ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

O espazo urbano: morfoloxía e estrutura urbana

•Download as PPT, PDF•
•
P
profesor historia
1 of 34
Downloaded 63 times
O ESPAZO URBANO Morfoloxía e estrutura urbana
MORFOLOXÍA URBANA Que é?: O aspecto externo que presenta a trama ou plano urbano Está influída polo emprazamento e pola situación É tamén o resultado da combinación do: Plano A construción Os usos do solo
Emprazamento Posición Espazo concreto Medio físico e as súas características Topografia Segundo a función da orixe: -Sitio defensivo -Comercio -Vías de comunicación Posición relativa respecto do entorno xeográfico amplo: Unido ás funcións da cidade respecto do entorno: - control de rutas - encrucillada de camiños - Localización estratéxica no político, militar, comercial, etc.
Plano, construción e usos do solo Clases de plano: Irregular Radiocéntrico Ortogonal Complexo Trama urbana Aberta Cerrada A edificación Bloques colectivos Vivendas individuais
Usos do solo Residencial Comercial De negocios Industrial De equipamentos Lecer, etc.
Palma de Mallorca Carboneras (Almeria) ESTRUTURA URBANA
A ESTRUTURA URBANA 1- A CIDADE PREINDUSTRIAL: O CASCO ANTIGO (ver esquema) 1.1 A herdanza da época preindustrial 1.2 As transformacións da época industrial 1.3 Os cambios actuais 2 – A CIDADE INDUSTRIAL: O ENSANCHE URBANO 2.1 O ensanche burgués 2.2 Os barrios obreiros e industriais do extrarradio 2.3 Os barrios axardinados 3- A PERIFERIA ACTUAL E AS RECENTES TRANSFORMACIÓNS URBANAS 3.1 Os barrios residencias da periferia 3.1.1 Os barrios marxinais de infravivendas ou chabolas 3.1.2 Os barrios de promoción oficial 3.1.3 Os polígonos de vivendas de promoción privada 3.1.4 O rexurdimento da mazá pechada 3.1.5 As áreas de vivendas unifamiliares 3.2 As áreas industriais e de equipamento da periferia
A CIDADE PREINDUSTRIAL: O CASCO ANTIGO 1.1 A herdanza da época preindustrial 1.2 As transformacións da época industrial 1.3 Os cambios actuais Tres momentos
A CIDADE PREINDUSTRIAL 1.1 A herdanza da época preindustrial a) Características comúns Murallas Plano irregular Radiocéntrico Lineal En cuadrícula Trama cerrada Usos de solo diversos Coexistencia de diversos grupos sociais b) A cidade romana Plano regular Exemplos: Zaragoza, León, Mérida e Tarragona
c) A Idade Media Cidade musulmá Núcleo principal (medina) amurallado Trazado irregular Fóra: os arrabaldes tamén amurallados A cidade cristiá Amurallada Trazado irregular: radiocéntrico, lineal ou en dameiro d) O Renacemento Créanse barrios novos de plano regular Constrúense edificios monumentais Casas de concellos, palacios, igrexas, hospitais, conventos Edificios de fachadas uniformes Prazas e rúas maiores rectilíneas A CIDADE PREINDUSTRIAL
e) Barroco e a Ilustración A cidade embelécese e racionalízase o seu trazado Trázanse rúas amplas e rectas Prazas, xardíns e zonas de arboredos Mellóranse as infraestruturas de abastecemento e hixiene A CIDADE PREINDUSTRIAL
a) Plano Primeira metade do s. XIX Consecuencias da Desamortización: Abríronse prazas e novas rúas nas zonas máis valoradas Trazados máis rectos Segunda metade do s. XIX e primeiro terzo do s. XX Constrúense grandes vías arrodeadas de suntuosos edificios Nalgúns casos rompen coa trama da vella cidade Noutros, unen a cidade histórica co novo ensanche ou estacións ferroviarias Nos novos edificios instálanse funcións terciarias Obxectivos: sanear e revalorizar o solo urbano As políticas de renovación a partir de 1960 Obxectivo: máxima rendibilidade do solo Resultado: destrución do plano e da herdanza histórica do casco antigo A CIDADE PREINDUSTRIAL As transformacións da época industrial
