4. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ): “Sağlığı
bozacak ölçüde vücutta anormal ve aşırı yağ
birikmesi” olarak tanımlamaktadır.
Vücut yağ dokusu;
Yetişkin erkekte %15-20 %25’in üzerine çıkması
Yetişkin kadında %25-30 %30’un üzerine çıkması
OBEZİTE
7. MEKANİZMA
Adipoz dokunun işlevi; lipid depolamak ve
endokrin fonksiyonlarda bulunmaktır
Adipokin denilen bir takım molekülleri üreterek
kan dolaşımına vermektedirler
Adipokinler; metabolik organların ve beynin
değişen metabolik gereksinimlerine yanıt
oluşturmasında rol almaktadır
8. Bir çok adipokin ve diğer kimyasal mediatörler
(tümör nekroz faktör alfa, interlökin 6, lipoprotein
lipaz….) obez hastalarda yüksek
konsantrasyonda bulunur
Bunların tümü pro-inflamatuar ve protrombotik
bir durum yaratarak başta KVS olmak üzere tüm
sistemler üzerinde olumsuz etkiler gösterir
9. OBEZİTENİN YOL AÇTIĞI SAĞLIK
PROBLEMLERİ
İnsülin direnci –
Hiperinsülinemi
Tip 2 DM
Hipertansiyon
Koroner arter hast.
Hiperlipidemi –
Hipertrigliseridemi
Metabolik sendrom
Osteoartrit
Ruhsal sorunlar (Anoreksiya
nevroza (yemek yememe) veya
Blumia nevroza (kusarak yediği
besinlerden yararlanmama),
Binge eating (tıkınırcasına
yeme), gece yeme sendromu
gibi ortaya çıkabilir veya bir şeyi
daha fazla yiyerek psikolojik
doyum sağlamaya çalışma)
10. Astım
Solunum zorluğu
Gebelik komplikasyonları
Menstruasyon düzensizlikleri
Aşırı kıllanma
Ameliyat risklerinin artması
Kas-iskelet sistemi
problemleri
Bazı kanser türleri
(kadınlarda safra kesesi,
endometriyum, yumurtalık ve
meme kanserleri, erkeklerde
ise kolon ve prostat
kanserleri )
Felç
Uyku apnesi
Karaciğer yağlanması
Safra kesesi hastalıkları
Toplumsal uyumsuzluklar
Özellikle sık aralıklarla
ağırlık kaybetme ve
kazanma sonucunda deri
altı yağ dokusunun fazla
olması nedeniyle deri
enfeksiyonları, kasıklarda
ve ayaklarda mantar
enfeksiyonları
11. OBEZİTE VE GEBELİK
OBEZİTE
Gebelik Fertilite Menstrual
ve Doğum - Artmış infertilite sıklığı
düzensizlik
- Artmış düşük oranları
- Komplikasyonlar
- Zor doğum
- İri bebek
- Erken ve prematür doğum
- Nöral Tüp Defekti riski
Satpathy HK, J. Maternal obesity preg. Postgrad Med. 2008
Hassan MAM et all Fertilty Sterility 2004,
Rich-Edwards JW et all Epidemiology 2002, Pasqualiet all 2007
12. Obezite ve İnfertilite
Fazla sayıdaki yağ hücresi östrojen dengesini bozar
Yüksek miktardaki östrojen,yumurtlamayı engellediği için
kısırlığa neden olabilir
Erkeklerde vücut ağırlığının fazla olması testisleri ve
sperm üretimini olumsuz etkiler,yağ dokusundan
testosteronun östrojene dönüşümü artar ve buna bağlı
sperm sayısı azalır
Şişman erkeklerde testis bölgesindeki yağ oranının fazla
olması, o bölgedeki vücut ısısını yüksek tutar ve aşırı
sıcak nedeniyle testis damarlarının genişlemesi sonucu
sperm üretimi ve kalitesi azalabilir
Obesity genetics 2007.
14. OBEZİTE VE DİYABET
• TURDEP II ye göre ülkemizde Tip 2 DM sıklığı
%13.7 (20 yaş üstü bireylerde)
• Diyabetli hastaların %80’i şşiişşmmaann kişiler
Obezite;
- Pankreasta yapılan insülinin etkisini zayıflatır
- İnsüline karşı direnç oluşumuna neden olur
Obezite derecesi arttıkça diyabet gelişme riski de
İ Satman ve TURDEP Çalışma Grubu,2010.
Yıldız, E. Diyabet ve Beslenme, 2008; 11.
15. Diyabetin kontrolünde temel yapı
taşlarından biri beslenme tedavisidir.
