Pagtalakay sa Katangian at Kalikasan ng Iba’t Ibang Uri ng Teksto
Tekstong Impormatibo
Ang tekstong impormatibo na kung minsan ay tinatawag na ekspositori, ay isang anyo ng pagpapahayag na naglalayong magpaliwanag at magbigay ng impormasyon.
Kadalasang sinasagot nito ang mga batayang tanong na ano, kailan, saan, sino at paano. Pangunahing layunin ng impormatibong teksto ang magpaliwanag sa mga mambabasa ng anumang paksa na matatagpuan sa tunay na daigdig.
Naglalahad ito ng kwento ng mga tunay na tao o nagpapaliwanag ng mga konseptong nakabatay sa mga tunay na pangyayari. Ang ilang tiyak na halimbawa ng tekstong impormatibo ay biyograpiya, mga impormasyon na matatagpuan sa diksyunaryo, encyclopedia, almanac, papel-pananaliksik, sa mga journal, siyentipikong ulat at mga balita sa radyo at telebisyon.
Tekstong Deskriptibo
o May layuning maglarawan ng tao, bagay, lugar, karanasan at iba pa
o May malinaw at pangunahing impresyon na iniiwan sa mga mambabasa
o Ito ay maaring Obhetibo o Subhetibo
OBHETIBO- may direktang pagpapakita ng katangian ng makatotohanan at di mapasusubaliang paglalarawan
SUBHETIBO- May pagkiling sa sariling damdaming ipinahahayag at kinapapalooban ng matalinhagang paglalarawan.
o Mahalagang maging ispesipiko at naglalaman ng konkretong detalye
Tekstong Naratibo
Ang tekstong naratibo ay pagsasalaysay o pagkukuwento ng mga pangyayari sa isang tao o mga tauhan, nangyari sa isang lugar at panahon o sa isang tagpuan nang may maayos na pagkakasunod-sunod mula simula hanggang katapusan.
Pangunahing layunin ng ganitong uri ng teksto ang makapagsalaysay ng mga pangyayaring nakapanlilibang o nakapagbibigay-aliw o say. Gayundin naman, ang naratibo ay nakapagtuturo ng kabutihang-asal, mahahalagang aral, at mga pagpapahalagang pangkatauhan tulad ng kahalagahan ng pagiging mabuti at tapat, na ang kasamaan ay hindi nagtatagumpay laban sa kabutihan, ang kasipagan at pagtitiyaga ay nagdudulot ng tagumpay, at iba pa
PARABULA at TALINGHAGA SA KASAYSAYAN.pptxzendrexilagan
Ìý
PARABULA ay maikling salaysay na nagtuturo ng kinikilalang pamantayang moral na karaniwang batayan ng mga kuwento ay nasa Banal na Kasulatan.Realistiko ang banghay at ang mga tauhan ay tao. Ang mga parabula ay may tonong mapagmungkahi at maaaring may sangkap na misteryo. Ito rin ay umaakay sa tao sa matuwid na landas ng buhay.
Elemento ng Parabula:
Tauhan - ito ang mga karakter na gumaganap sa istorya o kwento.
Tagpuan - tumutukoy sa oras, panahon, at lugar na pinangyarihan ng kuwento.
Banghay - ang sunod-sunod na pangyayari na naganap sa kwento.
Aral - mga mahalagang matututunan pagkatapos mabasa ang kwento.
Sa komunikatibong gramatikang ito ng wikang Filipino, tinatawag na pang-ugnay ang mga ito. May mga angkop na pang-ugnay na ginagamit sa pagsasalaysay. Ginagamit sa pagsunod-sunod ng pangyayari ang mga pang-ugnay o panandang pandiskurso. Narito ang mahahalagang gamit nito:
1. Pagdaragdag at pag-iisa-isa ng mga impormasyon Ginagamit ang pang-ugnay sa bahaging ito sa paglalahad ng pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari o pag-iisa-isa ng mga impormasyon. Kabilang dito ang mga salitang: pagkatapos, saka, unang,sumunod na araw, sa dakong huli, pati, isa pa at gayon din.