b) Trama: Proceso de densificación Tras a Desamortización mudou o uso de certos edificios (institucións, hospitais, etc.) A edificiación verticalízase, sobre todo dende 1960 A fins do s. XIX e primeiros do XX: estilo historicista, novos materiais, etc. O uso do solo Progresiva terciarización (culmina arredor de 1960) Consecuencias: Aumento do prezo do solo Saturación Problemas de conxestión Deterioro de edificios pola contaminación Socialmente: Incrementouse o proceso de segregación social Dende fins do s. XIX a burguesía trasládase aos novos ensanches Os casos históricos son ocupados por grupos sociais de baixos ingresos Os cascos históricos sofren unha paulatina degradación A CIDADE PREINDUSTRIAL As transformacións da época industrial
Leváronse a cabo políticas de rehabilitación integrada para revitalizar a morfoloxía tradicional No plano Peonalízanse rúas Ensánchanse e axardínanse prazas Na edificación Rehabilítanse os edificios históricos Concédense axudas oficiais Nos usos do solo Combínase o uso residencial con novos usos Turismo, cultura, etc. Lévanse a cabo plans de promoción urbana e marketing que revitalizan os cascos antigos A CIDADE PREINDUSTRIAL As transformacións da época postindustrial (dende 1975)
A CIDADE INDUSTRIAL: O ENSANCHE URBANO Dan resposta ao crecemento que experimentan as cidades En moitos casos derrúbanse as murallas e no seu lugar trázanse bulevares Nestes novos espazos reflíctense os ideais burgueses : Orde (plano regular) Hixiene (pavimentado, rede de sumidoiros, espazos verdes, abastecemento de auga) Grandes beneficios coa construción de vivendas, comercios e transportes
a) Plano regular De baixa densidade Edificacións de estilo historicista, intercaladas de palacetes e casas axardinadas Uso residencial burgués Os primeiros ensanches: Barcelona: Ildefonso Cerdá ; Madrd: Carlos María de Castro, Bilbao: Alzola-Hoffmeyer y Achucarro A CIDADE INDUSTRIAL: O ensanche burgués
b) Densificación posterior da trama Mazás cerradas e de maior altura, sobre todo a partir de 1960 Os ensanches toman unha posición central Os transportes unen todos os puntos da cidade Usos do solo: La función terciaria gaña importancia : - comercios, bancos, oficinas, sedes de empresas, etc. A CIDADE INDUSTRIAL: O ensanche burgués
S. XIX: Nas mellores zonas do centro histórico e nos ensanches: vivendas da burguesía Na periferia: Estacións de ferrocarril Servizos: mercado, cemiterio, fábrica de gas, etc. Fábricas Barrios marxinais para traballadores A CIDADE INDUSTRIAL: Os barrios obreiros e industriais do extrarradio
a) Ao principio: Os barrios obreiros adoptan planos diversos Xorden poboacións sen control en solo rústico A trama faise cerrada e densa Vivendas de escasa dimensión e calidade Escasos servizos e infraestruturas Mestura de obradoiros e vivendas Ambientes pouco sans, focos de infección A CIDADE INDUSTRIAL: Os barrios obreiros e industriais do extrarradio
b) Na actualidade Non existe a dependencia de antano ao ferrocarril A comunicación por estrada é o máis importante As instalacións industriais están plenamente incorporadas á cidade O solo industrial revalorizouse Crise industrial Tendencia á migración industrial Os solares industriais mudan de utilidade Creación de minipolígonos industriais Áreas comerciais Os antigos barrios obreiros fican dentro das cidades: Os mellores comunicados revalorizáronse e remodeláronse Substitución dos residentes habituais Os menos accesibles e desorganizados mantéñense coma espazos marxinais A CIDADE INDUSTRIAL: Os barrios obreiros e industriais do extrarradio
2.3 Los Barrios Ajardinados Xorden entre finais do s. S.XIX e o primeiro terzo do s. XX Como consecuencia da expansión das ideas hixienistas e naturalistas A Cidade-xardín de Ebezener Howard Para clases medias e traballadroas Desexo de aunar a cidade e o campo A Cidade - Lineal (Arturo Soria) Desexa superar a segregación social Rúa de 40 metros de ancho rodeada de casas unifamiliares con xardín Servizos básicos: - tranvía, - auga, - sumidoiros, - electricidade, - xardíns A CIDADE INDUSTRIAL: Os barrios axardinados
CIDADE XARDÍN Zurbaranbarri (Bilbao) Ebenezer Howard Garden Cities of Tomorrow (1902)
