanı kaybı ile giden bir hastalık grubu • Primer açık açılı ve açı kapanması glokomu • 2010 da 4.5 milyon kişi PAAG ve 3.9 milyon kişi PACG dan kör oluyor Amaç, • Körlükleri azaltmak • Tanı ve tedavi için göz muayene merkezlerinin düzenlenmesi • Tedavi edilmeyince körlükle sonuçlanacağı konusunda duyarlılığın arttırılması • Erken tanı ve takipde ilaç kullanımın önemli olduğu
- 32. Glokom risk faktörleri • İlerleyen Yaş, • Ailede glokom hikâyesi, • Miyopi veya hipermetropi, • Geçirilmiş göz travması, • Kornea (gözün camsı tabakası) kalınlığının ince olması, • Sistemik sağlık problemleri (ör; diyabet, migren, dolaşım problemleri vs)
- 33. • Yavaş ve ilerleyici bir zedelenme yaptığından dolayı genellikle ağrısız ve belirti vermeden gelişen bir hastalıktır. • Hastaların çoğu kendilerindeki bu hastalığın farkına varamazlar. • Glokomun çok ileri evrelerinde ise görme alanındaki ileri derecede daralma hastalar tarafından hissedilir. • Hastalığın son evresinde bir gözün ışığı bile seçemediği anlaşılır.
- 34. Diyabetik Retinopati • Diyabetin körlükle sonuçlanan komplikasyonudur. • Dünyadaki körlüklerin %4.5 ni oluşturur • Diyabetin metabolik kontrolünün ve hipertansiyonun regüle edilmesi ile diyabetik retinopati riskini azaltmaktadır. • Her ülke kendine göre takip programı oluşturmalı, yetişmiş elemana ihtiyaç var • Halk sağlığı problemi olduğu ve özellikle diyabet hastalarında duyarlılığı arttırmak
- 35. Korunma • Süre • Metabolik Kontrol HbA1C 7 mg/dl • Yüksek Tansiyon 130/ 90 mmHg • Anemi • Yüksek kan yağları • Böbrek tutulumu • TAKİP : Tanı aldıktan sonra yılda bir göz arkası muayenesi , değişiklik var ise tabloya göre kontrol sıklığı ayarlanır.
- 36. Yaşa Bağlı Makula Dejenerasyonu • Gelişmiş ülkelerde 50 yaş üzerinde görülen körlüklerin önemli nedenleri arasında yer alır. Tüm körlüklerin % 8.7 sinden sorumlu. Yaşlanmaya bağlı merkezi görme alnını tutan bir hastalıktır.
- 37. Belirtileri • Uzaktaki ve yakındaki cisimler eğri olarak görülür, • Görme alanının merkezinde siyah bir odak meydana gelir aynı zamanda karanlıkta görme bozulur. • Araba kullanma ve okuma gibi aktiviteler yapılamaz hale gelir. • Merkezi kısmını etkileyerek görmeyi azaltsa da, çevre görme etkilenmez. Örneğin; saate bakıldığında saatin dış kısmı, çevresi görülebildiği halde, saatin kendisi görülemez ve kaç olduğu anlaşılamaz. • Tamamen görme kaybına neden olmaz. Ancak merkezi görmede çok belirgin bir azalma yaşanır.
- 38. Risk faktörleri; • Risk Faktörleri; • Yaş • Sigara, • Genetik yatkınlık, • Açık saç rengi ve göz rengi, • Sağlıksız beslenme alışkanlıkları Yaş tip ve Kuru tip klinik bulgusu
- 39. Erişkin Takip • 40 yaş üzerinde 2 yılda bir • 55 yaş üzeri yılda bir • Risk faktörleri varsa, Düzenli Göz Hastalıkları Uzmanı tarafından kontrol