2. Pagpapahayag ng mga kaugnayang lohikal Ginagamit ang pang-ugnay sa bahaging ito ng paglalahad ng dahilan at bunga, paraan at layunin, paraan at resulta, maging sa pagpapahayag ng kondisyon at kinalabasan. Kabilang na pang-ugnay sa bahaging ito ang dahil sa, sapagkat at kasi. Samantalang sa paglalahad ng bunga at resulta ginagamit ang pang-ugnay na kaya, kung kaya, kaya naman, tuloy at bunga
Pagbasa ng Halimbawang Talinghaga o Parabula
ALIBUGHANG ANAK
ANG TUSONG KATIWALA
PARABULA at TALINGHAGA SA KASAYSAYAN.pptxzendrexilagan
Ìý
PARABULA ay maikling salaysay na nagtuturo ng kinikilalang pamantayang moral na karaniwang batayan ng mga kuwento ay nasa Banal na Kasulatan.Realistiko ang banghay at ang mga tauhan ay tao. Ang mga parabula ay may tonong mapagmungkahi at maaaring may sangkap na misteryo. Ito rin ay umaakay sa tao sa matuwid na landas ng buhay.
Elemento ng Parabula:
Tauhan - ito ang mga karakter na gumaganap sa istorya o kwento.
Tagpuan - tumutukoy sa oras, panahon, at lugar na pinangyarihan ng kuwento.
Banghay - ang sunod-sunod na pangyayari na naganap sa kwento.
Aral - mga mahalagang matututunan pagkatapos mabasa ang kwento.
Sa komunikatibong gramatikang ito ng wikang Filipino, tinatawag na pang-ugnay ang mga ito. May mga angkop na pang-ugnay na ginagamit sa pagsasalaysay. Ginagamit sa pagsunod-sunod ng pangyayari ang mga pang-ugnay o panandang pandiskurso. Narito ang mahahalagang gamit nito:
1. Pagdaragdag at pag-iisa-isa ng mga impormasyon Ginagamit ang pang-ugnay sa bahaging ito sa paglalahad ng pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari o pag-iisa-isa ng mga impormasyon. Kabilang dito ang mga salitang: pagkatapos, saka, unang,sumunod na araw, sa dakong huli, pati, isa pa at gayon din.
2. Pagpapahayag ng mga kaugnayang lohikal Ginagamit ang pang-ugnay sa bahaging ito ng paglalahad ng dahilan at bunga, paraan at layunin, paraan at resulta, maging sa pagpapahayag ng kondisyon at kinalabasan. Kabilang na pang-ugnay sa bahaging ito ang dahil sa, sapagkat at kasi. Samantalang sa paglalahad ng bunga at resulta ginagamit ang pang-ugnay na kaya, kung kaya, kaya naman, tuloy at bunga
Pagbasa ng Halimbawang Talinghaga o Parabula
ALIBUGHANG ANAK
ANG TUSONG KATIWALA
Edukasyon Sa Pagpapakatao seksuwalidad pt 1.pptxDanethGutierrez
Ìý
Ito ay isang presentasyon tungkol sa kawalan ng pag galang sa sekswalidad ng tao. Sa kasalukuyang lipunan, isa sa mga mahahalagang usaping panlipunan ay ang kawalan ng paggalang sa sekswalidad ng isang tao. Ang sekswalidad ay isang aspeto ng ating pagkatao na sumasaklaw sa ating pagkakakilanlan bilang lalaki, babae, o ibang kasarian, pati na rin sa ating oryentasyong sekswal at pagpapahayag ng ating sekswal na identidad. Gayunpaman, sa kabila ng kahalagahan nito, patuloy pa ring nararanasan ng maraming indibidwal ang diskriminasyon, pang-aabuso, at hindi makatarungang pagtrato dahil sa kanilang sekswalidad. Mga Anyo ng Kawalan ng Paggalang sa Sekswalidad
Diskriminasyon sa Kasarian at Sekswal na Oryentasyon
Isa sa mga pinaka-karaniwang anyo ng kawalan ng paggalang sa sekswalidad ay ang diskriminasyon laban sa mga LGBTQ+ (lesbian, gay, bisexual, transgender, queer, at iba pa). Maraming indibidwal ang nakakaranas ng pangmamaliit, paglayo ng pamilya, kawalan ng oportunidad sa trabaho, at maging pang-aapi sa paaralan o lugar ng trabaho dahil lamang sa kanilang sekswal na pagkakakilanlan.
Panggagahasa at Sekswal na Pang-aabuso
Ang sekswal na pang-aabuso ay isang marahas at hindi makatarungang anyo ng kawalan ng respeto sa sekswalidad ng isang tao. Kabilang dito ang panggagahasa, sapilitang pakikipagtalik, at iba pang uri ng sekswal na karahasan. Ang mga biktima nito ay madalas na pinapatahimik ng takot, stigma, at kakulangan ng suporta mula sa lipunan.