A PERIFERIA ACTUAL E AS RECENTES TRANSFORMACIÓNS URBANAS A posguerra, época de depresión económica, coñeceu pouca actividade construtora nas cidades Por falta de materiais Por incentivación oficial das actividades agrícolas Dende 1950 as cidades terán un gran crecemento : Por crecemento demográfico Debido ao desenvolvemento da industria e dos servizos A tendencia actual é a descentralización urbana Traslado de poboación e actividades económicas á periferia Crecente extensión da cidade: “cidade difusa” Límites imprecisos entre o rural e o urbano: áreas suburbanas A periferia actual estrutúrase en diversas áreas segundo a súa morfoloxía e función: Barrios residenciais Áreas industriais Áreas de equipamento
Barrios marxinais Construídos en solo ilegal e sen organización urbanística: Vivendas autoconstruídas Sen os servizos básicos (auga, electricidade, saneamento) Chabolas Na década de 1950 tiveron a súa máxima expansión Nos últimos anos: campañas de erradicación do chabolismo e realoxo da poboación en vivendas sociais A PERIFERIA ACTUAL Os barrios residencias da periferia
Tiveron o seu maior desenvolvemento entre 1940 e 1960 Creáronse máis de 400.000 vivendas “protexidas”: Prezos limitados Co fin de paliar a escaseza de vivenda Son construcións abertas Fórmana bloques illados Construcións monótonas De baixa calidade Con falta de servizos e equipamentos. Na actualidade precisan plans de recuperación A PERIFERIA ACTUAL Os barrios de protección oficial
Urbanización entre 1950 e 1970
Los polígonos de viviendas de promoción privada Xurdiron a partir de 1960 Produciuse unha gran especulación cun escaso control Trama aberta en bloques ou torres con espazos axardinados Trazados desordenados Edificios xeométricos que crean unha paisaxe monótona Barrios “colmea” Os comercios e a dotación do barrio concéntranse en sitios determinados A PERIFERIA ACTUAL Os polígonos de vivendas de promoción privada
Los polígonos de viviendas de promoción privada A PERIFERIA ACTUAL Os polígonos de vivendas de promoción privada Barrios colmeas Barrio da Concepción. Madrid Vigo
A PERIFERIA ACTUAL Os polígonos de vivendas de promoción privada Polígono de Coia. Vigo
Rexorde a mazá cerrada Nas décadas de 1980-1990 Xeito de recuperar a escala urbana en altura e o trazado das rúas Teñen menor densidade cos tradicionais Os patios conservan usos colectivos: xardíns, zonas de xogos infantís, piscinas Para as clases medias A PERIFERIA ACTUAL
As áreas de vivendas unifamiliares Esténdense polas periferias urbanas a partir de 1980 Para clases medias que buscan o contacto coa natureza Comporta o uso masivo do automóbil Trama aberta, edificación individual exenta ou acaroada Uso do solo: residencial A PERIFERIA ACTUAL
Las áreas industriales y de equipamiento de la periferia As áreas industriais e de equipamento sitúanse xunto ás principais vías de acceso á cidade (abunda solo barato e próximo á cidade) a) Áreas industriais Entre 1950 e 1960 Créanse polígonos industriais ben planificados ou instalacións industriais sen control, con impacto negativo no medio Na actualidade Rehabilitación de vellas instalacións Creación de novos espazos industriais Parques empresariais Parques tecnolóxicos Polígonos de naves acaroadas b) Áreas de equipamento Superficies comerciais Escolas, hospitais Zonas de lecer Centros administrativos A PERIFERIA ACTUAL As áreas industriais e de equipamento da periferia

More Related Content

O espazo urbano: morfoloxía e estrutura urbana

  • 1. O ESPAZO URBANO Morfoloxía e estrutura urbana
  • 2. MORFOLOXÍA URBANA Que é?: O aspecto externo que presenta a trama ou plano urbano Está influída polo emprazamento e pola situación É tamén o resultado da combinación do: Plano A construción Os usos do solo
  • 3. Emprazamento Posición Espazo concreto Medio físico e as súas características Topografia Segundo a función da orixe: -Sitio defensivo -Comercio -Vías de comunicación Posición relativa respecto do entorno xeográfico amplo: Unido ás funcións da cidade respecto do entorno: - control de rutas - encrucillada de camiños - Localización estratéxica no político, militar, comercial, etc.