Amaç
Arzu edilen metabolik kontrolü sağlamak;
Enerji alımının azaltılması ile ağırlık kaybı
metabolik kontrolü olumlu yönde etkiler.
Diyabetik bireylerin enerji gereksinmeleri
saptanıp, kendilerine uygun enerjiyi diyetle
almaları arzu edilen vücut ağırlığının
sağlanması açısından önemlidir.
Yıldız, E. Diyabet ve Beslenme, 2008; 11.
16. Diyabette Ara Öğünün Önemi
Ara öğünlerin önerilmesinin nedeni hastayı uzun
açlıklardan korumaktır. Böylece hem hipoglisemi riski
uzaklaştırılır hem de açlık duygusunu bastırarak bir
sonraki öğünde yenilecek besinlerin miktar ve çeşit
olarak artması önlenir.
Ara öğünler için yapılacak en iyi seçim karbonhidrat
içeren besinlerdir. Bu besinleri ekmek veya ekmek yerine
yenilebilecek yiyecek grubu, süt- yoğurt grubu ve meyve
grubu sağlar. Örneğin 1 porsiyon meyve, 2 galeta veya
4-5 adet şekersiz kepekli bisküvi, bir bardak dolusu
yağsız patlamış mısır, yarım sandviç vb.
Sağlık Bakanlığı
17. OBEZİTE VE HİPERTANSİYON
Hipertansif hastaların 1/3-2/3 ü obez
Obezlerde HT gözlenme olasılığı 3 kat fazla
Framingham çalışma verileri; hipertansif
erkeklerin%70, kadınların %60’ından fazlasının obez
olduğunu bildirmekte
Aynı çalışma sonuçlarına göre; ideal kilonun %20
üzerinde HT gözlenme olasılığı 8 kat artmaktadır
4,5 kilo almakla sistolik basınç erkeklerde 4.4 mmHg,
kadınlarda 4,2 mmHg artar
18. Obeziteyle, HT ve kalp hastalığı riski
artmaktadır.
Dolaşan kan hacminin artması, artmış
vazokonstrüksiyon ve kalp atım
hacmindeki artış obezitede HT
gelişiminde rol oynamaktadır.
Kalan, I. Yeşil, Y. mised • sayı 23–24 • mayıs 2010; 79.
19. Dünya Sağlık Örgütü; hipertansiyon, kalp
hastalıkları, böbrek hastalıkları başta olmak
üzere obezite, diyabet ve bazı kanser türlerinden
korunmak ve kemik sağlığını olumsuz
etkilememek amacıyla günlük olarak tüketilmesi
gereken tuz miktarını günde 5 gram olarak
önermektedir.
2008 yılında Türkiye Hipertansiyon ve Böbrek
Hastalıkları Derneği’nin yaptığı ve ülke genelini
yansıtan “Türk Toplumunda Tuz Tüketimi
Çalışması”na göre tuz tüketimimizin günde 18
gram olduğu belirlenmiştir.
Sağlık Bakanlığı
21. Beden Kütle İndeksi ve GFR
Azalması
Risk Factors for Progression in Patients with Early-stage Chronic Kidney Disease in the
Japanese Population. Inter Med 47: 1859-1864, 2008
2012 olgu
5 yıl takip
23. Obezite çocukluk ve erişkin
çağında renal hasar için bağımsız
risk faktörüdür
24. OBEZİTE VE SOLUNUM SİSTEMİ
HASTALIKLARI
Göğüs duvarında ve karında aşırı miktarda yağ
birikimi solunum hareketlerini kısıtlayabilir.
Morbid obezlerde vücut kütlesi, oksijen
tüketiminde artışa ve karbondioksit birikimine yol
açar. Bu hastalarda solunum işi artar, toraks
kompliyansı azalır. Bu şekilde solunumun elastik
işi artmakta ve vital kapasite, total akciğer
kapasitesi, fonksiyonel residüel kapasite ve
ekspiratuar rezerv volüm azalmakta, solunum
volümü küçülmektedir.
25. Klinikte, hastaların beslenme açısından
değerlendirilmesinde, Beden Kütle İndeksi (BKİ,
kg/m2), dolayısıyla vücut ağırlığının tek başına
değerlendirilmesi yeterli olmayabilir. Çünkü bu
hastalarda, total ağırlık normal görünmesine
karşın, yaygın olarak sıvı tutulumuna (ödem)
bağlı olarak, yağsız doku kütle (kas) kaybı
vardır. Bu nedenle hastanın analiz edilmesi
önemlidir.
Hastaya uygun ilaç tedavisi ve diğer tıbbi
yöntemlerin enerji ve sıvı gereksinimini
etkileyeceği unutulmamalıdır.