Catcalling at Sekswal na Panliligalig
Ang pambabastos sa lansangan o catcalling ay isang halimbawa ng kawalan ng respeto sa sekswalidad ng isang tao. Karaniwang biktima nito ay mga kababaihan, bagaman may mga kalalakihan ding nakakaranas nito. Ang sekswal na panliligalig ay nagdudulot ng matinding takot at kawalan ng seguridad sa mga biktima.
Sapilitang Pamantayan ng Pagpapakita ng Sekswalidad
Sa maraming kultura, may mga inaasahang pamantayan sa kung paano dapat ipahayag ng isang tao ang kanyang sekswalidad. Halimbawa, may mga babae na pinipilit na maging mahinhin at hindi dapat masyadong lantad sa kanilang sekswalidad, samantalang may mga lalaki naman na inaasahang maging agresibo o dominante. Ang ganitong mga pananaw ay nagpapalakas ng hindi pantay na pagtrato sa kasarian.
Paggamit ng Sekswalidad para sa Pagsasamantala
Sa media at industriya ng aliwan, madalas ginagamit ang sekswalidad ng mga tao, lalo na ng kababaihan, upang makabenta ng produkto o makakuha ng atensyon. May mga tao rin na napipilitang pumasok sa prostitusyon o pang-aabuso dahil sa kahirapan at kawalan ng pagpipilian. Ito ay isang malinaw na manipestasyon ng kawalan ng paggalang sa sekswalidad.
Epekto ng Kawalan ng Paggalang sa Sekswalidad
Ang kawalan ng respeto sa sekswalidad ng isang tao ay may malalim at pangmatagalang epekto hindi lamang sa indibidwal na biktima kundi pati na rin sa buong lipunan. Ang ilan sa mga pangunahing epekto ay ang mga sumusunod:
Ang kawalan ng paggalang sa sekswalidad ay isang seryosong suliranin na
2. Nobela ay itinuturing na makulay, mayaman, at
makabuluhang anyo ng panitikang tuluyan?
Binubuo ito ng mga yugtong nagsasalaysay ng
mga kawingkawing na pangyayari sa buhay ng
mga tao na bukod sa nagbibigay-aliw ay
nagpapakilos at pumupukaw sa damdamin at
kamalayan ng mga mambabasa.
3. ➢ Sa nobela, maraming pangyayari ang inilalahad,
samakatuwid isa itong mahabang akda, samantalang sa
maikling kuwento, iisang pangyayari lamang ang
inilalahad.
➢ Iisa ang balangkas ng nobela at maikling kuwento
ngunit nagkakaiba lamang ito sa nilalaman dahil ang mga
pangyayaring isinasalaysay sa nobela ay may kaugnayan sa
lipunang ginagalawan ng mamamayan at naglalarawan ng
kultura ng bawat bansang pinanggalingan nito.
4. ➢ Ang nobela ay nagtataglay ng mas maraming
tauhan samantalang kakaunti sa maikling kuwento.
➢ Sa kabilang dako, magkapareho naman ang nobela
at maikling kuwento sa sumusunod:
(1) parehong salaysay na tuluyan (prosa),
(2) parehong nagtataglay ng tema,
(3) parehong may kasukdulan.
5. Elemento ng Nobela
1. Tauhan – ito ang nagpapagalaw at nagbibigay-
buhay sa nobela.
2. Tagpuan – tumutukoy ito sa lugar at panahon
na mga pinangyarihan.
3. Banghay – ito ay tumutukoy sa pagkakasunod-
sunod ng mga pangyayari.
6. 4. Pananaw – ito ay tumutukoy sa panauhang
ginagamit ng may-akda.
a. Una – kapag kasali ang may-akda;
b. Pangalawa - ang may-akda ang nakikipag-usap;
c. Pangatlo - batay sa nakikita o obserbasyon ng
may-akda.
5. Tema – ito ay ang paksang-diwang
binibigyang-diin sa nobela.
7. 6. Damdamin – ito ay nagbibigay-kulay sa mga
pangyayari.
7. Pamamaraan – tumutukoy ito sa estilo ng
manunulat/awtor.
8. Pananalita – tumutukoy sa diyalogong ginamit.
9. Simbolismo – ito ay tumututukoy sa pagbibigay
ng mas malalim na kahulugan sa tao, bagay, at
pangyayari.
8. Katangiang Dapat Taglayin ng Nobela
➢ Naglalarawan ito ng iisang kakintalan sa
taong inilalarawan o pinapaksa.