  • 4. Plano, construción e usos do solo Clases de plano: Irregular Radiocéntrico Ortogonal Complexo Trama urbana Aberta Cerrada A edificación Bloques colectivos Vivendas individuais
  • 5.
  • 6. Usos do solo Residencial Comercial De negocios Industrial De equipamentos Lecer, etc.
  • 7. Palma de Mallorca Carboneras (Almeria) ESTRUTURA URBANA
  • 8. A ESTRUTURA URBANA 1- A CIDADE PREINDUSTRIAL: O CASCO ANTIGO (ver esquema) 1.1 A herdanza da época preindustrial 1.2 As transformacións da época industrial 1.3 Os cambios actuais 2 – A CIDADE INDUSTRIAL: O ENSANCHE URBANO 2.1 O ensanche burgués 2.2 Os barrios obreiros e industriais do extrarradio 2.3 Os barrios axardinados 3- A PERIFERIA ACTUAL E AS RECENTES TRANSFORMACIÓNS URBANAS 3.1 Os barrios residencias da periferia 3.1.1 Os barrios marxinais de infravivendas ou chabolas 3.1.2 Os barrios de promoción oficial 3.1.3 Os polígonos de vivendas de promoción privada 3.1.4 O rexurdimento da mazá pechada 3.1.5 As áreas de vivendas unifamiliares 3.2 As áreas industriais e de equipamento da periferia
  • 9. A CIDADE PREINDUSTRIAL: O CASCO ANTIGO 1.1 A herdanza da época preindustrial 1.2 As transformacións da época industrial 1.3 Os cambios actuais Tres momentos
  • 10. A CIDADE PREINDUSTRIAL 1.1 A herdanza da época preindustrial a) Características comúns Murallas Plano irregular Radiocéntrico Lineal En cuadrícula Trama cerrada Usos de solo diversos Coexistencia de diversos grupos sociais b) A cidade romana Plano regular Exemplos: Zaragoza, León, Mérida e Tarragona
  • 11. c) A Idade Media Cidade musulmá Núcleo principal (medina) amurallado Trazado irregular Fóra: os arrabaldes tamén amurallados A cidade cristiá Amurallada Trazado irregular: radiocéntrico, lineal ou en dameiro d) O Renacemento Créanse barrios novos de plano regular Constrúense edificios monumentais Casas de concellos, palacios, igrexas, hospitais, conventos Edificios de fachadas uniformes Prazas e rúas maiores rectilíneas A CIDADE PREINDUSTRIAL
  • 12. e) Barroco e a Ilustración A cidade embelécese e racionalízase o seu trazado Trázanse rúas amplas e rectas Prazas, xardíns e zonas de arboredos Mellóranse as infraestruturas de abastecemento e hixiene A CIDADE PREINDUSTRIAL
  • 13. a) Plano Primeira metade do s. XIX Consecuencias da Desamortización: Abríronse prazas e novas rúas nas zonas máis valoradas Trazados máis rectos Segunda metade do s. XIX e primeiro terzo do s. XX Constrúense grandes vías arrodeadas de suntuosos edificios Nalgúns casos rompen coa trama da vella cidade Noutros, unen a cidade histórica co novo ensanche ou estacións ferroviarias Nos novos edificios instálanse funcións terciarias Obxectivos: sanear e revalorizar o solo urbano As políticas de renovación a partir de 1960 Obxectivo: máxima rendibilidade do solo Resultado: destrución do plano e da herdanza histórica do casco antigo A CIDADE PREINDUSTRIAL As transformacións da época industrial
  • 14. b) Trama: Proceso de densificación Tras a Desamortización mudou o uso de certos edificios (institucións, hospitais, etc.) A edificiación verticalízase, sobre todo dende 1960 A fins do s. XIX e primeiros do XX: estilo historicista, novos materiais, etc. O uso do solo Progresiva terciarización (culmina arredor de 1960) Consecuencias: Aumento do prezo do solo Saturación Problemas de conxestión Deterioro de edificios pola contaminación Socialmente: Incrementouse o proceso de segregación social Dende fins do s. XIX a burguesía trasládase aos novos ensanches Os casos históricos son ocupados por grupos sociais de baixos ingresos Os cascos históricos sofren unha paulatina degradación A CIDADE PREINDUSTRIAL As transformacións da época industrial