26. OBEZİTE VE UYKU APNE
SENDROMU
Uyku apnesi; aşırı kilolu, özellikle karın bölgesi
yağlanması daha fazla ve boyunda yağlanma olan
bireylerde daha çok görülür.
Uyku apne sendromu HT, pulmoner
hipertansiyon ve sağ kalp yetmezliği gelişiminde
rol oynamaktadır.
Bray GA. Medical consequences of obesity. j Clin Endocrinol Metab. 89:2583-9, 2004.
Jensen MD. Obesity. In: Cecil Medicine, 23rd Edition. Editors: Goldman L, Ausiello D. Elsevier,
PA, USA: 1643-1652, 2008.
27. OBEZİTE VE GİS
Reflü özofajit, safra taşı sıklığı yine yağlı
karaciğer ve non-alkolik steotohepatit (NASH)
sıklığı obezite ile artmaktadır. NASH siroza
ilerleyip ölümcül seyredebilir. Kilo verilmesi ve
insülin direncinin azaltılması ile ilerleme
engellenebilir.
Bray GA. Medical consequences of obesity. j Clin Endocrinol Metab. 89:2583-9, 2004.
Jensen MD. Obesity. In: Cecil Medicine, 23rd Edition. Editors: Goldman L, Ausiello D.
Elsevier, PA, USA: 1643-1652, 2008.
28. OBEZİTE VE GENİTOÜRİNER
SİSTEM
Siklus bozuklukları
Polikistik over sendromu
Polikistik over sendromunda (PKOS) androjen
fazlalığı, tüylenme artışı, ovulatuar bozukluk
(düzensiz menstrüel siklus, menstrüel siklusun
olmaması) ve overlerde polikist varlığı
görülmektedir. PKOS’u olan kadınların %30-
70’inde obezite mevcuttur.
Vrbikova J, Hainer V. Obesity and polycystic ovary syndrome. Obes Facts. 2:26-35, 2009.
Epub 2009 Feb 10. Review.
29. OBEZİTE VE KANSER
Obezitede adipoz doku artar
adipoz doku disfonksiyonu
Obezite insülin direnci
adipokin ve inflamatuar sitokinin aşırı üretimi
KARSİNOGENEZİS
Dönmez, N., Yıldırım, M., Arslan, P. Obezite ve Kanser, 2012; 9.
30. Dünya Sağlık Örgütü’nün Uluslararası
Kanser Araştırmaları Temsilciliği, obezite
ve fiziksel aktivite yetersizliğinin %20-25
oranında meme, kolon, endometriyum ve
özefajial kanserlere yakalanma riskini
arttırdığını göstermiştir.
Dönmez, N., Yıldırım, M., Arslan, P. Obezite ve Kanser, 2012; 10.
31. OBEZİTE VE EKLEM
HASTALIKLARI
Bel ağrısı toplumda hekime başvuru nedenlerinin
başında gelir, özellikle aabbddoommiinnaall oobbeezziitteenniinn bel
ağrısı sıklığını arttırdığı bilinmektedir
Teorik olarak;ekleme binen yük ne kadar fazla ise
kıkırdak sorunları ve ağrı da o derecede fazla olur
Obez hastalarda eklem yüzlerinin aşınma hızları
ve miktarları, normal kilolu hastalara göre daha
fazladır
Obez hastalarda yük taşıyan eklemlerde
osteoartroz da daha fazladır
32. ABDOMİNAL OBEZİTE
Metabolik sendromun ana unsuru olan
Abdominal obezite
Kadın > 88 cm
Erkek > 102 cm
obezite, HT, DM, dislipidemi, kalp damar
hastalığı açısından risk grubunda
bulunanlar bir programa alınmalıdır
36. 3- Bel Çevresi Ölçümü
Yağın bulunduğu bölge ve yağın dağılımı
kronik hastalık ile ilişkilendirilmektedir.
Yetişkinlerde obeziteye bağlı hastalık
oluşma riski ve bel çevresi ölçümleri
39. Beslenme tarzı değişikliği
Fiziksel egzersizlerin alışkanlık haline
getirilmesi
Davranış tedavisi
Psikolojik destek
Günlük kalori alımı 0.5-1 kg/hafta ağırlık kaybını
sağlayacak şekilde düzenlemek
Enerji alımını harcanandan daha az hale
getirmek
Mevcut hastalıkları varsa tanıya uygun
beslenme tedavisi sağlamak
40. UNUTULMAMALIDIR
Obezite tekrar ortaya çıkma
potansiyeline sahip ve uzun süreli bir
tedaviye ihtiyaç duyan kronik bir
durumdur.