➢ Maliwanag at maayos na pagsulat ng mga
tagpo at kaisipan.
➢ Pagsaalang-alang sa kailangang kaasalan
➢ Kawili-wili at pumupukaw ng damdamin.
9. ➢ Pumupuna sa lahat ng larangan sa buhay
at sa mga aspekto ng lipunan tulad ng
pamahalaan at relihiyon atbp.
➢ Malikhain at dapat may maguni-guning
paglalahad.
➢ Nag-iiwan ng kakintalan.
10. Wika at Gramatika: Mga
Pahayag ng Pagsang-ayon
at Pagtanggi sa
Panunuring Pampanitikan
Group 1
11. Panunuring Pampanitikan ang tawag sa
isang malalim na paghihimay sa mga akdang
pampanitikan sa pamamagitan ng paglalapat
ng iba’t ibang dulog ng kritisismo para sa
mabisang pag-unawa sa malikhaing katha ng
manunulat.
12. ➢ Kaugnay ng pagiging interaktibo ng tao, ang
pagbibigay ng sariling opinyon o reaksiyon hinggil sa
kaniyang naranasan, nakita o napanood, narinig, at
nabasa ay bahagi ng pakikipagkomunikasyon.
➢ Alam mo bang nagpapahayag ka ng reaksiyon o
opinyon kung ikaw ay nagsusuri ng akdang
pampanitikan? Sa Unang Markahan, natalakay na
natin ang tungkol sa Suring-basa kung saan ito’y
isang pagsusuri o rebyu ng binasang teksto o akda.
13. Sa modyul namang ito ay binibigyang-pansin natin
ang iba pang uri ng panunuring pampanitikan gaya ng
Suring-pampelikula at Suring-pantelebisyon.
Suring-pampelikula – Ito ay isang pagsusuri o
rebyu ng pinanood na pelikula.
Suring-pantelebisyon – Ito ay isang pagsusuri o
rebyu ng pinanood na programang naisatelebisyon.
14. ➢ Sa pagsusuri o rebyu, inaalam at sinusuri natin ang
nilalaman at kaisipan ng isang akda. Sa pagsasagawa
nito, maaaring gamitin ang dalawang paraan: Ang
(1) patalatang pagsusuri at
(2) pabalangkas na pagsusuri gaya ng pormat na ito:
I. Panimula
➢ Pamagat
➢ May-akda
➢ Uri ng Pantikan
15. ➢ Bansang Pinagmulan
➢ Layunin ng Akda
II. Pagsusuring Pangnilalaman
➢ Tema o Paksa ng akda
➢ Mga Tauhan sa Akda
➢ Tagpuan / Panahon
➢ Balangkas ng mga Pangyayari
➢ Kulturang Masasalamin sa Akda
16. III. Pagsusuring Pangkaisipan
➢ Mga Kaisipan / Ideang Taglay ng Akda /
Mensahe
➢ Estilo ng Pagkakasulat ng Akda
o Bisa sa Isip – tumutukoy sa kung paano
naiimpluwensiyahan ang pag-iisip o
utak.
o Bisa sa Damdamin – tumutukoy sa
kung ano
ang nadama at paano naantig ang
17. o Bisa sa Kaasalan – tumutukoy sa kung
anong
pag-uugali, asal o aral ang naikintal na
impresyon sa mambabasa.
IV. Buod
➢ Paalala: Hindi kailangang ibuod nang mahaba
ang akda. Ang pagbanggit sa mga
mahahalagang
detalye ang bigyang-tuon.
18. V. Teoryang Pampanitikan
➢ Mahalaga ring masuri ang tiyak na teoryang
pampanitikan na lumutang sa nasabing
akda. Sa
teoryang ginamit, madalas nakikita rin ang
kahalagahan ng panitikan sa lipunan lalo na
kung
ang teksto ay nasulat sa isang mahalagang
panahon ng kasaysayan. (Kapansin-pansing
ito
19. Teoryang Pampanitikan ang tawag sa
sistematikong pag-aaral at ang mga paraan sa pag-
aaral ng panitikan. Nakasalalay rito kung paano
napahuhusay ang pagtatalakay at napalalalim ang
pagsusuri ng isang akda.
20. 1. Realismo – Matapat na pagsasalamin ng realidad
ang ginagawa ng panitikan para higit nitong
mapaunlad ang lipunan. Layunin nitong ipakita
ang karanasan ng tao at lipunan sa isang
katotohanang pamamaraan. Itinatakwil nito ang
ideal na paghuhulma at pananaw sa buhay.