  • 15. Leváronse a cabo políticas de rehabilitación integrada para revitalizar a morfoloxía tradicional No plano Peonalízanse rúas Ensánchanse e axardínanse prazas Na edificación Rehabilítanse os edificios históricos Concédense axudas oficiais Nos usos do solo Combínase o uso residencial con novos usos Turismo, cultura, etc. Lévanse a cabo plans de promoción urbana e marketing que revitalizan os cascos antigos A CIDADE PREINDUSTRIAL As transformacións da época postindustrial (dende 1975)
  • 16. A CIDADE INDUSTRIAL: O ENSANCHE URBANO Dan resposta ao crecemento que experimentan as cidades En moitos casos derrúbanse as murallas e no seu lugar trázanse bulevares Nestes novos espazos reflíctense os ideais burgueses : Orde (plano regular) Hixiene (pavimentado, rede de sumidoiros, espazos verdes, abastecemento de auga) Grandes beneficios coa construción de vivendas, comercios e transportes
  • 17. a) Plano regular De baixa densidade Edificacións de estilo historicista, intercaladas de palacetes e casas axardinadas Uso residencial burgués Os primeiros ensanches: Barcelona: Ildefonso Cerdá ; Madrd: Carlos María de Castro, Bilbao: Alzola-Hoffmeyer y Achucarro A CIDADE INDUSTRIAL: O ensanche burgués
  • 18. b) Densificación posterior da trama Mazás cerradas e de maior altura, sobre todo a partir de 1960 Os ensanches toman unha posición central Os transportes unen todos os puntos da cidade Usos do solo: La función terciaria gaña importancia : - comercios, bancos, oficinas, sedes de empresas, etc. A CIDADE INDUSTRIAL: O ensanche burgués
  • 19. S. XIX: Nas mellores zonas do centro histórico e nos ensanches: vivendas da burguesía Na periferia: Estacións de ferrocarril Servizos: mercado, cemiterio, fábrica de gas, etc. Fábricas Barrios marxinais para traballadores A CIDADE INDUSTRIAL: Os barrios obreiros e industriais do extrarradio
  • 20. a) Ao principio: Os barrios obreiros adoptan planos diversos Xorden poboacións sen control en solo rústico A trama faise cerrada e densa Vivendas de escasa dimensión e calidade Escasos servizos e infraestruturas Mestura de obradoiros e vivendas Ambientes pouco sans, focos de infección A CIDADE INDUSTRIAL: Os barrios obreiros e industriais do extrarradio
  • 21. b) Na actualidade Non existe a dependencia de antano ao ferrocarril A comunicación por estrada é o máis importante As instalacións industriais están plenamente incorporadas á cidade O solo industrial revalorizouse Crise industrial Tendencia á migración industrial Os solares industriais mudan de utilidade Creación de minipolígonos industriais Áreas comerciais Os antigos barrios obreiros fican dentro das cidades: Os mellores comunicados revalorizáronse e remodeláronse Substitución dos residentes habituais Os menos accesibles e desorganizados mantéñense coma espazos marxinais A CIDADE INDUSTRIAL: Os barrios obreiros e industriais do extrarradio
  • 22. 2.3 Los Barrios Ajardinados Xorden entre finais do s. S.XIX e o primeiro terzo do s. XX Como consecuencia da expansión das ideas hixienistas e naturalistas A Cidade-xardín de Ebezener Howard Para clases medias e traballadroas Desexo de aunar a cidade e o campo A Cidade - Lineal (Arturo Soria) Desexa superar a segregación social Rúa de 40 metros de ancho rodeada de casas unifamiliares con xardín Servizos básicos: - tranvía, - auga, - sumidoiros, - electricidade, - xardíns A CIDADE INDUSTRIAL: Os barrios axardinados