Halimbawa: Noli Me Tangere (Nagsasaad ng
kaapihan ng mga Pilipino)
21. 2. Humanismo – kung mas binigyang-diin ang
tungkol sa pagiging marangal ng tauhan. Layunin
nitong ipakita na ang tao ang sentro ng mundo at
bibibigyang-tuon ang kalakasan, kakayahan, at
mabubuting katangian ng tao.
Halimbawa: Kabanata 10: Ang Titser ni Liwayway
Arseo (Banta ng panganib.
22. 3. Eksistensiyalismo – layuning ipakita na ang tao ay
may kalayaang pumili o magdesisyon para sa kapakanan ng
marami. Ipinakikita at mas lumulutang sa teoryang ito ang
naganap sa buhay ng tauhan, mga pangyayari na bunga ng
kaniyang sariling pagpili dahil naniniwala siya na ang isang
dahilan ng existence ng tao sa mundo ay hubugin ang sarili
niyang kapalaran.
Halimbawa: Ako ang Daigdig ni Alejandro G.
Abadilla (Pagmamahal sa Daigdig at Kalikasan nito)
23. Sa pagbibigay ng tiyak na reaksiyon sa mga
interaktibong pagpapahayag ay karaniwang
humahantong sa pagsang-ayon o pagtutol?
Gayonpaman, ang konsepto ng pagtutol o counter
assertion at pagsang-ayon o konsesyon ay maaari ring
pagsamahin sa isang pangungusap gamit ang Pang-
abay. Maaari ring maipahayag ang argumento sa di-
ganap na pagsang-ayon o pagtutol sa tulong ng mga
Pangatnig.
24. Mga Pahayag ng Pagsang-ayon at Pagtanggi sa
Panunuring Pampanitikan
1. Pang-abay bilang Instrumento sa Pagbibigay
Opinyon – Ito ay bahagi ng pananalitang nagbibigay-
turing o naglalarawan sa pang-uri, pandiwa o maging sa
kapuwa nitong pang-abay. Ito ay may siyam na uri:
pamanahon, pamaraan, panlunan, pang-agam, pamitagan,
panukat, panulad, panangayon, at pananggi. Ang pang-abay
na panang-ayon at pang-abay na pananggi ay nagsisilbi
bilang instrumento sa pagbibigay-opinyon.
25. a. Pang-abay na Panang-ayon – nagsasaad ng
pagsang-ayon (Konsesyon) sa isang bagay o
pangyayari.
Halimbawa: Oo, opo, tunay, totoo, sadya, talaga, sige, tiyak,
walang duda, sigurado, siyempre, siyanga atbp.
Oo, asahan mo ang aking tulong.
Talagang mabilis ang pag-unlad ng bayan.
Totoo namang kakaunti na ang puno sa kabundukan.
Sadyang malaki ang ipinagbago mo.
26. Ang mga salitang nakadiin na Oo, Talagang,
Totoo, at Sadya ay mga salitang nagsasaad ng
pagsang-ayon o Konsesyon.
b. Pang-abay na Pananggi – nagsasaad ng pagtanggi o
pagtutol o counter assertion sa kilos na ginawa, ginagawa o
gagawin pa lamang.
Halimbawa: Hindi/di, wala, ayaw, huwag
27. Hindi mabuti ang mag-aksaya ng panahon.
Huwag tularan ang mga taong lumalabag sa
batas.
Walang maidudulot na mabuti ang pagbibisyo.
Ayaw niyang makinig sa mga payo ng
pamahalaan.
Ang mga salitang nakadiin na Hindi, Huwag,
Walang at Ayaw ay mga salitang nagsasaad ng pagtanggi o
pagtutol o Kawnter-asersiyon.
28. 2. Pangatnig sa Pagbibigay ng Opinyon – nag-
uugnay ng mga pangungusap at sugnay. Ang mga
pangatnig na ngunit, subalit, pero ay maaaring
nagpapabatid ng pagsang-ayon na may pasubali o
pagtutol.
Halimbawa:
Totoong maganda siya pero magaspang namang ang
ugali.
Talagang matalino siya ngunit mas matalino ang
kaniyang kalaban.
29. Hindi man maganda ang tono ng kaniyang
pananalita subalit marami naman siyang nagawang
pagbabago para sa bansa.
Ang mga salitang nakadiin na pero, ngunit at
subalit ay mga pangatnig o pang -ugnay na
nagsasaad ng pagtutol.