  • 23. CIDADE XARDÍN Zurbaranbarri (Bilbao) Ebenezer Howard Garden Cities of Tomorrow (1902)
  • 24. A PERIFERIA ACTUAL E AS RECENTES TRANSFORMACIÓNS URBANAS A posguerra, época de depresión económica, coñeceu pouca actividade construtora nas cidades Por falta de materiais Por incentivación oficial das actividades agrícolas Dende 1950 as cidades terán un gran crecemento : Por crecemento demográfico Debido ao desenvolvemento da industria e dos servizos A tendencia actual é a descentralización urbana Traslado de poboación e actividades económicas á periferia Crecente extensión da cidade: “cidade difusa” Límites imprecisos entre o rural e o urbano: áreas suburbanas A periferia actual estrutúrase en diversas áreas segundo a súa morfoloxía e función: Barrios residenciais Áreas industriais Áreas de equipamento
  • 25. Barrios marxinais Construídos en solo ilegal e sen organización urbanística: Vivendas autoconstruídas Sen os servizos básicos (auga, electricidade, saneamento) Chabolas Na década de 1950 tiveron a súa máxima expansión Nos últimos anos: campañas de erradicación do chabolismo e realoxo da poboación en vivendas sociais A PERIFERIA ACTUAL Os barrios residencias da periferia
  • 26. Tiveron o seu maior desenvolvemento entre 1940 e 1960 Creáronse máis de 400.000 vivendas “protexidas”: Prezos limitados Co fin de paliar a escaseza de vivenda Son construcións abertas Fórmana bloques illados Construcións monótonas De baixa calidade Con falta de servizos e equipamentos. Na actualidade precisan plans de recuperación A PERIFERIA ACTUAL Os barrios de protección oficial
  • 28.
  • 29. Los polígonos de viviendas de promoción privada Xurdiron a partir de 1960 Produciuse unha gran especulación cun escaso control Trama aberta en bloques ou torres con espazos axardinados Trazados desordenados Edificios xeométricos que crean unha paisaxe monótona Barrios “colmea” Os comercios e a dotación do barrio concéntranse en sitios determinados A PERIFERIA ACTUAL Os polígonos de vivendas de promoción privada
  • 30. Los polígonos de viviendas de promoción privada A PERIFERIA ACTUAL Os polígonos de vivendas de promoción privada Barrios colmeas Barrio da Concepción. Madrid Vigo
  • 31. A PERIFERIA ACTUAL Os polígonos de vivendas de promoción privada Polígono de Coia. Vigo
  • 32. Rexorde a mazá cerrada Nas décadas de 1980-1990 Xeito de recuperar a escala urbana en altura e o trazado das rúas Teñen menor densidade cos tradicionais Os patios conservan usos colectivos: xardíns, zonas de xogos infantís, piscinas Para as clases medias A PERIFERIA ACTUAL
  • 33. As áreas de vivendas unifamiliares Esténdense polas periferias urbanas a partir de 1980 Para clases medias que buscan o contacto coa natureza Comporta o uso masivo do automóbil Trama aberta, edificación individual exenta ou acaroada Uso do solo: residencial A PERIFERIA ACTUAL
  • 34. Las áreas industriales y de equipamiento de la periferia As áreas industriais e de equipamento sitúanse xunto ás principais vías de acceso á cidade (abunda solo barato e próximo á cidade) a) Áreas industriais Entre 1950 e 1960 Créanse polígonos industriais ben planificados ou instalacións industriais sen control, con impacto negativo no medio Na actualidade Rehabilitación de vellas instalacións Creación de novos espazos industriais Parques empresariais Parques tecnolóxicos Polígonos de naves acaroadas b) Áreas de equipamento Superficies comerciais Escolas, hospitais Zonas de lecer Centros administrativos A PERIFERIA ACTUAL As áreas industriais e de equipamento da periferia